Tại sao cơ thể dự trữ chất béo

CƠ THỂ SỬ DỤNG NĂNG LƯỢNG NHƯ THẾ NÀO?

Hiểu được cơ thể sử dụng năng lượng như thế nào sẽ giúp chúng ta biết được tại sao có người béo, người gầy. Và quan trọng hơn hết, điều này giúp chúng ta điều chỉnh lại khẩu phần ăn mỗi ngày cùng với một chế độ tập luyện hợp lý hơn.

1. Trao đổi chất là gì?

Để hiểu được cơ chế sử dụng năng lượng của cơ thể, trước hết chúng ta cần biết trao đổi chất là gì và chúng diễn ra như thế nào. 

Trao đổi chất là các quá trình hóa học thiết yếu của cơ thể, bao gồm thu năng lượng từ thực phẩm và sử dụng nó để xây dựng các phân tử, đồng thời sửa chữa các tế bào. Chúng ta đốt cháy khoảng 40 – 70% năng lượng mỗi ngày cho các chức năng trao đổi chất cơ bản này. Và tỷ lệ này sẽ thay đổi tùy thuộc vào việc chúng ta hoạt động thể chất tích cực đến mức nào.

Quá trình trao đổi chất trong cơ thể (Nguồn ảnh: ST)

► Quá trình trao đổi chất diễn ra như thế nào trong cơ thể?

Chúng ta thu vào bao nhiêu năng lượng (thông qua thực phẩm) và sử dụng hết bao nhiêu (các mức hoạt động của cơ thể) sẽ quyết định những gì còn sót lại, tức lượng chất béo dự trữ của chúng ta.

1. Phân giải thức ăn

Cơ thể tiêu hóa thức ăn và đồ uống mà chúng ta tiêu thụ, phân giải chúng thành các hợp chất sinh hóa cơ bản hoặc các khối xây dựng: axit amin, axit béo và đường.

2. Xây dựng và sửa chữa

Các axit amin sẽ tuần hoàn theo máu và được các tế bào ở khắp cơ thể sử dụng để tạo nên các protein nhằm phát triển và duy trì cơ thể.

3. Chuyển đổi lượng thừa thành glucose

Mọi axit amin thừa, chưa được sử dụng để tạo protein, sẽ được gan chuyển thành glucose.

4. Nguồn năng lượng chính

Glucose di chuyển trong máu và cung cấp cho các tế bào của cơ thể một nguồn năng lượng sẵn có. Glucose chưa được dùng đến sẽ được dự trữ dưới dạng glycogen.

2. Cơ thể sử dụng năng lượng như thế nào để tăng cân và giảm cân?

Hiểu được cách cơ thể sử dụng năng lượng như thế nào sẽ cho chúng ta biết tại sao có người béo, người gầy.

BMI (Body Mass Index) – chỉ số khối cơ thể: là số kilogram cân nặng chia cho bình phương chiều cao tính bằng mét. Chúng ta có thể dựa vào chỉ số này để biết được một người béo hay gầy.

BMI = Cân nặng/ [(Chiều cao)x(chiều cao)]

• BMI <18,5: gầy.
• BMI 18,5 – 24,9: vóc dáng lý tưởng.
• BMI 25 – 29,9: thừa cân.
• BMI >=30: béo phì.

BMI – chỉ số khối cơ thể (Nguồn ảnh: ST)

2.1. Cơ thể đốt mỡ khi nào?

Khi nhịn ăn, cơ thể sẽ tận dụng các nguồn năng lượng dự trữ. Đầu tiên, nó sẽ sử dụng tất cả glucose sẵn có trong máu. Sau đó, glucose sẽ được bổ sung thêm khi gan phân giải nguồn glycogen dự trữ của nó. Đến khi glycogen cũng cạn kiệt, cơ thể sẽ chuyển sang dùng mỡ dự trữ và chất đạm tạo năng lượng.

Chất đạm là nguyên liệu chính để tạo glucose nuôi dưỡng tế bào não, trong khi mỡ dự trữ tạo thành các ceton cung cấp năng lượng cho các tế bào khác. Do đó, cách giảm cân bằng nhịn ăn trong một thời gian dài, cơ thể sẽ bị giảm khối cơ và mỡ cùng lúc, chứ không chỉ giảm mỡ đơn thuần.

Khi không nạp thức ăn đủ trong thời gian dài, cơ thể sẽ giải phóng mỡ và axit amin để lấy năng lượng gây teo cơ (Nguồn ảnh: ST)

► Trình tự cơ thể đốt năng lượng:

Đốt cháy glucose => Đốt cháy mỡ và protein.

– Đốt cháy glucose: Nếu cơ thể có nguồn cung cấp glucose dồi dào, nó sẽ sử dụng lượng glucose đó làm năng lượng cơ bản cho đến khi cạn kiệt.

– Đốt cháy mỡ và protein: Nếu cơ thể không có đủ glucose để đốt thì tiếp theo, nó sẽ quay sang sử dụng các nguồn dự trữ chất béo và chất đạm để lấy năng lượng.

2.2. Cơ thể dự trữ năng lượng như thế nào?

Khi chúng ta nạp vào nhiều calo hơn lượng cơ thể sử dụng trong quá trình trao đổi chất và vận động, năng lượng thừa sẽ được dự trữ, trước nhất là ở dạng glycogen, sau đó là ở dạng mỡ. 

Dự trữ glucose trong cơ thể thường ít, trong khi dự trữ mỡ lại có thể gia tăng vô hạn. Mỡ được dự trữ dưới da (dưới cánh tay) và quanh các cơ quan ở khoang bụng (nội tạng). Và chính mỡ nội tạng là thứ dẫn đến các bệnh liên quan đến béo phì.

Cơ thể dự trữ năng lượng quá mức gây thừa cân, béo phì (Nguồn ảnh: ST)

► Trình tự cơ thể dự trữ năng lượng:

Dự trữ carbohydrate => Dự trữ mỡ.

- Dự trữ carbohydrate: Nếu chúng ta có nguồn glucose dư thừa mà cơ thể chưa dùng đến để làm năng lượng thì phần dư ra này sẽ được các tế bào gan thu nhận và dự trữ dưới dạng carbohydrate phức tạp gọi là glycogen.

- Dự trữ mỡ: Khi gan không còn khả năng chứa thêm glycogen nữa thì lượng calo còn thừa sẽ được chuyển thành mỡ và trữ ở khắp nơi trong cơ thể.

>> Tham khảo: Hậu quả của chứng rối loạn ăn uống đối với sức khỏe.

3. Kết luận

Hi vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn hiểu được cách thức cơ thể sử dụng năng lượng như thế nào để từ đó có thể chọn cho mình một chế độ ăn hợp lý với số cân nặng lý tưởng và một vóc dáng chuẩn.

>> Xem thêm: Cách tính nhu cầu năng lượng cho các đối tượng khác nhau.