Lý giải về việc đổi mới cách đánh giá, khen thưởng học sinh, Bộ GD-ĐT cho biết, từ năm học 2020-2021, Việt Nam triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới [CTGDPT 2018], bắt đầu từ lớp 1 cấp tiểu học. Chương trình mới với sự thay đổi về mục tiêu giáo dục là chuyển từ nền giáo dục chú trọng truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục định hướng phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh; có thêm một số môn học/hoạt động giáo dục mới. Do đó sẽ tác động trực tiếp đến nội dung, hình thức tổ chức, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá người học.
Theo thông tư, đánh giá học sinh theo CTGDPT mới, giáo viên có thể sử dụng nhiều phương pháp như: quan sát; vấn đáp; đánh giá qua hồ sơ học tập, các sản phẩm, hoạt động của học sinh; kiểm tra viết dưới hình thức trắc nghiệm, tự luận hoặc kết hợp trắc nghiệm và tự luận.
TS Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học, Bộ GD-ĐT cho rằng, các quy định trong thông tư không làm tăng khối lượng công việc của giáo viên và học sinh. Đồng thời, các nội dung quy định tường minh về phương pháp, kỹ thuật, quy trình đánh giá sẽ giúp giáo viên tiếp cận, triển khai hệ thống bài bản, khoa học và giảm được thời lượng dành cho việc đánh giá, để tập trung vào quá trình giảng dạy.
Thông tư quy định rõ, việc đánh giá định kỳ về nội dung học tập các môn học/hoạt động giáo dục được thực hiện vào giữa học kỳ I, cuối học kỳ I, giữa học kỳ II và cuối năm học. Giáo viên dạy môn học căn cứ vào quá trình đánh giá thường xuyên và yêu cầu cần đạt, biểu hiện cụ thể về các thành phần năng lực của từng môn học/hoạt động giáo dục để đánh giá học sinh đối với từng môn học, hoạt động giáo dục theo các mức: hoàn thành tốt, hoàn thành và chưa hoàn thành.
Vào cuối học kỳ I và cuối năm học, đối với các môn học bắt buộc gồm: Tiếng Việt, Toán, Ngoại ngữ 1, Lịch sử và Địa lý, Khoa học, Tin học và Công nghệ, sẽ có bài kiểm tra định kỳ để đánh giá học sinh. Đối với lớp 4, lớp 5, có thêm bài kiểm tra định kỳ môn Tiếng Việt, môn Toán vào giữa học kỳ I và giữa học kỳ II.
Bài kiểm tra được giáo viên sửa lỗi, nhận xét, cho điểm theo thang điểm 10, không cho điểm thập phân và được trả lại cho học sinh. Điểm của bài kiểm tra định kỳ không dùng để so sánh học sinh này với học sinh khác. Nếu kết quả bài kiểm tra cuối học kỳ I và cuối năm học bất thường so với đánh giá thường xuyên, giáo viên đề xuất với nhà trường có thể cho học sinh làm bài kiểm tra khác để đánh giá đúng kết quả học tập của học sinh.
Về các hình thức khen thưởng, Thông tư 27/2020/TT-BGDĐT cụ thể hoá việc viết trên giấy khen nhằm khắc phục hạn chế, tiêu cực về việc khen thưởng. Theo đó, vào cuối năm học, hiệu trưởng tặng danh hiệu học sinh xuất sắc hoặc danh hiệu học sinh tiêu biểu hoàn thành tốt trong học tập, rèn luyện cho những học sinh thực sự xuất sắc và xứng đáng, được tập thể lớp công nhận.
Cụ thể, danh hiệu học sinh xuất sắc được trao cho những học sinh được đánh giá kết quả giáo dục đạt mức hoàn thành xuất sắc; danh hiệu học sinh tiêu biểu hoàn thành tốt trong học tập và rèn luyện sẽ trao cho những học sinh được đánh giá kết quả giáo dục đạt mức hoàn thành tốt, đồng thời có thành tích xuất sắc về ít nhất một môn học hoặc có tiến bộ rõ rệt ít nhất một phẩm chất, năng lực; được tập thể lớp công nhận.
Việc khen thưởng đột xuất được áp dụng với học sinh có thành tích đột xuất trong năm học. Học sinh có thành tích đặc biệt được nhà trường xem xét, đề nghị cấp trên khen thưởng.
Bên cạnh đó, Thông tư quy định đánh giá học sinh tiểu học theo CTGDPT mới bổ sung hình thức “thư khen” trong hoạt động khen thưởng học sinh.
Cụ thể, cán bộ quản lý và giáo viên có thể gửi thư khen cho những học sinh có thành tích, cố gắng trong quá trình học tập, rèn luyện phẩm chất, năng lực hoặc có những việc làm tốt nhằm động viên kịp thời những học sinh có thành tích, cố gắng trong quá trình học tập, rèn luyện phẩm chất, năng lực hoặc có những việc làm tốt. Điều này giúp các em có thêm động lực cùng nhau rèn luyện tu dưỡng đạo đức, trau dồi kiến thức để không ngừng tiến bộ.
Bộ GD-ĐT cho rằng, hình thức viết trên giấy khen vào cuối năm học được ghi theo danh hiệu đạt được nên tạo thuận lợi cho giáo viên và khắc phục một số hạn chế hiện nay.
PHAN THẢO
>> Giấy khen học sinh "có thành tích vượt trội" tới 7 môn
>> Phụ huynh bớt mặn mà với giấy khen
>> Hoàn thành tốt các môn mới được khen thưởng mức xuất sắc
Trao đổi giữa gia đình và nhà trường thường xuyên hơn
Thông tư 22 thay đổi cách đánh giá năng lực, phẩm chất của học sinh, khắc phục những gánh nặng sổ sách cho giáo viên… Vậy qua một năm thực hiện, phản hồi từ các trường tiểu học như thế nào, thưa ông?
Ông Nguyễn Đức Hữu: Qua chỉ đạo, tập huấn, hỗ trợ các địa phương và báo cáo của các sở GD-ĐT, nhất là những ý kiến từ giáo viên, cán bộ quản lý các trường tiểu học đều thể hiện sự đồng thuận và đánh giá Thông tư 22 có nhiều ưu điểm, đã khắc phục được những bất cập trong Thông tư 30.
| |
| Ông Nguyễn Đức Hữu: "Đánh giá học sinh tiểu học không nhằm so sánh, xếp hạng các em" |
Việc đổi mới đánh giá học sinh tiểu học đã dần đi vào ổn định, tạo thuận lợi cho giáo viên, đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học.
Về đánh giá định kì, tại thời điểm giữa và cuối mỗi học kì, căn cứ vào kết quả đánh giá thường xuyên, giáo viên tổng hợp đánh giá thường xuyên [lượng hóa] thành các mức: "Hoàn thành tốt", "Hoàn thành", "Chưa hoàn thành" đối với từng môn học và hoạt động giáo dục và "Tốt", "Đạt", "Cần cố gắng" đối với từng năng lực, phẩm chất, đã giúp cho giáo viên, phụ huynh học sinh nắm bắt được tình hình học tập, rèn luyện của con em họ đang ở mức nào để từ đó có biện pháp giúp đỡ phù hợp với từng đối tượng học sinh.
Đề bài kiểm tra định kì gồm các câu hỏi, bài tập được điều chỉnh, thiết kế theo 4 mức thay vì 3 mức như trước đây đã góp phần đánh giá mức độ nhận thức của học sinh được chính xác và tường minh hơn.
Bước đầu cha mẹ học sinh đã thể hiện nhiều hơn sự quan tâm và tham gia nhận xét về quá trình học tập và rèn luyện của con em mình qua việc xuất hiện nhiều hơn số lần trao đổi với giáo viên về tình hình học tập của các em ở trường và ở nhà.
Về hồ sơ đánh giá, Thông tư 22 quy định hồ sơ đánh giá học sinh chỉ còn 2 loại: Bảng tổng hợp kết quả đánh giá giáo dục của lớp và Học bạ, thay vì có 5 loại như Thông tư 30 đã giúp cho giáo viên có nhiều thời gian quan tâm, giúp đỡ học sinh trong quá trình học tập và rèn luyện.
Về khen thưởng học sinh vào cuối năm học, việc quy định rõ các tiêu chí khen thưởng học sinh đã tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên, nhà trường trong quá trình thực hiện.
Một số giáo viên phản ánh Thông tư 22 có một số điểm mới nên việc thực hiện đánh giá học sinh cấp Tiểu học của một số giáo viên bước đầu còn khó khăn. Ông chia sẻ điều này với giáo viên như thế nào?
Thông tư 22 đã điều chỉnh, bổ sung một số điểm mới đối với Thông tư 30. Có thể một số giáo viên có tâm lý ngại đổi mới nên bước đầu còn bỡ ngỡ, khó khăn.
Tuy nhiên, sau khi được tập huấn và trong quá trình thực hiện nhận được sự hỗ trợ, tương tác, trao đổi của đồng nghiệp nên việc đánh giá học sinh đã dần ổn định và đi vào nền nếp.
Để nâng cao năng lực cho giáo viên trong việc đánh giá học sinh tiểu học, trong thời gian tới, Bộ GDĐT chủ trương sẽ tiếp tục tập huấn cho giáo viên về kĩ thuật đánh giá theo các chuyên đề.
Không còn tình trạng mỗi nơi khen một kiểu
Có một số phụ huynh băn khoăn cuối năm mỗi trường có ghi giấy khen và thực hiện khen thưởng một kiểu. Ông nghĩ như thế nào về điều này?
Vào cuối năm học học sinh có thể được hiệu trưởng khen là hoàn thành xuất sắc các nội dung học tập và rèn luyện nếu đáp ứng được những tiêu chí rõ ràng.
Thông tư 22 tiếp tục phát huy tính nhân văn trong Thông tư 30 về việc đổi mới đánh giá học sinh tiểu học thông qua quy định việc khen thưởng một số em học sinh trong lớp có thành tích vượt trội hay tiến bộ vượt bậc ở ít nhất một môn học hoặc một năng lực, phẩm chất để động viên, khích lệ những em này.
Việc ghi vào giấy khen cho học sinh đã được quy định rõ ràng trong Thông tư 22 như “Học sinh hoàn thành xuất sắc các nội dung học tập và rèn luyện” hay “Học sinh có thành tích vượt trội [hoặc có tiến bộ vượt bậc] trong học tập môn… hay rèn luyện năng lực:.., phẩm chất:..”
Nhờ những quy định cụ thể này mà hiện nay tình trạng mỗi trường có cách ghi giấy khen và thực hiện khen thưởng một kiểu như hiện trạng nêu trên hầu như không còn nữa.
Tuy nhiên cá biệt một vài nơi chưa thống nhất cách ghi là do nhà trường chưa hiểu và chưa thực hiện đúng theo quy định cần được nghiêm túc rút kinh nghiệm.
Tại sao lại khen thưởng học sinh có có thành tích vượt trội hoặc tiến bộ vượt bậc chỉ ở 1 môn học, hoạt động giáo dục hoặc năng lực, phẩm chất. Như vậy có công bằng với những em được khen hoàn thành xuất sắc tất cả các nhiệm vụ học tập không?
Mục đích của việc khen thưởng học sinh ở cấp tiểu học là để động viên, khích lệ sự tiến bộ của học sinh, để các em tự tin, hứng thú hơn trong học tập và rèn luyện, không phải nhằm so sánh, xếp hạng giữa các học sinh.
Mỗi học sinh có các năng lực, sở trường khác nhau, do vậy việc khen thưởng, khích lệ ở một hoặc một số môn học, hoạt động giáo dục hoặc năng lực, phẩm chất sẽ giúp học sinh phát huy hơn nữa khả năng của mình.
Ở cuối năm học, việc khen thưởng học sinh có thành tích vượt trội hay tiến bộ vượt bậc ở một hoặc một số môn học, hoạt động giáo dục hay năng lực, phẩm chất so với giai đoạn trước của chính học sinh đó cũng sẽ được khen thưởng nhưng phải đảm bảo thực chất và các em ấy thật sự xứng đáng.
Hồ sơ đánh giá học sinh chỉ còn 2 loại
Theo quy định mới, hồ sơ đánh giá học sinh chỉ còn 2 loại là Bảng tổng hợp kết quả đánh giá giáo dục và Học bạ, thay vì có 5 loại như Thông tư 30. Giáo viên “chịu trách nhiệm chính trong việc đánh giá học sinh, kết quả giáo dục học sinh trong lớp; hoàn thành hồ sơ đánh giá học sinh theo quy định; nghiệm thu, bàn giao chất lượng giáo dục học sinh”. Quy định như vậy nhằm mục đích gì, thưa ông?
Hồ sơ đánh giá học sinh chỉ còn 2 loại giúp cho giáo viên có nhiều thời gian quan tâm, giúp đỡ học sinh trong quá trình học tập và rèn luyện.
Thông tư 22 quy định rõ quyền và trách nhiệm của giáo viên trong đánh giá học sinh nhằm giao quyền tự chủ cho giáo viên theo dõi sự tiến bộ của học sinh, chịu trách nhiệm đảm bảo chất lượng giáo dục;
Việc nghiệm thu, bàn giao chất lượng giáo dục học sinh là một trong những biện pháp kiểm soát chất lượng, tránh tình trạng học sinh ngồi nhầm lớp và giúp cho giáo viên sẽ dạy ở những lớp, cấp học trên nắm rõ đối tượng học sinh để có biện pháp giáo dục phù hợp, hiệu quả.
Vậy cuối năm học, lao động của giáo viên có thay đổi gì?
Thông tư 22 quy định, giáo viên căn cứ vào các tiêu chí để đề xuất danh sách các em được khen Hoàn thành xuất sắc các nội dung học tập và rèn luyện, đối với các em được khen có thành tích vượt trội hay tiến bộ vượt bậc,…giáo viên đề cử và được các bạn trong lớp công nhận.
Trong quy định không yêu cầu phải có biên bản bình chọn học sinh làm nặng nề, phức tạp thêm việc khen thưởng học sinh cuối năm học.
Trong năm học tới, Thông tư 22 có cần phải chỉnh sửa, bổ sung gì hay không?
Bộ GD-ĐT sẽ tổ chức sơ kết sau 1 năm học thực hiện Thông tư 22 để lắng nghe ý kiến từ địa phương. Tất cả các ý kiến thu được sẽ được nghiên cứu, xem xét để từ đó trong trường hợp cần thiết Bộ GD-ĐT sẽ có những chỉ đạo cụ thể nhằm phát huy ưu điểm, khắc phục bất cập, để việc đánh giá học sinh tiểu học đi vào nền nếp và ổn định.
Xin cảm ơn ông!