Càng gần xích đạo lượng mưa như thế nào

Tại sao khi càng xa xích đạo nhiệt độ không khí càng giảm?

Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam và kiến thức đã học, giải thích tại sao mặc dù ở gần Xích đạo, nhưng nhiệt độ trung bình về mùa hạ của Nam Bộ vẫn thấp hơn nền nhiệt độ vào mùa hạ ở Bắc Trung Bộ, đồng bằng Bắc Bộ và phần nam của khu vực Tây Bắc.

Xem thêm các sách tham khảo liên quan:

Giải Bài Tập Địa Lí 10 – Bài 13: Ngưng đọng hơi nước trong khí quyển. Mưa giúp HS giải bài tập, các em sẽ có được những kiến thức phổ thông cơ bản, cần thiết về các môi trường địa lí, về hoạt động của con người trên Trái Đất và ở các châu lục:

– Tây Bắc châu Phi có khí hậu nhiệt đổi khô vì nằm I khu vực cao áp thường xuyên, gió chủ yếu là gió mậu dịch, ven bờ lại có dòng biển lạnh.

– Nước ta nằm ở khu vực khí hậu nhiệt đới gió mùa, không bị cao áp ngự trị thường xuyên.

Lượng mưa phân bố không đều theo vĩ độ.

– Khu vực Xích đạo lượng mưa nhiều nhất do khí áp thấp, nhiệt độ cao; khu vực chủ yếu là đại dương và rừng xích đạo ẩm ướt, nước bốc hơi mạnh.

– Hai khu vực chí tuyến mưa ít do khí áp cao, tỉ lệ diện tích lục địa tương đôi lớn.

– Hai khu vực ôn đới mưa trung bình, khí áp thấp, có gió Tây ôn đới từ biển thổi vào.

– Hai khu vực địa cực mưa ít nhất, do khí áp cao, do không khí lạnh, nước không bốc hơi lên được.

    Lượng mưa phân bố không đều trên các lục địa theo vĩ độ 40o B từ Đông sang Tây:

      – Bờ biên ven các lục địa mưa nhiều do có tính chất đại dương, càng vào sâu trong lục địa lượng mưa giảm.

      – Ven biển ở Bắc Mỹ và châu Âu, do có dòng biển nóng đi qua nên mưa nhiều hơn ven biển các lục địa khác.

– Khí áp

   + Các khu khí áp thấp hút gió và đẩy không khí ẩm lên cao sinh ra mây, mây gặp nhiệt độ thấp ngưng tụ thành giọt sinh ra mưa. Các vùng áp thấp thường là nơi có lượng mưa lớn trên Trái Đất.

   + Ở các khu khí áp cao, không khí ẩm không bốc lên được, lại chỉ có gió thổi đi, không cổ gió thổi đến, nên mưa rất ít hoặc không có mưa. Vì thế, dưới các khu cao áp còn chí tuyến thường là những hoang mạc lớn.

– Frông

   + Do sự tranh chấp giữa khối không khí nóng và không khí lạnh đã dẫn đến nhiễu loạn không khí và sinh ra mưa. Dọc các frông nóng [khối khí nóng đẩy lùi khối khí lạnh] cũng như frông lạnh [khối khí lạnh đẩy lùi khối khí nóng , không khí nóng bốc lên trên không khí lạnh nên bị co lại và lạnh đi, gây ra mưa trên cả frông nóng và frông lạnh.

   + Miền có Frông, nhất là miền có dải hội tụ nhiệt đới đi qua, thường mưa nhiều. Đó là mưa frông hoặc mưa dải hội tụ.

– Gió

   + Những vùng sâu trong các lục địa, nếu không có gió từ đại dương thổi vào thì mưa rất ít; mưa ở đây chủ yếu do sự ngưng kết hơi nước bốc hơi từ hồ, ao, sông và rừng cây bốc lên.

   + Miền có gió mậu dịch ít mưa, vì gió này chủ yếu là gió khô.

   + Miền có gió mùa mưa nhiều, vì gió mùa mùa hạ thổi từ đại dương vào đem theo nhiều hơi nước.

– Dòng biển

   + Bờ đại dương gần nơi có dòng biển nóng đi qua thường có mưa nhiều, vì không khí trôn dòng biển nóng chứa nhiều hơi nước, gió mang hơi nước vào bờ gây mưa.

   + Bờ đại dương gần nơi có dòng biển lạnh đi qua mưa ít, vì không khí trên dòng biển bị lạnh, hơi nước không bốc lên được.

– Địa hình

   + Cùng một sườn núi đón gió, càng lên cao, nhiệt độ càng giảm, càng mưa nhiều. Tới một độ cao nào đó, độ ẩm không khí đã giảm nhiều, sẽ không còn mưa.

   + Cùng một dãy núi, sườn đón gió mưa nhiều, sườn khuất gió thường mưa ít, khô ráo.

– Lượng mưa trên Trái Đất phân bố không đều theo vĩ độ: Mưa nhiều nhất ở vùng Xích đạo, nhiều ở hai vùng ôn đới ở bán cầu Bắc và bán cầu Nam, tương đối ít ở hai vùng chí tuyến Bắc và Nam, càng ít khi càng về hai cực Bắc và Nam.

– Lượng mưa không đều do ảnh hưởng của đại dương: Mưa nhiều hay ít tuỳ thuộc vị trí gần đại dương hay xa đại dương và dòng biển nóng hay dòng biển lạnh chảy ven bờ. Ở nhiệt đới, bờ đông lục địa, mưa nhiều hơn ở bờ tây; ở ôn đới, bờ tây mưa nhiều hơn bờ đông. Càng vào sâu trong nội địa, mưa càng ít.

Lượng mưa phân bố không đều trên các lục địa dọc vĩ tuyến 30oB:

– Trên lục địa Bắc Mĩ: phía Đông lượng mưa lớn hơn [1001 – 2000 mm/năm] do ảnh hưởng của dòng biển nóng, phía Tây lượng mưa nhỏ [< 500 mm/năm] do ảnh hưởng của dòng biển lạnh.

– Khu vực Bắc Phi và Tây Nam Á lượng mưa rất thấp [201 – 500 mm/năm, có nơi < 201 mm/năm] do chịu sự thống trị thường xuyên của áp cao chí tuyến, diện tích lục địa lớn, ven biển phía Tây Bắc chịu ảnh hưởng của dòng biển lạnh.

– Phía Đông thuộc khu vực Nam Á, Đông Á có lượng mưa lớn [> 1000 mm/năm] do nằm trong vùng hoạt động của gió mùa.

Tại sao có hiện tượng ngày và đêm dài ngắn theo mùa?

Đóng băng của nước có tác dụng làm phá huỷ đá chủ yếu do:

Phong hóa lí học xảy ra mạnh ở các vùng khô, nóng chủ yếu do:

Nguyên nhân chính tạo nên quy luật địa ô là:

Các khu áp cao thường có mưa rất ít hoặc không có mưa do:

Hồ nào dưới đây ở nước ta có nguồn gốc hình thành từ miệng núi lửa đã tắt?

Vì sao các khu vực chịu ảnh hưởng của gió mùa thường có lượng mưa lớn?

Vì sao xích đạo là khu vực có mưa nhiều nhất trên Trái Đất?

Tại sao nhiệt độ trung bình năm ở vĩ độ 200 lớn hơn ở xích đạo?

Vì sao ở đại dương có biên độ nhiệt độ nhỏ hơn lục địa?

Vì sao dưới các áp cao cận chí tuyến thường có các hoang mạc lớn?

Ở miền ôn đới lạnh nguồn cung cấp nước cho sông chủ yếu do:

Nguyên nhân quan trọng nhất hình thành thủy triều là do:

Tại sao từ độ sâu trên 3000m nhiệt độ nước biển gần như không thay đổi?

Vì sao thảm thực vật đài nguyên không xuất hiện ở bán cầu nam?

Vì sao thực vật có ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố động vật?

Vì sao rừng nhiệt đới có cây lá rộng, thân gỗ thường xanh quanh năm?

Hiện tượng nào dưới đây không biểu hiện cho qui luật địa đới?

Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. Mời bạn giúp hoàn thiện bài viết này bằng cách bổ sung chú thích tới các nguồn đáng tin cậy. Các nội dung không có nguồn có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ.

Khí hậu xích đạo, còn gọi là khí hậu rừng mưa nhiệt đới, là một kiểu khí hậu với đặc trưng là nhiệt độ cao trong suốt cả năm [nhiệt độ trung bình hàng năm luôn luôn cao hơn 25 °C khi đo ở độ cao ngang mực nước biển] và gần như ổn định quanh năm [biên độ dao động nhiệt độ thấp hơn 2 °C], với lượng mưa dồi dào, phổ biến vào buổi chiều và ổn định ở mức trên 2.000 mm mỗi năm. Áp suất khí quyển luôn thấp và độ ẩm ướt cao. Gió là khá hiếm, ngoại trừ khi xảy ra các cơn dông hay bão có liên quan tới áp thấp cục bộ. Đất bị rửa trôi để lộ ra các lớp đất có nguồn gốc từ đá ong [laterit] có màu đỏ [do ôxít sắt II]. Các khoáng chất hòa tan khác cũng bị rửa trôi theo mưa nên nói chung đất đai trong khu vực này là không giàu dinh dưỡng. Khí hậu xích đạo được ký hiệu là "Af" trong phân loại khí hậu Köppen.

Các khu vực có khí hậu xích đạo trên thế giới

Nói chung, các khu vực với kiểu khí hậu này nằm cận kề đường xích đạo, ở các vĩ độ rất thấp, với dải vĩ độ nằm trong phạm vi của đới lặng gió xích đạo [ECZ], khu vực mà các gió mậu dịch thổi theo hướng đông bắc-tây nam và đông nam-tây bắc. Các ví dụ điển hình nhất cho kiểu khí hậu xích đạo là khu vực phía bắc của rừng Amazon và Trung Phi, với các rừng cây rậm rạp gần như không thể xuyên qua. Trong khu vực với kiểu khí hậu này có hai con sông lớn chảy qua là sông Amazon với lưu lượng trung bình trên 150.000 m³/s và sông Congo với lưu lượng trung bình trên 40.000m³/s.

Lưu vực sông Amazon có khí hậu xích đạo.

Khí hậu xích đạo nói chung tương tự như khí hậu nhiệt đới nhưng không có mùa khô; các tháng đều có lượng nước mưa trung bình là trên 60 mm. Chúng có điểm chung là biên độ dao động nhiệt độ trung bình hàng năm khá thấp [ít hơn 5 °C] với nhiệt độ cao. Khác biệt cơ bản là chu kỳ mưa, trong đó khí hậu nhiệt đới nói chung về tổng thể là ít đồng đều hơn và ít mãnh liệt hơn [lượng mưa không quá 2.000 mm và có mùa khô], đó là lý do tại sao các kiểu thảo nguyên xavan tồn tại trong kiểu khí hậu này, ngược lại với kiểu khí hậu xích đạo mà tính độc đáo duy nhất của nó là cơ sở của sự phát triển các rừng mưa nhiệt đới với kích thước khổng lồ.[1]

 

Biểu đồ về nhiệt độ [màu đỏ] và lượng mưa [màu xanh] tại Iquitos, Peru.

Khí hậu xích đạo thường có ở những vùng có vĩ tuyến cách đường xích đạo khoảng 10 độ về phía nam và bắc. Nó tồn tại ở phần lớn các quốc gia tiếp giáp với xích đạo: khu vực ven xích đạo của châu Phi, tây nam Ấn Độ, miền nam Đông Nam Á [Indonesia, Singapore, Malaysia, Brunei, miền Nam của Thái Lan], Papua New Guinea, một phần miền đông Trung Mỹ và bắc Nam Mỹ [bao gồm miền bắc Brasil, miền nam Venezuela, đông nam và các thung lũng thấp bên trong Colombia, tây bắc Ecuador, đông bắc Peru và khu vực thuộc khiên Guiana].

Tại châu Phi, kiểu khí hậu này có tại khu vực ven xích đạo, từ vịnh Guinea ở miền nam Tây Phi tới cận kề với khu vực thuộc sừng châu Phi [bán đảo Somali], nhưng lại không bao gồm khu vực sừng châu Phi này, do gió mùa ngăn cản sự phát triển của mưa, tạo ra kiểu khí hậu sa mạc rất khô cằn với lượng mưa ít và nhiệt độ cao hơn, hoàn toàn triệt tiêu khí hậu xích đạo mà theo lý thuyết với vĩ độ như vậy phải được tạo ra.

Tính độc đáo duy nhất của châu Phi là khí hậu xích đạo cũng tồn tại tại ở một số khu vực tương đối khá xa xích đạo, chẳng hạn như ở phần phía tây của đảo Madagascar [tới 25° vĩ nam]. Tại châu Mỹ khí hậu nhiệt đới cũng tồn tại ở xa đường xích đạo tới cận kề bán đảo Yucatan [khoảng 16° vĩ bắc] và một vài khu vực thuộc Guatemala, Belize và đông Panama. Các khu vực như vậy hay được gọi chung là có khí hậu cận xích đạo, do chúng vẫn có khoảng 3 tháng mùa khô, nhưng lượng mưa là rất nhiều đủ để làm cho chúng tương tự như khí hậu xích đạo cũng như khí hậu nhiệt đới.

Một số địa danh đáng chú ý nằm trong khu vực này là:

•   Manaus, Brasil
•   Singapore
•   Entebbe, Uganda
•   Kuala Lumpur, Malaysia
•   Bandar Seri Begawan, Brunei Darussalam
•   Johor Bahru, Malaysia
•   Georgetown, Malaysia
•   Kuching, Malaysia
•   Jakarta, Indonesia

Apia, Samoa Biểu đồ khí hậu [giải thích]

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
450     30 23	380     29 24	350     30 23	250     30 23	260     29 23	120     29 23	80     29 23	80     28 23	130     28 23	170     29 23	260     30 23	370     29 23
Trung bình tối đa và tối thiểu. Nhiệt độ tính theo °C
Tổng lượng giáng thủy tính theo mm
Nguồn: [1]

Đổi ra hệ đo lường Anh

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
18     86 73	15     84 75	14     86 73	9.8     86 73	10     84 73	4.7     84 73	3.1     84 73	3.1     82 73	5.1     82 73	6.7     84 73	10     86 73	15     84 73
Trung bình tối đa và tối thiểu. Nhiệt độ tính theo °F
Tổng lượng giáng thủy tính theo inch

Paramaribo, Suriname Biểu đồ khí hậu [giải thích]

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
200     30 22	140     30 22	150     30 22	210     31 22	290     30 23	290     31 22	230     31 22	170     32 23	90     32 23	90     33 23	120     32 23	180     30 22
Trung bình tối đa và tối thiểu. Nhiệt độ tính theo °C
Tổng lượng giáng thủy tính theo mm
Nguồn: [2]

Đổi ra hệ đo lường Anh

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
7.9     86 72	5.5     86 72	5.9     86 72	8.3     88 72	11     86 73	11     88 72	9.1     88 72	6.7     90 73	3.5     90 73	3.5     91 73	4.7     90 73	7.1     86 72
Trung bình tối đa và tối thiểu. Nhiệt độ tính theo °F
Tổng lượng giáng thủy tính theo inch

Mbandaka, DR Congo Biểu đồ khí hậu [giải thích]

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
80     31 19	100     32 20	150     32 20	140     31 20	130     31 20	110     30 19	100     30 17	100     29 17	200     30 19	210     30 19	190     30 19	120     30 19
Trung bình tối đa và tối thiểu. Nhiệt độ tính theo °C
Tổng lượng giáng thủy tính theo mm
Nguồn: [3]

Đổi ra hệ đo lường Anh

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
3.1     88 66	3.9     90 68	5.9     90 68	5.5     88 68	5.1     88 68	4.3     86 66	3.9     86 63	3.9     84 63	7.9     86 66	8.3     86 66	7.5     86 66	4.7     86 66
Trung bình tối đa và tối thiểu. Nhiệt độ tính theo °F
Tổng lượng giáng thủy tính theo inch

Biak, Indonesia Biểu đồ khí hậu [giải thích]

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
250     29 25	240     28 25	250     29 25	200     29 25	250     29 25	230     29 25	250     28 25	240     29 25	220     29 25	180     29 25	190     30 25	230     29 25
Trung bình tối đa và tối thiểu. Nhiệt độ tính theo °C
Tổng lượng giáng thủy tính theo mm
Nguồn: [4]

Đổi ra hệ đo lường Anh

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
9.8     84 77	9.4     82 77	9.8     84 77	7.9     84 77	9.8     84 77	9.1     84 77	9.8     82 77	9.4     84 77	8.7     84 77	7.1     84 77	7.5     86 77	9.1     84 77
Trung bình tối đa và tối thiểu. Nhiệt độ tính theo °F
Tổng lượng giáng thủy tính theo inch

Kuching, Malaysia Biểu đồ khí hậu [giải thích]

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
466     30 23	445     29 23	465     30 23	251     32 23	347     33 24	310     32 23	184     31 23	326     32 23	208     32 23	307     32 23	482     32 24	516     30 23
Trung bình tối đa và tối thiểu. Nhiệt độ tính theo °C
Tổng lượng giáng thủy tính theo mm
Nguồn: Monthly Statistical Bulletin Sarawak

Đổi ra hệ đo lường Anh

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
18     87 73	18     84 74	18     87 73	9.9     90 74	14     91 74	12     89 73	7.2     88 74	13     89 73	8.2     90 74	12     89 74	19     89 74	20     87 74
Trung bình tối đa và tối thiểu. Nhiệt độ tính theo °F
Tổng lượng giáng thủy tính theo inch

Quibdó, Colombia Biểu đồ khí hậu [giải thích]

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
579     30 23	505     30 23	526     30 23	655     31 23	776     31 23	762     31 23	803     31 23	852     31 23	702     31 23	654     30 23	728     30 23	589     30 23
Trung bình tối đa và tối thiểu. Nhiệt độ tính theo °C
Tổng lượng giáng thủy tính theo mm
Nguồn: [5]

Đổi ra hệ đo lường Anh

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
23     86 73	20     86 74	21     87 74	26     87 74	31     88 74	30     88 73	32     88 73	34     88 73	28     87 73	26     87 73	29     86 73	23     85 73
Trung bình tối đa và tối thiểu. Nhiệt độ tính theo °F
Tổng lượng giáng thủy tính theo inch

1. ^ McKnight, Tom L; Hess, Darrel [2000]. “Climate Zones and Types”. Physical Geography: A Landscape Appreciation. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall. tr. 205–8. ISBN 0-13-020263-0.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả [liên kết]

Bài viết này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. x t s

Lấy từ “//vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Khí_hậu_xích_đạo&oldid=68218004”