Thông qua các đợt sinh hoạt chính trị do cấp ủy Đảng, Mặt trận tổ chức; các đợt tiếp xúc Đại biểu Quốc hội, HĐND, NCT luôn trách nhiệm thẳng thắn, phản ánh tâm tư nguyện vọng của Nhân dân, kiến nghị nhiều giải pháp tham gia chống tham nhũng, tiêu cực, phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều NCT có kinh nghiệm, uy tín xã hội, sẵn sàng đảm nhận các công việc của địa phương, góp phần xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh; ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội.
Hiện cả nước có hơn 656.000 NCT tham gia công tác Đảng, chính quyền, Mặt trận, đoàn thể, thanh tra Nhân dân, hoà giải cơ sở, có 300.150 NCT tham gia các tổ an ninh Nhân dân phòng chống tội phạm, giữ gìn trật tự ở cơ sở.
Thực hiện Nghị quyết Đại hội Hội NCT Việt Nam lần thứ VI về phát huy mạnh mẽ vai trò NCT tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại buổi gặp mặt các đại biểu dự Đại hội VI Hội NCT Việt Nam “Phát huy mạnh mẽ vai trò NCT tham gia xây dựng Đảng, chính quyền; đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực; bảo đảm an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội”; tiếp tục phát huy vai trò NCT tham gia xây dựng Đảng, chính quyền ở cơ sở trong nhiệm kì mới; các cấp Hội NCT ở cơ sở cần tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức và trách nhiệm của NCT về nhiệm vụ tham gia xây dựng Đảng, chính quyền, xây dựng kế hoạch, chủ động tham mưu với cấp uỷ, phối hợp với chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên tạo điều kiện để NCT phát huy bản lĩnh, trí tuệ, kinh nghiệm và phẩm chất tốt đẹp tham gia xây dựng Đảng, chính quyền, cụ thể cần tập trung vào một số nội dung, giải pháp chủ yếu sau đây:
1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động con cháu trong gia đình, dòng họ, Nhân dân trong cộng đồng dân cư chấp hành thực hiện tốt chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá của các địa phương, nhất là các chủ trương, chính sách liên quan đến dân tộc, tôn giáo, đến đời sống, sản xuất và quốc phòng, an ninh, phòng, chống tội phạm, về âm mưu, phương thức thủ đoạn của các thế lực thù địch...tích cực tham gia bảo vệ môi trường, bảo đảm an ninh nông thôn và trật tự, an toàn xã hội ở địa phương, cơ sở; đồng hành với chính quyền các cấp trong xây dựng niềm tin và sự hài lòng của người dân đối với công tác quản trị, quản lí dân cư, quản lí xã hội trên địa bàn, thực sự phục vụ cuộc sống của Nhân dân.
2. Hội NCT cơ sở cần tiếp tục chủ động tham gia sâu hơn, toàn diện, hiệu quả hơn, động viên Nhân dân tích cực đấu tranh với các thói hư, tật xấu trong Đảng, các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong một bộ phận cán bộ, đảng viên; tích cực tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phê phán, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch góp phần làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch, giúp xây dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh. NCT vững vàng trước những tác động từ bên ngoài, những biến động trong khu vực và thế giới, là cơ sở bảo đảm tính chiến đấu, tính thuyết phục và hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ chính trị tại từng địa phương góp phần ngăn chặn, đẩy lùi các biểu hiện suy thoái trong Đảng.
3. NCT thực hiện nêu gương chân thành, phê và tự phê bình, góp ý kiến xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên; phát huy vai trò tích cực của NCT trong tham gia kiểm soát quyền lực, giám sát cán bộ, công chức theo quy định của pháp luật; Hội NCT là nơi tin cậy để người dân phản ánh, tố giác tội phạm, tham nhũng, “lợi ích nhóm”, kịp thời phát hiện những cán bộ, đảng viên tiêu cực, tham nhũng, quan liêu, đề nghị xử lí nghiêm theo pháp luật để củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.
4. Hội NCT cơ sở tham mưu chủ trì tổ chức các hội nghị tham gia xây dựng Đảng, tập trung vào 3 nội dung chủ yếu là: Sự lãnh đạo của cấp uỷ Đảng trên các mặt chính trị, kinh tế, xã hội, an ninh quốc phòng ở địa phương; Sự lãnh đạo của cấp uỷ Đảng đối với các đoàn thể chính trị- xã hội; Phẩm chất đạo đức. mối quan hệ của đảng viên với quần chúng… Hội nghị mời các đồng chí lãnh đạo Đảng, chính quyền tham dự và đối thoại trực tiếp với các đại biểu NCT dự hội nghị.
5. Hội NCT cơ sở phối hợp tổ chức các hoạt động giáo dục lí tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá cho thanh niên, phát huy vai trò NCT trong công tác phát triển đảng viên, tham gia đóng góp, bổ sung các văn kiện Đại hội Đảng. Triển khai thực hiện có hiệu quả thiết thực các chương trình phối hợp hoạt động của Hội với các ban, ngành, đoàn thể tại cơ sở; phát huy vai trò tích cực, trí tuệ của NCT tham gia phản biện các dự án sửa đổi, bổ sung hệ thống pháp luật, các văn bản pháp quy, các chính sách của Đảng, Nhà nước, địa phương; chủ động tham gia xây dựng, phối hợp xin ý kiến Nhân dân về các nội quy, quy ước, hương ước ở khu dân cư từ trong giai đoạn dự thảo.
6. Hội NCT cơ sở cần giữ mối liên hệ thường xuyên với những NCT có uy tín, động viên NCT tham gia những công việc, những vị trí công tác của các tổ chức phù hợp với khả năng của NCT, chủ động phát hiện, tham mưu và giới thiệu những NCT tích cực và có khả năng tham gia vào các hội, đoàn thể, như: Phụ nữ, Nông dân, Cựu chiến binh, Chữ thập đỏ, Khuyến học, Cựu giáo chức, Cựu thanh niên xung phong…tổ hòa giải, thanh tra Nhân dân ở khu dân cư hoặc cơ cấu vào HĐND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cấp xã.
7. Hội NCT các cấp cần kịp thời phát hiện, tuyên truyền, biểu dương, khen thưởng, phổ biến kinh nghiệm của các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc đóng góp xây dựng Đảng, chính quyền, xây dựng các đoàn thể vững mạnh ở các địa phương.
Phó trưởng Ban Phát huy vai trò NCT
Thời gian qua, việc triển khai thực hiện Quyết định số 218-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam [khóa XI] ban hành Quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã mang lại hiệu quả bước đầu. Kết quả nổi bật nhất thể hiện ở hoạt động Mặt trận các cấp tập trung góp ý dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội của các cấp ủy Đảng và góp ý dự thảo văn kiện Đại hội XII. Hoạt động này được tổ chức thực hiện theo hệ thống Mặt trận từ Trung ương đến cơ sở, qua đó tập hợp được hàng ngàn ý kiến tâm huyết của người dân, của cán bộ, đảng viên, nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nhân... góp ý vào văn kiện của Đảng trước kỳ Đại hội. Phương thức góp ý thông qua tổ chức đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương với nhân dân do Mặt trận các cấp đứng ra tổ chức đã được thực hiện ở nhiều địa phương, giải quyết được những vấn đề bức xúc, phức tạp ở cơ sở, góp phần đem lại sự đồng thuận trong nhân dân…
Tuy vậy, quá trình thực hiện Quyết định 218 cũng bộc lộ không ít hạn chế. Về phương pháp tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền thời gian qua chủ yếu Mặt trận các cấp mới chỉ góp ý khi có yêu cầu từ phía Đảng, Nhà nước, việc thực hiện góp ý thường xuyên, góp ý định kỳ trên thực tế nhiều nơi chưa thực hiện được, kể cả ở cấp Trung ương, bởi Quyết định 218 chỉ ban hành những quy định chung, chưa có hướng dẫn cụ thể về trình tự, thủ tục tổ chức góp ý, cách thức tập hợp, phản ánh ý kiến góp ý ra sao, đây chính là vấn đề khiến các địa phương gặp khó khăn khi triển khai thực hiện Quyết định 218. Một số hình thức góp ý được quy định như góp ý trước khi kiểm điểm công tác của cấp ủy, của chính quyền từ cơ sở chưa được thực hiện nghiêm túc, góp ý thường xuyên qua hòm thư rất ít, góp ý qua hộp thư điện tử [email] chưa làm được cũng làm giảm hiệu quả của quy định. Còn có hiện tượng cấp ủy, chính quyền không muốn nghe hoặc nghe miễn cưỡng chứ chưa trở thành mong muốn, nhu cầu được nghe. Về nội dung góp ý cũng chưa coi trọng góp ý về tư tưởng chính trị, về việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cả cá nhân và tổ chức được góp ý. Các cuộc đối thoại do Mặt trận đứng ra phối hợp tổ chức chưa được thực hiện thường xuyên, chưa trở thành phổ biến và hiệu quả của việc đối thoại chưa được đánh giá.
Một số giải pháp của Mặt trận Tổ quốc các cấp dưới đây sẽ góp phần nâng cao chất lượng hoạt động tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong thời gian tới.
Nâng cao nhận thức của hệ thống chính trị và toàn xã hội về hoạt động góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền
Nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức đang công tác trong các cơ quan của cấp ủy Đảng và chính quyền, Mặt trận các cấp nói riêng và toàn dân nói chung về hoạt động góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền thông qua việc thường xuyên thông tin, tuyên truyền, quán triệt quan điểm, chủ trương của Đảng, quy định của Hiến pháp và pháp luật về vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và hoạt động góp ý xây dựng Đảng, chính quyền. Kết quả nghiên cứu, khảo sát cho thấy cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị chưa nhận thức đúng về hoạt động góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, nhiều cán bộ, đảng viên còn cho rằng hoạt động góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền là hoạt động giám sát và phản biện xã hội1.
Tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát huy dân chủ, tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong cán bộ, đảng viên và nhân dân; mở rộng phạm vi tuyên truyền đến cấp cơ sở: xã, phường, thị trấn; tập trung tuyên truyền về mục đích, yêu cầu, nội dung và hình thức góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền đến toàn thể các tầng lớp nhân dân. Góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền là nội dung quan trọng để xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh.
Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng, chính quyền trong công tác thông tin, tuyên truyền phổ biến nội dung Quyết định số 218-QĐ/TW đến đông đảo cán bộ, đảng viên đặc biệt là cán bộ, công chức, viên chức đang công tác trong các cơ quan đảng, chính quyền. Tuyên truyền cần phân biệt rõ nội dung, tinh thần Quyết định 218.
Đẩy mạnh thông tin, truyền thông về các tấm gương, mô hình điển hình tiên tiến trong hoạt động góp ý xây dựng Đảng, chính quyền ở Trung ương và các địa phương nhằm nhân rộng các mô hình và các phong trào thi đua góp ý xây dựng Đảng, chính quyền; phản ánh, công khai các vi phạm về công tác góp ý xây dựng Đảng, chính quyền của các tổ chức và cá nhân trên các phương tiện thông tin, đại chúng.
Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, phối hợp của Nhà nước với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong việc tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền
Hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền muốn đạt hiệu quả trước hết cần có sự quan tâm, chỉ đạo thường xuyên của cấp ủy Đảng, sự phối hợp chặt chẽ của chính quyền và sự thống nhất của các đoàn thể chính trị - xã hội, sự tham gia tích cực của nhân dân. Muốn vậy, cần coi trọng việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Quyết định số 218/QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị [khóa XI] trong đội ngũ cán bộ, đảng viên từ Trung ương đến địa phương. Việc làm này có ý nghĩa rất quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, trách nhiệm của cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và từng cán bộ, đảng viên trong hoạt động góp ý xây dựng Đảng, chính quyền.
Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, sự phối hợp của chính quyền đối với hoạt động góp ý xây dựng Đảng và xây dựng chính quyền. Cấp ủy Đảng, chính quyền vừa là chủ thể và vừa là đối tượng được góp ý, do vậy cấp ủy Đảng, chính quyền phải tự mình xác định vai trò, vị trí, trách nhiệm trong hoạt động góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Các tổ chức Đảng, chính quyền cần phải tiên phong gương mẫu trong việc hoàn thành việc góp ý và tiếp thu, sửa chữa các nội dung được góp ý trước các tổ chức khác và các tầng lớp nhân dân; có chủ trương nhất quán trong hoạt động góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.
Các cấp ủy Đảng, chính quyền thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác tuyên truyền, giáo dục trong cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Đa dạng hóa nguồn nhân lực và phương thức thực hiện công tác tuyên truyền. Việc tuyên truyền thực hiện thông qua đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên, hệ thống đài, trạm truyền thanh, bản tin sinh hoạt nội bộ, sinh hoạt tổ nhân dân tự quản. Thông qua các hoạt động tuyên truyền, cấp ủy Đảng, chính quyền cần làm cho các tầng lớp nhân dân hiểu sâu sắc hơn về ý nghĩa, vai trò của hoạt động góp ý xây dựng Đảng, chính quyền.
Các cấp ủy Đảng, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cùng cấp trong hoạt động góp ý xây dựng Đảng, chính quyền; tăng cường quản lý nhà nước về góp ý xây dựng chính quyền trên địa bàn; khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư cho hoạt động góp ý xây dựng Đảng, chính quyền; vận động các tầng lớp nhân dân tham gia hoạt động góp ý xây dựng Đảng, chính quyền, tạo bầu không khí dân chủ, cởi mở.
Cấp ủy Đảng, chính quyền cần tăng cường việc trao đổi, thảo luận bàn bạc thống nhất các nội dung góp ý xây dựng Đảng, tập trung giải thích, thuyết phục, làm rõ các nội dung yêu cầu được góp ý một cách cụ thể, chi tiết và kịp thời, thường xuyên lắng nghe và phục vụ nhân dân tạo sự đồng thuận trong xã hội.
Phát huy vai trò của người đứng đầu tại các tổ chức Đảng, chính quyền trong hoạt động góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Nêu cao tinh thần nêu gương của người đứng đầu trong các tổ chức Đảng, chính quyền trong hoạt động góp ý xây dựng Đảng, chính quyền.
Đề cao hơn nữa trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền trong tổ chức đối thoại với nhân dân để thực hiện dân chủ trực tiếp, tăng cường đồng thuận xã hội. Tập trung góp ý vào việc lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền trong việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng nông thôn mới; quản lý đô thị, môi trường; an toàn thực phẩm và những vấn đề “nóng” mà nhân dân địa phương quan tâm... Góp ý cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao, thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và của địa phương, gắn với việc thực hiện Nghị quyết số 04-NQ/TW ngày 30/10/2016 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Cần mở ra cho người dân hình thức góp ý qua email và khuyến khích người dân sử dụng để thu được nhiều ý kiến góp ý.
Hoàn thiện cơ chế, chính sách về hoạt động tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền
Cần bổ sung hướng dẫn thực hiện Quyết định 218 trong toàn hệ thống chính trị, tạo sự thống nhất trong quá trình triển khai, quán triệt Quyết định 218. Quyết định 218 ban hành quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền đã được thực hiện từ năm 2014. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có hướng dẫn và cơ chế cụ thể để thực hiện đồng bộ, mà tùy điều kiện cụ thể của từng địa phương để tiến hành thực hiện, cũng không có sự thống nhất giữa các địa phương trong việc thực hiện.
Cần sớm khắc phục những hạn chế trong công tác triển khai thực hiện Quyết định 218, sửa đổi một số quy định còn chưa cụ thể về đối tượng, quy định về nội dung. Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân được góp ý lại không được nêu cụ thể trong Quyết định 218; cần tập trung làm rõ quy trình từng bước và cơ chế để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội góp ý đối với tổ chức Đảng, chính quyền và cán bộ, đảng viên.
Cần có quy định về quy trình góp ý cụ thể. Quy định về các bước góp ý trong Quyết định 218 là chưa rõ ràng, tại Điều 7 của Quyết định chỉ nêu phương pháp góp ý bao gồm: Góp ý định kỳ, góp ý thường xuyên và góp ý đột xuất. Còn các bước cụ thể góp ý như thế nào thì chưa được quy định, vì vậy đã gây ra những lúng túng, vướng mắc nhất định trong quá trình triển khai thực hiện thực tế ở các địa phương.
Cần xây dựng văn bản pháp lý liên quan để cụ thể hoá Quyết định 218. Mặc dù, Quyết định số 218 là văn bản của Đảng có giá trị cao về mặt chính trị, được sự đồng tình và ủng hộ của toàn xã hội nhưng không phải là văn bản có giá trị pháp lý và mang tính bắt buộc thi hành như các văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành. Trong khi đó, các quy định về góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền cũng đã được quy định rất nhiều trong văn bản luật, nhưng chưa có hệ thống và văn bản cụ thể quy định một cách toàn diện hoạt động này, vì vậy đây cũng là một bất cập đặt ra hiện nay đối với việc thực hiện góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Cần bổ sung các điều kiện để đảm bảo cho hoạt động góp ý và sau khi góp ý của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Hiện nay, quy định về góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam còn thiếu các điều kiện để bảo đảm cho hoạt động góp ý, sau góp ý của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; các cấp ủy Đảng và chính quyền có tiếp thu hay không thì cũng không có cơ chế bắt buộc. Tại Điều 15 Quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền chỉ quy định chung chung: "Cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp thực hiện nghiêm túc trách nhiệm của mình theo Điều 9 và Điều 14 của quy định này; tạo điều kiện và phối hợp chặt chẽ để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân thực hiện tốt việc tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền ở mỗi cấp".
Cần sớm ban hành quy chế tiếp xúc đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương với nhân dân; Quy chế tiếp nhận, xử lý, tiếp thu ý kiến góp ý của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với việc góp ý theo các hình thức được quy định trong Điều 7, Điều 12 của Quyết định số 218.
Tăng cường trách nhiệm của các cơ quan Đảng và chính quyền
Các cơ quan Đảng và cơ quan chính quyền cần tranh thủ các ý kiến, góp ý của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và nhân dân đối với các dự thảo, chủ trương, chính sách, chương trình, dự án, văn bản quy phạm pháp luật. Hiện nay một số cơ quan, tổ chức có thẩm quyền của Đảng, Nhà nước còn ít được quan tâm, cầu thị trong nội dung này. Cần quan tâm tổ chức đối thoại trực tiếp giữa cấp ủy, chính quyền với nhân dân hơn nữa; quan tâm và kịp thời tiếp thu, trả lời các ý kiến góp ý của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở.
Để làm tốt vai trò lãnh đạo đối với Mặt trận, Đảng phải gương mẫu làm tròn trách nhiệm của một thành viên. Đại diện các cấp ủy đảng tham gia Ủy ban Mặt trận Tổ quốc bình đẳng và có nghĩa vụ như mọi thành viên khác, đồng thời phải xứng đáng là một thành viên xuất sắc nhất, gương mẫu nhất. Đảng phải phân công và bố trí cán bộ, đảng viên làm lãnh đạo Mặt trận, đoàn thể các cấp phải tương xứng, có uy tín, năng lực, bản lĩnh và tác phong quần chúng.
Đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của Mặt trận trong hoạt động tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền
Hoạt động góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp hiện nay mới chủ yếu tập trung vào các hình thức: đối thoại, góp ý văn bản, thông qua tổng hợp ý kiến kiến nghị của cử tri, cho nên cần tăng cường hình thức đối thoại trực tiếp, hình thức tiếp xúc, đối thoại giữa người đứng đầu cấp uỷ tổ chức Đảng, chính quyền địa phương với nhân dân và tổ chức hội nghị nhân dân ở khu dân cư góp ý cho cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên mỗi năm 2 lần trước khi kiểm điểm của cấp ủy, chính quyền địa phương. Đổi mới cách giải quyết các kiến nghị sau khi góp ý. Triển khai góp ý cá nhân, cán bộ, đảng viên và góp ý công tác cán bộ theo các nghị quyết của Đảng.
Tập trung cải tiến các hình thức tham gia góp ý xây dựng chủ trương, nghị quyết của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước như góp ý kiến, phản biện xã hội các văn bản, nghị quyết, quyết định của Đảng, văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước. Coi trọng, đầu tư nhiều vào việc tham gia xây dựng chính sách, pháp luật của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, coi đây là một kênh quan trọng thể hiện ý chí, nguyện vọng của nhân dân.
Nâng cao chất lượng kết quả góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền; khắc phục bệnh hình thức; biểu hiện nể nang, né tránh, ngại va chạm, làm cho xong, chưa dám nêu chính kiến của tổ chức mình, nhất là góp ý thường xuyên, đột xuất, huy động được sự quan tâm, tham gia của người dân vào góp ý kiến. Nâng cao kỹ năng, năng lực trình độ cán bộ, công chức, viên chức về góp ý kiến, tổng hợp ý kiến và việc tiếp thu các ý kiến đóng góp. Đẩy mạnh việc theo dõi thực hiện của các tổ chức, cá nhân trong các cơ quan Đảng, chính quyền sau khi được góp ý xây dựng Đảng, chính quyền.
Nội dung góp ý xây dựng chính quyền nên tập trung góp ý việc thực hiện chính sách pháp luật có liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; pháp luật về cải cách hành chính, pháp luật về phòng chống tham nhũng, lãng phí; pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường; pháp luật giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân.
Phát huy hơn nữa vai trò chủ động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp cần xây dựng chương trình, kế hoạch hoạt động từng năm thực hiện Quyết định 218-QĐ/TW trên cơ sở trao đổi, thống nhất với chính quyền, báo cáo cấp ủy cùng cấp để triển khai thực hiện các hình thức và nội dung góp ý. Xây dựng kế hoạch cụ thể và tổ chức đối thoại định kỳ giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với nhân dân để nắm tâm tư nguyện vọng, giải quyết kịp thời những vấn đề còn vướng mắc, bức xúc trong nhân dân; củng cố, nâng cao hơn nữa niềm tin của nhân dân đối với Đảng, chính quyền và vai trò, vị trí của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội.
Việc tập hợp, tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân để phản ánh, kiến nghị với Đảng, Nhà nước cần được Mặt trận các cấp thực hiện thường xuyên. Kết hợp chặt chẽ giữa việc nắm bắt dư luận xã hội, tập hợp, tổng hợp ý kiến, kiến nghị của đoàn viên, hội viên và nhân dân với hoạt động giám sát, phản biện, góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam của 11/63 địa phương còn lại cần chủ động tham mưu cấp ủy ban hành Quy chế tiếp xúc, đối thoại trực tiếp của người đứng đầu cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp với nhân dân và ban hành Quy định trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức Đảng, chính quyền các cấp tiếp thu góp ý của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân.
Tiếp tục đẩy mạnh và nâng cao chất lượng tổ chức các hội nghị tiếp xúc, đối thoại trực tiếp, trực tuyến [ở những địa phương đã thực hiện] giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp ở địa phương với nhân dân, nhất là ở cấp cơ sở và khu dân cư mỗi năm 2 lần. Trọng tâm góp ý vào việc lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, quản lý của chính quyền trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ sở; việc thực hiện chủ trương của Đảng về xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn sự suy thoái về chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “ tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, việc thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn.
Nâng cao chất lượng hình thức trao đổi, tiếp thu, trả lời các ý kiến, kiến nghị của nhân dân của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền và yêu cầu lãnh đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan dự hội nghị đối thoại trả lời ý kiến, kiến nghị, làm rõ, giải quyết những vấn đề người dân nêu tại hội nghị.
Sau hội nghị đối thoại, phải thông báo kết luận của người đứng đầu cấp ủy Đảng, chính quyền đến cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm liên quan xem xét giải quyết kiến nghị của nhân dân. Sau đó thông báo để nhân dân biết kết quả giải quyết.
Đổi mới phương thức hoạt động của Hội đồng tư vấn, Ban tư vấn các cấp, phát huy vai trò của các thành viên Hội đồng trong thực hiện nhiệm vụ tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Quan tâm xây dựng đội ngũ chuyên gia giỏi trên các lĩnh vực để giúp cho Mặt trận thực hiện tốt nhiệm vụ tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước.
Tăng cường tính chủ động trong việc tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Thực tế, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam còn thụ động, chỉ thực hiện việc góp ý khi được cơ quan Đảng, Nhà nước đề nghị; tăng cường phối hợp với các cơ quan, tổ chức trong triển khai các hoạt động góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp cần lựa chọn triển khai một số nội dung góp ý kiến thực sự thiết thực, thu hút sự quan tâm hoặc gây bức xúc trong nhân dân. Sau góp ý kiến, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các tổ chức thành viên của Mặt trận cần sớm có văn bản kết luận, kiến nghị gửi đến cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm và theo dõi, đôn đốc chặt chẽ việc giải quyết, trả lời của các cơ quan, tổ chức, cá nhân. Cụ thể: Tập trung góp ý dự thảo các nghị quyết, chỉ thị, quyết định có liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; góp ý dự thảo Báo cáo chính trị của cấp ủy, tổ chức Đảng trước mỗi kỳ Đại hội.
Thông qua hoạt động của Mặt trận và các tổ chức thành viên, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần thường xuyên tổng hợp ý kiến, đề nghị, kiến nghị của cử tri và các tầng lớp nhân dân, tập hợp dư luận xã hội, coi đây là nguồn thông tin, tư liệu vô cùng phong phú về cả lý luận và thực tiễn để có cơ sở góp ý kiến xây dựng Đảng, chính quyền và tham gia vào quá trình xây dựng pháp luật.
Nâng cao năng lực của cán bộ Mặt trận trong việc tham gia hoạt động góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền
Để góp phần thực hiện tốt vai trò, trách nhiệm của Mặt trận, nâng cao chất lượng hoạt động tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, cán bộ làm công tác Mặt trận các cấp bên cạnh các tiêu chuẩn chung của người cán bộ thì cần phải có bản lĩnh vững vàng, dám làm, dám nói, dám chịu trách nhiệm trước Đảng, trước Nhà nước và nhân dân.
Đẩy mạnh việc triển khai các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng về nội dung và phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho cán bộ, đảng viên trong hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Đặc biệt, cần tập trung hơn nữa việc triển khai đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn về hoạt động góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền cho cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị. Phát huy các tổ chức thành viên, các cá nhân tiêu biểu và các tổ chức tư vấn [bao gồm các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý…] để thực hiện hoạt động tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Bồi dưỡng, mở rộng phát triển đội ngũ cộng tác viên, tình nguyện viên để tuyên truyền tại các thôn, làng, chi hội ở các địa phương tạo sức lan tỏa sâu rộng trong các hoạt động góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền ở các địa phương.
Thực hiện tốt công tác phối hợp tổ chức tiếp xúc cử tri và tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân
Trong thời gian qua, mặc dù đạt được những kết quả nhất định nhưng việc phối hợp tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân nhiều nơi còn hình thức, chưa thực sự thu hút được đông đảo cử tri tham gia, chưa quan tâm đến hình thức tiếp xúc cử tri theo chuyên đề; tình trạng tiếp xúc “đại cử tri”, “cử tri chuyên nghiệp”, nhiều ý kiến, kiến nghị của cử tri chưa được gửi đến đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân; nhiều đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân chưa chủ động tự đổi mới hình thức, phương thức tiếp xúc cử tri ngoài các hình thức tiếp xúc truyền thống trước và sau các kỳ họp Quốc hội. Việc thực hiện chế độ gửi báo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri định kỳ trước và sau các kỳ họp của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp còn chậm, dẫn đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp khó khăn trong công tác tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri cả nước. Việc giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri và trả lời các ý kiến, kiến nghị của cử tri của một số bộ, ngành, các cơ quan chức năng còn chưa đến nơi, đến chốn, nhiều văn bản trả lời chỉ là hình thức về việc tiếp thu ý kiến và hứa xem xét, giải quyết. Việc phối hợp trong giám sát các cơ quan, tổ chức giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri còn chưa thật thường xuyên, chặt chẽ. Vì vậy, trong thời gian tới, tại các hội nghị tiếp xúc cử tri định kỳ trước và sau kỳ họp, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần chủ động nắm rõ những vấn đề cử tri và nhân dân đang quan tâm để định hướng đúng nội dung cuộc tiếp xúc.
Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thường xuyên hướng dẫn, chỉ đạo Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp chủ động phối hợp tốt với đoàn đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân chuẩn bị các nội dung trong cuộc tiếp xúc, định hướng các nội dung cần thiết, quan trọng để cử tri có thể phát biểu tập trung, tránh việc cử tri phát biểu trùng lặp hoặc nêu các ý kiến, kiến nghị đã được trả lời, giải quyết. Phối hợp tổ chức các hội nghị tiếp xúc cử tri của đại biểu dân cử, đa dạng hoá các kênh tiếp nhận, tập hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân với Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, theo dõi, giám sát việc giải quyết của cơ quan chức năng đối với các đề nghị chính đáng của nhân dân; tổ chức tốt việc nắm bắt tình hình tâm tư, nguyện vọng và tập hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân đóng góp với Đảng, Nhà nước.
Tăng cường tổ chức tập huấn kỹ năng, hướng dẫn kinh nghiệm cho đội ngũ cán bộ Mặt trận tham gia tổ chức tiếp xúc cử tri, nhất là kỹ năng tổ chức, chủ trì điều hành hội nghị, kỹ năng ghi chép, tổng hợp ý kiến cử tri và nhân dân.
Tạ Văn Sỹ
TS, Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học MTTQ Việt Nam
Chú thích:
1. 55.6% cán bộ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và 35.4% cán bộ Đảng, chính quyền các cấp trả lời đúng, cho rằng “Hoạt động góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền và hoạt động giám sát, phản biện xã hội là hai hoạt động khác nhau của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam”.
Tài liệu tham khảo
1. Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam [khóa XI]: Quyết định số 217-QĐ/TW ngày 12/12/2013, ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội.
2. Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam [khóa XI]: Quyết định số 218-QĐ/TW ngày 12/12/2013, ban hành Quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.
3. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ IX.
4. Quốc hội [2015], Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hà Nội.