Nhà nước xã hội chủ nghĩa là kiểu nhà nước của dân, do dân và vì dân. Sự nghiệp xây dựng nhà nước này phải được thực hiện theo một quá trình dài theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin. Vậy nhà nước xã hội chủ nghĩa là gì? Đặc trưng của nhà nước xã hội chủ nghĩa là gì? Đây là những câu hỏi thường gặp trong các bài thi môn triết học.
Sau đây, Chúng tôi sẽ giới thiệu tới quý vị những nội dung sau để hỗ trợ khách hàng những thông tin cần thiết liên quan đến nhà nước xã hội chủ nghĩa.
Nhà nước xã hội chủ nghĩa là gì?
Nhà nước xã hội chủ nghĩa là một kiểu tổ chức quyền lực đặc biệt của nhân dân lao động, đặt dưới sự lãnh đạo của chính đảng, của giai cấp công nhân. Với tư cách là một trong các tổ chức chính trị cơ bản nhất của hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa, nhà nước xã hội chủ nghĩa là một tổ chức quyền lực đặc biệt thể hiện và thực hiện lợi ích, ý chí của nhân dân lao động đặt dưới sự lãnh đạo của chính đảng, của giai cấp công nhân.
Chính vì vậy, nhà nước xã hội chủ nghĩa vừa là cơ quan quyền lực, vừa là bộ máy hành chính, vừa là tổ chức quản lý kinh tế, văn hóa và xã hội của nhân dân được thể hiện tập trung qua hai chức năng của nó là chức năng thống trị giai cấp và chức năng tổ chức xây dựng xã hội mới xã hội xã hội chủ nghĩa.
– Nhà nước xã hội chủ nghĩa là công cụ cơ bản để thực hiện quyền lực của nhân dân lao động đặt dưới sự lãnh đạo của đảng cộng sản. Nhà nước này bắt buộc phải đặt dưới sự lãnh đạo của đảng cộng sản, nếu nhà nước không đặt dưới sự lãnh đạo của đảng cộng sản có thể làm thay đổi bản chất chế độ xã hội, có thể lệch khỏi định hướng xã hội chủ nghĩa.
– Nhà nước xã hội chủ nghĩa có đặc trưng về nguyên tắc khác hẳn với nhà nước tư sản, cũng là công cụ chuyên chính giai cấp nhưng vì lợi ích của tất cả những người lao động, tức là tuyệt đại đa số nhân dân. Nhà nước chuyên chính vô sản thực hiện việc trấn áp đối với những kẻ chống đối phá hoại sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa.
– Trong khi nhấn mạnh sự cần thiết của bạo lực và trấn áp, các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác – Lênin vẫn xem mặt tổ chức xây dựng là đặc trưng cơ bản của nhà nước xã hội chủ nghĩa, của nhà nước chuyên chính vô sản. Lênin cho rằng chuyên chính vô sản không phải chỉ là bạo lực đối với bọn bóc lột, cũng phải chủ yếu là bóc lột mà mặt cư bản của nó là tổ chức xây dựng toàn diện xã hội mới, xã hội xã hội chủ nghĩa và tiến tới xã hội cộng sản chủ nghĩa.
– Nhà nước xã hội chủ nghĩa nằm trong nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Theo Lênin con đường vận động, phát triển của nó là ngày càng hoàn thiện các hình thức đại diện nhân dân, mở rộng dân chủ nhằm lôi kéo đông đảo quần chúng nhân dân tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội.
– Nhà nước xã hội chủ nghĩa là một kiểu nhà nước đặc biệt, nhà nước không còn nguyên nghĩa là nửa nhà nước sau khi những cơ sở kinh tế, xã hội cho sự tồn tại của nhà nước mất đi thì nhà nước cũng không còn, nhà nước sẽ tự tiêu vong.
Chức năng và nhiệm vụ của nhà nước xã hội chủ nghĩa
Nhà nước xã hội chủ nghĩa có hai chức năng cơ bản là chức năng tổ chức xây dựng xã hội mới xã hội xã hội chủ nghĩa và chức năng trấn áp với mọi sự chống đối công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, bảo vệ lợi ích của nhân dân. Trong hai chức năng đó thì chức năng tổ chức xây dựng xã hội mới là chức năng cơ bản nhất, cho nên nhà nước xã hội chủ nghĩa theo các nhà kinh điển Mác xít đó là nhà nước nửa nhà nước, nhà nước không còn nguyên nghĩa.
Nhiệm vụ cơ bản của nhà nước xã hội chủ nghĩa được biểu hiện qua ba đặc điểm sau:
– Trên lĩnh vực chính trị, nhà nước xã hội chủ nghĩa là công cụ quyền lực chủ yếu để bảo vệ sự lãnh đạo của giai cấp công nhân thông qua sự lãnh đạo của chính đảng, thực hiện lợi ích của nhân dân, đảm bảo sự thắng lợi của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội.
– Trên lĩnh vực kinh tế, nhà nước xã hội chủ nghĩa đại biểu cho toàn thể xã hội thực hiện việc quản lý, vận hành toàn bộ tài sản quốc gia tạo điều kiện, môi trường, pháp luật cho sự phát triển kinh tế, phát triển lực lượng sản xuất, đảm bảo việc nâng cao đời sống vật chất và tinh thần không ngừng tăng cho nhân dân. Đối với lĩnh vực kinh tế, nhà nước vô sản phải nhanh chóng phát triển mạnh về số lượng sản phẩm, củng cố kỷ luật lao động mới và nâng cao năng suất lao động được xem là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu.
– Trên lĩnh vực văn hóa – xã hội, nhà nước xã hội chủ nghĩa thực hiện việc quản lý mọi hoạt động văn hóa, xã hội bằng pháp luật và bằng những chính sách đầu tư, khuyến khích sự phát triển toàn diện các hoạt động văn hóa, xã hội theo mục tiêu phục vụ lợi ích của nhân dân, xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, nền văn hóa xã hội chủ nghĩa. Đối với lĩnh vực xã hội, phải xây dựng quan hệ xã hội mới, hình thành những tổ chức lao động mới, tập hợp được đông đảo những người lao động có khả năng vận dụng những thành tựu của khoa học kỹ thuật vào sản xuất, thực hiện từng bước cải tạo những người tiểu tư sản, sản xuất hàng hóa thông qua các hình thức thích hợp.
Trên đây, là toàn bộ nội dung liên quan đến nhà nước xã hội chủ nghĩa là gì? Đặc trưng của nhà nước xã hội chủ nghĩa là gì? Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết trên, quý vị có thể liên hệ với chúng tôi để được giải đáp nhanh chóng nhất.
Câu 18: Khái niệm, bản chất, chức năng, nhiệm vụ của nhà nước xã hội chủ nghĩa. Phương hướng cải cách nhà nước ở nước ta hiện nay:
a. Khái niệm, bản chất, chức năng, nhiệm vụ của nhà nước xã hội chủ nghĩa:
- Khái niệm về nhà nước xã hội chủ nghĩa:
Nhà nước xã hội chủ nghĩa là một trong những tổ chức chính trị cơ bản nhất của hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa, một công cụ quản lý mà Đảng của giai cấp công nhân lãnh đạo nhân dân tổ chức ra để qua đó là chủ yếu, nhân dân lao động thực hiện quyền lực và lợi ích của mình, cũng qua đó là chủ yếu mà giai cấp công nhân và Đảng của nó lãnh đạo xã hội về mọi mặt
Nhà nước xã hội chủ nghĩa nằm trong nền dân chủ xã hội chủ nghĩa và hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa nên nó là một loại hình nhà nước dân chủ
- Bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa;
Bản chất của bất kỳ nhà nước nào trong xã hội có giai cấp đều mang bản chất của giai cấp thống trị xã hội. Nên bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa [ nhà nước chuyên chính vô sản] do đó, trước hết mang bản chất giai cấp công nhân. Nhưng giai cấp công nhân lại là giai cấp thuộc nhân dân LĐ mà ra, đại biểu cho phương thức sản xuất mới hiện đại, có lợi ích cơ bản thống nhất với lợi ích của toàn thể nhân dân lao động và dân tộc. Do đó, nhà nước XHCN không chỉ mang bản chất giai cấp công nhân mà còn có tính nhân dân rộng rãi và tính dân tộc sâu sắc. Đảng CS VN và HCM từ lâu đã nêu ra quan điểm “ nhà nước của dân, do dân và vì dân” cũng nói lên 1 các tổng hợp về bản chất, thực chất của nhà nước ta- nhà nước XHCN. Trong sự nghiệp đổi đất nước hiện nay, đảng ta càng chú trọng phát triển, cụ thể hóa nhà nước của dân, do dân, vì dân.
- Chức năng, nhiệm vụ của nhà nước XHCN:
+Chức năng, nhiệm vụ đối nội:
Chức năng đối nội của nhà nước XHCN thể hiện ở việc tập trung quản lý xã hội trên tất cả các lĩnh vực của toàn xã hội, chủ yếu bằng pháp luật, chính sách, pháp chế XHCN và hệ thống cơ quan nhà nước từ trung ương đến cơ sở.
Nhà nước XHCN quán triệt và thể chế hóa quan điểm, đường lối cách mạng, chủ trương lãnh đạo của Đảng CSVN thành Hiến pháp, pháp luật, pháp chế, chính sách, kế hoạch, biện pháp của nhà nước để chỉ đạo thực hiện thoog qua quá trình hoạt động của toàn Đảng, toàn dân và toàn quan trên mọi lĩnh vực.
Nhà nước XHCN thực hiện sự chuyên chính đối với mọi tội phạm và mọi kẻ thù để bảo vệ độc lập, chủ quyền của đất nước, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội. Tạo điều kiện cơ bản để mở rộng dân chủ trong nhân dân.
Nhiệm vụ của nhà nước XHCN:
- Quản lý kinh tế, xây dựng và phát triển kin tế, nhất là xây dựng cơ sở vật chất- kỹ thuật cào cảu CNXH gắn liền với cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.
- Quản lý văn hóa- xã hội, xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, chăm lo cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo, chăm sóc sức khỏe của nhân dân, để hình thành con người mới XHCN
+ Chức năng đối ngoại:
Nhà nước XHCN thiết lập mối quan hệ và mở rộng quan hệ hợp tác, hữu nghị, bình đẳng, tin cậy lẫn nhau và cùng có lợi, vì sự phát triển và tiến bộ xã hội… đối với nhân dân tất cả các nước trên thế giới.
b. Phương hướng cải cách nhà nước ở nước ta hiện nay:
ĐH lần thứ IX Đảng CSVN đã đặc biệt chú ý đến việc lãnh đạo quá trình cải cách nhà nước ta theo hướng chung là: xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN, dưới sự lãnh đạo của Đảng CSVN
Đảng ta chỉ rõ: Nhà nước ta là công cụ chủ yếu để thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, là nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân. Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công và phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp…
Cải cách tổ chức và hoạt động của nhà nước gắn liền với xây dựng , chỉnh đốn Đảng, đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với nhà nước. Xây dựng bộ máy nhà nước tinh gọn, nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ chức Đảng và các đảng viên trong cơ quan nhà nước
- Trước hết, đối với Quốc Hội: trong bộ máy nhà nước, QH là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, có những quyền hạn quan trọng, to lớn. Để QH tiếp tục hoàn thành tốt công việc của mình, Nghị quyết Hội nghị TW7, khóa VIII đã chỉ rõ: “ Đổi mới quy trình chuẩn bị và thông qua các dự án luật tại kỳ họp QH chính phủ, tòa án ND tối cao, viện kiểm sát nhân dân tối cao, từng bước tăng tỷ lệ đại biểu QH chuyên trách. Coi trọng việc lấy ý kiến nhân dân trong quá trình xây dựng pháp luật và chuẩn bị những quyết sách của QH”
Đối với chính phủ và cơ quan hành pháp phải chú trọng quá trình cải cách hành chính, coi cải cách hành chính là nhiệm vụ trọng tâm của việc thực hiện các quyền dân chủ, làm chủ, quyền con người, quyền lực của nhân dân trên mọi lĩnh vực
Trong cải cách hành chính, trước hết là cải cách thủ tục hành chính, đặc biệt là các thủ tục liên quan trực tiếp tới công dân và các doanh nghiệp. Đối với việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và thu hành pháp luật cho rõ ràng, thống nhất, chặt chetx và dễ thực hiện có hiệu quả.
- Thứ 2 là, phải cả cách bộ máy hành chính trước hết là bố trí lại cơ cấu tổ chức chính phủ cho tinh gọn, năng động và quản lý vĩ mô có hiệu quả cao hơn, từ đó điều chỉnh cơ cấu các bộ, nghành, ủy aban ND các cấp cũng theo hướng gọn nhẹ, năng động, hiệu quả trong thực thi pháp luật. Từng bước hiện đại hóa cơ quan hành chính các cấp, trong đó có vấn đề vai trò hoạt động “ tài chính công”
- Thứ 3 là , đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức nhà nước: Bao gồm nâng cao chất lượng đào tạo, đạo tạo lại cán bộ, công chức theo yêu cầu mới của cải cách nhà nước. Đồng thời đổi mới việc quản lý, đánh giá cán bộ, công chức, sử dụng, đãi ngộ cán bộ, công chức.