Trẻ thơ như tờ giấy trắng, giấy sạch đẹp hay nhàu nát phụ thuộc hoàn toàn vào nghệ thuật nuôi nấng, vun bồi của cha mẹ, thầy cô, trường lớp và cả môi trường mà trẻ sinh sống. Trong đó việc vun trồng tính tự giác và trách nhiệm là một trong những tiêu chí quan trọng để bé bước vào đời.
Đức tính này đòi hỏi một quá trình đào tạo, trui rèn thật bài bản, nhẫn nại và khéo léo từ phía gia đình lẫn xã hội ngay từ khi con trẻ chập chững nhận thức mọi điều xung quanh chúng. Vậy làm thế nào để xây dựng được sự tự giác và trách nhiệm trong con trẻ? Công việc này nói dễ cũng không hẳn, mà nói khó cũng không ngoa, bởi điều này hoàn toàn phụ thuộc vào nhận thức và khả năng giáo dục con trẻ của mỗi gia đình.
Tính tự giác phải qua dạy dỗ, rèn luyện mà thành
Điển hình như cách nuôi dạy con trẻ của gia đình chị Thu và chị Mộng. Bằng tuổi nhau, học cùng trường, nhà cạnh nhau, đặc biệt bé Minh [con chị Thu] và bé Hoàng [con chị Mộng] đều nắm giữ vị trí quý tử độc tôn trong gia đình. Thế nhưng bé Hoàng có vẻ trưởng thành, trách nhiệm hơn bé Minh rất nhiều trong cách sống. Dù đã lên 9, ấy thế mà bé Minh chưa bao giờ biết tự giác thu dọn đồ chơi mỗi khi chơi xong, chưa khi nào tự ngồi vào bàn học mà không có sự kèm cặp của mẹ, thậm chí ngay cả việc vệ sinh các nhân cũng phải đợi cha mẹ nhắc nhở mỗi ngày. Bởi từ nhỏ đến lớn Minh được xem là cậu quý tử của gia đình, tất cả mọi thứ đều được cha mẹ và người giúp việc đi theo trải thảm, như thế thì làm thế nào mà sự tự giác trong bé có cơ hội hình thành, và một khi đã không có sự tự giác thì làm thế nào có thể tồn tại 2 chữ trách nhiệm trong con trẻ.
Tính tự giác và trách nhiệm của con phụ thuộc vào cách giáo dục của cha mẹ
Trong khi đó bé Hoàng lại sớm có ý thức trong việc học tập, biết cùng mẹ lau nhà, cùng ba chăm sóc hoa kiểng, biết tiết kiệm tiền ăn quà bằng con heo đất để giúp đỡ các bạn nghèo khó mỗi khi nhà trường vận động quyên góp Đó cũng chính là thành quả, niềm tự hào, hạnh phúc vô bờ bến mà anh chị Mộng có được sau bao nhiêu năm đặt mọi tâm huyết dạy dỗ bé Hoàng chỉ với mong muốn bé là người sống có trách nhiệm với chính mình, gia đình và xã hội. Qua câu chuyện của bé Minh và Hoàng, chúng ta thấy rằng, việc hình thành tính cách trong 2 bé hoàn toàn phụ thuộc vào cách dạy dỗ của cha mẹ, bởi tính tự giác không phải đứa trẻ nào cũng có, cũng như không phải có sẵn mà phải qua dạy dỗ, rèn luyện mà thành.
Giúp con làm chủ bản thân
Xây dựng tính tự giác trong con trẻ để rèn luyện cho con trẻ đức tính sống có trách nhiệm với chính mình, gia đình và xã hội. Thế nhưng đừng để đợi đến khi con trẻ lớn mới bắt đầu dạy vì từ 2-5 tuổi là khoảng thời gian trẻ hình thành nhân cách sống. Các bậc cha mẹ nên bắt đầu quá trình này bằng việc hình thành cho con thói quen ăn, ngủ, vui chơi, học tập đúng giờ giấc. Ở độ tuổi này trẻ thường bắt chước và tiếp thu mọi thứ rất nhanh. Vì vậy khi ở nhà các bậc cha mẹ nên giải thích một cách đơn giản để con hiểu và nhận thức được cái gì nên làm, cái gì không nên làm, cái gì tốt, cái gì xấu. Đặc biệt, để trẻ có thể hình thành được thói quen tốt, cha mẹ nên nhắc đi nhắc lại những điều mà con trẻ phải làm mỗi ngày, theo thời gian, những việc bé được nhắc nhở thực hiện mỗi ngày sẽ trở thành thói quen của trẻ. Khi đã trở thành thói quen thì bé sẽ tự giác làm mọi thứ mà không cần đến sự nhắc nhở từ người khác.
Hãy cho con đầy đủ vốn sống để con bước vào đời vững chãi
Bên cạnh việc hình thành thói quen cho trẻ để trẻ sớm có ý thức tự giác, các bậc cha mẹ cũng nên rèn luyện đức tính trách nhiệm cho trẻ thông qua việc giao nhiệm vụ cho trẻ. Sau đó để trẻ tự quyết định cách thức hoàn thành nhiệm vụ được giao, hoặc có thể đưa ra những gợi ý để trẻ có những lựa chọn riêng, điều này sẽ dạy cho con trẻ đức tính trách nhiệm đối với quyết định của chính mình, đồng thời cũng giúp trẻ trở nên độc lập hơn.
Ngoài ra việc cùng con lên kế hoạch hằng ngày, hằng tuần cũng là cách giúp con biết cách tự lập kế hoạch trong cuộc sống, đồng thời sẽ kích thích tính tự giác và tự chủ trong trẻ. Việc cùng lên kế hoạch với con trẻ đơn giản chỉ là những cuộc trò chuyện nhẹ nhàng, vui vẻ, chẳng hạn như: Hôm nay con sẽ làm gì nhỉ?, Việc hôm qua con hứa với mẹ là gì nhỉ?"
Tuy nhiên, các bậc cha mẹ tuyệt đối không nên la mắng trẻ hay tỏ ra không bằng lòng, thất vọng mỗi khi trẻ làm chưa tốt nhiệm vụ bạn giao mà hãy tỏ ra thông hiểu và hướng dẫn cho trẻ biết nên làm thế nào cho đúng. Có như vậy trẻ mới cảm thấy được quan tâm, được tôn trọng, đặc biệt giúp trẻ thấy được cái sai để rồi để trẻ tự thấy được bổn phận và chịu trách nhiệm với những việc mà trẻ đã làm. Ngược lại hãy khen ngợi khi trẻ làm tốt việc gì đó, điều này sẽ tạo sự hứng thú cho trẻ, giúp trẻ phát huy đức tính tự giác và trách nhiệm.
Giup con xay dung tinh tu giac va trach nhiem
Tre tho nhu to giay trang, giay sach dep hay nhau nat phu thuoc hoan toan vao nghe thuat nuoi nang, vun boi cua cha me, thay co, truong lop va ca moi truong ma tre sinh song. Trong do viec vun trong tinh tu giac va trach nhiem la mot trong nhung tieu chi quan trong de be buoc vao doi.
Duc tinh nay doi hoi mot qua trinh dao tao, trui ren that bai ban, nhan nai va kheo leo tu phia gia dinh lan xa hoi ngay tu khi con tre chap chung nhan thuc moi dieu xung quanh chung. Vay lam the nao de xay dung duoc su tu giac va trach nhiem trong con tre? Cong viec nay noi de cung khong han, ma noi kho cung khong ngoa, boi dieu nay hoan toan phu thuoc vao nhan thuc va kha nang giao duc con tre cua moi gia dinh.
Tinh tu giac phai qua day do, ren luyen ma thanh
Dien hinh nhu cach nuoi day con tre cua gia dinh chi Thu va chi Mong. Bang tuoi nhau, hoc cung truong, nha canh nhau, dac biet be Minh [con chi Thu] va be Hoang [con chi Mong] deu nam giu vi tri quy tu doc ton trong gia dinh. The nhung be Hoang co ve truong thanh, trach nhiem hon be Minh rat nhieu trong cach song. Du da len 9, ay the ma be Minh chua bao gio biet tu giac thu don do choi moi khi choi xong, chua khi nao tu ngoi vao ban hoc ma khong co su kem cap cua me, tham chi ngay ca viec ve sinh cac nhan cung phai doi cha me nhac nho moi ngay. Boi tu nho den lon Minh duoc xem la cau quy tu cua gia dinh, tat ca moi thu deu duoc cha me va nguoi giup viec di theo trai tham, nhu the thi lam the nao ma su tu giac trong be co co hoi hinh thanh, va mot khi da khong co su tu giac thi lam the nao co the ton tai 2 chu trach nhiem trong con tre.
Tinh tu giac va trach nhiem cua con phu thuoc vao cach giao duc cua cha me
Trong khi do be Hoang lai som co y thuc trong viec hoc tap, biet cung me lau nha, cung ba cham soc hoa kieng, biet tiet kiem tien an qua bang con heo dat de giup do cac ban ngheo kho moi khi nha truong van dong quyen gop Do cung chinh la thanh qua, niem tu hao, hanh phuc vo bo ben ma anh chi Mong co duoc sau bao nhieu nam dat moi tam huyet day do be Hoang chi voi mong muon be la nguoi song co trach nhiem voi chinh minh, gia dinh va xa hoi. Qua cau chuyen cua be Minh va Hoang, chung ta thay rang, viec hinh thanh tinh cach trong 2 be hoan toan phu thuoc vao cach day do cua cha me, boi tinh tu giac khong phai dua tre nao cung co, cung nhu khong phai co san ma phai qua day do, ren luyen ma thanh.
Giup con lam chu ban than
Xay dung tinh tu giac trong con tre de ren luyen cho con tre duc tinh song co trach nhiem voi chinh minh, gia dinh va xa hoi. The nhung dung de doi den khi con tre lon moi bat dau day vi tu 2-5 tuoi la khoang thoi gian tre hinh thanh nhan cach song. Cac bac cha me nen bat dau qua trinh nay bang viec hinh thanh cho con thoi quen an, ngu, vui choi, hoc tap dung gio giac. O do tuoi nay tre thuong bat chuoc va tiep thu moi thu rat nhanh. Vi vay khi o nha cac bac cha me nen giai thich mot cach don gian de con hieu va nhan thuc duoc cai gi nen lam, cai gi khong nen lam, cai gi tot, cai gi xau. Dac biet, de tre co the hinh thanh duoc thoi quen tot, cha me nen nhac di nhac lai nhung dieu ma con tre phai lam moi ngay, theo thoi gian, nhung viec be duoc nhac nho thuc hien moi ngay se tro thanh thoi quen cua tre. Khi da tro thanh thoi quen thi be se tu giac lam moi thu ma khong can den su nhac nho tu nguoi khac.
Hay cho con day du von song de con buoc vao doi vung chai
Ben canh viec hinh thanh thoi quen cho tre de tre som co y thuc tu giac, cac bac cha me cung nen ren luyen duc tinh trach nhiem cho tre thong qua viec giao nhiem vu cho tre. Sau do de tre tu quyet dinh cach thuc hoan thanh nhiem vu duoc giao, hoac co the dua ra nhung goi y de tre co nhung lua chon rieng, dieu nay se day cho con tre duc tinh trach nhiem doi voi quyet dinh cua chinh minh, dong thoi cung giup tre tro nen doc lap hon.
Ngoai ra viec cung con len ke hoach hang ngay, hang tuan cung la cach giup con biet cach tu lap ke hoach trong cuoc song, dong thoi se kich thich tinh tu giac va tu chu trong tre. Viec cung len ke hoach voi con tre don gian chi la nhung cuoc tro chuyen nhe nhang, vui ve, chang han nhu: Hom nay con se lam gi nhi?, Viec hom qua con hua voi me la gi nhi?"
Tuy nhien, cac bac cha me tuyet doi khong nen la mang tre hay to ra khong bang long, that vong moi khi tre lam chua tot nhiem vu ban giao ma hay to ra thong hieu va huong dan cho tre biet nen lam the nao cho dung. Co nhu vay tre moi cam thay duoc quan tam, duoc ton trong, dac biet giup tre thay duoc cai sai de roi de tre tu thay duoc bon phan va chiu trach nhiem voi nhung viec ma tre da lam. Nguoc lai hay khen ngoi khi tre lam tot viec gi do, dieu nay se tao su hung thu cho tre, giup tre phat huy duc tinh tu giac va trach nhiem.