Truyá»n máu là nháºn máu hoặc nhận các chế phẩm máu được hiến từ ngÆ°á»i khác, bao gồm hồng cầu lắng, tiểu cầu hoặc huyết tÆ°Æ¡ng. Máu được lÆ°u trữ trong má»™t tuÌi nhÆ°Ì£a và maÌu Ä‘Æ°Æ¡Ì£c truyá»n qua dây truyá»n có kim tiêm gắn và o tÄ©nh mạch cánh tay. Việc truyá»n máu không gây Ä‘au nhÆ°ng bệnh nhân có thể hÆ¡i khó chịu viÌ€ kim Ä‘Æ°Æ¡Ì£c găÌn và o tÄ©nh mạch cánh tay. Má»—i Ä‘Æ¡n vị máu thÆ°Æ¡Ì€ng được truyá»n hÆ¡n 2 đến 4 giá».
TaÌ£i sao bệnh nhân cần truyá»n máu?
Máu và các chế phẩm máu được dùng để thay thế cho lượng máu đã mất và điá»u chỉnh những bâÌt thÆ°á»ng trong máu mà không giải pháp nà o khác coÌ thể thay thÃªÌ Ä‘Æ°á»£c.
Những lý do thông thÆ°á»ng để truyá»n máu gồm:
- Mất máu trầm trá»ng do tai nạn hoặc phẫu thuáºt
- Bệnh thiếu máu
- Chảy máu hay các rối loạn đông máu.
- Há»— trợ Ä‘iá»u trị má»™t số bệnh và các rối loạn máu.
Bác sÄ© sẽ thảo luáºn vá»›i bệnh nhân nguyên nhân tại sao cần truyá»n máu. Tuy nhiên sá»± lá»±a chá»n của bạn có thể bị hạn chế viÌ€ việc từ chối truyá»n máu có thể gây ra những háºu quả nguy hiểm đến tÃnh mạng.
Những bước cần thực hiện để đảm bảo máu được an toà n?
Tất cả những Ä‘Æ¡n vị máu Ä‘Æ°Æ¡Ì£c cung câÌp bởi Bệnh viện Truyá»n máu Huyết há»c TP.HCM. MaÌu Ä‘Æ°Æ¡Ì£c hiến bởi những ngÆ°Æ¡Ì€i tÆ°Ì£ nguyện. TrÆ°á»›c khi hiến máu, những ngÆ°á»i cho maÌu phải trả lá»i những câu há»i chi tiêÌt để Ä‘ảm bảo ngÆ°Æ¡Ì€i hiêÌn maÌu coÌ sÆ°Ìc khỏe tôÌt và loại trừ các yếu tố nguy cÆ¡ gây bệnh. NêÌu ngÆ°á»i hiến máu có bất cứ yếu tố nguy cÆ¡ gây bệnh nà o thì không được phép hiến máu.
Má»—i Ä‘Æ¡n vị máu Ä‘á»u được kiểm tra caÌc bệnh truyá»n nhiá»…m có thể lây truyền qua máu, và dụ:
- Viêm gan siêu vi B
- Viêm gan siêu vi C
- HIV 1 & 2
- Bệnh giang mai
- HTLV 1&2
Lợi Ãch và nguy cÆ¡ của việc truyá»n máu nhÆ° thÃªÌ naÌ€o?
Äiá»u quan trá»ng laÌ€ những nguy cÆ¡ khi không truyá»n Ä‘ủ maÌu sẽ cao hÆ¡n nguy cÆ¡ râÌt thâÌp khi truyá»n máu và máu chỉ được truyá»n khi những lợi Ãch lÆ¡Ìn hÆ¡n nguy cÆ¡.
Những nguy cÆ¡ nghiêm troÌ£ng của việc truyá»n máu, mặc duÌ€ hiếm, bao gồm phản ứng truyá»n máu hoặc lây những bệnh truyá»n nhiá»…m. Những nguy cÆ¡ nà y được giảm thiểu khi coÌ sÆ°Ì£ saÌ€ng loÌ£c cẩn tháºn ngÆ°á»i hiến máu, xét nghiệm maÌu và xá» lý máu.
Máu phù hợp là như thế nà o?
Äể truyá»n máu, máu của ngÆ°á»i cho phải phuÌ€ hÆ¡Ì£p vá»›i máu của ngÆ°á»i nháºn do má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u có nhóm máu khác nhau. Ngoà i ra, trÆ°á»›c khi truyá»n máu, taÌ£i giÆ°á»ng bệnh, nhân viên y tÃªÌ sẽ kiểm tra cheÌo thông tin bệnh nhân và thông tin Ä‘Æ¡n vị máu để xác định Ä‘uÌng bệnh nhân vaÌ€ nhóm máu trÆ°Æ¡Ìc khi thÆ°Ì£c hiện. Äó là lý do vì sao Ä‘iá»u dưỡng, bác sÄ© yêu cầu bệnh nhân nêu tên và ngà y thaÌng năm sinh trÆ°Æ¡Ìc khi lấy mẫu máu và trÆ°á»›c khi truyá»n máu.
Phản ứng truyá»n máu là gì?
Phản ứng truyá»n máu là má»™t biến chứng hiếm gặp của truyá»n máu khi bệnh nhân phản ứng lại vá»›i máu được truyá»n.
Äiá»u dưỡng sẽ quan sát bệnh nhân cẩn tháºn trong suôÌt quá trình truyá»n maÌu, đặc biệt tại thá»i Ä‘iểm bắt đầu truyá»n. Hãy báo ngay vÆ¡Ìi Ä‘iều dưỡng nếu bệnh nhân cảm thấy sốt hoặc lạnh run trong khi truyá»n hoặc sau khi truyá»n. Ngay cả khi bệnh nhân có phản ứng vá»›i máu thì đó không phải là lý do khiến bệnh nhân lo lắng. Äể Ä‘á» phoÌ€ng, Ä‘iá»u dưỡng sẽ ngÆ°ng truyá»n và gá»i bác sÄ©. Các triệu chứng của bệnh nhân sẽ được Ä‘iá»u trị, nguyên nhân gây phản ứng sẽ được kiểm tra. Tất cả các phản ứng và sá»± cố liên quan đến truyá»n máu Ä‘á»u được báo cáo cho Há»™i đồng Sá» dụng Máu.
Nếu tôi có phản ứng, tôi sẽ Ä‘Æ°Æ¡Ì£c truyá»n maÌu tiếp hay không?
Nếu bệnh nhân có hiện tượng phản ứng vá»›i truyá»n máu, bệnh nhân sẽ được kê toa thuốc trÆ°á»›c lần truyá»n tiếp theo hoặc sẽ Ä‘Æ°Æ¡Ì£c truyền má»™t sản phẩm máu khác, việc naÌ€y có thể giúp ngăn ngừa phản ứng.
Và i tháng sau khi truyá»n máu, rất hiêÌm trÆ°á»ng hợp bệnh nhân có thể xuất hiện những kháng thể chống lại hồng cầu được truyá»n. Những kháng thể nà y thÆ°á»ng sẽ không là m cho bệnh nhân bị bệnh, nhÆ°ng nháºn biết những kháng thể nà y sẽ rất quan trá»ng cho những lần truyá»n tiếp theo hoặc khi mang thai. Những kháng thể nà y sẽ được phát hiện khi xét nghiệm trÆ°á»›c lần truyá»n máu tiếp theo.
Có giải pháp nà o thay thế cho việc truyá»n máu không?
Truyá»n máu tá»± thân là quá trình mà trong đó má»™t ngÆ°á»i sẽ nháºn máu của chÃnh mình khi Ä‘Æ°Æ¡Ì£c truyá»n máu, thay vì nháºn máu từ ngân hà ng máu [từ ngÆ°á»i khác hiến máu]. Có 2 loại truyá»n máu tá»± thân chÃnh:
– Bệnh nhân có thể “tá»± hiến máu†trÆ°á»›c khi phẫu thuáºt, hoặc
– Lấy máu trong và sau khi phẫu thuáºt bằng cách sá» dụng thiết bị hoà n hồi tế bà o máu trong khi phẫu thuáºt – gá»i là Cell-saver. Khi máy cell-saver hoạt Ä‘á»™ng, máu bị mất trong quá trình phẫu thuáºt sẽ được hút và o máy. Máy lá»c và rá»a máu để loại bá» má»i chất nhiá»…m. Khi đó máu có thể được truyá»n trở lại cho bệnh nhân trong khi phẫu thuáºt hoặc sau đó. Máy cell-saver cÅ©ng là má»™t giải pháp hữu hiệu cho những bệnh nhân có sá»± phản đối của tôn giáo khi nháºn truyá»n máu. PhÆ°Æ¡ng pháp nà y không thể sá» dụng cho tất cả bệnh nhân, và trong trÆ°á»ng hợp bệnh nhân chảy máu quá nhiá»u trong khi phẫu thuáºt thì bệnh nhân vẫn phải Ä‘Æ°Æ¡Ì£c yêu cầu truyá»n máu bổ sung.
- Thuốc kÃch thÃch tạo hồng cầu Erythropoietin [EPO]: Erythropoietin là má»™t ná»™i tiết tố tá»± nhiên do tháºn sản sinh. Chất nà y kÃch thÃch cÆ¡ thể tạo ra nhiá»u tế bà o hồng cầu và được sá» dụng để Ä‘iá»u trị bệnh thiếu máu. Thuốc nà y được sá» dụng rá»™ng rãi để thay thế cho phÆ°Æ¡ng pháp truyá»n máu. Thuốc thÆ°á»ng được tiêm từ má»™t đến ba lần má»—i tuần trÆ°á»›c khi tiến hà nh phẫu thuáºt.
- Bổ sung dinh dưỡng: Nếu cÆ¡ thể bạn bị thiếu má»™t số vitamin hoặc khoáng chất, nhÆ° sắt, vitamin B12 hoặc axit folic, việc bổ sung chất dinh dưỡng có thể giúp tăng huyết sắc tố và hạn chế nhu cầu truyá»n máu. Các chất dinh dưỡng nà y được bổ sung hằng ngà y qua chế Ä‘á»™ ăn uống hoặc uống theo toa thuốc trÆ°á»›c cuá»™c mổ theo chÆ°Æ¡ng trình.
Nếu bệnh nhân cần biết thêm thông tin, vui lòng trao đổi với bác sĩ của mình.
HÃY KHUYẾN KHÃCH NGƯỜI THÂN VÀ BẠN BÈ KHỎE MẠNH CỦA BẠN THAM GIA HIẾN MÃU.
Hàng năm ở Hoa Kỳ có hơn 21 triệu đơn vị thành phần máu được truyền, lấy từ khoảng 7 triệu người hiến tình nguyện [1 Tài liệu tham khảo chung Hàng năm ở Hoa Kỳ có hơn 21 triệu đơn vị thành phần máu được truyền, lấy từ khoảng 7 triệu người hiến tình nguyện [1]. Mặc dù hiên nay truyền máu có thể an toàn hơn, nhưng vì nguy cơ và nhận... đọc thêm ]. Mặc dù hiên nay truyền máu có thể an toàn hơn, nhưng vì nguy cơ và nhận thức của người dân về nguy cơ] nên cần có sự chấp thuận trong thực hành truyền máu.
Tại Hoa Kỳ, việc thu gom, bảo quản và vận chuyển máu và các chế phẩm máu ó được FDA, AABB [trước đây gọi là Hiệp hội Ngân hàng Máu Hoa Kỳ] chuẩn hóa và điều chỉnh và đôi khi là các cơ quan y tế nhà nước hoặc địa phương. Sàng lọc người cho máu bao gồm bảng câu hỏi và phỏng vấn sức khoẻ; đo nhiệt độ, nhịp tim, và huyết áp; và xác định Hb. Một số người cho máu hoãn lại tạm thời hoặc vĩnh viễn [xem bảng Một số lý do cho việc trì hoãn hoặc từ bỏ việc hiến máu Một số lý do để hoãn hiến máu hoặc bị từ chối ]. Các tiêu chuẩn trì hoãn nhằm bảo vệ người cho không bị ảnh hưởng xấu của viêc hiến máu và người nhận không bị nhiễm bệnh.
Hiến máu toàn phần được giới hạn trong 56 ngày một lần, trong khi hiến tặng hồng cầu [RBC] không hấp thụ [hiến gấp đôi lượng RBC thông thường trong một lần, với huyết tương đã tách được trả lại cho người hiến] được giới hạn 112 ngày một lần. Việc hiến tặng tiểu cầu apheresis được giới hạn trong 72 giờ một lần với tối đa là 24 lần/năm. Loại trừ trường hợp ngoại lệ, người hiến máu không được trả tiền. [Xem thêm American Red Cross để biết thông tin về lựa chọn người cho.]
Trong tiêu chuẩn hiến máu, khoảng 450 mL máu toàn phần được thu gom trong túi nhựa chứa chất bảo quản chống đông máu. Máu toàn phần hoặc khối hồng cầu được bảo quản bằng citrat-phosphate-dextrose-adenine có thể được lưu trữ trong 35 ngày. Khối hồng cầu có thể được lưu trữ trong 42 ngày nếu có adenine-dextrose-saline được thêm vào.
Truyền máu tự thân, là sử dụng máu của bệnh nhân, ít được ưa chuộng. Trước khi giải phẫu, 3 hoặc 4 đơn vị máu toàn phần hoặc khối hồng cầu được thu gom trong vòng 2 đến 3 tuần trước phẫu thuật. Bệnh nhân sau đó được bổ sung chất sắt. Có thể xem xét truyền máu tự thân khi gặp khó khăn về chon máu phù hợp vì bệnh nhân đã tạo kháng thể chống lại các kháng nguyên hồng cầu hoặc có nhóm máu hiếm. Cũng có thể lấy lại máu chảy ra trong phẫu thuật để truyền lại theo quy trình đặc biệt.
Tài liệu tham khảo chung
1. Ellingson KD, Sapiano MRP, Haass KA, et al: Tiếp tục giảm thu thập và truyền máu ở Hoa Kỳ – 2015. Transfusion 57: [ngụ 2]: 1588–1598, 2017.
Xét nghiệm trước khi truyền
Các xét nghiệm máu người cho bao gồm
Kháng nguyên ABO và Rh0[D]
Kiểm tra kháng thể
Xét nghiệm các marker nhiễm trùng [xem bảng Infectious Disease Transmission Testing Xét nghiệm bệnh truyền nhiễm ]
Xét nghiệm hòa hợp kháng nguyên A, B và Rho[D] giữa người cho và nhận; sàng lọc huyết tương của người nhận có các kháng thể chống lại các kháng nguyên khác của hồng cầu; và bao gồm phản ứng chéo để đảm bảo huyết tương của người nhận hòa hợp với kháng nguyên trên các hồng cầu của người cho máu. Xét nghiệm hòa hợp được thực hiện trước khi truyền máu; tuy nhiên, trong trường hợp khẩn cấp, xét nghiệm được thực hiện sau khi lấy máu từ ngân hàng máu. Nó cũng có thể giúp chẩn đoán phản ứng truyền máu.
Xét nghiệm phản ứng chéo nhóm ABO/Rh và sàng lọc kháng thể làm tăng khả năng phát hiện không hòa hợp chỉ 0,01%. Do đó, nhiều bệnh viện thực hiện chéo điện tử trên máy tính chứ mà không thực những phản ứng chéo trong một ống nghiệm ở những bệnh nhân có sàng lọc kháng thể âm tính. Nếu người nhận có kháng thể chống hồng cầu có ý nghĩa lâm sàng, chỉ sử dụng máu của người cho âm tính đối với kháng nguyên tương ứng; làm thêm xét nghiệm hòa hợp bằng kết hợp huyết tương người nhận, các hồng cầu của người cho, và globulin chống người. Ở những bệnh nhân không có kháng thể chống hồng cầu đáng kể về mặt lâm sàng, sẽ không có ngưng kết, khẳng định khả năng hòa hợp của ABO.
Truyền máu khẩn cấp được thực hiện khi không đủ thời gian [thường