BÀI 26 QUANG TRUNG XÂY DựNG ĐẤT NƯỚC I. PHỤC HỒI KINH TẾ, XÂY DƯNG văn hóa dân tộc Câu hỏi: Tình hình kinh tế, xã hội nước ta trước khi cuộc khởi nghĩa Tây Sơn nổ ra như thế nào? Trả lời câu hỏi Trước khi cuộc khởi nghĩa Tây Sơn nổ ra, tình hình kinh tế, xã hội nước ta hết sức khủng hoảng. ơ Đàng Ngoài, giữa thế kỉ XVIII, chính quyền phong kiến suy sụp, vua Lê chỉ là cái bóng, chúa Trịnh ăn chơi xa hoa, quan lại tham ô, đục khoét của dân. Ruộng đất bị bỏ hoang, mất mùa, đói kém thường xuyên xảy ra. Công thương nghiệp sa sút.' ơ Đàng Trong, từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn suy yếu dần. Việc mua quan bán tước phổ biến. Quan lại cường hào kết thành bè đảng, đàn áp bóc lột nhân dân. Trong triều, Trương Phúc Loan nắm hết quyền hành. Nông dân bị địa chủ cường hào lấn chiếm ruộng đất. Cuộc sống cơ cực, nỗi oán giận của các tầng lớp xã hội đôi với họ Nguyễn ngày càng dâng cao. Câu hỏi: Vua Quang Trung có những chính sách gì dể phục hồi, phát triển kình tế, Ổn định xã hội và phát triển văn hóa dân tộc? Trả lời câu hỏi + Về nông nghiệp: Ban hành chiếu khuyến nông để giải quyết tình trạng ruộng bỏ hoang và nạn lưu vong. Bãi bỏ hoặc giảm nhẹ nhiều loại thuế. + Về công thương nghiệp: Mở cửa ải thông thương chợ búa » Giảm thuế. + Về văn hóa, giáo dục: Ban bô" Chiêu lập học, dùng chữ Nôm làm chữ viết chính thức. Lập Viện Sùng chính dịch sách chư Hán ra chư Nôm làm tài liệu học tập. Câu hỏi: Tại sao “mở cửa ải, thông chợ búa” thì công thương nghỉệp lại phát triển? Trả lời câu hỏi “Mở cửa ải” để bụôn bán trao đổi hàng hóa với các nước, “thông chợ búa” để trao đổi buôn bán trong nước phát triển, do đó khi hàng hóa được lưu thông trong và ngoài nước thuận lợi và nhanh chóng thì tạo điều kiện cho thủ công nghiệp phát triển để đáp ứng cho nhu cầu tiêu dùng. Vì thế mở cửa ải thông chợ búa thì công thương nghiệp phát triển. Cầu hỏi: “Chiếu lập học” nói lên hoài bão gì của. vua Quang Trung? ị Trả lời câu hỏi “Chiếu lập học” nói lên hoài bão: BỒỊ dưỡng nhân lực, đào tạo nhân tài, xây dựng đội ngũ trí thức tài giỏi đế’ góp phần xây dựng đất nước. Câu hỏi: Việc sử [lụng chữ Nôm có ý nghĩa gì? Ị Trả lời câu hỏi - Việc sử dụng chữ Nôm thế hiện ý thức, tinh thần dân tộc sâu sắc của Quang Trung. - Đánh dấu một thành quả quan trọng trong lịch sử đấu tranh bảo tồn nền văn hóa dân tộc. Câu hỏi: Việc Quang Trung giao cho Nguyễn Thiếp lập Viện Sùng chính để dịch sách chữ Hán ra chữ Nôm, dùng làm tài liệu học tập nói lèn điều gì? Trả lời câu hỏi Việc Quang Trung giao cho nguyễn Thiếp lập Viện Sùng chính dể dịch sách chữ Hán ra chữ Nôm, dùng làm tài liệu học tập nói lên hoài bão rất lớn của Quang Trung, muôn tiến tới thay thế tài liệu học tập bằng tiếng mẹ đẻ, thoát li hẳn sự lệ thuộc vào văn tự nước ngoài. II. CHÍNH SÁCH QUỐC PHÒNG, NGOẠI GIAO Câu hỏi: Sau khỉ quân xâm lược Thành bị đánh tan, đất nước đứng trước những khó khăn gì? ■ Trả ỉời câu hỏi Quân xâm lược nhà Thanh đã bị đánh tan, nhưng nền an ninh vi toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc vẫn còn bị đe dọa. + Phía bắc, thế lực Lê Duy Chỉ [em ruột Lê Chiêu Thông] lén lút hoạt động ở vùng biên giới Việt - Trung. + Phía nam, sau thất bại ở Rạch Gầm - Xoài Mút, Nguyễn Ánh cầu viện tư bản Pháp và chiếm lại Gia Định. Câu hỏi: Tritóc những khó khăn trên vua Quang Trung đã thực hiện chính sách gì để củng cố chính sách quốc phòng và mở rộng ngoại giao? Trả lời câu hỏi Vua Quang Trung đã thực hiện những chính sách: + Thi hành chế độ quân dịch, ba suất đinh lấy một suất lính. + Xây dựng quân đội mạnh gồm bộ binh, thủy binh, tượng binh và kị binh. + Xây dựng chiến thuyền nhiều loại, loại lớn có thể chở được voi chiến VA hàng chục đại bác. rcâu hỏi: Quang Trung thực hiện đường lối ngoại giao như. thế nào? Trả lời câu hỏi Chủ trương đường lối ngoại giao vua Quang Trung đối với nhà Thanh là mềm dẻo nhưng kiên quyết bảo vệ từng tấc đất của Tổ quốc. Câu hỏi: Đường lối ngoại giao của vua Quang Trung có ý nghĩa gì? Trả lời câu hỏi + Mong muôn quan hệ bang giao hòa hảo giữa hai nước để có điều kiện hòa bình xây dựng đất nước nhưng không vi phạm nguyên tắc chủ quyền và độc lập. + Tnể hiện ý chí quyết tâm bảo vệ độc lập của tổ quốc và sự toàn vẹn của lậnh thổ. [ Câu hòi: Tóm tắt những nét chính về sự nghiệp của vua Quang Trung. Trả lời câu hỏi Mùa xuân 1771: Nguyễn Huệ cùng anh em lập căn cứ, dựng cờ khởi nghĩa chông chính quyền họ Nguyễn. Năm 1774: Nguyễn Nhạc cử Nguyễn Huệ đem đại quân đánh úp Phú Yên. E ây là chiến thắng đầu tiên của Nguyễn Huệ lúc òng mới 23 tuổi. Tháng 1-1785: Nguyễn Huệ đánh bại 5 vạn quân Xiêm tại Rạch Gầm - X ]ài Mút. Hè năm 1786: Nguyễn Huệ hạ thành Phú Xuân. •• Cuối năm 1786 đến giữa 1788: Nguyễn Huệ hai lần tiến'quân ra Bắc, thu phục Bắc Hà; lật đổ các tập đoàn phong kiến Lê - Trịnh. 1788: Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế. 178.9: Quang Trung đại phá quân Tharih, đánh tan 29 vạn quân Thanh. 1789-1792: Quang Trung đã đề ra những chính sách đế’ khôi phục, xây dựng đất nước. Quang Trung đã có công thông nhát đất nước, đánh đuổi quân xâm lược Xiêm, Thanh, giữ vững nền độc lập dận tộc, củng cố, ổn định kinh tế, chính trị, văn hóa ngoại giao.
- Vào cuối thế kỉ XVIII, đất nước trải qua những cuộc chiến tranh, loạn lạc kéo dài, đồng ruộng bỏ hoang, làng xóm tiêu điều, kinh tế đình trệ.
=> Sau chiến thắng ngoại xâm, Quang Trung bắt tay vào việc xây dựng đất nước, đóng đô ở Phú Xuân.
- Nông nghiệp:
+ Ban hành chiếu khuyến nông để giải quyết tình trạng ruộng đất bỏ hoang và nạn lưu vong.
+ Bãi bỏ hoặc giảm nhẹ tô thuế.
=> Chỉ trong vòng vài năm, đất nước khôi phục được phần nào cảnh thái bình.
- Công thương nghiệp:
+ Thực hiện giảm thuế.
+ Mở cửa ải, thông thương chợ búa.
=> Hàng hóa không bị ngưng đọng, làm lợi cho sự tiêu dùng của dân. Nghề thủ công và buôn bán cũng được phục hồi dần.
- Văn hóa, giáo dục:
+ Ban chiếu lập học.
+ Dùng chữ Nôm làm chữ viết chính thức.
+ Lập Viện Sùng chính để dịch sách chữ Hán ra chữ Nôm làm tài liệu học tập
+ Khuyến khích mở trường học.
2. Chính sách quốc phòng, ngoại giao
a. Bối cảnh
- Nền an ninh và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước vẫn đang bị đe dọa:
+ Thế lực Lê Duy Chỉ [em ruột Lê Chiêu Thống] vẫn lén lút hoạt động ở vùng biên giới Việt - Trung.
+ Nguyễn Ánh cầu viện tư bản Pháp và chiếm lại Gia Định.
b. Chính sách quốc phòng
- Thi hành chế độ quân dịch: cứ 3 suất đinh lấy 1 suất lính.
- Củng cố quân đội về mọi mặt, xây dựng nhiều binh chủng, tạo chiến thuyền lớn.
c. Ngoại giao
- Đối với nhà Thanh là mềm dẻo nhưng kiên quyết, vua Thanh phải công nhận độc lập của nước ta.
- Đối với phương Tây: thực hiện chính sách mở cửa.
- Ở Phía nam, Nguyễn Ánh tìm cách đánh ra Quy Nhơn, Quang Trung lên kế hoạch lấy lại Gia Định, nhưng ngày 16/9/1792 ông mất, Quang Toản lên ngôi nhưng bất lực nên cải cách của ông không thực hiện được.
Trình bày và đánh giá về chính sách xây dựng đất nước của vua Quang Trung ?
Phục hồi kinh tế, xây dựng văn hoá dân tộc - Bắt tay xây dựng chính quyền mới, đóng đô ở Phú Xuân. - Ra "Chiếu khuyến nông" để giải quyết tình trạng ruộng đất bỏ hoang và nạn lưu vong, nhờ đó sản xuất nông nghiệp được phục hồi nhanh chóng. - Bãi bỏ hoặc giảm nhẹ nhiều loại thuế, nhờ đó nghề thủ công và buôn bán được phục hồi dần. - Ban bố "Chiếu lập học", các huyện, xã được nhà nước khuyến khích mở trường học ; dùng chữ Nôm làm chữ viết chính thức của nhà nước. Chính sách quốc phòng, ngoại giao - Sau chiến thắng Đống Đa, nền an ninh và toàn vẹn lãnh thổ vẫn bị đe doạ ; phía Bắc, Lê Duy Chí vẫn lén lút hoạt động ờ biên giới; phía Nam, Nguyễn Ánh cầu viện Pháp và chiếm lại Gia Định. Tiếp tục thi hành chế độ quân dịch. Tổ chức quân đội bao gồm bộ binh, thuỷ binh, tượng binh, kị binh ; có chiến thuyền lớn chở được voi chiến hoặc 500 - 600 lính.
- Chính sách ngoại giao đối với nhà Thanh : mềm dẻo nhưng kiên quyết bảo vệ từng tấc đất của Tổ quốc. Đối với Nguyễn Ánh, Quang Trung quyết định mở cuộc tấn công lớn để tiêu diệt.
⇒ Những chính sách này giúp phục hồi phát triển kinh tế, ổn định xã hội, xây dựng văn hóa dân tộc và ngăn chặn nguy cơ xâm lược của nhà Thanh.
- Ban bố "Chiếu lập học", các huyện, xã được nhà nước khuyến khích mở trường học ; dùng chữ Nôm làm chữ viết chính thức của nhà nước
Đề bài
Vua Quang Trung có những chính sách gì để phục hồi, phát triển kinh tế, ổn định xã hội và phát triển văn hóa dân tộc?
Phương pháp giải - Xem chi tiết
dựa vào sgk trang 131, 132 để trả lời.
Lời giải chi tiết
* Về kinh tế:
- Nông nghiệp:
+ Ban hành “Chiếu khuyến nông” để giải quyết tình trạng ruộng đất bỏ hoang và nạn lưu vong.
- Thủ công nghiệp và thương nghiệp:
+ Bãi bỏ hoặc giảm nhẹ nhiều loại thuế.
+ Yêu cầu nhà Thanh mở cửa ải, thông chợ búa.
=> Hàng hóa được lưu thông, không bị ngưng đọng, làm lợi cho sự tiêu dùng của dân. Nghề thủ công và buôn bán được phục hồi dần.
* Về văn hóa, giáo dục:
- Ban bố Chiếu lập học, các huyện, xã được nhà nước khuyến khích mở trường học.
- Dùng chữ Nôm làm chữ viết chính thức của nhà nước.
- Giao cho Nguyễn Thiếp lập Viện Sùng chính để dịch sách chữ Hán ra chữ Nôm, làm tài liệu học tập.
=> Quang Trung đề cao việc phát triển giáo dục, muốn tiến tới thay thế tài liệu học tập bằng tiếng mẹ đẻ, thoát li khỏi sự lệ thuộc vào văn tự nước ngoài.
* Về quốc phòng:
- Thực hiện chế độ quân dịch, ba suất đinh lấy một suất lính.
- Quân đội bao gồm bộ binh, thủy binh, tượng binh và kị binh.
=> Để tránh nguy cơ từ phía Bắc [ thế lực của Lê Duy Chỉ], phía Nam [ thế lực của Nguyễn Ánh].
Loigiaihay.com