Ngày cập nhật : 27/05/2021
Mặc dù còn nhiều khó khăn về CSVC, đội ngũ nhưng với tinh thần vì HS thân yêu, một số trường học vùng khó khăn thuộc địa bàn tỉnh Quảng Ninh đã nỗ lực đổi mới.
Sau khi bồi dưỡng, tự bồi dưỡng mô đun 1, 2,3 phục vụ Chương trình GDPT 2018, các trường linh hoạt ứng dụng vào quá trình giảng dạy đem lại hiệu ứng tích cực.
Chuyển giao hoạt động hợp lý
Trường THCS Phong Cốc, phường Phong Cốc, thị xã Quảng Yên còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất nhưng với tinh thần tiên phong đổi mới nhà trường từng bước nỗ lực bắt nhịp. Cô giáo Nguyễn Hoàng Kim Thanh- Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ, từ năm học 2017 – 2018 đến nay, nhà trường đã triển khai và thực hiện dạy học theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất HS. Việc tích cực đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học; đổi mới phương pháp, hình thức kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực HS được thể hiện rõ trong kế hoạch giáo dục của nhà trường.
Mỗi phương pháp dạy học tích cực đều có những ưu điểm và tác dụng khác nhau, do vậy nhà trường yêu cầu thầy cô cần lựa chọn phương pháp phù hợp với nội dung bài học và năng lực HS. Nhưng dù lựa chọn phương pháp dạy học nào, thì GV vẫn phải là người luôn tích cực hóa các hoạt động của HS, chuyển giao nhiệm vụ một cách hợp lý. Vì thế, GV cần vận dụng linh hoạt phương pháp, không lạm dụng, độc tôn một phương pháp nào cả. Một số phương pháp dạy học, kĩ thuật dạy học được nhà trường khuyến khích thực hiện như: Dạy học theo trạm, Dạy học dự án, kĩ thuật khăn trải bàn, chuyên gia, góc, …
Đối với dạy học theo định hướng phát triển năng lực, quá trình quan trọng hơn kết quả. Bởi vì quá trình đúng dẫn đến kết quả đúng. Bởi vậy GV phải xác định mục tiêu dạy học theo định hướng năng lực cho mỗi bài học. Từ mục tiêu, xác định nội dung, phương pháp dạy học và cách kiểm tra đánh giá để đạt được mục tiêu đó. Tích cực tổ chức cho HS luyện tập, tăng cường vận dụng kiến thức, kĩ năng vào thực tiễn. Trong quá trình dạy học, GV quan sát, nhận xét, đánh giá, phản hồi một cách chính xác để giúp HS điều chỉnh mình ngay trong quá trình học; đồng thời dựa vào kết quả HS đạt được, GV điều chỉnh phương pháp, kỹ thuật, phương tiện cho phù hợp.
Mặt khác, chương trình GDPT tổng thể đã quy định các năng lực chung, chương trình các môn học quy định các năng lực đặc thù mà mỗi môn học góp phần phát triển cho HS. Trong chương trình môn học có những mô tả cụ thể yêu cầu cần đạt về năng lực cho mỗi lớp. Nhà trường sẽ yêu cầu GV phân tích chương trình, nắm vững các yêu cầu cần đạt của mỗi năng lực ở từng khối lớp để xác định nội dung, phương pháp, phương tiện dạy học cho phù hợp, nhằm đạt được mục tiêu phát triển năng lực cho HS, cô Thanh cho hay.
HS luyện tập, tăng cường vận dụng kiến thức, kĩ năng vào thực tiễn
Cô giáo Phạm Thị Chương - GV môn Hóa học, Trường THCS Phong Cốc nhận định, so với phương pháp dạy học truyền thống, phương pháp dạy học tích cực đòi hỏi GV phải đầu tư nhiều thời gian hơn, nghiên cứu các phương pháp dạy học, kĩ thuật dạy học tích cực để áp dụng cho phù hợp. Ngoài các thiết bị dạy học đã có, thầy cô cần sáng tạo thêm các thiết bị dạy học khác phù hợp với các hoạt động học mà mình thiết kế để phát triển năng lực, phẩm chất và tăng tính hứng thú học tập cho HS. Mặt khác, GV cũng cần tìm hiểu thêm các kiến thức thực tiễn để giúp HS giải thích đúng và vận dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống tốt hơn.
Quá trình dạy học môn Hóa, cô Chương đã chủ động áp dựng phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực của HS. Theo cô, sự thay đổi phương pháp khiến giờ học thêm sôi nổi, hào hứng, HS được “trao quyền” chủ động hoạt động để chiếm lĩnh tri thức.
Cô Chương ví dụ, qua bài dạy “Axit- Bazơ- Muối [tiết 2] môn Hóa học lớp 8 để giúp HS hiểu được khái niệm muối, công thức, cách phân loại và gọi tên các muối cô Chương đã xây dựng các hoạt động nhằm chuyển giao nhiệm vụ học tập cho các em. Sau phần mở đầu, HS được cô dẫn vào hoạt động 2: Nghiên cứu, hình thành kiến thức mới.
Để trò nắm được khái niệm muối, cô giáo đã chiếu lại câu hỏi 1 ở phần mở đầu, yêu cầu HS giải thích lựa chọn. GV chiếu bảng phân tích thành phần phân tử 3 chất, yêu cầu HS nhận xét. Sau đó các em tự nhận xét khái niệm muối, bằng các quan sát, phân tích, thảo luận cùng nhau và đưa ra câu trả lời. Sau khi HS trả lời cô sẽ nhận xét, kết luận.
Tương tự với các hoạt động khác trong bài dạy cô Chương cũng chuyển giao nhiệm vụ cho HS một cách linh hoạt dưới sự điều hành của GV khiến HS rất thích thú và chủ động học tập, tương tác. Cách dạy trên đã phát huy năng lực cho HS, bao gồm năng lực chung và năng lực chuyên biệt. HS tự học, giải quyết vấn đề sáng tạo, tính toán. Đồng thời có năng lực chuyên biệt, biết sử dụng ngôn ngữ hóa học, tính toán hóa học, thực hành thí nghiệm, vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống...Từ đó phát triển phẩm chất cho các em như: chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm; tăng cường tính hứng thú học tập cho HS.
Nỗ lực đổi mới
Trường Tiểu học Kim Đồng, xã Thượng Yên Công là trường học vùng sâu của TP Uông Bí với 58.7% HS dân tộc thiểu số. Nhà trường còn nhiều khó khăn về đội ngũ khi thừa, thiếu GV cục bộ, không đồng đều về cơ cấu chuyên môn. Khắc phục những hạn chế đó, nhiều GV trong trường đã chủ động, sáng tạo trong sử dụng các phương pháp dạy học tích cực để phát triển năng lực cho HS.
Theo cô giáo Dương Thị Hồng Luyến- Hiệu trưởng nhà trường, mặc dù tỉ lệ HS dân tộc thiểu số nhiều, việc áp dụng phương pháp giảng dạy tích cực cũng phần nào bị hạn chế nhưng quá trình dạy học nhiều năm trước nhà trường đã áp dụng một số phương pháp mới để phát triển năng lực cho HS như: Nêu và giải quyết vấn đề, dạy học theo nhóm; đóng vai, trò chơi ….
GV phải là người tích cực hóa các hoạt động của HS, chuyển giao nhiệm vụ một cách hợp lý.
Cô Trần Thị Thương- GV Toán, Tiếng Việt lớp 5, Trường Tiểu học Kim Đồng cho biết, để những bài dạy thực sự thu hút được HS giúp các em nắm được kiến thức, phát triển năng lực thì người GV cần nắm chắc kỹ thuật dạy học.
Cô Thương xây dựng giáo án và tương tác với HS bằng các câu hỏi trò chơi, sử dụng câu chuyện và hình ảnh minh họa cho bài giảng, trưng bày các sản phẩm của trò, tạo hoạt động nhóm và tăng độ tương tác giữa thầy trò.
Để có những bài dạy hiệu quả, GV phải có động lực đổi mới, nhiệt tình, tâm huyết với nghề. Ngoài việc học tập, trau dồi kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ, GV phải nắm chắc các kĩ thuật dạy học tích cực.
Bên cạnh đó, thầy cô phải thành thạo ứng dụng CNTT, tận dụng tối đa thiết bị dạy học đa phương tiện, dành nhiều thời gian cho soạn bài, chuẩn bị giáo án trước khi đến lớp. Biết động viên khích lệ học sinh, linh hoạt trong ứng xử tình huống, điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp HS.
Theo GD&TĐ
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠOSỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ TĨNH−−− −−−BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊNMÔN SINH HỌCHà Tĩnh, ngày 16-17 tháng 8 năm 2018BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠOSỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ TĨNH−−− −−−Chuyên đề 1:PPDH MÔN SINH HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNGPHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌCGV: Trần Thái ToànĐT: 0915.416.469Email: áng 8 năm 2018CẤU TRÚC CỦA BÁO CÁOPHẦN I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNGPHẦN II. ĐẶC TRƯNG CỦA ĐỔI MỚIPHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNGPHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌCPHẦN III. VÍ DỤ CỤ THỂ TRONG DẠY HỌCSINH HỌC CẤP THPTChúng ta cùng nhau chia sẽ 3 vấn đề sau:1. Tổ chức dạy học theo định hướng pháttriển năng lực người học có những thuậnlợi, khó khăn gì?2. Tổ chức dạy học như thế nào để pháttriển năng lực người học?3. Môn Sinh học tập trung phát triển cácnăng lực nào?2. ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEOHƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌCCó 4 đặc trưng sau:Một, dạy học thông qua tổ chức liên tiếp các hoạtđộng học tậpGV: là người tổ chức và chỉ đạo học sinh tiến hành cáchoạt động học tập phát hiện kiến thức mới, vận dụngsáng tạo kiến thức đã biết vào các tình huống học tậphoặc tình huống thực tiễn…Học sinh: tự khám phá những điều chưa biết chứkhông thụ động tiếp thu những tri thức được sắp đặtsẵn. Giáo viên2. ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEOHƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌCCó 4 đặc trưng sau:Hai, chú trọng rèn luyện cho học sinh biết khaithác sách giáo khoa và các tài liệu học tập, biết cáchtự tìm lại những kiến thức đã có, suy luận để tìm tòivà phát hiện kiến thức mới...GV: Định hướng cho học sinh cách tư duy như phântích, tổng hợp, đặc biệt hoá, khái quát hoá, tương tự,quy lạ về quen… để dần hình thành và phát triển tiềmnăng sáng tạo.HS: chủ động tiếp cận tri thức, khái quát hóa, vậndụng, sáng tạo …2. ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEOHƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌCCó 4 đặc trưng sau:Ba, tăng cường phối hợp học tập cá thể với họctập hợp tác, lớp học trở thành môi trường giaotiếp GV - HS và HS - HS nhằm vận dụng sự hiểubiết và kinh nghiệm của từng cá nhân, của tập thểtrong giải quyết các nhiệm vụ học tập chung.2. ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEOHƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌCCó 4 đặc trưng sau:Bốn, chú trọng đánh giá kết quả học tập theo mụctiêu bài học trong suốt tiến trình dạy học thông quahệ thống câu hỏi, bài tập [đánh giá lớp học].Chú trọng phát triển kỹ năng tự đánh giá và đánh giálẫn nhau của học sinh với nhiều hình thức như theo lờigiải/đáp án mẫu, theo hướng dẫn, hoặc tự xác định tiêuchí để có thể phê phán, tìm được nguyên nhân và nêucách sửa chữa các sai sót.3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỔI MỚIPHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC3.1. Đổi mới PPDH+ Cải tiến các PPDH truyền thống, kết hợp đa dạng cácPPDH+ Vận dụng dạy học giải quyết vấn đề, giải quyết tìnhhuống+ Vận dụng dạy học định hướng hành động, sử dụngphương pháp “seeding”+ Chú trọng dạy học vận dụng kiến thức vào thực tiễn+ Dạy học qua các hoạt động trải nghiệm+ Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học và côngnghệ thông tin3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỔI MỚIPHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC3.2. Mục tiêu hướng tới :+ HS chú ý học, yêu thích môn học+ HS biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn+ Phát triển toàn diện, đào tạo thông minh “đa trítuệ” cho HS+ Hướng tới sự phát triển năng lực, phẩm chấtngười học3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỔI MỚIPHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC3.3. Một số biện pháp tổ chức dạy học tích cực1]Dạy học giải quyết vấn đề-Làm sao để tạo được vấn đề cho HS trong dạyhọc?-Tổ chức HS giải quyết vấn đề như thế nào?-Làm sao để HS tự tạo ra vấn đề mới, tự giảiquyết?3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỔI MỚIPHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC3.3. Một số biện pháp tổ chức dạy học tích cực2] Dạy học định hướng hành động theo mô hìnhVAKCon người chúng ta học hỏi và tiếp nhận thông tinqua 05 giác quan gồm: thị giác [look], thính giác[hear], xúc giác [action, touch], vị giác [taste] vàkhứu giác [smell]. Trong đó 5 giác quan đó, có 3cách tiếp nhận thông tin chính:3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỔI MỚIPHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC3.3. Một số biện pháp tổ chức dạy học tích cực2] Dạy học định hướng hành động theo mô hình VAKV [Visual]: Hình ảnh A [Auditory]: Âm thanhK [Kinesthetic]: Vận độngConfucius [450 BC] “I hear and I forget, I see and Iremember, I do and I understand”Benjamin Franklin [1750] “Tell me and I forget, teachme and I remember, Involve me and I will learn”3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỔI MỚIPHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC3.3. Một số biện pháp tổ chức dạy học tích cực3] Tổ chức dạy học theo chủ đề4] Dạy học phát triển kĩ năng vận dụng kiến thứcvào thực tiễn cho HS5] Dạy học qua các hoạt động trải nghiệm6] Dạy học dự án…4] PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TRONG DẠY HỌC SINH HỌC4.1. Các năng lựcchung Năng lực tự chủ và tự họcTự lựcNăng lực giao tiếp và hợp tácNăng lực giải quyết vấn đề vàsáng tạoXác định mục đích, nội dung,phương tiện và thái độ giao tiếpNhận ra ý tưởng mớiTự khẳng định và bảo vệquyền, nhu cầu chính đángThiết lập, phát triển các quan hệxã hội; điều chỉnh và hoá giải các mâuthuẫnPhát hiện và làm rõ vấn đềTự kiểm soát tình cảm, thái độ,hành vi của mìnhXác định mục đích và phươngthức hợp tácTự định hướng nghề nghiệpTự học,Xác định trách nhiệm và hoạtđộng của bản thântự hoàn thiệnTổ chức và thuyết phục ngườikhácHình thành và triển khai ýtưởng mớiĐề xuất, lựa chọn giải phápThực hiện và đánh giá giải phápgiải quyết vấn đề Đánh giá hoạt động hợp tácTư duy độc lập Hội nhập quốc tế 4] PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TRONG DẠY HỌC SINH HỌC4.2. Năng lực chuyên môn: Tìm hiểu tựnhiênNhận thức kiến thứckhoa học tự nhiên– Hiểu biết kiến thứcphổ thông cốt lõi vềthành phần cấu trúc, sựđa dạng, tính hệ thống,quy luật vận động,tương tác và biến đổicủa thế giới tự nhiên;với các chủ đề khoahọc về vật chất, vậtsống, năng lượng và sựbiến đổi vật chất.– Trái Đất và bầu trời;vai trò và cách ứng xửphù hợp của con ngườivới môi trường tựnhiên.Tìm tòi và khám phá thế giớitự nhiên– Bước đầu thực hiện được một sốkĩ năng cơ bản trong tìm tòi, khámphá một số sự vật, hiện tượng trongthế giới tự nhiên và đời sống.– Thực hiện được một số thínghiệm, thực hành; kĩ năng tìm tòi,khám phá.– Bước đầu biết cách phân tích, sosánh, rút ra những dấu hiệu chungvà riêng của một số sự vật, hiệntượng đơn giản trong tự nhiên.– Tích cực, khách quan, trung thực,cẩn thận để đảm bảo an toàn, biếthợp tác trong học tập và trong tìmtòi, khám phá khoa học.Vận dụng kiếnthức vào thực tiễnBước đầu vận dụng kiếnthức khoa học vào mộtvài tình huống đơn giản,mô tả, dự đoán, giải thíchđược một vài hiện tượngkhoa học đơn giản.– Ứng xử thích hợp trongmột số tình huống có liênquan đến vấn đề sứckhoẻ của bản thân, giađình và cộng đồng.– Trình bày được ý kiếncá nhân nhằm vận dụngkiến thức đã học vào bảovệ môi trường, bảo tồnthiên nhiên và phát triểnbền vững xã hội.4] MỘT SỐ VÍ DỤ CỤ THỂ4.1. Dạy học phát triển năng lực vận dụngkiến thức vào thực tiễnVấn đề thực tiễn là gi?Làm sao để HS nhận ra, phát hiện ra vấn đề thựctiễn?Trong dạy học cần chú ý giải quyết các vấn đề thựctiễn nào?Phương pháp giải quyết các vấn đề thực tiễn?Làm sao để đo được năng lực giải quyết vấn đề thựctiễn của HS?4.1. Dạy học phát triển năng lực vận dụngkiến thức vào thực tiễnVấn đề thực tiễn là gi?- Vấn đề thực tiễn là một hiện tượng của tự nhiên, xã hộihoặc một sự kiện, tình huống đã, đang hoặc có thể diễnra trong thực tiễn cuộc sống chứa đựng những điều cầnđược giải thích, chứng minh, giải quyết.- Vấn đề thực tiễn đưa vào dạy học là những vấn đề thựctiễn cần được tổ chức cho học sinh giải thích, chứngminh, giải quyết.- VĐTT trong dạy học được biểu hiện bằng nhiều hìnhthức khác nhau như: tình huống thực tiễn, bài tập thựctiễn, dự án học tập giải quyết các vấn đề thực tiễn, đề tàinghiên cứu khoa học …PHÁT TRIỂN KĨ NĂNG VẬN DỤNG KIẾN THỨC VÀO THỰC TIỄN CHOHỌC SINH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC CẤP THPT•2.1.Phân tích chương trình Sinh học THPT xác định các vấn đề thựctiễn liên quan•2.1.1.Khái quát chương trình Sinh học THPT•2.1.2.Một số vấn đề thực tiễn gắn với nội dung Sinh học cấp THPTMạch nộidungSinh học vàsự phát triểnbền vữngCác chủ đềVấn đề thực tiễn liênVấn đề thực tiễn tại địa phươngquan- Quản lí và sử dụng - Ô nhiễm môi trường - “Hồ nước Bộc Nguyên ở Thạch Hà [tỉnh Hàbền vững tài nguyên [đất, nước, không khí, Tĩnh] cung cấp nước sinh hoạt cho hơn 20.000 hộdân TP.Hà Tĩnh và vùng phụ cận. Thế nhưng, hơnthiên nhiêntiếng ồn ...]một trăm hộ dân đang sinh sống ở thượng nguồn- Rừng bị tàn phá vẫn hàng ngày xả thải, chăn trả trâu bò, vứt chailọ thuốc trừ sâu, diệt cỏ… gây ô nhiễm môinghiêm trọngtrường”- Cạn kiệt nguồn tàiTrích “Nhức nhối” hồ nước ăn cho hơn 20.000 hộnguyên: khoáng sản, dânởHàTĩnhbịônhiễm//hatinh24h.com.vn/78631-a2626.htmldầu mỏ ... 194] MỘT SỐ VÍ DỤ CỤ THỂ4.2. Dạy học phát triển năng lực tìm tòikhám phá tự nhiên4.3. Dạy học phát triển năng lực tìm hiểu tựnhiênXIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝTHẦY CÔ ĐÃ CHÚ Ý LẮNGNGHE!