Mới đây, Thái Lan, quốc gia cuối cùng trong nhóm ASEAN-6 [gồm Indonesia, Thái Lan, Singapore, Malaysia, Philippines và Việt Nam], đã công bố kết quả tăng trưởng kinh tế năm 2021 của mình.
Theo báo cáo của Hội đồng Phát triển kinh tế và xã hội quốc gia Thái Lan [NESDC], nền kinh tế nước này đã tăng trưởng 1,9% trong quý IV/2021 so với cùng năm 2020 và tăng 1,8% [có hiệu chỉnh theo mùa] so với quý III/2021.
Như vậy, nền kinh tế Thái Lan đã tránh được một cuộc suy thoái kỹ thuật, tức là khi tốc độ tăng trưởng kinh tế âm liên tục trong hai quý. Trước đó, Thái Lan ghi nhận mức tăng trưởng âm 0,9% trong quý III/2021 so với quý trước và âm 0,2% so với cùng kỳ năm 2020.
Dữ liệu cho thấy, nền kinh tế Thái Lan đã tăng trưởng 1,6% trong cả năm 2021. NESDC vẫn tiếp tục duy trì dự báo kinh tế cho năm 2022 ở mức 3,5% đến 4,5%, giống như dự báo được đưa ra vào hồi tháng 11/2021.
Trước đó, tất cả các nền kinh tế lớn của Đông Nam Á, bao gồm Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore và Việt Nam, đều báo cáo mức tăng trưởng cao hơn so với Thái Lan.
Cụ thể, theo số liệu được công bố hôm 3/1, tăng trưởng GDP Singapore năm 2021 tăng 7,2%, phục hồi từ mức tăng trưởng âm 5,4% do đạt dịch gây ra vào năm 2020. Đây cũng là mức tăng trưởng cao nhất kể từ năm 2010 - thời điểm nền kinh tế Singapore phục hồi 14,5% sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Đối với năm 2022, Chính phủ Singapore dự kiến tốc độ tăng trưởng GDP trong khoảng 3% đến 5%.
Trong khi đó, GDP Indonesia tăng trưởng 3,69% so với cùng kỳ, phục hồi từ mức tăng trưởng âm 2,07% vào năm 2020. Bộ Tài chính nước này trước đó đã dự báo tăng trưởng ở mức 3,7%. Song, con số này vẫn thấp hơn xu hướng trước đại dịch là tăng trưởng GDP hàng năm 5%.
Trong báo cáo Triển vọng Kinh tế thế giới vào tháng 1, Quỹ Tiền tệ Quốc tế [IMF] đã hạ dự báo tốc độ tăng trưởng GDP năm 2022 của Indonesia xuống 5,6%, từ mức 5,9% được đưa ra trước đó, đồng thời cắt giảm dự báo năm 2023 xuống 6% từ 6,4%.
Năm 2021, Malaysia ghi nhận mức tăng trưởng GDP đạt 3,1%, phục hồi từ mức tăng trưởng âm 5,6% trong 2020. Malaysia đang trên đà phục hồi sau khoảng hai năm COVID-19, hàng nghìn người đã mất việc làm và doanh nghiệp buộc phải đóng cửa sản xuất kinh doanh.
Đối với năm 2022, Ngân hàng Trung ương nước này ước tính GDP sẽ tăng trưởng từ 5,5% đến 6,5%.
Sau 5 quý suy thoái liên tục bắt đầu từ quý I/2020 - quý I/2021, Philippines đạt mức tăng trưởng GDP 5,6% trong năm 2021, đảo ngược từ mức giảm kỷ lục 9,6% trong năm 2020.
Trong khi đó, theo Tổng cục Thống kê, kinh tế Việt Nam tăng trưởng 2,58% trong năm 2021 [quý I tăng 4,72%; quý II tăng 6,73%; quý III giảm 6,02%; quý IV tăng 5,22%] so với năm trước.
Điều này được lý giải do dịch COVID-19 ảnh hưởng nghiêm trọng tới mọi lĩnh vực của nền kinh tế, đặc biệt là trong quý III/2021 nhiều địa phương kinh tế trọng điểm phải thực hiện giãn cách xã hội kéo dài để phòng chống dịch bệnh. Mặt khác, mức tăng trưởng này cũng dựa trên nền tảng năm 2020 tăng trưởng dương 2,91%.
Theo số liệu của cơ quan thống kê các nước, GDP danh nghĩa năm 2021 của Indonesia dẫn đầu trong nhóm ASEAN-6, đạt 16.970 tỷ IDR, khoảng 1.184 tỷ USD.
Xếp thứ hai là Thái Lan với 16.200 tỷ Baht, tương đương với khoảng 506 tỷ USD. Philippines đứng thứ ba với 19.378 tỷ Peso, tương đương với khoảng 393 tỷ USD. Singapore với vị trí thứ 4 với 533 tỷ SGD, tương đương với khoảng 397 tỷ USD.
Trong khi đó, theo số liệu của Bộ Tài chính, GDP ước thực hiện của Việt Nam trong năm 2021 là 8.398.600 tỷ đồng, khoảng 368 tỷ USD, đứng thứ 5 trong khu vực Đông Nam Á. Giữ vị trí thứ 6 trong nhóm các nền kinh tế lớn của khu vực là Malaysia với 1.500 tỷ RM, khoảng 358 tỷ USD.
Theo số liệu chính thức từ chính phủ Philippines được công bố ngày 10/11, nền kinh tế nước này trong quý III/2022 tăng trưởng nhanh hơn dự kiến ở mức 7,6%, tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều rủi ro tới từ lãi suất tăng và lạm phát cao.
Được củng cố bởi nhu cầu nội địa dồn nén, nền kinh tế Philippines tăng trưởng 7,6% trong quý III so với cùng kỳ năm 2021. So với con số 6,3% được Reuters tổng hợp từ dự đoán của các chuyên gia kinh tế và 6,1% của Bloomberg, tăng trưởng thực tế cao hơn tương đối nhiều và đồng thời cao hơn một chút so với tỷ lệ của quý II trước đó là 7,5%.
Với mức tăng trưởng GDP quý III này, Philippines đứng thứ 2 trong khu vực Đông Nam Á sau Việt Nam với tỷ lệ ấn tượng 13,7% và trước nền kinh tế số 1 trong khối là Indonesia với 5,72%.
Về phía cầu, tiêu dùng và đầu tư của hộ gia đình là động lực chính của tăng trưởng, ngay cả khi lạm phát làm giảm thu nhập của người dân. Trong khi đó về mặt sản xuất, tất cả các lĩnh vực đều tăng trưởng bền vững nhờ vào sự mở rộng của dịch vụ và công nghiệp.
Cụ thể, số liệu chính thức cho thấy tiêu dùng của các hộ gia đình Philippines tăng 8,0% trong quý III so với một năm trước và chậm hơn tốc độ 8,6% của quý II. Tuy nhiên khi so với cùng kỳ năm ngoái là 7,1%, mức tăng này cao hơn tương đối. Theo nhà kinh tế Nicholas Mapa của ING, đây là một bất ngờ lớn mặc dù giá cả đang tăng vọt.
Khi đưa ra nhận định cho cả năm, Nikkei Asia trích dẫn Bộ trưởng Kế hoạch Kinh tế Philippines Arsenio Balisacan cho biết, nền kinh tế nước này có thể sẽ tăng trưởng đạt mục tiêu đề ra ở ngưỡng 6,5% đến 7,5% của chính phủ cho năm 2022. Để đạt được mục tiêu này, tăng trưởng trong quý IV phải đạt từ 3,3% đến 6,9%.
Ở một diễn biến khác, bất chấp các tín hiệu tích cực này, ông Balisacan nhận định Philippines vẫn còn phải đối mặt với các thách thức lớn ở phía trước, đặc biệt là từ tỷ lệ lạm phát cao đang hoành hành không chỉ tại quốc gia này mà còn trên toàn thế giới.
Tính tới tháng 10/2022, chi phí nhập khẩu tăng do đồng peso yếu hơn đã đẩy lạm phát tại Philippines lên mức cao nhất trong gần 14 năm. Trong bối cảnh đó, ông Balisacan cho biết chính phủ đưa ra cam kết kiên quyết chống lạm phát để bảo vệ sức mua của người dân, bao gồm cả việc thắt chặt chính sách tiền tệ.
Chính điều này đã củng cố kỳ vọng tăng lãi suất lần thứ 6 tại cuộc họp của Ngân hàng Trung ương Philippines [Bangko Sentral ng Pilipinas - BSP] vào ngày 17/11 tới. Ông Balisacan nhận định Philippines “không thể không tăng lãi suất giống như phần còn lại của thế giới”.
Dựa trên các tuyên bố của BSP ngày 3/11 về việc sẽ khớp mức tăng lãi suất với Cục Dữ trữ Liên bang Mỹ để hỗ trợ đồng peso mất giá 12,3% so với đồng USD trong năm 2022, hầu hết các chuyên gia và nhà quan sát thị trường đều cho rằng BSP sẽ nâng lãi suất thêm 75 điểm cơ bản.
Nền kinh tế công nghiệp mới của Philippines mới thoạt nhìn có vẻ lớn hơn nhiều nền kinh tế thị trường của Việt Nam nhưng thực tế không hẳn là như vậy. Những năm gần đây, Việt Nam đã tăng tốc để đứng sát nút Philippines trong bảng xếp hạng. Năm 2020, Việt Nam vươn lên đứng thứ 4 nền kinh tế lớn của Đông Nam Á, chỉ sau Philippines 1 bậc.
Những năm gần đây, Việt Nam dần thu hẹp khoảng cách giá trị tổng sản phẩm quốc nội [GDP] với Philippines. Năm 2019, GDP của Philippines gấp 1,4 lần của Việt Nam. Nhưng đến 2020, con số này chỉ còn là gấp 1,3 lần. Theo đó, năm 2020, GDP của Philippines là 361 tỷ USD còn Việt Nam là 271 tỷ USD.
So sánh GDP Việt Nam và Ấn Độ. Nguồn: Ngân hàng Thế giới
Việt Nam có thể rút ngắn khoảng cách là nhờ tốc độ tăng trưởng GDP Việt Nam đã bắt đầu vượt Philippines vào năm 2018. Tốc độ tăng trưởng GDP Philippines năm 2018 là 6,3% còn Việt Nam vượt lên ở mức 7,0%.
Đến năm 2020, khi cả khu vực bị ảnh hưởng bởi khó khăn dịch bệnh, tăng trưởng Philippines giảm sâu xuống gần -10%, còn Việt Nam duy trì ở mức 2,9%.
So sánh tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam và Ấn Độ [đơn vị: %/năm]. Nguồn: Ngân hàng Thế giới
Theo số liệu đến năm 2020, GDP theo đầu người của Philippines cũng chỉ nhỉnh hơn rất ít so với Việt Nam. Thu nhập bình quân đầu người của quốc đảo năm 2020 là 3.298 USD còn Việt Nam là 2.785 USD.
So sánh GDP bình quân đầu người của Việt Nam và Ấn Độ năm 2020 [đơn vị: nghìn USD]. Nguồn: Ngân hàng Thế giới
Việt Nam bắt đầu thu nhỏ khoảng cách GDP đầu người vào năm 2017 khi tốc độ tăng trưởng GDP bình quân vượt qua Philippines từ thời điểm đó. Năm 2017, tốc độ tăng trưởng GDP bình quân của Phillipines là 5,3% còn Việt Nam nhỉnh hơn ở mức 5,7%.
Đến năm 2020, con số này của Philippines chạm mức thấp nhất trong lịch sử chỉ còn -10%. Việt Nam chậm lại ít hơn ở con số tăng trưởng 1,9% GDP bình quân năm 2020.
So sánh tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đầu người của Việt Nam và Ấn Độ [đơn vị: nghìn USD/năm]. Nguồn: Ngân hàng Thế giới
Cơ hội Việt Nam "vượt mặt" Philippines
Nhìn về tương lai, nhiều chuyên gia nhận định kinh tế Việt Nam có thể sớm vượt qua Philippines nhờ nội lực dồi dào cùng cách ứng phó dịch bệnh hiệu quả hơn. Theo đó, giới phân tích cho rằng so các nước khác trong khu vực như Việt Nam hay Thái Lan, Philippines có vẻ bộc lộ nhiều lúng túng trong việc đặt ra ưu tiên giữa một bên là khôi phục kinh tế và một bên là đối phó với khủng hoảng y tế. Do đó, thay vì thực hiện được "mục tiêu kép", kinh tế Philippines hai năm qua rơi vào suy giảm trong khi ca bệnh vẫn tiếp tục tăng.
Theo dự báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế [IMF], tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ ở mức trên 6,5% trong vài năm tới còn Philippines nhỉnh hơn vực lên ở mức trên 7% trong năm 2022.
Với dự đoán tốc độ tăng trưởng GDP kết hợp yếu tố nhân khẩu học, chuyên gia phân tích của PhilStar cho rằng GDP bình quân của Việt Nam có khả năng vượt qua Philippines vào 2-3 năm tới.
Năm 2020, dân số của Philippines là 109 triệu người còn Việt Nam là 97 triệu người. Có nghĩa dân số Philippines gấp Việt Nam khoảng 1,1 lần.
So sánh dân số năm 2020 của Việt Nam và Philippines [đơn vị: triệu người]. Nguồn: Worldbank
Dữ liệu cho thấy dân số Philippines sẽ tiếp tục tăng trưởng nhanh Việt Nam. Dự báo, tăng trưởng dân số của Philippines ở mức hơn 1,3%/năm còn Việt Nam duy trì ở mức dưới 0,9% năm.
So sánh tăng trưởng dân số hàng năm của Việt Nam và Philippines [đơn vị: %/năm]. Nguồn: Worldbank
Như vậy, so sánh yếu tố thay đổi dân số và GDP, thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam được IMF dự báo sẽ vượt qua Phillipines vào khoảng năm 2024-2025.