Theo đó, TPHCM phấn đấu đến năm 2025 đạt 70% và đến năm 2030 đạt trên 90% hộ gia đình đăng ký thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình; phấn đấu đến năm 2025 đạt 80% và đến năm 2030 đạt 100% hộ gia đình được cung cấp tài liệu về giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình.
Đồng thời, phấn đấu đến năm 2025 đạt 80% và đến năm 2030 đạt 95% công nhân lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất được tham gia sinh hoạt chuyên đề về giáo dục đạo đức, lối sống và ứng xử trong gia đình; 100% đơn vị cấp phường, xã, thị trấn hàng tháng có nội dung tuyên truyền về giáo dục đạo đức, lối sống và ứng xử trong gia đình trên hệ thống thông tin cơ sở.
Mặt khác, phấn đấu hằng năm 100% học sinh, sinh viên các cơ sở giáo dục được tham gia sinh hoạt về giáo dục đạo đức, lối sống và ứng xử trong gia đình; phấn đấu hàng năm 100% cán bộ, chiến sỹ trong lực lượng vũ trang và cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong các cơ quan, doanh nghiệp nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội được tham gia sinh hoạt chuyên đề về giáo dục đạo đức, lối sống và ứng xử trong gia đình.
Để thực hiện các chỉ tiêu trên, TPHCM tiếp tục đổi mới công tác truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của gia đình, cộng đồng, xã hội về tầm quan trọng của giáo dục đạo đức, lối sống và ứng xử trong gia đình. Đồng thời, đẩy mạnh công tác quản lý nhà nước về gia đình như rà soát, xây dựng, ban hành các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo thực hiện kế hoạch, tài liệu, các sản phẩm truyền thông về giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình, bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình. Xây dựng, ký kết các chương trình phối hợp liên ngành giữa các cơ quan liên quan về thực hiện công tác gia đình.
Mặt khác, phát huy hiệu quả các thiết chế văn hóa cơ sở nhằm nâng cao đời sống tinh thần cho các thành viên trong gia đình. Phát huy vai trò của gia đình, nhà trường, xã hội trong giáo dục đạo đức, lối sống.
Bên cạnh đó, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống trong gia đình. Tăng cường kiểm tra, giám sát và biểu dương, khen thưởng kịp thời những tổ chức, cá nhân có đóng góp tích cực và hiệu quả cho công tác giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình.
Ngoài ra, huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực cho công tác gia đình, ưu tiên vùng sâu, vùng xa có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn và nơi có khu chế xuất, khu công nghiệp; đẩy mạnh xã hội hóa, khuyến khích, tạo điều kiện để các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp hỗ trợ cho cán bộ, người lao động tham gia, học tập nội dung giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình.
Giáo dục và đào tạo là hoạt động có tổ chức của xã hội, nhằm bồi dưỡng và phát triển các phẩm chất và năng lực cho mỗi con người. Trong quá trình giáo dục ở nhà trường, nhiệm vụ giáo dục tri thức luôn phải gắn với nhiệm vụ giáo dục đạo đức. Thông qua “dạy chữ" để “dạy người", giáo dục đạo đức là một khâu then chốt để giáo dục nhân cách con người. Lúc sinh thời Hồ Chủ Tịch rất quan tâm đến vấn đề giáo dục, rèn luyện đạo đức cho thế hệ trẻ. Bác nói: “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó''. Bác còn chỉ rõ “Dạy cũng như học phải chú trọng cả Đức lẫn Tài. Đức là đạo đức cách mạng, đó là cái gốc rất quan trọng. Công tác giáo dục đạo đức trong trường học là một bộ phận quan trọng có tính chất nền tảng của nhà trường XHCN". Như vậy Đức và Tài là hai phạm trù cơ bản để đánh giá nhân cách của một con người. Cho nên để phát triển nhân cách phải hình thành, rèn luyện phẩm chất đạo đức, giá trị đạo đức phù hợp.
Đạo đức của học sinh THPT vừa mang ý thức hệ xã hội, vừa phù hợp với các chuẩn mực xã hội, đồng thời phải phù hợp với những quy định của nhà trường phổ thông trong giai đoạn hiện nay. Do đó, hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh không thể xem nhẹ. Nếu làm đúng, làm tốt, quy trình giáo dục đạo đức phù hợp với quy luật nhận thức sẽ giúp cho học sinh ý thức và điều chỉnh hành vi của mình, điều chỉnh các mối quan hệ… tất cả các yếu tố đó sẽ góp phần hình thành nhân cách tốt cho học sinh. Đối với học sinh phổ thông đang ở độ tuổi mà tâm sinh lí lứa tuổi phát triển mạnh, các em có nhiều nhu cầu hiểu biết, tìm tòi, thích giao lưu tìm hiểu, thích khẳng định mình là người lớn…. Trong khi đó các kiến thức về hiểu biết xã hội, hiểu biết về gia đình, hiểu biết về pháp luật còn rất hạn chế, thậm chí có em còn mơ hồ. Do đó, các em chưa có trách nhiệm với hành vi của mình nên dễ dẫn đến vi phạm nội quy nhà trường, thậm chí vi phạm pháp luật.
Mặt khác, xu thế toàn cầu hoá diễn ra trên mọi mặt của đời sống xã hội đã có ảnh hưởng lớn đến tầng lớp học sinh. Một bộ phận học sinh đã nhận thức đúng đắn việc học tập và tu dưỡng đạo đức. Tuy nhiên, cùng với xu hướng hội nhập ấy thì mặt trái của nó cũng len lỏi, xâm nhập vào tầng lớp học sinh, khiến cho một bộ phận học sinh sa sút về đạo đức, mờ nhạt về lí tưởng và hoài bão ước mơ... Những tệ nạn xã hội đã gây không ít tác hại đối với học sinh làm ảnh hưởng tới chất lượng, uy tín của các nhà trường. Chính vì vậy, giáo dục đạo đức là một trong những biệp pháp quan trọng để xây dựng nhân cách cho thế hệ trẻ - tương lai của đất nước và cũng là khẳng định uy tín của nhà trường đối với xã hội.
Để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh, đặc biệt là trong giai đoạn thực hiện dạy học tiếp cận năng lực theo chương trình đổi mới giáo dục toàn diện hiện nay theo chúng tôi, có thể thực hiện những giải pháp cơ bản sau đây:
Một là: Nâng cao nhận thức cho học sinh về vị trí của giáo dục đạo đức trong nhà trường.
Chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm đạo đức cách mạng là “gốc", là “nền tảng", cũng giống như “gốc" của cây, “ngọn nguồn" của sông suối. Có thể thấy, khi đề cập tới vị trí, vai trò của đạo đức, Hồ Chí Minh đã chỉ rất rõ đó là “gốc", là “nền tảng" của người cách mạng, nó đồng thời là “thước đo" lòng cao thượng của mỗi con người. Mặc dù đề cao vai trò quan trọng hàng đầu của đạo đức song Hồ Chí Minh không tuyệt đối hoá vai trò ấy mà luôn đặt nó trong mối quan hệ biện chứng, thống nhất với tài năng của con người.
Tuy nhiên, hiện nay trong xã hội đã có những hiện tượng đạo đức xuống cấp nghiêm trọng, các tệ nạn xã hội xuất hiện ngày càng nhiều ảnh hưởng không nhỏ tới một bộ phận học sinh. Bản thân học sinh, trong nhà trường chưa nhận thức đúng đắn, đầy đủ vị trí của đạo đức trong nhân cách, mối quan hệ biện chứng giữa hai mặt đạo đức và tài năng trong một con người. Chính vì vậy việc nâng cao đạo đức cho học sinh trong nhà trường là hết sức cần thiết, nhằm giúp các em thấm nhuần sâu sắc vị trí đạo đức nhân cách của con người trong bối cảnh xã hội phát triển theo cơ chế thị trường có quy luật cạnh tranh trong mọi lĩnh vực của cuộc sống.
Việc giáo dục đạo đức ở đây không thể hiểu đơn thuần chỉ là chữ viết và lời nói, mà bao hàm một nội dung lớn, có tác dụng sâu sắc là hành động và việc làm. Giáo dục đạo đức không đơn giản như vấn đề đọc sách và ghi nhớ, mà nó cần phải có thời gian đủ để người được giáo dục hiểu một cách sâu sắc. Do đó hơn lúc nào hết, giáo dục đạo đức phải được thực hiện thường xuyên, mọi lúc mọi nơi và cùng một lúc có nhiều đối tượng tác động. Lãnh đạo nhà trường và các cấp quản lí trong trường cần có sự chỉ đạo cụ thể, thống nhất trong các hoạt động giáo dục tạo ra sự phối hợp đồng bộ giữa các lực lượng và gia đình, hình thành môi trường giáo dục tích cực, định hướng hành vi đạo đức cho học sinh. Nhà trường cần đưa việc giáo dục đạo đức vào nề nếp theo chương trình cụ thể. Với tư cách chỉ đạo chung, nhà trường cần quy định rõ chức năng, nhiệm vụ giáo dục đạo đức cho học sinh đối với từng đối tượng cụ thể như các tổ chức đoàn thể, giáo viên chủ nhiệm lớp…
Hai là: Đảm bảo và tăng cường hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh.
Đoàn trường đẩy mạnh cuộc vận động xây dựng nếp sống văn hóa học đường, cần có kiểm tra, đánh giá tổng kết cụ thể.
Việc tổ chức sinh hoạt phải thiết thực mang ý nghĩa giáo dục, phù hợp với xã hội hiện đại nhằm hình thành các giá trị văn hoá mới nối tiếp các giá trị nhân đạo truyền thống. Các giá trị này phải được dấy lên từ các phong trào văn hoá, văn nghệ, các cuộc thi cán bộ giỏi, học sinh tài năng…, tổ chức tham quan các di tích lịch sử cách mạng theo chủ đề và nội dung cụ thể. Phải xây dựng được mục đích trọng tâm của hoạt động để tìm kiếm hình thức giáo dục cho phù hợp.
Đẩy mạnh phong trào thi đua giữa các tập thể, cá nhân nhằm tạo sự chuyển biến sâu rộng cả về nhận thức và hành động, góp phần hạn chế và đẩy lùi các hiện tượng tiêu cực của học sinh.
Tăng cường công tác kiểm tra của Sao đỏ để phát hiện và xử lý kịp thời các vụ việc xảy ra trong học sinh nhà trường. Làm tốt công tác xếp loại và đánh giá thi đua giữa các lớp trong tuần, tháng, kỳ, năm. Công tác thi đua phải chính xác, công tâm, kích thích được phong trào, vừa đánh giá vừa dần hoàn chỉnh các tiêu chí thi đua.
Để nâng cao hiệu quả hoạt động Đoàn, tổ chức Đoàn cần phối hợp với nhà trường có chương trình huấn luyện, bồi dưỡng nghiệp vụ công tác cho các cán bộ phụ trách Đoàn trường và các chi đoàn học sinh. Nhìn chung, đa số các em có lòng say mê với công việc nhưng năng lực hoạt động chưa cao nên trong hoạt động hay lúng túng. Chính vì thế các hoạt động phải cụ thể rõ ràng, làm cho mọi người hiểu được kế hoạch, mục đích hành động, tránh được những điều bất lợi xảy ra dẫn đến kết quả phản tác dụng giáo dục đạo đức. Từ thực tế hoạt động sẽ có ý nghĩa thiết thực với việc bồi dưỡng lí tưởng đạo đức, lối sống lành mạnh cho học sinh giúp các em tránh được những tệ nạn xã hội, đem lại niềm tin, niềm vui vào tổ chức Đoàn.
Ba là: Tổ chức các hoạt động văn hoá, văn nghệ, sinh hoạt câu lạc bộ với các chủ đề về giáo dục đạo đức cho học sinh.
Tham gia các hoạt động vui chơi giải trí, văn nghệ, diễn đàn là yêu cầu tất yếu của học sinh, giúp các em nâng cao khả năng hiểu biết trong việc tiếp thu các môn học trên lớp.
Tăng cường các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp: văn nghệ, thể dục thể thao, ngoại khóa, các câu lạc bộ… sẽ cuốn hút nhiều học sinh tham gia vì lứa tuổi của các em rất hiếu động, thích hoạt động, thích giao tiếp. Nếu chúng ta không tổ chức các hoạt động thu hút học sinh tham gia, các em sẽ đi tìm nơi khác để vui chơi, như vậy các em rất dễ bị các phần tử xấu lôi kéo, lợi dụng. Tuy nhiên, trong hoạt động này cần lưu ý kết hợp hài hòa giữa “học mà chơi, chơi mà học" theo đúng định hướng giáo dục.
Cần tổ chức nhiều hơn nữa các cuộc thi hiểu biết về văn hoá xã hội, tham gia lễ hội truyền thống của trường, của địa phương, hoạt động giao lưu văn hoá giữa các trường giúp học sinh có vốn sống thực tế, góp phần hình thành niềm tin đạo đức, tình cảm đạo đức. Các hoạt động này giúp học sinh mở mang trí tuệ, phát triển thể chất, tạo điều kiện thuận lợi để học sinh giao tiếp, hình thành những phẩm chất đạo đức, có năng lực hoà nhập vào cộng đồng xã hội sau này. Đây cũng là dạng hoạt động có tính chất sôi nổi như một sân chơi giải trí, khi tham gia hoạt động này, các em được tự do đóng góp ý kiến tranh luận, thảo luận dưới nhiều góc độ khác nhau. Nhà trường cần chú ý tổ chức các hoạt động này nhằm nâng cao nhận thức, thái độ, hành vi cho học sinh. Bên cạnh đó tạo điều kiện về cơ sở vật chất, kinh phí, cũng như đa dạng hoá các loại hình hoạt động nhằm thu hút đông đảo học sinh tham gia.
Bốn là: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền
Tuyên truyền về tác hại của các vi phạm, các tệ nạn xã hội.
Phổ biến, tuyên truyền pháp luật đặc biệt là luật giao thông đường bộ.
Tổ chức học tập, quán triệt cho học sinh về nội quy nhà trường vào đầu năm học, giờ sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp.
Năm là: Đề cao vai trò, trách nhiệm của giáo viên chủ nhiệm lớp.
Giáo viên chủ nhiệm lớp là người thay mặt nhà trường chịu trách nhiệm về toàn bộ các mặt hoạt động của lớp. Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối tin cậy giữa học sinh với nhà trường và phụ huynh. Vì vậy, giáo viên chủ nhiệm vừa đề cao trách nhiệm, vừa có tính nghiêm minh lại vừa có đủ tình thương, lòng bao dung, độ lượng đối với giáo dục học sinh.
Giáo viên chủ nhiệm có kế hoạch giáo dục học sinh hàng tuần, hàng tháng; đánh giá nhận xét từng mặt, khen - chê kịp thời góp phần giúp học sinh tiến bộ hàng ngày.
Sáu là: Phát huy vai trò chủ thể của học sinh và năng lực tự quản của tập thể học sinh.
Phát huy tính năng động, sáng tạo, tự lập, tự chủ của học sinh vừa là mục tiêu, vừa là nguyên tắc giáo dục. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, khi chúng ta đang đòi hỏi phải đào tạo cho được những thế hệ yêu chủ nghĩa xã hội, có ý thức trách nhiệm công dân cao…thì việc phát huy tính năng động sáng tạo trong học tập, rèn luyện ở học sinh là một nguyên tắc cần được quán triệt trong mọi hoạt động. Song cần nhớ rằng vai trò điều khiển, tổ chức giáo dục lại càng quan trọng hơn bao giờ hết.
Cần đấu tranh chống tư tưởng khoán trắng, thả nổi để học sinh tự do hoạt động theo sở thích, hứng thú riêng của các cá nhân, vì khi đó chúng ta đánh mất vai trò của giáo dục. Tổ chức tự quản của tập thể học sinh, xây dựng tập thể lớp học, trường học, tổ chức Đoàn Thanh niên thành môi trường giáo dục là một yêu cầu, một nguyên tắc giáo dục của nhà trường, có như vậy mới rèn luyện được đạo đức cho học sinh.
Nhà trường và giáo viên chủ nhiệm không phải lúc nào cũng theo sát từng học sinh mà phải thông qua mạng lưới cộng tác viên để nắm bắt tình hình. Thông qua tập thể và giáo dục bằng tập thể, giáo dục bằng dư luận, giáo dục bằng cảm hóa sẽ có tác dụng tích cực, giúp học sinh điều chỉnh hành vi của mình.
Bẩy là: Tăng cường công tác phối hợp giữa nhà trường - gia đình - xã hội.
Học sinh chỉ được giáo dục tại nhà trường trong giờ học, còn lại phần lớn thời gian trong ngày các em ở gia đình và xã hội. Vì vậy, muốn giáo dục học sinh tốt cần phải có sự phối hợp đồng bộ, thống nhất giữa nhà trường với gia đình và xã hội. Giáo viên và phụ huynh thường xuyên cập nhật thông tin nhiều chiều để nắm bắt tình hình thực tế của học sinh. Mỗi phụ huynh nên đặt niềm tin vào con mình nhưng cũng không nên đánh giá quá cao về các mặt của con để dẫn đến ngộ nhận, chủ quan, thiếu sự phối hợp với nhà trường và xã hội.
Nhà trường, giáo viên và phụ huynh phải thống nhất về biện pháp giáo dục. Phụ huynh đồng thuận, đồng hành cùng giáo viên và nhà trường trong quá trình giáo dục học sinh với mục tiêu tất cả vì sự tiến bộ của học sinh, vì tình thương và trách nhiệm.
Các cơ quan chức năng như Công an trên địa bàn trường học phối hợp chặt chẽ với nhà trường trong việc điều tra, cung cấp thông tin học sinh vi phạm và quản lý giáo dục học sinh cá biệt.
Các trường học trên cùng địa bàn cần có sự phối hợp chặt chẽ trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh, bởi học sinh có mối quan hệ trên địa bàn, mối quan hệ liên trường và những mối quan hệ khác nên dễ tụ tập, lôi kéo theo nhóm. Các trường cần phải thông báo kịp thời các vụ việc có liên quan, cùng phối hợp xử lí, không che dấu khuyết điểm cho học sinh vi phạm của mình.
Ban đại diện cha mẹ học sinh của trường và các Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp cần làm tốt công tác phối hợp giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường. Cha mẹ học sinh vừa là chủ thể tiến hành giáo dục con ở nhà đồng thời cũng chịu một phần trách nhiệm về quá trình giáo dục ở trường. Phụ huynh phải luôn quan tâm, sát sao tới con em mình không nên phó mặc cho nhà trường, nhất là đối tượng học sinh chậm tiến.