Tại sao hay bị viêm họng

Viêm họng là một trong những bệnh phổ biến nhất về chuyên khoa tai mũi họng ở nước ta. Một người có thể từng trải qua viêm họng nhiều lần trong đời. Trẻ em thường mắc viêm họng cấp tính, trong khi viêm họng mạn tính thường gặp ở người trưởng thành.

Do viêm họng rất phổ biến nên người dân thường có xu hướng chủ quan trong việc phòng ngừa và điều trị. Ở nước ta, hầu hết trẻ em chỉ được đưa tới bệnh viện thăm khám khi viêm họng gây ho, sốt nhiều ngày hoặc biến chứng thành viêm phế quản, viêm phổi. Người lớn bị viêm họng thường chỉ tự điều trị bằng các phương pháp dân gian tại nhà hoặc tự mua thuốc Tây ngoài hiệu thuốc, không theo kê đơn của bác sĩ về uống… Chủ quan trong việc phòng ngừa và điều trị có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe suốt đời. – BS.CKII Trần Thị Thúy Hằng, Trưởng khoa Tai mũi họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết.

Viêm họng rất phổ biến ở nước ta. Một người có thể mắc viêm họng nhiều lần trong đời.

Viêm họng là tình trạng cổ họng bị khô, ngứa, đau rát và thường gây ho, sốt do nhiễm trùng hoặc do các yếu tố môi trường như độ ẩm không khí kém gây ra. Dựa vào tình trạng viêm, bệnh này có thể được chia thành các loại viêm họng như sau:[1]

• • Viêm họng mạn tính: Là tình trạng viêm kéo dài và liên tục tái phát trong suốt cuộc đời. Viêm họng mãn tính có 4 thể bao gồm: Viêm họng sung huyết; Viêm họng xuất huyết; Viêm họng mạn tính quá phát; Viêm họng teo.

• • Viêm họng cấp tính: Là tình trạng viêm chỉ kéo dài 1-2 tuần, thường do virus gây ra. Nếu tình trạng này không được điều trị dứt điểm có thể chuyển thành viêm họng mạn tính.

• • Viêm họng hạt: Là tình trạng viêm họng mạn tính quá phát dẫn đến mô lympho ở thành sau họng tăng sinh phình to như các hạt đậu. Các mô lympho tăng sinh này bị mất chức năng miễn dịch nên rất dễ bị viêm nhiễm.[4]

Viêm họng phổ biến ở cả trẻ em và người trưởng thành, song người có cổ họng nhạy cảm, người ở vùng khí hậu khô lạnh, người ở các vùng có không khí ô nhiễm, trẻ nhỏ thường có xu hướng dễ bị mắc bệnh này hơn. – Bác sĩ Hằng cho biết.

Theo bác sĩ Hằng, viêm họng có thể đến từ nhiều nguyên nhân nhưng ở nước ta, viêm họng thường do các nguyên nhân phổ biến sau:[2]

• • Không khí khô lạnh: Số ca mắc viêm họng cao điểm vào mùa đông lạnh. Không khí khô và lạnh là nguyên nhân phổ biến khiến cổ họng bị khô, ngứa và ho.

• • Virus: Theo thống kê, khoảng 90% số ca viêm họng là do virus gây ra. Virus gây viêm họng đến từ các bệnh phổ biến như cảm lạnh, cúm, bệnh sởi, thủy đậu.

Virus cảm cúm là một trong nhiều nguyên nhân phổ biến gây viêm họng

• • Vi khuẩn: Nhiễm trùng do vi khuẩn cũng có thể gây ra viêm họng. Phổ biến nhất là viêm họng liên cầu, một bệnh nhiễm trùng họng và amidan do vi khuẩn Streptococcus nhóm A gây ra.

• • Dị ứng: Hệ thống miễn dịch phản ứng với các tác nhân gây dị ứng như bụi, mạt nhà, phấn hoa, cỏ và lông thú cưng sẽ tiết ra các chất gây nghẹt mũi, chảy nước mắt, hắt hơi, ngứa cổ họng và viêm.

• • Uống nước đá: Đây là nguyên nhân gây viêm họng phổ biến ở miền Nam và trong mùa hè ở miền Bắc.

Ngoài ra, viêm họng còn có thể do ô nhiễm môi trường, uống rượu, hút thuốc, trào ngược dạ dày thực quản hoặc thức ăn bị mắc lại trong cổ, khối u ở thực quản.

Ngoài các triệu chứng đau cổ họng, khó nuốt, khàn giọng, cảm giác ngứa ở cuống lưỡi, ho, sốt, chán ăn thường thấy, viêm họng còn có các biểu hiệu khác tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh bao gồm:[5]

• • Viêm họng do virus cảm lạnh, cúm: Họng sưng đau, chảy nước mắt, nước mũi, mệt mỏi, ho khan hoặc ho có đờm.

• • Viêm họng do liên cầu khuẩn: Họng đau khó nuốt, nổi hạch, sốt trên 38 độ C; Ớn lạnh; Đau đầu đau cơ kèm đau dạ dày, phát ban; Hạch hầu sưng to kèm các mảng trắng hoặc vòm họng xuất hiện các chấm đỏ li ti; Amidan có thể xuất hiện mủ.

• • Viêm họng do dị ứng: Hắt hơi liên tục, kèm sổ mũi, chảy nước mắt. Cổ họng ngứa và khô có thể kèm ho khan.

“Tỷ lệ ca viêm họng bị biến chứng ở nước ta tương đối cao do chủ quan và chậm trễ trong việc điều trị hoặc tự điều trị tại nhà không đúng cách. Nhiều ca bệnh nhi viêm họng lâu ngày không được điều trị dứt điểm đã biến chứng thành viêm tai giữa, viêm phế quản gây ho dai dẳng, sốt cao, mệt mỏi, bỏ bú, bỏ ăn mới được gia đình đưa tới bệnh viện. Cũng nhiều người trưởng thành đến bệnh viện khi tình trạng bệnh đã chuyển thành mạn tính do viêm họng lâu ngày không được điều trị dứt điểm.

Việc điều trị các biến chứng này thường phức tạp, phải điều trị thuốc kháng sinh, kháng viêm dài ngày hoặc phải thực hiện phẫu thuật, ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe và gây tốn kém cho người bệnh”. – Bác sĩ Hằng chia sẻ.

Ngoài ra, viêm họng do liên cầu còn có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng khác bao gồm:

• Viêm đường hô hấp: Viêm mũi, thanh quản, viêm VA, Amidan, viêm phổi
• Hoại tử vùng cổ: Hiếm gặp nhưng có thể xảy ra ở trẻ 1-2 tuổi
• Áp xe quanh amidan và sau thành họng
• Viêm xoang cấp tính
• Nhiễm độc liên cầu

“Tất cả các biến chứng do viêm họng gây ra đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và có thể tiên lượng xấu đối với các trường hợp hoại tử vùng cổ hoặc viêm đường hô hấp nặng, nhất là ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 5 tuổi. Do đó, người dân không nên chủ quan khi có các triệu chứng viêm họng, cần điều trị kịp thời đúng cách và dứt điểm ngay từ giai đoạn bệnh khởi phát” – Bác sĩ Hằng khuyến cáo.

Các phương pháp chữa viêm họng đúng cách bao gồm:[3]

• Thuốc kháng sinh: Đối với các loại viêm họng do vi khuẩn gây ra, người bệnh chỉ nên điều trị bằng kháng sinh theo kê đơn của bác sĩ sau khi thăm khám, không tự ý mua kháng sinh ở nhà thuốc.
• Thuốc kháng viêm: Giúp làm giảm tình trạng phù nề, sưng tấy trong họng.
• Thuốc giảm đau: Giúp giảm đau, giảm tình trạng khó chịu khi viêm họng.
• Phương pháp khác: Nếu viêm họng là một triệu chứng của một tình trạng không phải nhiễm trùng do virus hoặc vi khuẩn, hoặc viêm họng đã bị biến chứng các phương pháp điều trị khác có thể được bác sĩ xem xét, tùy thuộc vào chẩn đoán.

Ngoài ra, người bệnh có thể kết hợp chăm sóc tại nhà để giảm bớt các triệu chứng của bệnh bằng cách:

• Súc họng bằng dung dịch sát khuẩn vào buổi sáng và tối mỗi ngày
• Uống nước ấm, có thể pha chanh và mật ong
• Tăng cường trái cây, bổ sung vitamin C
• Chườm ấm cổ họng
• Ăn thức ăn mềm, dễ nuốt

“Để phòng ngừa bệnh viêm họng, người dân nên chú ý giữ ấm cổ họng, mũi, miệng, nhất là trong mùa lạnh. Hạn chế uống nước đá nhưng phải thường xuyên uống nhiều nước lọc để cổ họng đủ độ ẩm. Nên vệ sinh răng miệng sạch sẽ, đặc biệt tập thói quen súc miệng bằng nước muối sinh lý mỗi ngày. Hạn chế hút thuốc lá, uống rượu, ăn đồ cay nóng gây hại cho cổ họng. Nếu ở vùng khí hậu hanh khô, nên dùng máy tạo ẩm không khí. Tránh xa các yếu tố dễ gây dị ứng như phấn hoa, lông động vật. Luôn đeo khẩu trang khi đi ra nơi đông người nhằm tránh nguy cơ nhiễm virus, vi khuẩn…

Đặc biệt, nếu có điều kiện, tốt nhất người dân nên đi thăm khám tai mũi họng định kỳ để phát hiện sớm các tình trạng bất thường có thể xảy ra, đặc biệt là tầm soát ung thư vòm mũi họng”. – Bác sĩ Hằng khuyên.

Thăm khám khi có các dấu hiệu viêm họng nhằm tránh các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra.

Trong quá trình thăm khám và điều trị, chúng tôi thường nhận được các thắc mắc của người dân về bệnh viêm họng. Chúng tôi xin được giải đáp thắc mắc này theo từng câu hỏi cụ thể như sau:

Viêm họng không phải là bệnh truyền nhiễm từ mẹ sang con, nhưng viêm họng khiến mẹ bầu khó chịu, mệt mỏi, có thể gây sốt cao vì vậy chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi. Do đó, trước khi mang thai, phụ nữ nên tiêm phòng cảm, cúm, thủy đậu, sởi, quai bị [là các bệnh gây viêm họng] đồng thời cần bồi bổ để tăng cường sức đề kháng, giữ ấm cơ thể, nhất là cổ họng.

Phụ nữ mang thai hạn chế sử dụng nhiều thuốc, khi cần điều trị thì chỉ dùng nhóm thuốc an toàn cho thai kỳ theo bác sĩ kê toa.

Khi có các triệu chứng viêm họng, mẹ bầu cần đến ngay bệnh viện để thăm khám và điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ; không được để tình trạng viêm họng kéo dài vì dễ xảy ra các biến chứng nặng, đe dọa sức khỏe thai kỳ.

Viêm họng hay các bệnh lý chưa điều trị bằng thuốc kháng sinh hoặc hóa chất thì phụ nữ vẫn cho con bú bình thường. Nếu phải sử dụng thuốc để điều trị thì chỉ dùng nhóm thuốc an toàn cho con bú theo bác sĩ kê toa.

Thực tế khi cổ họng tiếp xúc với không khí lạnh, đá lạnh sẽ bị kích ứng gây ra các triệu chứng khó chịu vùng họng, là yếu tố thuận lợi có thể dẫn tới viêm họng.

Viêm họng là tình trạng phổ biến nhất trong các bệnh lý về tai mũi họng. Mặc dù viêm họng có thể tự khỏi nhưng cũng có thể chuyển thành mãn tính hoặc gây ra các biến chứng nặng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Do đó, người dân không nên chủ quan với bệnh viêm họng, cần đến bệnh viện thăm khám và điều trị khi các triệu chứng đã biểu hiện rõ ràng, đặc biệt là đối tượng trẻ nhỏ.