Trong khói thuốc lá có chứa một chất có tên là nicotine. Chất này khi vào cơ thể sẽ gây biến đổi cấu trúc niêm mạc phế quản, dẫn đến tăng sinh các tuyến phế quản, tế bào tiết chất nhầy và làm tê liệt chân lông trong khí quản. Do đó, nó ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ hô hấp.
Thuốc lá là gì?
Thuốc lá có nguồn gốc từ một loài cây mọc dại trong tự nhiên. Sau đó, người ta trồng cây thuốc lá để lấy lá thái sợi, sao hoặc phơi khô rồi dùng cho việc hút thuốc. Lúc đầu, người ta thường dùng giấy manh cuộn với lá thuốc sao khô để hút hoặc hút với điếu cày [hay còn được gọi là thuốc lào], về sau thuốc lá điếu đầu lọc mới xuất hiện.
Nói về công dụng, lúc đầu do cây thuốc lá có tính cay, nóng nên được dùng để trị phong hàn, tê thấp, trệ khí, đọng đờm… Khói thuốc lá khi hít vào người giúp mang lại cảm giác thông khoái, lâu dần thành nghiện nên người ta còn gọi thuốc hút là tương tư thảo.
Thuốc lá điếu và xì gà khác nhau đầu tiên là ở kích thước: Điếu thông thường sẽ nhỏ hơn, sử dụng sợi từ lá thuốc đã qua chế biến và được cuốn bằng giấy trắng chuyên dùng. Trong khi đó, xì gà được làm hoàn toàn bằng nguyên lá thuốc lá, ruột là mảnh lá và lá áo bọc ngoài cũng bằng lá thuốc lá.
Thuốc lá có tính hai mặt. Ở mặt tích cực nó giúp cho người hút giảm stress, điều chỉnh cân nặng, tâm trạng, hay chỉ đơn thuần là thói quen khi giao tiếp với nhau... Ngược lại, ở chiều hướng tiêu cực thì thuốc lá gây ra rất nhiều căn bệnh nguy hiểm, thậm chí tăng nguy cơ tử vong. Có thể nói, hậu quả từ thuốc lá rất ghê gớm, hơn nhiều lần những tác dụng mà nó mang đến.
Trong thuốc lá có bao nhiêu chất hóa học?
Thuốc lá có nhiều tác hại đến sức khỏe không chỉ với người sử dụng mà còn đối với người xung quanh. Trong khói thuốc lá có những chất độc gì? Dưới đây là những độc chất nổi bật có trong khói thuốc lá bạn cần biết:
Nicotine
Nicotine là một hóa chất có chứa nitơ. Chất này không màu và chuyển sang màu nâu khi cháy và có mùi khi tiếp xúc với không khí. Nicotine hấp thụ qua da, miệng lẫn niêm mạc mũi/hít vào phổi. Hàm lượng nicotine trong các loại thuốc lá là khác nhau, dao động trong khoảng từ 2 – 10%, thậm chí lên đến 16% ở một số loại thuốc lào tốt.
Chất nicotine được đưa đến não nhanh chóng [khoảng 10 giây] qua con đường hút thuốc lá. Hút một điếu thuốc là bạn có thể đã đưa từ 1-2mg nicotine vào cơ thể.
Cùng với heroin và cocain, nicotine là thành phần nằm trong danh sách nhóm gây nghiện bởi nó tác động lên hệ thần kinh trung ương với sự có mặt của các thụ thể nicotine trên các cấu trúc não. Trong cơ thể nicotine nhanh chóng được chuyển hóa thành cotinin và được thải trừ qua đường tiểu.
Nicotine gây tác hại gì cho cơ thể chúng ta? Bạn cũng biết, nicotine là hóa chất nguy hiểm và gây nghiện cao, nó có khả năng làm tăng huyết áp, nhịp tim, lưu lượng máu đến tim và thu hẹp động mạch [mạch máu dẫn máu từ tim]. Nicotine còn làm xơ cứng thành động mạch, dẫn đến nhồi máu cơ tim. Tùy vào tần suất hút thuốc của một người mà nicotine tồn tại trong cơ thể người hút trong bao lâu, thường là sẽ từ 6-8 tiếng.
Hắc Ín [Tar]
Hắc ín [nhựa thuốc lá] thường có màu đen quánh giống như nhựa đường. Với đặc tính là chất dính, chất nhầy thường nên nhựa thuốc lá dễ bám vào lông mao của phổi làm giảm chức năng của lông mao.
Monoxit Carbon [Khí CO]
Khi hút thuốc lá bạn sẽ hít vào một loại khí độc có nồng độ cao là Carbon monoxide [CO]. Khí này hấp thụ vào máu sẽ gắn với hemoglobine với ái lực mạnh hơn 20 lần oxy. CO có thể làm giảm lượng oxy dùng để vận chuyển các tế bào hồng cầu; bên cạnh đó làm tăng lượng cholesterol tích tụ ở thành trong của động mạch.
Dần dần, sau một thời gian các động mạch sẽ bị xơ cứng lại, kéo theo các bệnh nguy hiểm cho sức khỏe chúng ta như bệnh tim, bệnh động mạch, thậm chí là nhồi máu cơ tim.
Các phần tử nhỏ có trong khói thuốc
Ngoài những chất thường thấy trong khói thuốc lá, còn có hàng nghìn chất kích thích dạng khí hoặc dạng hạt không thể nhận biết bằng mắt thường. Các hạt nhỏ sẽ làm thay đổi cấu trúc niêm mạc phế quản, làm mất tế bào lông hút, giảm hiệu quả thanh lọc mang lại cảm giác long đờm sau khi sử dụng.
Các chất gây ung thư
Bên trong điếu thuốc lá có hơn 40 chất gây ung thư như: HCN, Formaldehyde, chì, asen, benzen… Những chất này cũng có mặt trong các loại hóa chất tẩy rửa, diệt côn trùng…
Chúng tác động mạnh đến các tế bào bề mặt của đường hô hấp, gây ra tình trạng viêm nhiễm mãn tính, biến đổi tế bào dẫn đến những hậu quả khó lường.
Ảnh hưởng của thuốc lá tới các bệnh hô hấp
Ảnh hưởng đến chức năng phổi
Hút thuốc lá ảnh hưởng trực tiếp đến phổi lẫn chức năng phổi, bao gồm việc làm tổn thương phổi, làm chậm phát triển chức năng phổi ở trẻ nhỏ, giảm chức năng phổi…
Ngoài ra, việc hút thuốc lá còn gây ra nhiều triệu chứng mãn tính về đường hô hấp như ho mãn tính, thở khò khè, đờm và khó thở.
Những người hút thuốc lá thường bài tiết nhiều đờm hơn người bình thường; chưa kể khả năng loại bỏ đờm ra khỏi đường thở cũng kém hơn.
Khói thuốc lá cũng làm thay đổi cấu trúc của các tuyến bã nhờn và kết quả là thành phần của chất nhờn cũng bị thay đổi. Nếu các tuyến bị tắc nghẽn sẽ dẫn đến hệ quả làm giảm khả năng bài tiết đờm. Chất nhầy ở người hút thuốc khi đó bị nhiễm các chất độc hại, bị giữ lại nhiều trong tổ chức phổi, gây cản trở quá trình lưu thông trao đổi khí.
Các bệnh hô hấp cấp tính
Hút thuốc lá là nguyên nhân làm tăng số lần nhiễm trùng, cũng như làm tình trạng nhiễm trùng ngày càng trầm trọng hơn. Theo nghiên cứu, so với những người khỏe mạnh không hút thuốc, nguy cơ mắc các bệnh đường hô hấp cấp tính ở những người khỏe mạnh hút thuốc cao gấp 1,5-7 lần.
Bên cạnh đó, tỷ lệ tử vong do lao hô hấp ở những người hút thuốc cũng cao hơn từ 3-5 lần.
Các bệnh hô hấp mãn tính
Những người hút thuốc có nguy cơ bị khò khè và ho cao gấp 11,5 lần so với những người không hút thuốc. Ngoài ra, 90% người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính cũng là những người thường xuyên hút thuốc lá.
Bệnh hen suyễn
Đặc trưng của hen suyễn là phản ứng quá mức của đường thở, dẫn đến các cơn hen suyễn, thở khò khè, ho và khó thở.
Tuy hút thuốc không phải là nguyên nhân gây ra các cơn hen suyễn nhưng việc bạn hút thuốc sẽ làm cho các cơn hen suyễn càng trầm trọng hơn. Bởi vì khi bị hen suyễn, việc bạn hút thuốc sẽ kéo theo tăng tiết đờm dãi, giảm sự di chuyển của lông phế quản, tăng tính nhạy cảm với nhiễm trùng, tăng giải phóng các dị nguyên tác dụng nhanh và phá hủy đường thở nhỏ.
Những người có bệnh suyễn đã và đang hút thuốc có tỷ lệ tử vong cao hơn gấp 2 lần so với những người không hút thuốc.
Nhiễm trùng đường hô hấp
So với những người không hút thuốc, người hút thuốc sẽ có khả năng bị nhiễm trùng đường hô hấp cao, mức độ thường nặng hơn. Ngoài ra, những đứa trẻ có cả cha lẫn mẹ đều hút thuốc lá sẽ mắc nhiều bệnh về đường hô hấp hơn.
Những người hút thuốc có nhiều khả năng bị ung thư phổi hơn những người không hút thuốc.
Phụ nữ mang thai bị viêm phổi hút trên 10 điếu thuốc mỗi ngày có tiên lượng xấu hơn những phụ nữ không hút thuốc [chết mẹ, chết con…].
Những người hút thuốc cũng thường bị cúm. Thuốc chủng ngừa cúm kém hiệu quả hơn ở những người hút thuốc, và tỷ lệ tử vong do cúm ở những người hút thuốc cao hơn nhiều so với những người không hút thuốc.
Bài viết trên đây đề cập đến tác hại của hút thuốc lá đối với hệ hô hấp. Dù ở mức độ nào thì việc hút thuốc cũng ảnh hưởng xấu đến hệ hô hấp và thể chất của mỗi người. Vì thế, bạn nên tự ý thức bảo vệ mình bằng cách từ bỏ thuốc lá, tránh xa khói thuốc để có cuộc sống lành mạnh, cơ thể khỏe mạnh nhé!
Như Quỳnh
Nguồn tham khảo: Tổng hợp
Thuốc lá là nguyên nhân không những gây ung thư phổi mà nó còn gây ra nhiều bệnh phổi khác như: bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen… Dưới đây là những tác hại của thuốc lá đối với hệ hô hấp mà bạn nên biết.
Thuốc lá có tác động rất xấu tới hệ hô hấp
1. Các bệnh hô hấp cấp tính
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, hút thuốc lá làm tăng số lần mắc bệnh và làm tình trạng nhiễm khuẩn nặng hơn. Nguy cơ mắc các bệnh hô hấp cấp tính ở người khỏe mạnh hút thuốc cao hơn người khỏe mạnh không hút thuốc từ 1,5 đến 7 lần. So với nhóm không hút thuốc, tỷ lệ chất do lao hô hấp ở nhóm hút thuốc lá cao hơn 3 đến 5 lần.
2. Các bệnh hô hấp mạn tính
Một trong những tác hại của thuốc lá với hệ hô hấp đó là gây ra các bệnh hô hấp mạn tính. So với người không hút thuốc, người hút thuốc lá có tỷ lệ mắc chứng thở khò khè cao gấp 2 lần và mắc chứng ho mạn tính và có đờm gấp 11,5 lần. Có đến 90% người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là người nghiện thuốc lá.
3. Bệnh việm phế quản mạn tính
Hút thuốc lá được cho là nguyên nhân gây ra “bệnh viêm phế quản mạn tính”, một thuật ngữ được sử dụng thời điểm đó còn ngày nay gọi là bệnh phổi tắc nghẹn mạn tính [COPD]. Lý do là bởi vì khói thuốc được hít vào phổi, thành phần của nó được tích tụ lại và hấp thu vào phổi, và từ lâu được cho là gây ra tác hại đối với hệ thống hô hấp, gây ra các bệnh ác tính và lành tính, làm trầm trọng hơn các bệnh phổi mạn tính và tăng gia tăng nguy cơ nhiễm trùng hô hấp.
Những người hút thuốc lá có tỉ lệ bị hen phế quản cao
Ngoài ra nhiều tài liệu khoa học cũng cho thấy rõ mối liên quan chặt chẽ tới nhiều bệnh của đường hô hấp tương tự như bằng chứng củng cố sự hợp lý về mặt sinh học đó là hút thuốc chính là nguyên nhân của mối liên quan này. Báo cáo này đã đánh giá lại bằng chứng cập nhật về COPD, tỷ lệ tử vong do COPD tiếp tục tăng cao và hút thuốc lá vẫn là nguyên nhân của hầu hết các trường hợp bệnh.
4. Hen phế quản
Nhiều bằng chứng tìm thấy cho thấy hút thuốc lá làm bệnh hen phế quản trầm trọng hơn ở người trưởng thành hút thuốc. Lợi ích của việc thực thi chính sách môi trường không khói thuốc đã được chứng minh ở nhóm người lao động mắc chứng hen phế quản. Bằng chứng cân nhắc trong báo cáo này cũng cho thấy tỷ lệ nhập viện do các bệnh hô hấp giảm xuống sau khi triển khai chính sách môi trường không khói thuốc.
5. Nguy cơ ung thư phổi do hút thuốc
Theo thống kê có khoảng 87% trong số 177,000 ca ung thư phổi mới mắc ở Mỹ năm 1996 là do thuốc lá, còn lại là do các nguyên nhân khác như: ô nhiễm môi trường, bệnh nghề nghiệp, ăn uống, cơ địa và các yếu tố di truyền. 90% trong số 660.000 ca được chẩn đoán ung thư phổi hàng năm trên thế giới là ở người hút thuốc lá.
Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư phổi
Theo đó, nguy cơ bị ung thư phổi của những người hút thuốc cao hơn gấp 10 lần so với những người không hút thuốc. Mức độ tăng nguy cơ khác nhau tuỳ theo loại tế bào ung thư.
Thuốc lá ảnh hưởng rất xấu đến chức năng hô hấp nói riêng và sức khỏe con người nói chung vì vậy hãy từ bỏ thuốc lá để có được sức khỏe tốt nhất, bảo vệ chính mình và những người xung quanh bạn nhé!