Hai câu thơ đối rất chỉnh vừa tả cảnh lại vừa tả tình một cách sâu sắc: Lom khom đôì với lác đác [hình thể và số lượng], dưới núi đối với bên sông [vị trí địa hình]. Nổì hai hình ảnh tạo nên sự đăng đối giữa một cái diễn tả về sinh động vật lom khom dưới núi, còn một thì diễn tả về tĩnh vật chợ mấy nhà. Tiều vài chú đối với chợ mấy nhà. Tất cả góp phần tô đậm thêm cái hiu quạnh, vắng vẻ của cảnh vật. Những thứ đánh dấu sự xuất hiện của con người và sự sống con người thì chỉ là tiều vài chú, chợ mấy nhà. Hai từ lom khom và lác đác có ý nghĩa tạo hình rất lớn. Lom khom diễn tả tư thế làm việc, có vẻ như đang rất chăm chú, cặm cụi. Lác đác đặc tả sự thưa thớt dấu hiệu của sự sống. Có chợ nhưng chỉ là mấy nhà chợ lèo tèo, ẩn hiện trong cảnh cỏ cấy chen đá, lá chen hoa, trong bóng xế tà buồn bã. Cái hiu quạnh, vắng vẻ càng được nhấn mạnh bằng biện pháp đảo cấu trúc cú pháp. Bà Huyện Thanh Quan không nói rằng: Vài chú tiều lom khom dưới núi / Mấy nhà chợ lác đác bên sông mà đưa cái lom khom, cái lác đác lên đầu khiến cho chúng, và chỉ chúng thôi là những cái đầu tiên “đập” vào giác quan người đọc, cảnh vật vắng vẻ càng được tô đậm, và nỗi niềm của người lữ thứ – nữ sĩ lại càng trở nên da diết hơn.
Hai câu thơ thiên về tả thực nhưng lại gợi rất nhiều về cảm xúc. Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ. Cái hoang vắng, buồn bã của cảnh ỵật là xuất phát từ tâm trạng của người trong cảnh Nhớ nước thương nhà còn quốc quốc / Thương nhà mỏi miệng cái gia gia”, của ngưởi mà chỉ biết đối diện với mình và nỗi buồn của chính mình, Một mảnh tình riêng ta với ta. Nỗi buồn thấm vào cảnh vật và cảnh vật lại làm cho nỗi buồn thêm sâu sắc. Bởi xưa nay hoàng hôn đối với thi nhân trung đại luôn gợi buồn nên với những người đã có sẵn tâm trạng thì nỗi buồn ấy càng có cơ hội để tuôn chảy. Nữ sĩ đứng trên cao mà nhìn xuống xa, hi vọng tìm thấy chút vui của cuộc sống để xoa dịu bớt nỗi nhớ nước thương nhà nhưng tất cả những gì nhận được lại không thể thay đổi tâm trạng. Sự sống thưa thớt, cảnh vật hoang vắng, trong cảnh chiều tà càng khiến tâm trạng người trong cuộc trở nên sâu sắc. Thơ văn trung đại thiên về gợi nhiều hơn nhưng cũng vì thế mà những gì nó gợi ra ám ảnh và ghi dấu ấn trong lòng người thật nhiều. Lớp hình ảnh và ngôn từ không chỉ gợi ra không khí mà còn gợi ra hình ảnh nữ sĩ và tâm trạng của bà. Giá trị biểu cảm của hai câu thơ cũng như của cả bài thơ góp phần tạo nên một tác phẩm chuẩn mực cho thơ văn Đường luật trung đại.
Bằng hai câu thơ, Bà Huyện Thanh Quan đã khắc lên bức tranh Đèo Ngang một nét vẽ thật buồn, thật đẹp, in đậm lại mãi cùng thời gian.
Bài làm
“Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
[“Qua Đèo Ngang” - Bà Huyện Thanh Quan]
Hai câu thơ trên nằm ở phần tả cảnh Đèo Ngang trong bài thơ “Qua Đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan. Chỉ đơn thuần là vẽ nên cảnh vài chú tiều đang nhặt củi dưới chân núi và mấy nhà chợ vắng vẻ bên sông nhưng bằng nghệ thuật đảo ngữ đặc sắc, tác giả đã tạo nên hai câu thơ đầy sức gợi. Theo cách diễn đạt thông thường, hai câu thơ trên được viết là: Vài chú tiều lom khom dưới núi [hoặc: Vài chú tiều dưới núi lom khom], Mấy nhà chợ lác đác bên sông [hoặc: Mấy nhà chợ bên sông lác đác]. Nhưng viết như vậy không tạo được ấn tượng bằng cách diễn đạt mà Bà Huyện Thanh Quan đã chọn. “Lom khom” là từ tượng hình gợi tư thế cúi người nhưng luôn luôn nhấp nhô chuyển động. Đó là động tác cúi nhặt củi của người tiều phu. Nó gợi lên hình ảnh đời sống lam lũ, vất vả suốt đời “bán mặt cho đất bán lưng cho trời” của người lao động. Từ “lác đác” cũng có sức gợi tinh tế như thế. Nó chỉ sự vắng vẻ, thưa thớt, bé nhỏ, thậm chí tiêu điều hoang vắng mà ở đây là mấy nhà chợ. Mà như ta biết, chợ búa là nơi thể hiện đời sống kinh tế của khu dân cư, chợ vắng vẻ nghĩa là nơi ấy nghèo đói, lam lũ lắm. Điều đặc biệt là hai từ tượng hình độc đáo ấy được đảo lên đầu câu thơ đã nhấn mạnh vào sự vất vả, lam lũ, đói nghèo của người dân vùng Đèo Ngang. Chẳng những thế, các từ chỉ lượng rất ít ỏi: “vài”, “mấy” nó nhắc đến sự vắng vẻ, tiêu điều của sự sống. Đã vậy, các từ chỉ lượng ấy bị tách riêng ra khỏi danh từ để các sự vật “tiều”, “chợ” đứng một mình chơ vơ giữa câu thơ càng tô đậm sự heo hút, vắng lặng của con người.
Trong các bài tập làm văn của các bạn sẽ phải làm bài phân tích hai lom khom dưới núi tiều vài chú lác đác bên sông chợ mấy nhà . Dưới đây bạn hãy theo dõi bài làm của wikisecret nhé.
===>> Chủ ngữ của câu lom khom dưới núi tiều vài chú là gì
Hướng dẫn
Đề bài: Anh chị hãy Phân tích giá trị biểu cảm của hai câu thơ trong đoạn văn bản Qua đèo ngang: “ Lom khom dưới núi tiều vài chú. Lác đác bên sông chợ mấy nhà”.
Một trong những tác giả nổi tiếng về các bài thơ Nôm chính là bà huyện Thanh Quan, giáo sư Nguyễn Lộc đã có một nhận xét rất đắt giá về phong cách sáng tác của bà: “Thơ bà thường viết về thiên nhiên, phần lớn là vào lúc trời chiều, gợi lên cái cảm giác vắng lặng và buồn bã. Cảnh bà miêu tả trong những bài thơ giống như những bức tranh thủy mặc, chấm phá…Hơn nữa, nói cho đúng thì cảnh trong thơ bà thực tế cũng không phải là cảnh, mà là tình. Tình cảm của bà thường là sự nhớ thương da diết đối với quá khứ vàng son đã một đi không trở lại. Do vậy, người ta gọi bà là nhà thơ hoài cổ. Thơ bà còn được chú ý vì một lẽ nữa, đó là nghệ thuật hết sức điêu luyện. Ở đó, niêm luật đều luật đều chặt chẽ mà không gây cảm giác gò bó, xếp đặt. Câu thơ của bà trang nhã, từ ngữ chải chuốt và chọn lọc công phu….” Tiêu biểu nhất cho các sáng tác của bà là “Qua đèo Ngang”
Qua đèo ngang chủ yếu nói về quang cảnh ở đèo Ngang thoáng đãng nhưng heo hút,đã thấp thoáng có sự sống của con người nhưng vẫn còn hoang sơ. Đang xa quê hương nên đứng giữa khung cảnh ấy,tác giả lại càng thấy mình cô độc lẻ loi,nỗi nhớ quê càng da diết. Trong bài thơ,hai câu thơ đặc sắc và nhiều giá trị biểu cảm nhất có lẽ là:
“ Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.”
Vốn được xem là một bài thơ Nôm đường luật mẫu mực. Từng câu trong bài đều tuân thủ một cách nghiêm ngặt của thơ đường luật. Hai câu thơ này cũng vậy,ta có thể thấy hai câu đối nhau rất chỉnh,vừa tả được cảnh lại vừa nói lên được tình của tác giả. “ lom khom” đối với “lác đác”. Lom khom là tư thế người,ở đây là tư thế của các chú tiều phu đang đốn củi hay cặm cụi làm việc. Lác đác tức là rất thưa thớt, cách nhau xa xa mới có. Cùng với đó “ dưới núi” đối với “ bên sông” đối nhau về vị trí địa hình,nối hai hình ảnh “ tiều vài chú” và “ chợ mấy nhà” tạo nên một chỉnh thể bức tranh khung cảnh nơi tác giả đang đứng. Dễ thấy ở đây sử dụng đảo từ, đáng lẽ ra phải là “ dưới núi lom khom vài chú tiều, bên sông lác đác mấy nhà chợ” việc tác giả đảo các tính từ “ lom khom” và “ lác đác” là có dụng ý gì? Phải chăng là để nhấn mạnh,tô đậm hơn vẻ hoang sơ tiêu điều nơi này, sự xuất hiện của con người,của hoạt động sinh hoạt là quá ít,núi có vài chú tiều nhỏ bé đốn củi,chợ nhà có nhưng cũng không thể nào đem lại cho nơi đây vẻ đông vui mà vẫn thật hoang vu. Cảnh như thế hỏi sao lòng người không sầu não cho được?
Hai câu thơ tả cảnh nhưng lại khiến ta thấy được tâm.trạng của nhà thơ. “ Cảnh buồn người có vui đâu bao giờ” cảnh hiện nên tiêu điều,vắng vẻ,mang màu buồn thì chắc hẳn bà huyện Thanh Quan cũng đang trĩu nặng một nỗi ưu sầu.Hai câu thơ có giá trị biểu cảm cao,được viết dưới ngòi bút của kẻ lữ khách tha hương càng khiến cho người đọc cảm nhận rõ ràng những cảm xúc truyền tải ở đó.
Ai đi xa quê không nhớ về quê hương,đặc biệt khi đứng trong hoàn cảnh cảnh vật u sầu ảm đạm tại càng khiến con người ta buồn phiền. Đứng trên đèo Ngang cao lưng chừng,nhìn xuống phía dưới tiêu điều xác xơ,một mình lẻ loi cô độc,giấu sao được nỗi lòng thổn thức bồi hồi. Tuy chỉ là một bài thơ tức cảnh nhưng nó đã truyền tải một cách sâu sắc tâm tư của tác giả,câu thơ đối nhau rất chỉnh,vẹn ý thể hiện tài năng của một cây bút trong sáng tác thơ.
Hai câu thơ trên có lẽ là hai câu thơ mang nhiều giá trị biểu cảm nhất trong bài, tả cảnh mà lại nói lên được tình cảm của tác giả một cách chân thành và sâu sắc nhất. Sự thành công của bài thơ cũng một phần nhờ vào sự hoàn hảo trong nội dung và hình thức từng câu thơ. Từng câu thơ đến cả bài thơ đã để lại trong lòng người đọc những giá trị nhất định.
Theo wikisecret.com
Biện pháp đảo ngữ; từ láy: "lom khom", "lác đác và liệt kê'
Tác dụng: Nhấn mạnh sự vất vả, đói nghèo, lam lũ của người dân vùng Đèo Ngang; sự thưa thớt, vắng vẻ, bé nhỏ, tiêu điền hoang vắng ở nơi đây
-đc trích trong tác phẩm qua đèo ngang
-của bà huyện thanh quan
-nghệ thuật ;láy , tượng hình
hai từ tượng hình độc đáo ấy được đảo lên đầu câu thơ đã nhấn mạnh vào sự vất vả, lam lũ, đói nghèo của người dân vùng Đèo Ngang
Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc, Thương nhà mỏi miệng cái gia gia. Dừng chân đứng lại trời non nước,
Một mảnh tình riêng ta với ta.