Người bán đảm bảo "không trùng đề tài"
Trên fanpage Ý tưởng sáng tạo trẻ, một nhóm công khai có khoảng 13.700 thành viên, được giới thiệu là nhóm Club Ươm mầm khoa học kỹ thuật phổ thông nhưng thay vì là nơi chia sẻ kinh nghiệm, ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật như tên gọi của nó thì hằng ngày hàng loạt bài đăng trao đổi, mua bán các sản phẩm dự thi khoa học kỹ thuật.
Tương tự, một nhóm công khai trên facebook có tên Cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật – Sáng tạo thanh thiếu niên có hơn 3100 thành viên cũng chẳng khác nào một "chợ online" mua bán các dự án khoa học kỹ thuật học sinh phổ thông.
Các dự án được quay video clip để chào mời khách hàng, kèm theo số điện thoại liên hệ. Không chỉ rao bán các sản phẩm, thậm chí thành viên của nhóm cũng nhận hỗ trợ giáo viên, phụ huynh, học sinh trong việc thực hiện các đề tài.
Trước nhu cầu tìm kiếm một dự án đạt giải khoa học kỹ thuật hoặc sáng tạo thanh thiếu niên, lập tức hàng loạt các bình luận rao giá, PR sản phẩm ở các lĩnh vực từ môi trường, sinh hóa, vật liệu, phần mềm sáng tạo, app di động... Trong đó có đầy đủ cả sản phẩm, hồ sơ với giá từ vài trăm ngàn đến hàng triệu đồng.
Một tài khoản tên N.Q.K quảng cáo “Mình nhận làm các sản phẩm về lĩnh vực điện, vật lý, hệ thống nhúng, covid, đồ dùng học tập thông minh, học online mùa covid... Các thầy cô cần tư vấn ý tưởng và làm sản phẩm inbox hoặc liên hệ số điện thoại zalo.
Tài khoản V.V.T cho biết, có luôn sản phẩm giá chỉ 1.2 triệu đồng, có video, inbox để trao đổi.
Trong vai người muốn mua sản phẩn dự thi khoa học kỹ thuật cho con trai học chuẩn bị vào lớp 9 để được cộng điểm khi vào lớp 10, phóng viên liên hệ theo số điện thoại của một tài khoản có tên Duy điện tử.
Người đàn ông tự nhận ở Quảng Nam, học chuyên ngành về điện tử, đã hỗ trợ cho nhiều dự án. Khi biết được nhu cầu của khách, người đàn ông giới thiệu hiện đang có đề tài “đàn tích điện 4 trong 1”, có thể sạc điện, có chức năng ghi âm, chống cận, chống gù lưng.
Nếu đồng ý, bên bán sẽ hỗ trợ sản phẩm, quá trình lắp ráp, đưa ra sườn bài, làm mẫu sẵn... với tổng chi phí trọn gói 3 triệu đồng.
Khi phóng viên thắc mắc, với sản phẩm này khả năng đạt giải và được cộng điểm như thế nào thì đầu dây bên kia khẳng định khả năng cộng điểm rất cao vì sản phẩm chưa được công bố trên mạng. Đồng thời tiết lộ đã làm sản phẩm này ở Nghệ An có giải và Quảng Nam có giải Nhất tỉnh.
Người đàn ông cũng cho biết, trước đó từng hỗ trợ nhiều đề tài trong đó có dự án “chống lũ bằng giọng nói phát thanh”. Nếu đồng ý, khách hàng kết bạn Zalo, bên kia sẽ gửi sản phẩm cho xem.
Giáo viên cũng rao bán sản phẩm công khai?
Trên nhóm “Sáng tạo khoa học kỹ thuật”, một số thành viên tự xưng là giáo viên cũng chụp giấy chứng nhận các dự án đạt giải đăng lên group.
Tài khoản T.H không ngần ngại up lên group ảnh chụp chứng nhận của nhóm tác giả đạt giải Nhì Cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên nhi đồng tỉnh Đắk Nông lần thứ 7 với mô hình “Hướng dẫn tạo Ebook điện tử”.
Còn trong một bài đăng ngày 7/4/2022, tài khoản N.N tự xưng là giáo viên của một trường THCS ở Điện Biên đã tải lên 3 bức ảnh chụp các giấy chứng của Sở Giáo dục và Đào tạo Điện Biên về các đề tài khoa học kỹ thuật đã đạt giải cấp tỉnh của học sinh Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS xã Mường Nhà trong các năm 2021-2022, 2018-2019.
Đáng chú ý, tài khoản này đã đăng tải cả Giấy chứng nhận của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên đối với giáo viên hướng dẫn dự án đạt giải Nhất Cuộc thi Khoa học kỹ thuật học sinh trung học cấp tỉnh, năm học 2020-2021.
Khi được thắc mắc “Đề tài đã đem đi thi rồi thì có tác dụng gì?”, tài khoản này trả lời “nhảy số đi vì mỗi tỉnh một khác”.
Trong khi đó, một tài khoản có tên Huỳnh Tâm giải thích “đi mua về thì cũng phải nghiên cứu, chỉnh sửa, bổ sung cho phù hợp với tỉnh mình, trường mình. Đi mua là tham khảo cách làm, tham khảo ý tưởng”.
Sân chơi khoa học kỹ thuật bị biến tướng vì đâu?
Theo quy chế tuyển sinh mới nhất của Bộ GD&ĐT, thí sinh đoạt giải trong các cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia đã tốt nghiệp THPT sẽ được xét tuyển thẳng vào đại học theo ngành phù hợp với môn thi, hoặc nội dung đề tài dự thi mà thí sinh đã đoạt giải.
Còn tại nhiều địa phương, học sinh lớp 9 sẽ được cộng điểm trong Kỳ thi vào lớp 10 nếu có giải của các cuộc thi khoa học kỹ thuật.
Sản phẩm đã đạt giải khoa học kỹ thuật được chụp đăng trên mạng.Việc tồn tại những “chợ online” mua bán các dự án khoa học kỹ thuật học sinh trung học khiến dư luận bức xúc.
Bạn Phạm Gia Khánh ở Hà Nam từng tham gia nhiều cuộc thi sáng tạo cả trong nước và nước ngoài bức xúc “Tại sao các thầy cô lại đi mua sản phẩm khoa học kỹ thuật? Em đi thi thấy đa số sản phẩm đều đã qua mua bán, và đáng lẽ ra những sản phẩm đó không đáng để được giải. Tuy nhiên, những sản phẩm này lại được giải cao hơn những sản phẩm mà học sinh thực sự lên ý tưởng, thực sự làm”.
Nhìn vào các dự án, Khánh cho rằng những sản phẩm này quá sức so với một học sinh trung học, đa số nằm ở lĩnh vực sinh hoá... “Học sinh trung học nghiên cứu được công nghệ gen, chống ung thư, nực cười. Có vẻ như các ban giám khảo đã cố tình lờ đi những điều này ở các sản phẩm”.
“Em là một trong số ít học sinh trung học có niềm đam mê với khoa học kỹ thuật. Em thực sự thấy khó chịu khi một sản phẩm mà em mất gần 2 tháng để lên ý tưởng, lập trình và hơn 30 phút trình bày và phản biện, bảo vệ ý tưởng... lại không bằng 1 sản phẩm đi mua”.
Theo dõi các fanpage sáng tạo khoa học kỹ thuật, tài khoản Long Sỹ Ngô cho rằng, sản phẩm khoa học kĩ thuật hay ý tưởng sáng tạo khoa học của học trò đang được một số thầy cô rao bán và mua như tôm cá ngoài chợ. Những việc làm trên đang giết chết thế hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước và bán rẻ nhân phẩm nhà giáo. "Mua về để phát triển là ngụy biện không thể chấp nhận được. Thầy cô giáo hãy gieo điều tử tế cho học trò, còn không hãy ngồi yên, như vậy là may mắn cho quốc gia"./.
Cuộc thi được tổ chức nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong tình hình mới, kích thích sự sáng tạo trong môi trường học đường; khuyến khích học sinh trung học nghiên cứu khoa học; sáng tạo kỹ thuật, công nghệ và vận dụng kiến thức của các môn học vào giải quyết những vấn đề thực tiễn; góp phần đổi mới hình thức tổ chức dạy học gắn với phát triển văn hóa đọc; thúc đẩy giáo viên tự bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ; nâng cao chất lượng dạy học trong các cơ sở giáo dục trung học; khuyến khích các cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng, cơ sở nghiên cứu, các tổ chức và cá nhân hỗ trợ hoạt động nghiên cứu nghiên cứu khoa học của học sinh trung học.
Trong suốt 10 năm triển khai cuộc thi, các dự án nghiên cứu tham gia thi khoa học kỹ thuật tập trung vào các lĩnh vực do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định, như: Khoa học động vật, Khoa học xã hội và hành vi, Hóa Sinh, Y Sinh và khoa học Sức khỏe, Kỹ thuật Y Sinh, Sinh học tế bào và phân tử, Hóa học, Sinh học trên máy tính và Sinh -Tin, Khoa học Trái đất và Môi trường, Hệ thống nhúng, Năng lượng: Hóa học, Năng lượng: Vật lí, Kỹ thuật cơ khí, Kỹ thuật môi trường, Khoa học vật liệu, Toán học, Vi Sinh, Vật lí và Thiên văn, Khoa học Thực vật, Rô bốt và máy thông minh, Phần mềm hệ thống, Y học chuyển dịch.
Với Giáo dục Bắc Giang, đây cũng là năm thứ 10 mà ngành tham gia cuộc thi. Xác định hoạt động nghiên cứu khoa học và Cuộc thi khoa học kỹ thuật là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, là hoạt động thường xuyên đối với các cơ sở giáo dục trung học, Sở Giáo dục và Đào tạo đã hướng dẫn các đơn vị chú trọng triển khai hoạt động nghiên cứu khoa học trong trường trung học, lập hồ sơ dự án đăng ký tham dự thi Cuộc thi hàng năm; chỉ đạo các đơn vị tổ chức các Cuộc thi từ cấp trường và cấp huyện, thành phố qua đó để lựa chọn những đề tài, dự án tham dự Cuộc thi cấp tỉnh.
Cuộc thi khoa học kỹ thuật các cấp được tổ chức hàng năm đã có sức lan tỏa lớn, không phân biệt vùng, miền với các điều kiện khác nhau. Đặc biệt, học sinh đã mạnh dạn vận dụng kiến thức, kỹ năng được học trong trường trung học để ứng dụng vào thực tiễn, khoa học kỹ thuật, tạo ra những sản phẩm khoa học phục vụ học tập và đời sống sản xuất. Đây là cuộc thi có ý nghĩa rất lớn đối với lứa tuổi học sinh, với nhà trường trung học; thu hút được sự quan tâm của đông đảo các bậc phụ huynh, các nhà khoa học tham gia giúp đỡ về khoa học kỹ thuật và tài chính, tạo động lực mạnh mẽ cho các em học sinh học tập, nghiên cứu, nuôi dưỡng và phát triển ước mơ, ý tưởng khoa học thành các sản phẩm hiện thực.
Các đề tài, dự án tham gia dự thi phong phú về thể loại với nhiều lĩnh vực khác nhau từ khoa học tự nhiên đến khoa học xã hội - hành vi. Qua nội dung của các đề tài, dự án cho thấy các em học sinh không chỉ quan tâm đến việc học mà còn quan tâm đến lao động, sản xuất, đến môi trường sống xung quanh.
Trong 10 năm qua, Cuộc thi cấp tỉnh đã thu hút 336 dự án cấp trung học cơ sở với 118 lĩnh vực, 400 dự án cấp trung học phổ thông với 147 lĩnh vực. Đó có 524 dự án đạt giải cấp tỉnh trong đó có 237 dự án cấp trung học cơ sở. Sau khi tổ chức các Cuộc thi cấp tỉnh, ban tổ chức đã lựa chọn 38 dự án tham dự Cuộc thi cấp quốc gia. Kết quả đã có 28 dự án đạt giải, tỉ lệ 74%; liên tiếp trong 3 năm học từ năm học 2019-2020 đến năm học 2021-2022, 100% dự án của Bắc Giang được lựa chọn tham gia thi cấp quốc gia đều đoạt giải.
Những đơn vị có thành tích xuất sắc tham gia Cuộc thi phải kể đến như Trường THPT Ngô Sỹ Liên, THPT Chuyên Bắc Giang, THPT Giáp Hải, THPT Việt Yên số 1; Trường THCS Lê Quý Đôn, THCS Trần Phú - thành phố Bắc Giang,….
Có thể khẳng định, Cuộc thi đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, thay đổi phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, tạo tiền đề cho các nhà quản lý giáo dục thay đổi quan điểm giáo dục phù hợp với thời đại.
Đối với giáo viên: Việc phát hiện, định hướng trong hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh nhằm hướng đến các vấn đề của cuộc sống, kết nối kiến thức học được ở trường phổ thông với thực tế sinh động của thế giới tự nhiên và xã hội, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức tổng hợp để giải quyết các vấn đề thực tiễn đã thúc đẩy giáo viên thay đổi phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động dạy học, kiểm tra đánh giá trong các nhà trường, qua đó phát huy phẩm chất, năng lực người học.
Đối với học sinh và các đơn vị, nhà trường: Hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật của các em học sinh đã góp phần tạo lập được mối liên hệ, đưa các nhà khoa học, các phòng thí nghiệm của trung tâm nghiên cứu về gần với các trường phổ thông, tạo điều kiện để các chuyên gia, nhà khoa học của các trường đại học, các trung tâm nghiên cứu gặp gỡ các em học sinh phổ thông, hướng dẫn các em tìm tòi, sáng tạo trong nghiên cứu khoa học và truyền lửa cho thế hệ sau, qua đó thực hiện một cách sinh động phương châm của giáo dục hiện đại, học đi đôi với hành, lý thuyết gắn liền với thực tiễn, kết hợp giáo dục nhà trường, giáo dục gia đình và giáo dục xã hội. Hoạt động này cũng góp phần tăng cường liên thông giữa giáo dục phổ thông với giáo dục đại học, góp phần hướng nghiệp, phân luồng cho học sinh phổ thông và là tiền đề để triển khai mô hình giáo dục STEM trong Chương trình giáo dục phổ thông mới.
Cuộc thi giúp học sinh phát huy khả năng sáng tạo, tìm kiếm ý tưởng khoa học mới, những sáng kiến và giải pháp cụ thể, thiết thực. Các nghiên cứu đã giúp học sinh có những trải nghiệm thú vị, góp phần định hướng nghề nghiệp, phân luồng cho học sinh sau tốt nghiệp trung học.
Tuy nhiên, sau nhiều năm tổ chức Cuộc thi, nhiều hạn chế cũng bộc lộ rõ như: công tác hướng dẫn học sinh nghiên cứu các dự án khoa học kỹ thuật còn gặp khó khăn; năng lực và quy trình hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học của một số nhà trường, giáo viên còn hạn chế, chưa tạo cơ hội để học sinh phát huy tính tích cực, tự lực, sáng tạo trong việc đề xuất và thực thi ý tưởng khoa học kỹ thuật. Thiếu kinh phí nghiên cứu, thực hiện dự án, thiếu trang thiết bị và môi trường nghiên cứu, ứng dụng, vận hành, thử nghiệm, hiệu chỉnh, kiểm định sản phẩm trước khi tham gia các cuộc thi cũng là những cản trở tham gia Cuộc thi.
Ngoài ra, những khó khăn trong tìm kiếm ý tưởng nghiên cứu, tìm tòi và tham khảo các tài liệu khoa học chuyên ngành, nhất là việc tìm và nghiên cứu các tài liệu bằng tiếng Anh; khả năng thu thập thông tin, tìm kiếm và xử lý số liệu khoa học; khả năng tương tác, phối hợp làm việc nhóm trong nghiên cứu khoa học của học sinh trung học nhất là học sinh cấp trung học cơ sở cũng là những hạn chế của Cuộc thi cần có những giải pháp khắc phục trong thời gian tới để nâng cao chất lượng tham gia Cuộc thi.
NVN