Bình thường, âm đạo có độ ẩm tự nhiên. Chất bôi trơn hàng ngày được sản xuất bởi các tuyến trên bề mặt cổ tử cung và thành âm đạo để giữ cho môi trường âm đạo khỏe mạnh.
Theo BSCKII. Diêm Thị Thanh Thủy, Trưởng khoa Khám sản tự nguyện, Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội, môi trường âm đạo có độ pH luôn có tính axit. Độ ẩm có tính axit này giúp giữ cho vùng âm đạo sạch sẽ, ngăn ngừa các nhiễm trùng như nấm, viêm nhiễm do vi khuẩn kỵ khí, đồng thời loại bỏ tế bào chết.
Loại bôi trơn thứ hai xảy ra khi bạn có kích thích tình dục. Các tuyến Bartholin ở lối vào âm đạo tiết ra chất nhờn trơn và thành âm đạo trở nên ẩm ướt hơn, cung cấp thêm độ ẩm cần thiết cho quá trình giao hợp trở nên dễ chịu.
Khi chất bôi trơn tự nhiên giảm, các mô của thành âm đạo bị khô, trở nên kém đàn hồi và dễ bị kích ứng, khó chịu. Nếu không có chất bôi trơn, âm đạo của bạn sẽ khô và khi quan hệ tình dục có thể có cảm giác giống như bị chà xát gây đau đớn.
Nếu thiếu độ ẩm, hệ sinh thái trong âm đạo có thể bị xáo trộn và các vi khuẩn có hại sẽ phát triển quá mức gây viêm âm đạo do vi khuẩn, nấm âm đạo hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu.
Khô âm đạo có thể dẫn đến suy giảm ham muốn tình dục và một số bệnh lý khác...
2. Một số nguyên nhân chủ yếu gây khô âm đạo
Tình trạng khô âm đạo trở nên phổ biến hơn khi bạn già đi nhưng những người trẻ tuổi cũng có thể gặp phải tình trạng này. Sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể là nguyên nhân phổ biến nhất nhưng cũng có những nguyên nhân khác.
BS. Diêm Thị Thanh Thủy cho biết, ở thời kỳ mãn kinh, do nội tiết tố estrogen suy giảm khiến nhiều chị em thường gặp tình trạng khô âm đạo. Âm đạo thay đổi rất nhiều trong thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh do nồng độ hormone estrogen giảm. Thành âm đạo trở nên mỏng hơn, kém đàn hồi và kém nhạy cảm hơn, có ít tế bào sản xuất chất nhầy hơn và do đó độ ẩm ít hơn.
Ở phụ nữ mang thai và cho con bú, sự thay đổi nội tiết tố trong quá trình sinh nở và cho con bú có thể gây khô âm đạo.
Đối với một số phụ nữ, tình trạng căng thẳng kéo dài cũng dẫn đến khô âm đạo. Căng thẳng và trầm cảm làm giảm ham muốn tình dục hoặc khiến bạn khó bị kích thích hơn.
Âm đạo khô cũng có thể là triệu chứng của một bệnh lý nào đó. Hội chứng Sjögren là một tình trạng tự miễn dịch trong đó khô mắt, da, miệng và âm đạo là phổ biến. Một số bệnh liên quan đến chuyển hóa như đái tháo đường có thể ảnh hưởng đến độ ẩm của âm đạo và có thể biểu hiện bằng nhiễm trùng âm đạo tái phát và nhu cầu đi tiểu thường xuyên.
Tác dụng phụ của một số loại thuốc có thể gây khô âm đạo. Các ví dụ phổ biến là thuốc tránh thai nội tiết tố, thuốc chống trầm cảm, thuốc kháng histamine và hóa trị liệu được sử dụng để điều trị ung thư.
Vệ sinh âm đạo không đúng cách có thể khiến âm đạo mất đi độ ẩm tự nhiên. Ví dụ như rửa quá nhiều lần hoặc thụt rửa sâu trong âm đạo và sử dụng các sản phẩm có mùi thơm như nước rửa và chất khử mùi dành cho nữ.
Khô âm đạo ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống tình dục.
3. Cách đơn giản phòng ngừa tình trạng khô âm đạo
- Để giảm khô âm đạo ngay lập tức, bạn có thể sử dụng chất bôi trơn nhân tạo hoặc chất dưỡng ẩm âm đạo. Hãy luôn nhớ sử dụng loại được sản xuất đặc biệt để sử dụng trong âm đạo và được cơ quan y tế tin cậy cấp phép. Hãy tìm chất bôi trơn gốc nước sẽ an toàn hơn cho môi trường âm đạo và không chứa nước hoa để sử dụng hàng ngày.
- Khó có thể ngăn ngừa khô âm đạo do thay đổi nội tiết tố và giảm nồng độ estrogen nhưng có một số nguyên nhân gây khô âm đạo mà bạn có thể tránh được:
- Tuyệt đối không nên thụt rửa âm đạo. Rửa nhanh với nước sạch 2 lần một ngày là đủ.
- Tránh các sản phẩm có mùi thơm.
- Sử dụng nước thường hoặc xà phòng rất nhẹ, không mùi ở những vùng khác của bạn và sử dụng giấy vệ sinh thường thay vì khăn lau có mùi thơm.
- Sử dụng bột giặt nhẹ và nước xả vải khi giặt đồ lót.
- Bỏ thuốc lá.
- Sử dụng các kỹ thuật quản lý căng thẳng và yêu cầu giúp đỡ nếu tâm trạng của bạn xuống thấp.
- Thảo luận với bác sĩ về việc thay đổi một loại thuốc đang dùng điều trị bệnh của bạn có thể giảm tình trạng khô âm đạo.
- Trong giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh, bạn có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về một liệu trình ngắn của kem thoa âm đạo có chứa estrogen và duy trì liều thấp có thể giữ cho âm đạo của bạn có độ ẩm.
Khô âm đạo là khi nội tiết tố của phái nữ bị suy giảm khiến âm đạo mất đi độ ẩm thông thường hay còn được gọi là chất bôi trơn tự nhiên.
Nguyên nhân của chứng khô âm đạo ở phụ nữ
Khô âm đạo là khi âm đạo không còn độ ẩm, không tiết dịch nhờn khi mỗi lần quan hệ tình dục với chồng hay bạn tình. Khô âm đạo là một biểu hiện có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào.
Âm đạo khô có thể do nhiễm trùng hoặc lượng estrogen thấp. Điều này do một số nguyên nhân như sau sinh [sinh và cho con bú], hút thuốc, stress kéo dài và trầm cảm, rối loạn hệ thống miễn dịch, tập thể thao nặng, điều trị ung thư như xạ trị vùng chậu, điều trị nội tiết và hóa trị.
Người bị bệnh ung thư tử cung hoặc ung thư buồng trứng cũng có khả năng bị bệnh vì đã phẫu thuật loại bỏ buồng trứng, tiền mãn kinh và mãn kinh.
Phụ nữ có thể bị khô âm đạo sau sinh con.
Ngoài ra, khô âm đạo còn có thể xảy ra do dùng thuốc, thụt rửa âm đạo sai cách [rửa bằng dung dịch vệ sinh âm đạo], tình trạng khô da ở bộ phận sinh dục và kích thích âm đạo trong lúc quan hệ không đủ hoặc không đúng cách. Đôi khi không rõ nguyên nhân gây bệnh.
Tuy nhiên, có hai đối tượng có tỷ lệ mắc chứng khô âm đạo cao đó là phụ nữ sau khi sinh và phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh.
Khô âm đạo sau khi sinh:
Nguyên nhân bên trong: Nồng độ nội tiết tố tăng mạnh trong quá trình mang thai sẽ giúp cho sự phát triển của thai nhi.
Nồng độ estrogen và progesterone sẽ bắt đầu trở lại bình thường trong vòng 24h sau sinh, sự thay đổi đột ngột này khiến chị em bị tức ngực, đầy bụng, đau bụng dưới, khô hạn sau sinh…
Việc cho con bú sau sinh cũng kích thích tuyến yên sản xuất nội tiết prolactin để thúc đẩy tuyến sữa sản sinh thêm sữa, sữa mẹ sẽ càng tiết nhiều khi bé bú nhiều. Prolactin còn ức chế buồng trứng gây suy giảm estrogen khiến âm đạo bị khô, khó quan hệ, giảm ham muốn tình dục.
Nguyên nhân bên ngoài: Sức khỏe của phụ nữ sau khi sinh chưa thể hồi phục hoàn toàn, vết thương chưa lành [vết mổ, vết khâu tầng sinh môn…]. Chăm sóc con vất vả khiến nhiều chị em bị mệt mỏi dẫn đến khô hạn sau sinh.
Âm đạo có thể bị tổn thương trong thời gian mang thai khiến các tác nhân gây hại như vi khuẩn, nấm dễ tấn công âm đạo, làm viêm nhiễm.
Vấn đề tâm lý e ngại về vóc dáng sau sinh cũng khiến chị em mất tự tin, không thoải mái khi quan hệ, dần dần không còn hứng phấn, âm đạo bị khô.
Thời kỳ mãn kinh, tiền mãn kinh:
Độ tuổi từ 45 đến 55 tuổi, buồng trứng sẽ giảm mạnh sự hoạt động khiến nồng độ estrogen sẽ giảm xuống dẫn đến độ ẩm trong âm đạo cũng giảm theo, khiến âm đạo trở nên mỏng đi và kém đàn hồi.
Đây là lý do chính khiến cho phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh lại thường bị khô âm đạo.
Triệu chứng của khô âm đạo
Các triệu chứng phổ biến nhất của âm đạo khô là:
Ngứa và viêm nhiễm âm đạo: Tình trạng khô âm đạo sẽ khiến các vi khuẩn dễ dàng xâm nhập vào vùng kín gây ra ngứa âm đạo gây cảm giác khó chịu, có thể có dịch xanh, dịch vàng, mùi hôi.
Do thói quen vệ sinh vùng kín không đúng cách làm khô âm đạo, môi trường âm đạo thay đổi là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn có hại xâm nhập và phát triển. Nên khi bị khô âm đạo chị em có thể bị viêm nhiễm thường xuyên.
Có cảm giác nóng và đau rát trong âm đạo, đau rát khi quan hệ: Khi âm đạo bị khô thì độ pH bị mất cân bằng, không đủ độ ẩm cần thiết gây nên tình trạng khô, nóng và đau rát trong âm đạo. Ngoài ra, có thể bị chảy máu trong âm đạo.
Khắc phục tình trạng khô âm đạo
Để chị em phụ nữ không tư ti khi quan hệ, có đời sống tình dục viên mãn và thăng hoa, phụ nữ hãy biết chăm sóc bản thân khắc phục tình trạng khô âm đạo bằng nhiều cách sau:
Uống đủ nước;
Bổ sung các thực phẩm như rau xanh, hoa quả tươi giàu vitamin A, C, E [đỗ, đậu, cải xanh, bí ngô, cà rốt, bưởi, kiwi, ổi, đậu nành, mầm đậu nành, sữa…], hạn chế ăn mặn;