Cách tính tỉ lệ bản đồ
Tỉ lệ bản đồ có ý nghĩa vô cùng quan trọng, liên quan rất nhiều đến mức độ thể hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ. Tỉ lệ càng lớn thì mức độ chi tiết của bản đồ càng cao. Vậy cách tính tỉ lệ bản đồ như thế nào? Mời các bạn hãy cùng Download.vn theo dõi bài viết dưới đây nhé.
Ngoài ra để học tốt môn Địa lí các bạn tham khảo thêm cách tính mật độ dân số, công thức tính năng suất để giải nhanh các bài tập Địa lí.
Cách tính tỉ lệ bản đồ
Tỉ lệ của một tấm bản đồ chính là tỉ số giữa một khoảng cách đo trên tấm bản đồ và khoảng cách ở ngoài thực địa. Trên mỗi một bản đồ, tỉ lệ đó được đặt ở dưới tên bản đồ để cho người đọc biết được mức độ thu nhỏ lên bản đồ của đối tượng bên ngoài thực tế. Thước tỉ lệ thường sẽ đặt ở dưới góc của bản đồ nhằm phục vụ cho việc đo đạc các thông số cũng như khoảng cách và diện tích trên bản đồ. Tỉ lệ của bản đồ càng lớn thì tính về mức độ chi tiết của bản đồ càng cao.
2. Các dạng biểu thị của tỉ lệ bản đồ
Tỉ lệ bản đồ được biểu thị dưới 2 dạng. Đó là:
- Tỉ lệ số: đây chính là một phân số luôn có tử là 1. Mẫu số của chúng càng lớn thì tỉ lệ càng nhỏ và điều ngược lại, mẫu số càng nhỏ thì tỉ lệ càng lớn.
- Tỉ lệ thước: chính là tỉ lệ được vẽ lên dưới dạng thước đo có tính sẵn, mỗi đoạn của thước đo đều được ghi số đo của độ dài tương ứng trên thực địa. Ví dụ như mỗi một đoạn 1cm trên thước sẽ bằng 1km hoặc 10km trên thực địa. Một số cách tính về tỷ lệ bản đồ 1 500 nghĩa là gì cũng sẽ được áp dụng như thế.
‐ Tỉ lệ số là: là một phần số luôn có tử số bằng 1. Mẫu số càng lớn thì tỉ lệ sẽ càng nhỏ và ngược lại mẫu của chúng càng nhỏ thì tỉ lệ sẽ càng lớn.
‐ Bản đồ mà có tỉ lệ càng lớn thì số lượng của các đối tượng địa lí đưa lên bản đồ sẽ càng nhiều.
‐ Tiêu chuẩn phân loại của tỉ lệ bản đồ
- Lớn : có tỉ lệ trên 1: 200.000
- Trung bình : sẽ từ 1: 200.000 đến 1:1.000.000
- Nhỏ : là dưới 1:1.000.000
‐ Tỉ lệ thước : đó là một tỉ lệ được vẽ cụ thể dưới 1 dạng thước đo đã có tính sẵn, mỗi đoạn của thước đều ghi số đo độ dài tương ứng trên thực địa.
3. Cách tính tỉ lệ bản đồ
Cách tính tỉ lệ bản đồ rất đơn giản, thực chất đọc xong định nghĩa tỉ lệ bản đồ là gì bạn cũng đã có thể tính được rồi.
- Đánh dấu khoảng trên bản đồ tỉ lệ xích là 1/1000 là cách hai điểm vào cạnh một tờ giấy hoặc thước kẻ.
‐ Đặt cạnh tờ giấy đó hoặc thước kẻ đã đánh dấu trên giấy dọc theo thước tỉ lệ và đọc trị số của khoảng cách trên thước tỉ lệ.
‐ Nếu đo khoảng cách này bằng compa thì việc đối chiếu khoảng cách đó với khoảng cách trên thước tỉ lệ sẽ dễ dàng hơn, rồi bạn đọc trị số.
Nếu dùng tỉ lệ số thì tính khoảng cách giống như ở phần trên.
Ví dụ
Dựa vào bản đồ trên, bạn hãy tính khoảng cách thực theo đường chim bay, từ khách sạn Hải Vân, đến khách sạn thu Bồn, và từ khách sạn hòa Bình đến khách sạn Sông Hàn.
Tương tự Đo và tính chiều dài đoạn đường Phan Bội Châu [ từ Trần Quý Cáp đến đường Lý Tự Trọng].
Cách tính: Dùng thước trên bản đồ từ khách sạn Hải Vân đến khách sạn Thu Bồn là 5,5 cm. Ta có tỉ lệ bản đồ ở hình số 8 là 1:7500. Vậy khoảng cách trên thực địa là:
5,5cm x 75000 = 41250cm = 412.5m.
Tương tự như trên, từ khách sạn Hòa Bình đến khách sạn Sông Hàn: Khoảng cách đo được trên bản đồ là 4.0cm. Tỉ lệ bản đồ là 1:7500. Vậy khoảng cách trên thự địa là: 4,0cm x 7500 = 30000cm = 300m
4. Ý nghĩa của tỉ lệ bản đồ trong cách tính tỉ lệ bản đồ
Bản đồ nào cũng có ghi tỉ lệ bản đồ và ứng dụng ở phía dưới hay ở góc của bản đồ. Dựa vào tỉ lệ của bản đồ mà chúng ta có thể biết được các khoảng cách trên bản đồ đã thu nhỏ là bao nhiêu lần so với kích thước thực tế của chúng trên thực địa.
Tỉ lệ bản đồ có liên quan rất nhiều đến mức độ thể hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ. Tỉ lệ càng lớn thì mức độ chi tiết của bản đồ càng cao.
Những bàn đồ có tỉ lệ trên 1 : 200.000 là những bản đồ có tỉ lệ lớn. Những bản đồ có tỉ lệ từ 1 : 200.000 đến 1 : 1.000.000 chính là bản đồ có tỉ lệ trung bình. Còn những bản đồ có tỉ lệ nhỏ hơn 1 : 1.000.000 chính là những bản đồ tỉ lệ nhỏ.
Cập nhật: 24/09/2021
Toán lớp 4 ứng dụng của tỉ lệ bản đồ là nội dung học có tính ứng dụng cao trong cuộc sống. Chúng mình cùng bước vào Vuihoc.vn để cùng tìm hiểu và rèn luyện qua các bài tập thực hành nhé.
Bài học hôm nay có tính ứng dụng rất cao trong cuộc sống, đó là Toán lớp 4 ứng dụng của tỉ lệ bản đồ. Qua bài học, các em có thể đọc và hiểu được bản đồ và áp dụng để suy ra được độ dài trên thực tế hoặc ngược lại là có thể thu nhỏ một độ dài nào đó vào bản đồ theo tỉ lệ nhất định.
Vậy em hãy chú ý theo dõi nhé!
1. Ứng dụng của tỉ lệ bản đồ - Tính độ dài thật trên mặt đất
1.1. Ví dụ về cách tính độ dài thật trên mặt đất dựa vào tỉ lệ bản đồ
1.1.1. Bài toán 1
Bản đồ trường Mầm non xã Thắng Lợi vẽ theo tỉ lệ 1:300.
Trên bản đồ, cổng trường rộng 2cm [khoảng cách từ A đến B]. Hỏi chiều rộng thật của cổng trường là mấy mét?
Bài giải: Các em thực hiện như sau
Chiều dài thật của cổng trường là:
2 x 300 = 600[cm]
Đáp số: 6m.
1.1.2. Bài toán 2
Trên bản đồ tỉ lệ 1:1000000, quãng đường Hà Nội – Quảng Ninh đo được 112mm. Tìm độ dài thật của quãng đường Hà Nội – Quảng Ninh.
Bài giải:
Quãng đường Hà Nội – Quảng Ninh dài là:
112 x 1000000 = 112000000 [mm]
Đáp số: 102km
1.2. Quy tắc tính độ dài thật trên mặt đất dựa vào tỉ lệ bản đồ
2. Ứng dụng của tỉ lệ bản đồ - Tính độ dài thu nhỏ trên bản đồ
2.1. Bài toán tính độ dài trên bản đồ dựa vào tỉ lệ bản đồ
2.1.1.Bài toán 3
Khoảng cách giữa hai điểm A và B trên sân trường là 20m. Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 500, khoảng cách giữa hai điểm đó là mấy xăng-ti-mét?
Bài giải:
20m = 2000cm
Khoảng cách giữa hai điểm A và B trên bản đồ là:
2000 : 500 = 4[cm]
Đáp số: 4cm
2.1.2. Bài toán 4
Quãng đường từ trung tâm Hà Nội đến Sơn Tây là 40km. Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 1000000, quãng đường đó dài bao nhiêu mi-li-mét?
Bài giải:
41km = 40000000mm
Quãng đường từ trung tâm Hà Nội đến Sơn Tây trên bản đồ dài là:
40000000 : 1000000 = 40[mm]
Đáp số: 40mm.
2.2. Quy tắc tính độ dài trên bản đồ dựa vào tỉ lệ bản đồ
- Lưu ý: Đơn vị đo của độ dài thật và độ dài trên bản đồ phải tương ứng với nhau. Phải đổi về cùng đơn vị đo trước khi tính.
3. Bài tập vận dụng toán lớp 4 ứng dụng của tỉ lệ bản đồ [Có hướng dẫn giải + đáp án]
3.1. Bài tập vận dụng
Bài 1: Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 500 một hình vuông có chu vi là 280cm. Tính chu vi hình vuông đó ngoài thực tế.
Bài 2: Trên bản đồ tỉ lệ 1:2 000 000, quãng đường từ Nha Trang đến Thành phố HCM đo được 25cm. Hỏi quãng đường đó trên thực tế dài bao nhiêu ki- lô- mét?
Bài 3: Khoảng cách giữa hai tỉnh Hà Giang và Hà Nội là 75km. Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 100000 thì khoảng cách giữa hai tỉnh đó dài bao nhiêu xăng ti mét.
3.2. Hướng dẫn đáp án
Bài 1:
Chu vi hình vuông đó ngoài thực tế là:
280 x 500 = 140000 [cm] =1400 [m]
Đáp số: 1400 m.
Bài 2:
Quãng đường trên thực tế từ Nha Trang đến Thành phố HCM dài số ki lô mét là:
25 x 2000000 = 50 000 000 [cm]
Đổi 50 000 000 cm = 500 km
Đáp số: 500 km
Bài 3:
Đổi 75 km = 7 500 000 cm
Khoảng cách của hai tỉnh đó trên bản đồ là:
7 500 000 : 100 000 = 75 [cm]
Đáp án: 75 cm.
4. Bài tập tự luyện ứng dụng của tỉ lệ bản đồ[Có đáp án]
4.1. Bài tập tự luyện
Bài 1: Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 2000 khoảng cách giữa hai điểm A và B là 5cm. Tính khoảng cách hai điểm đó ngoài thực tế.
Bài 2: Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 200 chiều dài hình chữ nhật là 8cm, chiều rộng là 5cm. Tính diện tích hình chữ nhật đó ngoài thực tế.
Bài 3: Một mảnh đất hình chữ nhật có chu vi 50m, chiều rộng bằng 2/5 chiều dài. Người ta vẽ hình chữ nhật biểu thị mảnh đất đó trên bản đồ tỉ lệ 1 : 10. Hãy tính chu vi và diện tích hình chữ nhật thu nhỏ trên bản đồ.
Bài 4: Một vườn rau hình chữ nhật có chiều dài 30m, chiều rộng 25m. Đội khảo sát vẽ bản đồ vườn rau đó trên giấy theo tỉ lệ 1 : 50. Hỏi trên bản đồ, phải vẽ độ dài thu nhỏ của chiều dài, chiều rộng vườn rau bao nhiêu cm?
4.2. Đáp án
Bài 1: 10000 cm
Bài 2: 8000 cm2
Bài 3:
Chu vi : 14 m
Diện tích: 100 m
Bài 4:
Chiều dài: 60cm
Chiều rộng: 50cm
5. Giải bài tập sách giáo khoa toán lớp 4 ứng dụng của tỉ lệ bản đồ
5.1. Bài tập SGK trang 155
Bài 1:
Trên bản đồ có tỉ lệ: 1 : 1000, mỗi độ dài 1mm, 1cm, 1dm ứng với độ dài thật nào cho dưới đây?
1000dm; 1000 cm; 1000 mm
Đáp án:
Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 1000 ta có:
Độ dài 1mm ứng với độ dài thật là 1000mm
Độ dài 1cm ứng với độ dài thật là 1000cm
Độ dài 1dm ứng với độ dài thật la 1000 dm
Bài 2:
Viết số thích hợp vào chỗ chấm:
Đáp án:
Điền lần lượt vào chỗ chấm như sau:
1000cm; 300 dm; 10000 mm; 500 m
Bài 3:
Đúng ghi Đ; sai ghi S:
Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 10000, quãng đường từ A đến B đo được 1dm. Như vậy độ dài thật của quãng đường từ A đến B là:
Đáp án:
a] Điền S b] Điền Đ
c] Điền S d] Điền Đ
5.2. Bài tập SGK trang 158.
Bài 1:
Viết số thích hợp vào chỗ chấm:
| Tỉ lệ bản đồ | 1 : 10000 | 1 : 5000 | 1: 20000 |
| Độ dài thật | 5km | 25km | 2km |
| Độ dài trên bản đồ |
Đáp án:
Học sinh lần lượt viết vào chỗ chấm như sau:
| Tỉ lệ bản đồ | 1 : 10000 | 1 : 5000 | 1: 20000 |
| Độ dài thật | 5km | 25km | 2km |
| Độ dài trên bản đồ | 50cm | 5mm | 1dm |
Chú ý: Đổi đơn vị, rồi thực hiện phép chia để được số cần tìm, ví dụ:
5km = 500000 cm
500000 : 10000 = 50 [cm] -> Viết 50 vào chỗ chấm
Bài 2 [trang 158 bài Ứng dụng của tỉ lệ bản đồ câu 2]
Quãng đường từ bản A đến bản B dài 12km. Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 100000, quãng đường đó dài bao nhiêu xăng- ti – mét?
Đáp án:
12km = 1200000 cm
Quãng đường từ bản A đến bản B trên bản đồ dài:
1200000 : 100000 = 12 [cm]
Đáp số: 12cm
Bài 3: [Hướng dẫn giải bài tập số 3 trang 158/SGK Toán 4]
Một mảnh đất hình chữ nhật có chiều dài 15m, chiều rộng 10m được vẽ trên bản đồ tỉ lệ 1 : 500. Hỏi trên bản đồ đó, độ dài của mỗi cạnh hình chữ nhật là bao nhiêu xăng-ti-mét?
Đáp án:
Ta có: 15m = 1500 cm; 10m = 1000 cm
Chiều dài của hình chữ nhật trên bản đồ là: 1500 : 500 = 3 [cm]
Chiều rộng của hình chữ nhật trên bản đồ là: 1000 : 500 = 2 [cm]
Đáp số: Chiều dài 3cm
Chiều rộng 2cm
Qua bài học toán lớp 4 ứng dụng của tỉ lệ bản đồ các em đã biết được tác dụng của bản đồ trong cuộc sống chưa? Ngoài ra, chúng ta còn học được cách đọc bản đồ, hiểu được tỉ lệ bản đồ và biết cách tính khoảng cách thật trên thực tế từ một chiếc bản đồ có tỉ lệ.
Chúc các em học thật tốt!