Tim bẩm sinh – dị tật bẩm sinh phổ biến nhất luôn là một trong những vấn đề hàng đầu được quan tâm hiện nay. Ở nước ta, vẫn còn rất nhiều trường hợp tim bẩm sinh được phát hiện muộn dẫn đến việc chậm trễ trong điều trị cho trẻ. Điều này để lại những hậu quả vô cùng nặng nề cho trẻ nhỏ trong tương lai, chính vì thế việc phát hiện bệnh sớm là vô cùng quan trọng. Hãy cùng ISOFHCARE tìm hiểu những dấu hiệu bệnh tim bẩm sinh qua bài viết dưới đây.
Bệnh tim bẩm sinh là những dị tật được hình thành do sự phát triển không hoàn thiện của tim ngay từ trong thời kỳ bào thai. Cấu trúc của tim có thể gặp khiếm khuyết ở van tim, cơ tim, buồng tim. Sau khi sinh, những dị tật này vẫn tồn tại khiến chức năng và hoạt động của tim bị ảnh hưởng, dẫn đến tuần hoàn máu bất thường.
Bệnh tim bẩm sinh là loại dị tật bẩm sinh phổ biến nhất trên thế giới chiếm tỷ lệ khoảng 1%. Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong chu sinh và sơ sinh do dị tật bẩm sinh, mặc dù kết quả đã được cải thiện đáng kể nhờ sự tiến bộ của kỹ thuật can thiệp.
Với những dị tật bẩm sinh nghiêm trọng, trẻ cần được can thiệp phẫu thuật sớm trong năm đầu đời. Tỷ lệ mắc bệnh lý nhiễm trùng và tử vong sẽ tăng lên nếu chậm trễ trong chẩn đoán và điều trị. Vì thế, việc nhận biết phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh tim ở trẻ là vô cùng quan trọng.
Hiện nay, nhờ kỹ thuật siêu âm thai, ta có thể phát hiện sớm bệnh tim bẩm sinh ngay từ trong thai kỳ. Tuy nhiên ở nước ta, ý thức chăm sóc và quản lý thai kỳ vẫn còn thấp nên rất nhiều trường hợp khi trẻ chỉ được phát hiện bệnh khi đã biểu hiện triệu chứng trên lâm sàng.
2. Phân loại bệnh tim bẩm sinh
Tùy vào trẻ bị dị tật ở vị trí nào, mức độ tổn thương, có phối hợp nhiều dị tật hay không mà ta có nhiều bệnh lý tim bẩm sinh khác nhau. Dựa vào hai vấn đề: "Trẻ có tím hay không tím?" và "Máu lên phổi nhiều hay ít?", ta chia tim bẩm sinh thành 4 nhóm sau:
a. Không tím + Máu lên phổi nhiều: Nhóm luồng thông trái – phải
Nhóm này gồm có bốn bệnh lý thường gặp là thông liên nhĩ, thông liên thất, còn ống động mạch và thông sàn nhĩ thất. Ta có thể phân biệt các bệnh lý này trên lâm sàng dựa vào vị trí và tính chất của tiếng thổi khi nghe tim.
b. Không tím + Máu lên phổi ít: Hẹp động mạch phổi
Hẹp động mạch phổi có thể xảy ra tại van, trước van hoặc sau van động mạch phổi. Trong các bệnh tim bẩm sinh, hẹp động mạch phổi có diễn tiến lâm sàng khá nhẹ nhàng, thậm chí có thể không biểu hiện triệu chứng ngay cả khi hẹp nặng nên . Vì vậy, đây là bệnh tim bẩm sinh thường được phát hiện ở tuổi trưởng thành.
Tải ứng dụng ISOFHCARE để đặt khám trực tuyến với bác sĩ hoặc gọi đến hotline 1900638367 để được hướng dẫn sử dụng ứng dụng!
c. Có tím + Máu lên phổi ít: Nhóm luồng thông phải – trái kèm hẹp động mạch phổi
Trong nhóm này gồm có các bệnh lý họ Fallot như tứ chứng Fallot, tam chứng Fallot, ngũ chứng Fallot và các bệnh tim bẩm sinh có tím phức tạp kèm hẹp động mạch phổi. Nếu triệu chứng tím xuất hiện ngay sau sinh, ta cần nghĩ tới các bệnh tim bẩm sinh có tím phức tạp kèm hẹp phổi. Nếu dấu hiệu bệnh tim này xuất hiện muộn vài tháng sau sinh, có thể hướng đến các bệnh lý họ Fallot.
d. Có tím + Máu lên phổi nhiều: Tim bẩm sinh tím phức tạp
Tim bẩm sinh tím phức tạp là tên thường gọi của nhóm luồng thông phải – trái không kèm hẹp phổi. Trong nhóm này gồm có các bệnh lý như đảo gốc động mạch, thân chung động mạch, thất phải hai đường ra, tim một thất hoặc một nhĩ,…
3. Dấu hiệu nhận biết bệnh tim bẩm sinh ở trẻ em
Với những dị tật tim bẩm sinh, trẻ cần được can thiệp phẫu thuật sớm để ngăn chặn biến chứng suy tim. Việc chậm trễ điều trị không chỉ ảnh hưởng đến phát triển mà đôi khi còn có thể gây tử vong cho trẻ. Vì thế, việc nhận biết được các dấu hiệu bệnh tim bẩm sinh là vô cùng quan trọng.
a. Đối với trẻ sơ sinh
Trẻ sơ sinh có triệu chứng tim bẩm sinh thường biểu hiện với sốc, tím tái, các triệu chứng hô hấp hoặc kết hợp chúng với nhau:
- Sốc: Thường xảy ra ở những bệnh tim bẩm sinh nguy kịch với tắc nghẽn nghiêm trọng ở tim trái. Trẻ bị sốc do ống động mạch đóng lại làm giảm tưới máu toàn thân.
- Tím tái: Da trẻ tím tái do thiếu oxy máu, ta có thể nhìn thấy dễ nhất khi quan sát môi trẻ.
- Triệu chứng hô hấp: Trẻ khó thở, thở gấp, rút lõm lồng ngực, khó bú. Đây là những triệu chứng bị gây ra bởi tình trạng phù phổi do sức cản mạch phổi giảm, lưu lượng máu phổi tăng nhanh.
b. Đối với trẻ vài tháng tuổi
Một số trẻ mắc tim bẩm sinh không có triệu chứng ngay khi vừa sinh ra mà phải sau một thời gian mới có các dấu hiệu bệnh tim. Các triệu chứng thường gặp là:
- Chậm phát triển thể chất: Trẻ gầy yếu hơn so với các trẻ bình thường, có thể bị suy dinh dưỡng. Đôi khi, nếu bệnh nhẹ, trẻ có thể chỉ có những giai đoạn chững phát triển lại.
- Hạn chế vận động: Đối với trẻ nhỏ, triệu chứng này dễ quan sát nhất khi trẻ bú. Trẻ hay nghỉ giữa chừng khi bú mẹ và cảm thấy khó thở khi bú. Với trẻ lớn hơn, trẻ dễ mệt mỏi khi chơi đùa cùng các bạn.
- Viêm phổi tái diễn: Trẻ thường xuyên thở nhanh và có các đợt viêm phổi tái diễn hoặc viêm phổi kéo dài. Đây là triệu chứng do tình trạng máu lên phổi nhiều. Trẻ được gọi là viêm phổi tái diễn khi bị viêm phổi ≥3 lần/ năm hoặc ≥2 lần/ 6 tháng.
- Tím da, niêm mạc: Da trẻ tím tái, nhất là niêm mạc môi. Có một số trường hợp, trẻ chỉ xuất hiện các cơn tím thay vì biểu hiện liên tục. Bên cạnh đó cũng cần lưu ý, ở trẻ thiếu máu nặng rất khó phát hiện tím trên lâm sàng.
- Vã mồ hôi: Trẻ thường xuyên bị vã mồ hôi ngay cả khi không vận động nhiều.
Tóm lại, tim bẩm sinh là một bệnh lý nguy hiểm và không hề hiếm gặp ở nước ta, việc trang bị kiến thức về nó là vô cùng cần thiết. Trên đây là khái niệm cũng như những dấu hiệu bệnh tim bẩm sinh mà bạn cần biết. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên lạc với ISOFHCARE để được chúng tôi giải đáp sớm nhất nhé.
Cẩm nang ISOFHCARE cung cấp cho bạn các bí quyết khám bệnh tại Hà Nội và Hướng dẫn khám bệnh tuyến trung ương với những thông tin đắt giá và chính xác nhất.
Chúc bạn và gia đình luôn khỏe mạnh
Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh là vấn đề bố mẹ nên tìm hiểu để theo dõi con trẻ. Bởi tim bẩm sinh là một trong những dị tật bẩm sinh chiếm tỷ lệ cao hiện nay. Đây cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ. Vậy tim bẩm sinh ở trẻ sơ sinh do những yếu tố nào và có những dấu hiệu gì?
1. Tổng quan về bệnh lý
Thống kê trong 1000 trẻ sẽ có 8 trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh. Vì vậy nếu không nhận biết dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh sớm có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí là tử vong.
Bệnh tim bẩm sinh là gì?
Bệnh tim bẩm sinh là những dị dạng ở tim xuất hiện ngay khi trẻ còn trong bào thai. Đây là hiện tượng cấu trúc tim bị khiếm khuyết chức năng, hoạt động của tim không bình thường dẫn đến tuần hoàn máu không bình thường.
Tim bẩm sinh là dị tật bẩm sinh phổ biến nhất và là lý do gây tử vong nhiều nhất. Tuy nhiên, nhờ sự phát triển của y học, hiện nay kỹ thuật siêu âm tim bẩm sinh có thể tiến hành ở tuần thứ 18 của thai kỳ.
Tỷ lệ trẻ sinh ra bị tim bẩm sinh khá cao
Các nhóm tim bẩm sinh ở trẻ
Tim bẩm sinh ở trẻ chia thành hai nhóm chính với đặc trưng từng nhóm như sau.
Tim bẩm sinh tím
Trong nhóm tim bẩm sinh tím, bệnh thường gặp nhất là tứ chứng Fallot với biểu hiện bên ngoài đặc trưng là da tím tái do máu không được cung cấp đủ oxi.
Có 4 dạng tứ chứng Fallot chính:
-
Thông liên thất.
-
Hẹp đường thoát thất phải.
-
Phì đại thất phải.
-
Động mạch chủ chồng lên vách liên thất.
Căn bệnh này cũng thường kèm theo một số bệnh về đột biến nhiễm sắc thể như hội chứng Down, hở hàm ếch.
Tim bẩm sinh không tím
Đây là bệnh thường gặp hơn và ít nguy hiểm hơn so với tim bẩm sinh tím. Bao gồm một số dạng như thông liên thất. thông liên nhĩ, phổi bẩm sinh, hẹp eo động mạch chủ, van động mạch chủ,…
Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh không tím thường không cụ thể nên giai đoạn mới sinh chưa thể phát hiện. Trẻ có nguy cơ suy tim nếu trẻ khóc ít hơn, không đủ sức để bú, thể chất chậm phát triển, khó thở hoặc thở nhanh. Cũng có một số trẻ khi lớn lên mới xuất hiện triệu chứng bệnh.
Tim bẩm sinh là dị tật phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh
Nguyên nhân mắc tim bẩm sinh ở trẻ
Đa số trẻ bị tim bẩm sinh rất khó xác định nguyên nhân. Nhưng có thể kể đến một vài tác nhân sau.
Yếu tố di truyền
Đây là yếu tố quan trọng trong việc hình thành dị tật bẩm sinh ở trẻ, nhất là những dị tật về tim. Nếu trong gia đình có bố, mẹ hoặc người thân bị tim bẩm sinh thì nguy cơ mắc bệnh ở trẻ cao hơn. Nếu bộ hoặc mẹ có mang gen bệnh nhưng không bị thì trẻ vẫn có nguy cơ bị tim bẩm sinh cao.
Do nhiễm độc thai
Nếu mẹ sử dụng thuốc không theo chỉ dẫn của bác sĩ hoặc sử dụng chất kích thích như bia, rượu, thuốc lá, ma túy trong quá trình mang thai thì con sinh ra rất dễ bị tim bẩm sinh. Ngoài ra, nếu mẹ sống trong môi trường độc hại, có tiếp xúc với chất phóng xạ hay tia X-quang thì con cũng có nguy cơ bị tim bẩm sinh.
Nhiễm độc thai là một trong những nguyên nhân khiến trẻ mắc tim bẩm sinh
Mẹ nhiễm bệnh trong thai kỳ
Nếu 3 tháng đầu thai kỳ mẹ bị nhiễm một số virus như Herpes, Rubella hay Cytomegalo,… thì trẻ rất dễ mắc dị tật bẩm sinh, nhất là dị tật tim bẩm sinh. Ngoài ra, nếu mẹ bị tiểu đường thai kỳ, Lupus ban đỏ trong thai kỳ cũng có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, khiến trẻ có nguy cơ mắc tim bẩm sinh.
2. Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh
Trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh thường có một số dấu hiệu sau:
-
Thở nhanh, khó thở, thở rút lõm, bú ít hơn và khóc ít hơn bình thường, ngừng liên tục khi bú.
-
Nếu trẻ được vài tháng tuổi sẽ thường xuyên bị ho, thở khò khè và có thể bị viêm phổi.
-
Ngoài ra, trẻ có thể chậm phát triển về thể chất, da xanh xao, khi trẻ khóc thì môi và đầu ngón tay, ngón chân thường tím tái.
-
Thông thường dị tật tim bẩm sinh còn đi kèm với những bệnh về đột biến nhiễm sắc thể như thừa, thiếu ngón chân, hội chứng Down, hở hàm ếch. Nếu trẻ thuộc những trường hợp này thì nên theo dõi đặc biệt vì đây cũng là dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh.
-
Tuy nhiên, cũng có một số trẻ bị tim bẩm sinh nhưng không có dấu hiệu cụ thể mà chỉ được tình cờ phát hiện khi kiểm tra sức khỏe. Do đó, bố mẹ nên chú ý cho trẻ kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh thường bú ít và khóc ít hơn bình thường
3. Những phương pháp điều trị trẻ bị tim bẩm sinh
Trẻ bị tim bẩm sinh vẫn có thể khỏi bệnh nếu được phát hiện và điều trị sớm. Tùy vào tình trạng riêng mà mỗi trẻ sẽ có một phác đồ điều trị khác nhau. Hiện nay điều trị trẻ bị tim bẩm sinh có những phương pháp sau.
Dùng thuốc đặc trị
Nếu chỉ ở mức độ nhẹ, không quá ảnh hưởng đến sức khỏe thì bác sĩ có thể kê một số loại thuốc giúp trẻ ổn định, điều hòa nhịp tim mà không cần phẫu thuật. Vì vậy, đây được xem như cách chữa bệnh ít ảnh hưởng đến trẻ nhất.
Can thiệp tim
Can thiệp tim tức một ống nhỏ và dài sẽ được đưa qua các mạch máu dẫn vào tim để hỗ trợ quá trình lưu thông máu. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể đưa một số thiết bị theo dõi vào để có thể đóng lỗ thông nếu cần thiết.
Phương pháp này không cần mở xương ức, ít nhiễm khuẩn và nhanh phục hồi nhưng chi phí cao và chỉ áp dụng cho một số dị tật nhất định.
Tùy từng tình trạng mà bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị thích hợp
Phẫu thuật tim
Nếu không thể can thiệp thì trẻ cần được phẫu thuật. Hiện nay đã có phương pháp nội soi ít xâm lấn giúp trẻ bớt đau đớn, ít chảy máu, ít để lại sẹo. Đối với những trường hợp bệnh nặng hơn và không thể phẫu thuật, bác sĩ sẽ xem xét để thực hiện phương pháp cấy ghép tim.
Với sự phát triển của nền y học hiện nay, tim bẩm sinh có thể can thiệp sớm và trẻ bị dị tật này hoàn toàn có thể khỏe mạnh như bình thường. Do đó, nhận biets các dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh là điều cha mẹ nên lưu tâm để bảo vệ sức khỏe cho con.
Nếu còn thắc mắc về bệnh lý tim bẩm sinh hay các thông tin sức khỏe khác, độc giả có thể liên hệ đến Tổng đài 1900 56 56. Đội ngũ y bác sĩ giỏi chuyên môn và giàu kinh nghiệm của Bệnh viện MEDLATEC sẽ tư vấn và giải đáp cho bạn.