Mục ẩn dươ i da như ha ch là gì năm 2024
Tổn thương da do nhiều nguyên nhân, thường lành tính và có thể tự khỏi. Tuy nhiên, vẫn có không ít tổn thương mạn tính, điều trị khó, thậm chí phát triển thành ung thư da. Vậy những nguyên nhân khiến da bị tổn thương là gì? Những nguy cơ tiềm ẩn nào người bệnh dễ bỏ sót? Show
Da bị tổn thương là gì?Da bị tổn thương là phần da khác với vùng da xung quanh. Tổn thương có thể là kết quả của chấn thương, cháy nắng, viêm da tiếp xúc hoặc biểu hiện của nhiễm trùng, bệnh tự miễn, di truyền. Mặc dù hầu hết các tổn thương da đều lành tính và vô hại nhưng 1 số có thể phát triển thành ung thư da. Da là cơ quan có diện tích lớn nhất cơ thể. (1)
Tóc, móng, tuyến mồ hôi dưới da tất cả đều gắn kết với da. Các cấu trúc này được gắn vào ở vị trí đặc biệt là lớp bì, nằm giữa lớp biểu bì và lớp hạ bì. Các dạng tổn thương da thường gặpDa là cơ quan có diện tích lớn nhất trên cơ thể. Vì vậy, những tổn thương ở cơ quan này thường đa dạng, có kích thước và nguyên nhân khác nhau. Từ những tổn thương trên da, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Các tổn thương da thường gặp gồm: 1. Tổn thương dạng dátDát là dạng tổn thương phẳng, không sờ thấy được, đường kính dưới 10mm. Dát thuộc dạng thay đổi sắc tố, không nổi lên hoặc lõm xuống so với bề mặt da. Tổn thương dạng dát thường thấy: tàn nhang, nốt ruồi phẳng, hình xăm,… 2. Dạng sẩn/sầnSẩn là những tổn thương nhô cao, đường kính dưới 10mm, sờ thấy được. Các tổn thương dạng sẩn gồm: mụn cóc, vết côn trùng cắn, dày sừng tiết bã, mụn trứng cá,… 3. Dạng mảngMảng là những tổn thương có thể sờ thấy, đường kính lớn hơn 10mm, nhô lên hoặc lõm xuống so với bề mặt da. Tổn thương dạng mảng thường thấy là bệnh vảy nến,… 4. Nốt sầnNốt sần là những sẩn cứng hoặc tổn thương lan rộng vào lớp hạ bì, mô dưới da. Thường gặp như: u nang, u mỡ, u xơ. 5. Mụn (nước, bọc, mủ,….)Mụn nước là những tổn thương dạng nước trong, nhỏ, nhô cao, chứa đầy dịch, đường kính dưới 10mm. Mụn nước là đặc điểm của nhiễm trùng herpes, viêm da tiếp xúc dị ứng cấp tính, 1 số rối loạn phồng rộp tự miễn. Mụn mủ thường gặp ở các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, viêm nang lông, có thể phát sinh trong một số rối loạn viêm. 6. Bóng nướcBóng nước là những mụn nước trong suốt, chứa đầy chất lỏng, đường kính lớn hơn 10mm. Bóng nước có thể hình thành do bỏng, vết côn trùng cắn, viêm da tiếp xúc kích ứng, viêm da tiếp xúc dị ứng hoặc phản ứng thuốc. 7. VảyVảy là sự tích tụ của biểu mô sừng dày lên (lớp ngoài cùng của da, gồm các tế bào da chết) khiến da trở nên khô, bong tróc. Thường gặp ở bệnh vảy nến, viêm da tiết bã, nhiễm nấm. 8. Sẩn phù/Mề đayMề đay (sẩn mề đay hoặc phát ban) đặc trưng bởi các tổn thương nổi lên do phù nề cục bộ, màu đỏ, ngứa. Phát ban là biểu hiện phổ biến của quá mẫn cảm với thuốc, vết đốt. Ngoài ra, các kích thích vật lý như: nhiệt độ, áp suất, ánh sáng mặt trời cũng có thể gây mề đay nhưng rất hiếm. Quá trình lành thương kéo dài dưới 24 giờ. 9. TrợtTrợt là những vùng da hở do mất 1 phần hoặc toàn bộ lớp biểu bì. Trợt có thể do chấn thương, bệnh viêm hoặc nhiễm trùng da khác nhau. 10. LoétLoét là kết quả của việc tổn thương mất da đi qua lớp biểu bì đến lớp bì hoặc ít nhất 1 phần của lớp hạ bì. Các nguyên nhân gồm: viêm da ứ đọng tĩnh mạch, chấn thương, loét do tì đè hoặc động mạch ngoại biên, nhiễm trùng,… 11. SẹoSẹo là vùng xơ hóa thay thế da bình thường sau chấn thương (lớp biểu bì bị thay thế bằng mô xơ). Một số vết sẹo trở nên phì đại hoặc dày và nhô lên. Sẹo lồi là những vết sẹo phì đại vượt ra ngoài mép vết thương ban đầu. 12. Xuất huyếtXuất huyết là hiện tượng hồng cầu, huyết tương thoát ra khỏi mạch máu đi vào trong da. Tổn thương này do những bất thường ở tiểu cầu (giảm hoặc rối loạn chức năng tiểu cầu), viêm mạch, nhiễm trùng. 13. Teo daTeo da là tình trạng da mỏng, khô và nhăn. Chứng teo da có thể do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, lão hóa và 1 số bệnh viêm, ung thư da. Teo da cũng là kết quả của việc sử dụng corticosteroid tại chỗ mạnh trong thời gian dài. Nguyên nhân gây tổn thương daTổn thương da có thể do vi sinh vật, bệnh tự miễn, cơ địa dị ứng… Mỗi nguyên nhân sẽ cho những biểu hiện và phương pháp điều trị khác nhau. Dưới đây là những nguyên nhân gây ra tổn thương da thường gặp: (2) 1. ChàmChàm là bệnh về da rất phổ biến, gây ngứa, đỏ, khô và kích ứng. Đây là bệnh viêm da, có thể gặp ở mọi lứa tuổi và thường không gây đau. Một số loại chàm, chẳng hạn như viêm da tiếp xúc, gây cảm giác nóng rát và khó chịu. Các triệu chứng gồm:
2. Vảy nếnVảy nến là một dạng rối loạn khiến các tế bào sừng bị kích thích, nhân lên nhanh gấp 10 lần so với bình thường. Vảy nến có thể xuất hiện bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, thường gặp ở: khuỷu tay, đầu gối, mặt, bên trong miệng, da đầu, lòng bàn tay, chân,… 3. Bệnh bạch biếnBệnh bạch biến là tổn thương do mất tế bào sắc tố, làm cho vùng da sáng hơn màu da bình thường hoặc chuyển sang màu trắng. Các vùng da bị mất sắc tố gọi là dát nếu rộng dưới 10mm hoặc mảng nếu lớn hơn 10mm. Trường hợp bị bạch biến trên da đầu, tóc có thể chuyển sang màu trắng hoặc bạc. Bạch biến xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể phá hủy các tế bào hắc tố. 4. Ung thư daUng thư da liên quan đến sự phát triển bất thường của các tế bào bên trong mô da. Bệnh có thể lan sang các mô hoặc những khu vực khác trong cơ thể nếu không được phát hiện sớm. Nguyên nhân chính gây ung thư da do tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng mặt trời. Tia UV tác động đến DNA trong da, khiến các tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát. Những tế bào bất thường này nhanh chóng phân chia tạo thành 1 khối tế bào ung thư. 5. Herpes simplexVirus Herpes simplex (HSV) là một loại virus thích da và thần kinh, bệnh gây nhiễm trùng tái phát, ảnh hưởng đến da, miệng, môi, mắt và bộ phận sinh dục. Ngoài ra, bệnh còn gây các biến chứng nhiễm trùng nặng: viêm não, viêm màng não, herpes sơ sinh. Nhiễm trùng ngoài da làm xuất hiện các bọng nước nhỏ, đau trên nền ban đỏ. 6. Bệnh tổ đỉaBệnh tổ đỉa (hay chàm tổ đỉa) là 1 loại chàm khá phổ biến ở thanh thiếu niên và người trưởng thành. Bệnh làm xuất hiện những mụn nước nhỏ có chứa dịch ở các ngón tay, ngón chân, lòng bàn tay và bàn chân. Các mụn nước gây ngứa dữ dội, đau nhức, có xu hướng vỡ ra khi gãi, cào. 7. Dày sừng tiết bãDày sừng tiết bã là dạng tăng sinh da không phải ung thư, thường gặp ở người lớn tuổi, có kích thước khác nhau và phát triển chậm. Dày sừng có thể tròn hoặc hình bầu dục, màu nâu, đen. Bề mặt sần sùi, nhám. 8. Chốc lởChốc lở là dạng nhiễm trùng da do liên cầu khuẩn Streptococci, tụ cầu Staphylococci hoặc cả hai gây ra. Vùng da nhiễm trùng sẽ xuất hiện bóng nước, rộp đỏ, khi vỡ tạo thành vết loét. 9. GhẻGhẻ do ký sinh trùng Sarcoptes scabiei gây ra. Bệnh gây ngứa dữ dội. Ghẻ là bệnh truyền nhiễm, lây lan nhanh chóng qua tiếp xúc gần giữa người với người. 10. Viêm da tiếp xúcViêm da tiếp xúc là tình trạng da bị dị ứng hoặc kích ứng khi tiếp xúc trực tiếp với hóa chất. Khi bị viêm da tiếp xúc, người bệnh sẽ cảm thấy ngứa, khó chịu, ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Có 2 loại viêm da tiếp xúc: viêm da tiếp xúc dị ứng và viêm da tiếp xúc kích ứng. 11. Viêm da cơ địaViêm da cơ địa là tình trạng da khô, ngứa, viêm, xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến ở trẻ nhỏ và có liên quan đến yếu tố di truyền (gen). Các triệu chứng thường thấy như:
12. Mụn trứng cáMụn trứng cá là dạng tổn thương da do sự tăng tiết chất bã nhờn, đọng lại ở các lỗ chân lông, kèm theo hiện tượng viêm nhiễm ở nang lông tuyến bã. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi, nhất là tuổi dậy thì. Mụn trứng cá thường mọc ở: mặt, trán, ngực,… 13. Ánh nắng mặt trờiÁnh nắng mặt trời giúp cơ thể tổng hợp và sản xuất vitamin D. Tuy nhiên, tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng có thể gây tổn thương da. Những tổn thương thường thấy như: cháy nắng, lão hóa da, dày sừng ánh sáng, ung thư da, thậm chí làm trầm trọng thêm các bệnh về da. 14.Ô nhiễm không khíPhạm vi ảnh hưởng của ô nhiễm không khí lên da khá rộng, có thể gây mất nước, phá vỡ hệ vi sinh vật, tổn thương hàng rào bảo vệ da, từ đó dẫn đến lão hóa sớm, thậm chí ung thư da. Ngoài ra, ô nhiễm không khí có thể làm trầm trọng thêm các tình trạng tổn thương da như: mụn trứng cá, viêm da tiếp xúc, mề đay do bụi, chàm và bệnh vẩy nến. 15. Rượu biaRượu bia không cung cấp nước cho cơ thể. Ngược lại, uống rượu bia dẫn đến mất nước. Khi cơ thể không có đủ nước, làn da sẽ trở nên khô, nứt nẻ và bong vảy. Bên cạnh đó, rượu bia làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến các vết trầy xước hoặc vết thương trên da lâu lành, thậm chí mức độ nhiễm trùng cao hơn. 16. Chế độ ăn uống không lành mạnhChế độ ăn uống không lành mạnh có thể ảnh hưởng đến việc duy trì 1 làn da khỏe mạnh. Tiêu thụ quá nhiều chất béo, đường tinh luyện, thức ăn chế biến sẵn là những nguyên nhân làm ảnh hưởng tiêu cực đến làn da. 17. Hóa chất mỹ phẩmTổn thương da do tiếp xúc với hóa chất, mỹ phẩm là tình trạng cơ thể dị ứng với nguyên liệu làm ra hóa mỹ phẩm, nhất là hương liệu (chất tạo mùi thơm). Các triệu chứng thường thấy: nóng rát, đỏ, ngứa, khó chịu. Nặng hơn có thể gây phù nề mi mắt, viêm kết mạc làm bệnh nhân đau đớn. Da bị tổn thương có nguy hiểm không?Không! Tổn thương da có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Một số tổn thương bẩm sinh như vết bớt, nốt ruồi,… thường không đe dọa đến sức khỏe. Tổn thương da như vảy nến có nguy cơ tái phát suốt đời (vảy nến là một bệnh mạn tính của chuyên khoa da liễu, cần theo dõi việc trị liệu thường xuyên mới kiểm soát được bệnh). Những tổn thương da được xác định ác tính, chẳng hạn như ung thư da, việc phát hiện sớm sẽ mang lại kết quả điều trị tốt, cơ hội chữa khỏi cao. Trường hợp khối u ác tính lan sang hạch bạch huyết, tỷ lệ chữa khỏi khá thấp. Do đó, nếu thấy các dấu hiệu bất thường trên da, nên đến bệnh viện để kiểm tra và điều trị sớm. (3) Những lưu ý khi bị tổn thương daTổn thương da thường xuất phát từ nhiều yếu tố. Nếu tổn thương lâu ngày không khỏi hoặc xuất hiện những bất thường, người bệnh nên đến bệnh viện để kịp thời điều trị. Ngoài ra, bệnh nhân cũng nên lưu ý những điều sau:
Làm thế nào để hồi phục da bị tổn thương?Với những tổn thương lành tính, có thể tham khảo những cách sau đây để hồi phục da: (4)
Với những tổn thương ác tính, gây đau, khó chịu, người bệnh nên tìm gặp bác sĩ để được kiểm tra, điều trị sớm, tránh biến chứng nguy hiểm. Khi nào cần gặp bác sĩ?Nếu vùng da xuất hiện những dấu hiệu sau đây, người bệnh nên tìm gặp bác sĩ:
Chẩn đoán tình trạng da bị tổn thươngBác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng da bị tổn thương, gồm kích thước, hình dạng, độ sâu, màu sắc thông qua khám lâm sàng bằng mắt, đèn wood, kính lúp hoặc công cụ khác. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ kiểm tra lịch sử y tế, tình trạng dị ứng, loại thuốc hiện tại đang sử dụng, bệnh mạn tính hoặc tiền sử gia đình. Để xác định chính xác tổn thương da gặp phải, bác sĩ sẽ chỉ định 1 số xét nghiệm như:
Ngoài ra, các bác sĩ sử dụng thang điểm Fitzpatrick để phân loại các tông màu da khác nhau dựa trên mức độ da dễ bị bỏng hoặc sạm khi tiếp xúc với tia cực tím và do đó ảnh hưởng đến lượng melanin – hắc sắc tố được tạo ra bởi một tế bào đặc biệt trong da. Các tông da này được sử dụng như một thước đo khách quan về màu da. Trắng nhạt Trắng đến màu be Màu be Nâu nhạt Nâu Nâu đen hoặc đen Luôn bị bỏng nắng Không bị nám da do nắng Dễ bị bỏng nắng Nám da do nắng ít Bỏng da mức trung bình; Đôi khi bị nám da do nắng Bỏng da ít; Dễ bị nám da do nắng Hiếm khi bỏng nắng; Nám do nắng đến màu đen nâu Không bao giờ bỏng nắng; Nám nắng đến màu đen Phương pháp điều trị tổn thương daĐể điều trị tổn thương da, bác sĩ sẽ căn cứ vào loại tổn thương mà người bệnh gặp phải. 1 số tổn thương lành tính có thể không cần điều trị nhưng nên được bác sĩ tư vấn.
Biện pháp ngăn ngừa tình trạng tổn thương daKhông thể ngăn tất cả các tổn thương da lành tính, tuy nhiên, có thể ngừa bệnh bằng cách:
Để ngăn các tổn thương da ác tính, như ung thư da, người bệnh có thể:
Khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM với đội ngũ chuyên gia, bác sĩ giỏi, giàu kinh nghiệm trong việc khám, chẩn đoán, tư vấn, điều trị chuyên sâu về bệnh da liễu và thẩm mỹ da. Ngoài ra, khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da còn được đầu tư đồng bộ trang thiết bị hiện đại, nhập khẩu chính hãng từ các nước châu Âu – Mỹ giúp người bệnh cải thiện các vấn đề về liên quan đến các bệnh về da. Tổn thương da có thể lành hoặc ác tính, xảy ra do nhiều nguyên nhân. Tổn thương da lành tính có thể tự khỏi hoặc điều trị bằng những phương pháp đơn giản. Song, những tổn thương ác tính nếu không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể gây nhiều biến chứng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Bài viết trên đã cung cấp những nguyên nhân khiến da bị tổn thương và nguy cơ tiềm ẩn. Hy vọng đây sẽ là thông tin hữu ích giúp mọi người nhận biết được những thay đổi ở da. |