Tại sao trẻ sơ sinh hay nôn trớ

24/08/2016

Nôn trớ là triệu chứng của đường tiêu hóa hay gặp, đặc biệt ở trẻ em.

Nôn là tình trạng các chất trong dạ dày bị đẩy ra ngoài qua miệng, do sự co bóp của dạ dày phối hợp với co thắt của các cơ thành bụng. Trớ là sự di chuyển của chất trào ngược từ dạ dày qua hầu họng lên miệng, hoặc có thể qua miệng ra ngoài số lượng ít, do sự co bóp đơn thuần của dạ dầy. Trớ rất hay gặp ở trẻ sơ sinh.

Các nguyên nhân gây nôn trớ:

1. Do sai lầm về ăn uống và chăm sóc

• Cho trẻ ăn quá nhiều, bú quá no, ép ăn quá ngưỡng
• Cho trẻ bú mẹ không đúng tư thế, hoặc bú bình chưa đúng cách, làm trẻ nuốt phải nhiều khí vào dạ dầy gây nôn trớ
• Trẻ vừa ăn no đã đặt trẻ nằm ngay
• Quấn tã chăn quá chặt, băng rốn chặt

2. Nôn trong bệnh nội khoa:

• Các bệnh về đường tiêu hóa: tiêu chẩy, chậm nhu động ruột
• Viêm đường hô hấp trên
• Bệnh nhiễm trùng thần kinh: Viêm màng não mủ
• Tăng áp lực nội sọ: Xuất huyết não do giảm tỷ lệ Prothrongbin
• Hội chứng sinh dục thượng thận
• Do rối loạn thần kinh thực vật: hay gặp là co thắt môn vị

3. Nôn trong bệnh ngoại khoa:

• Nôn do dị tật đường tiêu hóa: hẹp phì đại môn vị, hẹp tá tràng bẩm sinh, thoát vị hoành, teo thực quản: thường nôn ngay trong những ngày đầu mới sinh
• Nôn do tắc ruột, xoắn ruột: thường kèm theo nhiễm trùng toàn thân, bụng chướng, bí trung đại tiện, đi ngoài phân có máu, dịch dạ dầy nâu đen

Xử trí

• Ngay khi trẻ nôn trớ phải nghiêng ngay đầu trẻ sang một bên để trẻ không bị sặc chất nôn, rồi nhanh chóng làm sạch chất nôn trong miệng, họng và mũi trẻ [miệng trước, mũi sau], bằng cách hút hoặc quấn khăn gạc vào ngón tay thấm hết chất nôn trong mồm và họng trẻ
• Khum tay vỗ nhẹ hai bên lưng nhằm trấn an trẻ, đồng thời giúp trẻ ho bật nốt chất nôn còn lại trong họng ra ngoài
• Lau cổ và người trẻ bằng nước ấm, thay những đồ vải có dính chất nôn cho trẻ.
• Khi trẻ đã hết cơn nôn, cho trẻ uống nước ấm hoặc ORS ấm từng thìa nhỏ. Cho trẻ bú mẹ hoặc bú bình từ từ
• Giúp trẻ ngủ, không dùng thuốc chống nôn khi chưa có ý kiến của bác sỹ
• Theo dõi dấu hiệu nôn trớ tiếp theo

Xử trí trường hợp trẻ bị sặc chất nôn trớ – Dị vật đường thở

• Khi trẻ bị sặc chất nôn trớ – dị vật đường thở: nếu trẻ hít phải chất nôn trớ, không được cố dùng tay móc chất nôn, mà phải làm ngay nghiệm pháp Heimlich để tống dị vật ra.
• Sau khi tống chất nôn ra được nếu trẻ còn mệt phải đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất

1. Phương pháp Heimlich vỗ lưng:

• Đỡ trẻ nằm sấp bằng một tay của người cấp cứu
• Bàn tay nâng đầu, cổ trẻ thấp hơn thân trẻ
• Dùng bàn tay kia vỗ 5 cái vào lưng trẻ ở khoảng giữa 2 bả vai trẻ

2.Phương pháp Heimlich ấn ngực

• Đỡ trẻ nằm ngửa trên 1 tay của người cấp cứu
• Bàn tay đỡ đầu và cổ trẻ thấp hơn thân trẻ
• Hút sạch sữa trào ra ở vùng mũi họng [nếu có]
• Dùng 2 ngón tay của bàn tay kia ấn mạnh ở vùng giữa dưới ức 5 lần
• Đánh giá lại trẻ, có thể kết hợp vỗ lưng – ấn ngực

Đánh giá trẻ nôn trớ

Trẻ sơ sinh rất dễ nôn trớ, do dạ dầy trẻ còn nằm ngang, cơ tâm vị lại đóng chưa chặt nên khi thấy trẻ trớ nhiều cần phải đánh giá sự nôn trớ.

• Đánh giá toàn trạng xem cân nặng và chiều cao của trẻ có tương ứng với độ tuổi của trẻ không?
• Quan sát triệu chứng nôn: nôn thốc tháo, nôn vọt, nôn khan hay nôn ra sữa [sữa mới trắng hay sữa vón], mầu sắc chất nôn [vàng, xanh hay gợn nâu? ]
• Hoàn cảnh xuất hiện nôn: Nôn vào thời điểm nào trong ngày, có liên quan đến bữa ăn không.
• Quan sát mầu sắc da, niêm mạc, nhịp thở, nhiệt độ, dấu hiệu mất nước và tinh thần của trẻ khi nôn và ngoài lúc nôn
• Các biểu hiện nhiễm trùng của hệ hô hấp: chẩy mũi, ngạt mũi, ho, đờm?
• Các biểu hiện của đường tiêu hóa: chậm nhu động ruột, táo bón, tiêu chẩy, đầy hơi?
• Các biểu hiện thần kinh: trẻ quấy khóc, thóp phồng, hốt hoảng, co giật.

Hướng dẫn chăm sóc trẻ nôn trớ

• Nếu nôn trớ do sai lầm về ăn uống và chăm sóc chưa đúng cách [nôn trớ cơ năng]: điều chỉnh lại chế độ ăn uống và chế độ chăm sóc, theo dõi tiếp tại nhà
• Nếu trẻ nôn trớ bệnh lý: cần giải quyết nguyên nhân phải đưa đến cơ sở y tế.

Chăm sóc trẻ nôn trớ do sai lầm về ăn uống và chăm sóc [nôn trớ cơ năng]

• Hướng dẫn bà mẹ tư thế bú đúng, cách ngậm bắt vú đúng
• Cho trẻ bú từ từ, đủ cữ, không ép trẻ ăn quá no
• Nếu trẻ ăn hỗn hợp hướng dẫn bà mẹ cách cho trẻ bú bình, cách pha sữa
• Khi trẻ đã ăn no, hướng dẫn cách bế, cách vỗ ợ hơi, cách đặt trẻ. Không bế xốc trẻ, đùa với trẻ khi trẻ vừa ăn no.
• Hướng dẫn bà mẹ cách massage quanh rốn nhẹ nhàng làm giảm co bóp dạ dầy hạn chế nôn trớ. Và cách massage bụng mạnh và sâu theo đường đi của khung đại tràng giúp tăng nhu động ruột, tăng tiết dịch, giúp trẻ bài tiết phân đều đặn hàng ngày, làm giảm chướng bụng và nôn trớ
• Sau khi đã điều chỉnh mà nôn trớ không cải thiện và còn kèm theo các dấu hiệu bất thường: sốt, quấy khóc liên tục, lơ mơ, co giật, nôn liên tục, chất nôn bất thường có máu hay dịch mật [xanh, vàng]… cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế

Kết luận

Trên đây là những kiến thức cần thiết để chăm sóc, theo dõi và xử trí trẻ sơ sinh nôn trớ và cách phòng tránh trẻ bị nôn trớ do sai lầm trong chế độ cho ăn và chăm sóc trẻ. Các bà mẹ thực hành tốt được những điểm này sẽ giúp cho con không bị gián đoạn trong quá trình phát triển cũng như tránh được những hậu quả đáng tiếc do sặc phải chất nôn trớ.

Khoa Sơ sinh

Khi các em bé có bất kỳ dấu hiệu lạ, cha mẹ nên chú ý theo dõi, đó có thể là dấu hiệu thông báo cơ thể của con đang gặp vấn đề. Một trong những hiện tượng thường gặp đó là trẻ sơ sinh bị trớ sữa. Các bậc phụ huynh rất lo lắng không biết nguyên nhân của tình trạng này là gì? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách giải quyết ngay nhé!

1. Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị trớ sữa

Có thể nói, tình trạng các em bé sơ sinh bị trớ sữa là một hiện tượng thường gặp và có rất nhiều lý do dẫn đến hiện tượng này. Cha mẹ không nên chủ quan mà hãy theo dõi biểu hiện của bé để tìm ra nguyên nhân chính xác.

Sau khi trớ, em bé thường mệt mỏi và có thể quấy khóc.

Khi tìm hiểu về hiện tượng trẻ sơ sinh bị trớ sữa, người ta thường chia làm hai nguyên nhân chính, đó có thể là hiện tượng sinh lý bình thường hoặc là tín hiệu thông báo bé đang bị một bệnh lý nào đó.

1.1. Hiện tượng trẻ bị trớ sữa do sai lầm về ăn uống và chăm sóc của các bậc phụ huynh

Trên thực tế, rất nhiều em bé gặp phải tình trạng trớ sữa do cách chăm sóc và chế độ ăn uống chưa hợp lý.

Khi cho em bé ăn sữa quá nhiều, bú quá no hoặc ép ăn quá mức, hệ tiêu hóa còn yếu nên hoạt động chưa hiệu quả. Lượng sữa không tiêu hóa được khiến bé đầy bụng và xảy ra tình trạng nôn trớ.

Nếu như sau khi bú sữa, trẻ bú không đúng tư thế, bú mình sai cách dẫn đến tình trạng nuốt nhiều khí vào dạ dày cũng khiến cho trẻ bị trớ sữa. Trong trường hợp này, cha mẹ chỉ cần lưu ý tư thế nằm của con sau khi vừa bú sữa là được.

Ngoài ra, bố mẹ cần lưu ý là trớ sữa còn có thể do bố mẹ đặt bé nằm ngay sau khi ăn no, quấn khăn hay quấn rốn quá chặt.

1.2. Hiện tượng trẻ bị trớ do bệnh lý

Nếu trẻ sơ sinh bị trớ sữa kèm các dấu hiệu khác, bạn nên cho bé đi khám sớm.

Đối với một số trường hợp, trẻ sơ sinh bị trớ sữa là do cơ thể đang có vấn đề, nhiều khả năng trẻ nhỏ đang mắc một bệnh lý nào đó. Các bậc phụ huynh hãy theo dõi sát sao tình trạng này để đưa bé đi khám kịp thời.

Cụ thể hơn, khi trẻ bị trớ sữa quá nhiều thì nghi ngờ trẻ có thể đã mắc phải 1 số bệnh lý sau:

• Bệnh lý đường ruột: tiêu chảy, viêm đường ruột,...

• Bệnh lý đường hô hấp.

• Dị tật bẩm sinh đường tiêu.

• Các bệnh lý ngoại khoa đường tiêu hóa như xoắn ruột, lồng ruột, tắc ruột.

• Rối loạn thần kinh thực vật làm co thắt môn vị.

• Bệnh lý nhiễm trùng như viêm màng não, tăng áp lực nội sọ

• Hội chứng sinh dục thượng thận,...

2. Hiện tượng trẻ sơ sinh bị trớ sữa có nguy hiểm không?

Các bậc phụ huynh không nên chủ quan khi trẻ bị trớ sữa.

Rất nhiều cha mẹ thắc mắc không biết hiện tượng trẻ sơ sinh bị trớ sữa liệu có ảnh hưởng đến sức khỏe của bé hay không? Như đã phân tích ở trên, nếu như tình trạng này diễn ra không thường xuyên và không có các dấu hiệu đi kèm thì cha mẹ có thể yên tâm. Đó chỉ là hiện tượng sinh lý thông thường ở trẻ nhỏ.

Tuy nhiên, nếu em bé thường bị trớ sữa, tình trạng trên diễn ra đột ngột kèm theo một số dấu hiệu như: quấy khóc, chướng bụng hoặc co giật thì bạn không nên chủ quan và cần đưa trẻ đi khám, điều trị sớm. Nếu bệnh để lâu mà không được chữa trị, sức khỏe của em bé có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

3. Cách xử lý tình trạng bé bị nôn, trớ sữa

Khi thấy em bị bé trớ sữa, chắc hẳn cha mẹ đều cảm thấy lo lắng, sốt ruột, vậy chúng ta nên xử lý tình trạng này như thế nào? Các bước bố mẹ cần thực hiện như sau:

• Bước 1: Ngay khi trẻ nôn trớ phải nghiêng ngay đầu trẻ sang một bên để trẻ không bị sặc chất nôn. Rồi sau đó, người lớn nhanh chóng làm sạch chất nôn trong miệng, họng và mũi trẻ [miệng trước, mũi sau], bằng cách hút hoặc quấn khăn gạc vào ngón tay thấm hết chất nôn trong mồm và họng trẻ.

• Bước 2: Khum tay vỗ nhẹ hai bên lưng nhằm trấn an trẻ, đồng thời giúp trẻ ho bật nốt chất nôn còn lại trong họng ra ngoài.

• Bước 3: Lau cổ và người trẻ bằng nước ấm, thay những đồ vải có dính chất nôn cho trẻ.

• Bước 4: Khi trẻ đã hết cơn nôn, cho trẻ uống nước ấm hoặc ORS ấm từng thìa nhỏ. Cho trẻ bú mẹ hoặc bú bình từ từ. Giúp trẻ ngủ, không dùng thuốc chống nôn khi chưa có ý kiến của bác sĩ.

• Bước 5: Theo dõi dấu hiệu nôn trớ tiếp theo

Hãy nhớ rằng: tuyệt đối không được cho em bé sử dụng các loại thuốc có tác dụng chống nôn. Nếu bạn không biết cách sử dụng, trẻ có thể bị ảnh hưởng.

Bé nên bú lượng sữa vừa đủ để tránh tình trạng trớ sữa.

4. Làm thế nào để hạn chế tình trạng bé bị trớ sữa

Không bậc cha mẹ nào muốn con của mình bị trớ sữa thường xuyên vì thế bé luôn trong tình trạng mệt mỏi và không hấp thu được nhiều chất dinh dưỡng. Để hạn chế tình trạng trẻ sơ sinh bị trớ sữa, hãy cho trẻ bú từ từ, đủ cữ, không nên ép trẻ ăn quá no. Khi trẻ đã ăn no, cần vỗ ợ hơi, đặt trẻ nằm sau 20 - 30 phút sau bú. Không bế xốc trẻ, đùa với trẻ khi trẻ vừa ăn no.

Mẹ cần massage quanh rốn nhẹ nhàng làm giảm co bóp dạ dày hạn chế nôn trớ. massage bụng mạnh và sâu theo đường đi của khung đại tràng giúp tăng nhu động ruột, tăng tiết dịch, giúp trẻ bài tiết phân đều đặn hàng ngày, làm giảm chướng bụng và nôn trớ. Bên cạnh đó, mẹ cần biết tư thế bú đúng cách và cách ngậm bắt vú đúng.

Tốt nhất, chúng ta không để cho con vừa nằm, vừa bú sữa, tư thế này rất dễ khiến các bé sặc hoặc trớ sữa. Sau khi con bú, bạn cũng không nên cho chúng nằm ngay lập tức. Chúng ta có thể bế bé đứng khoảng 20 - 30 phút nhé!

Bạn không nên cho bé nằm ngay sau khi vừa bú sữa.

Nhìn chung, cha mẹ hãy theo dõi và đừng chủ quan khi thấy trẻ sơ sinh bị trớ sữa, đặc biệt trong trường hợp con trẻ có những dấu hiệu lạ thì bạn nên đưa bé đi khám sớm. Đó có thể là triệu chứng của một bệnh lý liên quan đến hệ tiêu hóa. Với những bí quyết kể trên, cha mẹ có thể áp dụng để hạn chế tình trạng bé bị trớ sữa.