Phần lớn các loại thuốc hiện nay đều được khuyến cáo cần dùng thận trọng hoặc chống chỉ định cho phụ nữ mang thai. Vì vậy, phụ nữ mang thai cần biết những loại kháng sinh nào không nên dùng để tránh trong quá trình mang thai.
Kháng sinh được hiểu là loại thuốc có khả năng tiêu diệt vi khuẩn hoặc kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn một cách đặc hiệu.
Có 7 nhóm kháng sinh thường gặp đó là:
– Nhóm β – lactam [penicillin, ampicillin, amoxicillin, cephalosporin,…].
– Nhóm macrolid [erythromycin, clarithromycin, roxithromycin,…].
– Nhóm lincosamid [lincomycin, clindamycin].
– Nhóm tetracyclin [ doxycylin, minocyclin,…].
– Nhóm phenicol [chloramphenicol, thiamphenicol].
– Nhóm aminoglycosid [streptomycin, kanamycin,…].
– Nhóm quinolon [offloxacin, ciprofloxacin,…].
Tùy từng trường hợp nhiễm khuẩn ở mỗi người, bác sĩ sẽ kê đơn chỉ định dùng thuốc kháng sinh phù hợp.
Nhóm amioglycosid gây điếc vĩnh viễn
Kháng sinh nhóm aminoglycosid là một nhóm kháng sinh thường được sử dụng rất hay gặp trong điều trị các bệnh nhiễm trùng tai – mũi – họng, nhiễm trùng ổ bụng, nhiễm trùng màng não. Chúng ta có thể gặp kháng sinh này dưới các tên như gentamicin, amikacin, neomycin, streptomycin, tobramycin… Đặc biệt với các bệnh về phổi, thuốc hay được lựa chọn khi có hiện tượng viêm phổi xảy ra. Thuốc còn được sử dụng để bào chế các thuốc nhỏ mắt như tobra, tobrex…
Đối với phụ nữ đang mang thai hoặc có ý định sắp mang thai không được dùng các thuốc này. Nguyên nhân là thuốc có thể gây tổn thương thận và gây độc cho tai trong của em bé [gây điếc không hồi phục]. Vì thế, bà mẹ mang thai không được dùng thuốc này để tránh nguy cơ ảnh hưởng tới sức nghe của trẻ sau này. Người có thai cần tránh một số loại thuốc kháng sinh làm ảnh hưởng tới thai nhi
Nhóm tetracyclin gây hỏng men răng
Tetracyclin là một kháng sinh đường ruột. Người ta thường dùng kháng sinh này để trị các bệnh đi ngoài do bị tả, kiết lỵ, nhiễm E.coli. Các nhiễm trùng tiêu hóa khác cũng rất nhạy cảm với kháng sinh này. Đây cũng là một kháng sinh phổ thông ở các hiệu thuốc, các cơ sở y tế tuyến đầu vì giá thành của nó thấp.
Tuy nhiên, cần lưu ý khi sử dụng với phụ nữ có thai vì nguy cơ làm hỏng men răng của trẻ. Người ta thấy rằng nếu như bà mẹ mang thai vào tháng thứ 7 trở đi mà dùng tetracyclin thì đứa trẻ sinh ra sẽ bị hỏng men răng, vàng xám hoặc hoen ố men răng. Đó là do tetracyclin kết hợp chặt chẽ với canxi tạo một phức hợp vô cùng bền vững.
Trước nguy cơ này, không nên dùng tetracyclin cho bà mẹ mang thai. Nếu là trường hợp cần thiết phải dùng thuốc điều trị thì nên dùng kháng sinh dòng khác an toàn hơn như cephalosporin.
Nhóm quinolon gây hỏng sụn
Đây cũng là nhóm kháng sinh phổ rộng như ciprofloxacin, pefloxacin. Chúng có ưu thế với các vi khuẩn trên hệ tiết niệu sinh dục, chúng kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn tạo điều kiện cho cơ thể tiêu diệt vi khuẩn bằng sức mạnh của hệ thống miễn dịch.
Nhưng các kháng sinh này lại có nguy cơ gây ra rối loạn sự phát triển xương khớp trẻ em. Nếu bà mẹ dùng kháng sinh quinolon trong thời kỳ mang thai hoặc cho con bú thì đứa trẻ hoàn toàn bị “uống” kháng sinh này một cách thụ động.
Nồng độ kháng sinh trong cơ thể trẻ tăng lên. Và hệ quả là xương và sụn của đứa trẻ không phát triển được, thậm chí còn gây ra đứt gân gót. Điều này đồng nghĩa với việc đứa trẻ không thể kiễng chân lên được và bàn chân luôn bị gấp lại trong tư thế bàn chân chạm gót. Ngay cả khi một đứa trẻ dưới 10 tuổi uống phải kháng sinh này cũng bị hậu quả tương tự, vì tác hại trên hệ xương sụn là không thay đổi.
Nếu như các bà mẹ bị nhiễm trùng đường tiết niệu khi mang thai thì nên chọn một dòng kháng sinh khác an toàn hơn như nhóm beta lactam, spiramycin, metronidazol…
Kháng sinh chống nấm ketoconazol gây dị tật
Ketoconazol là một kháng sinh chống nấm quen thuộc. Thuốc có công hiệu mạnh với nấm da, nấm tóc và nấm móng. Các trường hợp như hắc lào, lang ben dùng ketoconazol có hiệu quả rất cao.
Thường thì người ta chỉ dùng dạng viên uống khi người bệnh bị nấm da thể nặng, diện rộng hoặc bị nấm móng, nấm tóc. Còn đa phần, thuốc được bào chế dưới dạng thuốc mỡ bôi. Người ta đã thu được bằng chứng rõ ràng là thuốc có thể gây độc cho thai nhi và gây ra dị tật dính ngón tay cho em bé mai sau.
Do đó, tránh tối đa nguy cơ sử dụng thuốc này là hết sức cần thiết. Nếu như bị nấm da thì nên sử dụng các thuốc tại chỗ là chủ yếu. Dùng dung dịch dùng ngoài như ASA, BSI sẽ ít độc với thai. Có thể dùng clotrimazol để thay thế nhưng chỉ bôi diện hẹp và trong các tháng giữa và cuối của thai kỳ.
Kháng sinh đường ruột biseptol gây thiếu máu nặng
Biseptol là kháng sinh đường ruột quan trọng và phổ rộng. Nó rất có tác dụng với trường hợp bị nhiễm khuẩn tiêu hóa và người bệnh có dấu hiệu tiêu chảy nặng. Biseptol là thuốc dạng uống thường được dùng đi kèm khi người bệnh bị các bệnh như ngộ độc thực phẩm, tiêu chảy cấp, nhiễm E.coli trong nguồn nước… thuốc tỏ ra rất có ưu thế.
Tuy nhiên, chúng ta cần hết sức lưu ý loại bỏ kháng sinh này ra trong danh mục các thuốc dùng trong thai kỳ. Vì cơ chế tác dụng của thuốc là ức chế có cạnh tranh với axit folic nhằm làm rối loạn chuyển hóa của vi khuẩn, làm cho vi khuẩn bị tiêu diệt. Nhưng một điều không may là thuốc lại kháng luôn cả axit folic của bà mẹ, đối tượng đang cần nhiều máu để nuôi con.
Do đó, dùng thuốc này trong thời kỳ mang thai thì bà mẹ sẽ bị thiếu máu nặng. Hệ quả là mẹ thì thiếu máu và thai nhi thì thiếu dinh dưỡng cho phát triển.
Thuốc kháng sinh cần phải được sử dụng thật thận trọng đối với phụ nữ mang thai, thế nhưng việc kê đơn thuốc kháng sinh trong thai kỳ không phải hiếm gặp.
Các loại thuốc kháng sinh cụ thể phải được lựa chọn cẩn thận, mức độ an toàn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau bao gồm loại kháng sinh, liều lượng khi sử dụng, tác dụng phụ có thể xảy ra đối với thai kỳ và thời gian bạn dùng kháng sinh.
Những loại kháng sinh an toàn với thai kỳ được liệt kê gồm có:
– Penicillin, bao gồm amoxicillin, ampicillin
– Cephalosporin, bao gồm cefaclor, cephalexin
– Erythromycin
– Clindamycin
Một số loại kháng sinh khác được cho là gây ra rủi ro trong thai kỳ. Ví dụ, tetracycline có thể làm hỏng men răng của trẻ khi phát triển, vì vậy tetracyclines được khuyến cáo không được sử dụng sau tuần thứ 15 của thai kỳ.
Nếu bắt buộc phải sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị bệnh, cần có sự tư vấn của bác sĩ để kê đơn loại kháng sinh và liều lượng sử dụng an toàn nhất.
Khả năng chữa bệnh hiệu quả của thuốc kháng sinh không phải bàn cãi, tuy nhiên trước khi sử dụng thuốc kháng sinh, bạn nên cân nhắc những lưu ý dưới đây:
Thuốc kháng sinh có thể gây ra tác dụng phụ có hại
Các tác dụng phụ điển hình khi sử dụng thuốc kháng sinh là triệu chứng khó chịu ở dạ dày, dị ứng, dị tật bẩm sinh, nghiêm trọng hơn là đe dọa tính mạng của mẹ và bé.
Kháng sinh có thể tiêu diệt cả những vi khuẩn có lợi làm cản trở chức năng phòng ngừa, đề kháng lại bệnh tật của cơ thể.
Tình trạng kháng kháng sinh
Nếu sử dụng trong thời gian lâu, lạm dụng kháng sinh sẽ làm giảm hiệu quả của thuốc theo thời gian, từ đó tạo điều kiện cho vi khuẩn kháng lại sự điều trị.
Tác dụng độc của thuốc đối với thai rất có thể xảy ra ở bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ, nhưng thường gặp nhất trong 3 tháng đầu, tuy nhiên còn phụ thuộc liều dùng của thuốc, tuổi của thai nhi và có sự hiệp đồng giữa các loại thuốc trong quá trình trị liệu.
Sử dụng thuốc kháng sinh trong thai kỳ cần có sự thăm khám và tư vấn từ các bác sĩ chuyên môn để đảm bảo sự an toàn, không nên tự ý mua thuốc uống để tránh nguy hiểm cho cả mẹ và bé.
Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Ða khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: //www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/
Phụ nữ mang bầu phải hết sức thận trọng vì chỉ cần dùng không đúng cách, có thể xảy ra tình trạng nhiều loại thuốc gây hại cho thai nhi.
Trong thời kỳ mang thai để bổ sung các hàm lượng dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể nhiều mẹ bầu đã tìm đến những loại thực phẩm chức năng để giúp bồi bổ sức khỏe. Nhưng không phải ai cũng dễ dàng phân biệt được giữa thuốc và thực phẩm chức năng có gì khác nhau dẫn đến việc lạm dụng hoặc sử dụng không đúng cách mà không biết có thể xảy ra tình trạng thuốc gây hại cho thai nhi.
Theo đó, thực phẩm chức năng là những loại thực phẩm dùng để hỗ trợ, bổ trợ chức năng cho các cơ quan trong cơ thể với tác dụng chính là bổ sung dinh dưỡng, tăng cường sức khỏe. Thường thì người tiêu dùng hoàn toàn có thể tự tham khảo và uống mà không cần có chỉ định từ bác sĩ.
Còn đối với thuốc thì các thành phần trong thuốc sẽ tác động trực tiếp vào quá trình chuyển hóa chất, giúp sữa chửa và cải thiện những tổn thương của các bộ phận trong cơ thể. Chính vì vậy, việc sử dụng thuốc còn phải căn cứ vào liều lượng cũng như thời điểm sử dụng trong ngày nên cần phải có chỉ định tư các bác sĩ để đảm bảo an toàn.
Dù là sử dụng thực phẩm chức năng hay thuốc thì các mẹ bầu cũng nên tham khảo ý kiến từ các bác sĩ, hãy chắc chắn rằng việc sử dụng chúng sẽ không gây bất kỳ ảnh hưởng xấu nào đến sức khỏe của bản thân và của em bé trong bụng.
Dù là sử dụng thực phẩm chức năng hay thuốc thì các mẹ bầu cũng nên tham khảo ý kiến từ các bác sĩ
Thuốc gây hại cho thai nhi như thế nào? Mỗi nhóm thuốc kháng sinh lại được sử dụng để đáp ứng điều trị các loại bệnh lý khác nhau. Đôi khi sử dụng thuốc kháng sinh còn có một số tác dụng phụ như buồn nôn, tiêu chảy, dị ứng… hoặc nguy hiểm hơn là sốc phản vệ và thậm chí tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.
Hầu hết các loại thuốc kháng sinh khi vào cơ thể của thai phụ đều vượt qua được hàng rào nhau thai và tác động trực tiếp đến thai nhi. Mức độ ảnh hưởng sẽ phụ thuộc vào từng loại kháng sinh, liều lượng và thời gian sử dụng.
Nếu sử dụng thuốc kháng sinh trong 3 tháng đầu rất có thể gây nên dị tật cho thai nhi dẫn đến quái thai. Đặc biệt trong giai đoạn 11 tuần đầu tiên thì khả năng ảnh hưởng sẽ còn cao hơn.
Trong giai đoạn từ tuần thứ 14 trở đi đến cuối thai kỳ, việc sử dụng thuốc còn có thể gây ngộ độc thai.
Trong 3 tháng đầu của thai kỳ, mẹ bầu tuyệt đối không sử dụng mọi loại thuốc. Ngoài ra, giai đoạn nửa cuối của chu kỳ kinh nguyệt, từ lúc rụng trứng cho đến khi có kinh lại thì cần tránh sử dụng thuốc vì đây là giai đoạn có khả năng thụ thai cao. Bởi một số loại thuốc có tính tích lũy và đào thải rất chậm nên lúc uống có thể chưa thụ thai nhưng lúc thụ thai thành công thì thuốc vẫn lưu lại trong cơ thể gây ảnh hưởng xấu đến thai.
Trong những giai đoạn sau thì mẹ bầu cũng cần hạn chế tối đa dùng thuốc. Nên chọn các phương pháp điều trị không dùng thuốc. Ví dụ khi bị đau đầu nên xoa bóp, thư giãn… cho khỏi đau đầu hoặc dùng paracetamol. Nếu bị táo bón, nên uống nhiều nước, ăn nhiều rau, quả trước khi dùng thuốc nhuận tràng. Nên nhớ, mặc dù có thuốc an toàn cho phụ nữ mang thai nhưng hạn chế dùng vẫn hơn.
Mẹ bầu cần hạn chế dùng thuốc trong suốt thời kỳ mang thai
Trong trường hợp bắt buộc phải dùng thuốc thì hãy lắng nghe lời khuyên của bác sĩ và chỉ sử dụng thuốc khi được chỉ định. Vì bác sĩ sẽ cân nhắc thật kỹ mức ảnh hưởng của thuốc đến bào thai cũng như đưa ra liều lượng thấp nhất trong thời gian ngắn để hạn chế tối đa nguy cơ của thuốc đối với thai nhi.
Nếu không may sử dụng thuốc trước khi biết có thai thì nên đến gặp ngay bác sĩ đế được theo dõi kỹ càng và nhận tư vấn trực tiếp.
Nhóm tetracyclin gây hỏng men răng
Người ta thường dùng kháng sinh nhóm tetracyclin [tetracyclin, doxycylin, minocyclin…] để trị các bệnh đi ngoài do bị tả, kiết lỵ, nhiễm E.coli. Các nhiễm trùng tiêu hóa khác cũng rất nhạy cảm với kháng sinh này. Đây cũng là một kháng sinh phổ thông, giá thành của nó thấp.
Người ta thấy rằng nếu bà mẹ mang thai vào tháng thứ 7 trở đi mà dùng tetracyclin thì đứa trẻ sinh ra sẽ bị hỏng men răng, vàng xám hoặc hoen ố men răng. Đó là do tetracyclin kết hợp chặt chẽ với canxi tạo một phức hợp vô cùng bền vững.
Nhóm amioglycosid gây điếc vĩnh viễn
Kháng sinh nhóm aminoglycosid [gentamicin, amikacin, neomycin, streptomycin, tobramycin…] thường được sử dụng trong điều trị các bệnh nhiễm trùng tai – mũi – họng, nhiễm trùng ổ bụng, nhiễm trùng màng não. Đặc biệt, thuốc hay được lựa chọn khi có hiện tượng viêm phổi xảy ra.
Thuốc còn được sử dụng để bào chế các thuốc nhỏ mắt như tobra, tobrex… Đối với phụ nữ mang thai hoặc chuẩn bị mang thai không được dùng các thuốc này. Nguyên nhân là thuốc có thể gây tổn thương thận và gây độc cho tai trong của em bé [gây điếc không hồi phục].
Nhóm quinolon gây hỏng sụn
Đây là nhóm kháng sinh phổ rộng với các hoạt chất chủ yếu như ciprofloxacin, offloxacin, pefloxacin… Thuốc có hiệu quả điều trị cao với các vi khuẩn trên hệ tiết niệu sinh dục. Nhưng các kháng sinh này lại có nguy cơ gây ra rối loạn sự phát triển xương khớp trẻ em.
Nếu bà mẹ dùng kháng sinh quinolon trong thời kỳ mang thai hoặc cho con bú thì đứa trẻ hoàn toàn bị “uống” kháng sinh này một cách thụ động. Nồng độ kháng sinh trong cơ thể trẻ tăng lên.
Hệ quả là xương và sụn của trẻ không phát triển được, thậm chí còn gây ra đứt gân gót. Đứa trẻ không thể kiễng chân lên được và bàn chân luôn bị gấp lại trong tư thế bàn chân chạm gót. Ngay cả khi một đứa trẻ dưới 10 tuổi uống các kháng sinh này cũng bị hậu quả tương tự, vì tác hại trên xương sụn là không thay đổi.
Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ
Biseptol gây thiếu máu nặng
Biseptol là kháng sinh đường ruột quan trọng và phổ rộng. Thuốc có tác dụng với trường hợp bị nhiễm khuẩn tiêu hóa và người bệnh có dấu hiệu tiêu chảy nặng, hoặc mắc các bệnh như ngộ độc thực phẩm, tiêu chảy cấp, nhiễm E.coli trong nguồn nước…
Tuy nhiên, đây là thuốc cần loại bỏ trong danh mục các thuốc dùng trong thai kỳ. Vì cơ chế tác dụng của thuốc là ức chế có cạnh tranh với axit folic nhằm làm rối loạn chuyển hóa của vi khuẩn, làm cho vi khuẩn bị tiêu diệt. Nhưng một điều không may là thuốc lại kháng luôn cả axit folic của bà mẹ, đối tượng đang cần nhiều máu để nuôi con.
Do đó, dùng thuốc này trong thời kỳ mang thai thì bà mẹ sẽ bị thiếu máu nặng. Hệ quả là mẹ thì thiếu máu và thai nhi thì thiếu dinh dưỡng cho phát triển.
FDA cảnh báo nguy cơ gây dị tật thai khi dùng ketoconazol
Tuy nhiên mới đây, FDA ra thông báo cho biết có nhiều báo cáo dùng thuốc này liều cao [400-800mg/ngày] cho những trường hợp nhiễm nấm nghiêm trọng đang mang thai kể cả 3 tháng đầu thai kỳ thì hầu hết đều bị khuyết tật ở trẻ sơ sinh. Các khuyết tật này bao gồm tật đầu ngắn [brachycephaly ], dị dạng mặt, vòm sọ phát triển bất thường, sứt môi hở hàm ếch, lệch xương đùi, xương sườn mỏng, dài xương, co cứng khớp, bệnh tim bẩm sinh. Nguy cơ này không xảy ra ở người dùng ketoconazol trị viêm âm đạo với một liều duy nhất 150mg/ngày.
Dựa vào đó FDA xếp ketoconazol với thai phụ vào nhóm D nghĩa là nhóm có bằng chứng trên người về nguy cơ gây dị tật thai nhi. Theo đó, không nên dùng ketoconazol cho người mang thai trong cả thai kỳ và đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ, chỉ trường hợp với người bị bệnh nghiêm trọng mà xét thấy lợi ích cao hơn nguy cơ thì mới có thể dùng nhưng cần theo dõi chặt chẽ, thận trọng.
Ngoài tác dụng phụ bất thường mới phát hiện này, khi dùng thuốc cần lưu ý: khi dùng thuốc kéo dài sẽ làm cho các loại vi khuẩn, vi nấm cảm thụ yếu với thuốc sẽ không bị tiêu diệt mà phát triển nhanh, bất thường tạo nên sự bội nhiễm cơ hội và kháng thuốc.
Không nên dùng ketoconazol cho người mang thai trong cả thai kỳ và đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ
Do vậy khi dùng ngoài hay khi uống ở liều điều trị cần theo dõi, nếu đã dùng đủ liều, đủ thời gian như liệu trình mà không đáp ứng thì phải thay ketoconazol bằng thuốc khác để tránh hiện tượng này.
Ketoconazol chuyển hóa bởi enzym cytochrom -P450, nên khi dùng với các chất chuyển hóa cũng bằng enzym này sẽ gây sự tranh chấp làm giảm sự chuyển hóa, tăng nồng độ của các chất phối hợp.
Khi dùng chung với rifampicin, isoniaid, phenytoin, cyclosprin… ketoconazol làm tăng nồng độ các chất này gây độc giống như dùng quá liều. Khi dùng chung với các thuốc có tiềm năng gây xoắn đỉnh như amiodaron, dofetilid, pizomid, quinidin thì ketoconazol làm tăng nồng độ các chất này trong máu, tạo điều kiện thuận lợi cho chúng gây ra hiện tượng xoắn đỉnh. Vì vậy, cần tránh dùng ketoconazol với các chất nói trên.
Một số nhóm thuốc khác
Các thuốc chữa tăng huyết áp [ức chế men chuyển dạng angiotensin, thuốc lợi tiểu furosemid, thiazid]. Nếu dùng furosemid do thải trừ nước quá nhanh và điều trị huyết áp giảm đột ngột dẫn tới giảm tưới máu tử cung cho thai. Nếu dùng kéo dài sẽ dẫn đến thai chết lưu.
Các kháng sinh nhóm cyclin [doxycyclin, tetracyclin]. Ví dụ: dùng tetracyclin sẽ gây hỏng răng cho đứa trẻ sau này.
Thuốc chống đông máu [wafarin], thuốc chữa Bazdo, thuốc chống ung thư [gây độc tế bào]. Dẫn xuất vitamin A liều cao dùng chữa bệnh vẩy nến, chữa da mặt và các bệnh ngoài da khác…
Vì thế khi dùng các thuốc này, muốn có thai phải 3 tháng sau khi dùng thuốc mới được mang thai để đảm bảo an toàn cho thai nhi. Đối với thuốc có bản chất là gây hại cho thai nhi thì dùng với liều lượng rất nhỏ và vào thời kỳ không nhạy cảm của thai nhi vẫn có khả năng gây hại cho thai. Thuốc dùng cho bà mẹ mang thai không chỉ ảnh hưởng tới thai nhi mà còn ảnh hưởng tới đứa trẻ khi chào đời. Tình trạng này xảy ra khi dùng thuốc vào thời điểm sắp sinh.
Tuy nhiên, khi dùng thuốc cho bà mẹ mang thai, không phải lúc nào cũng có hại. Một số thuốc có lợi và nên dùng cho bà mẹ mang thai là vitamin hỗn hợp [obimin, sắt, acid folic]. Tuy nhiên, khi dùng cần chú ý tới hàm lượng vitamin A trong các thuốc này vì dùng thừa vitamin A lại có hại nên khi dùng các chế phẩm chứa vitamin cần xem thành phần, hàm lượng của vitamin A để không uống quá liều vitamin A.
Vì vậy để đảm bảo cho sức khỏe của bản thân cũng như em bé, trước khi quyết định sử dụng bất kỳ loại thuốc nào trong thai kỳ, các chị em cũng cần xin ý kiến từ các bác sĩ để tránh gặp phải những biến chứng không mong muốn.
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: //www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/