Nếu đã từng đến biển, chắc chúng ta không còn xa lạ gì với hiện tượng thủy triều lên xuống nữa. Nhưng bạn đã từng nghe tới hiện tượng thủy triều đen là gì chưa? Chúng có gì khác với thủy triều thông thường? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về hiện tượng này trong những chia sẻ sau đây.
Thủy triều là gì?
Thủy triều trong tiếng Anh là “Tide”. Còn theo âm Hán – Việt trong cách đọc và viết của chúng ta thì “thủy” có nghĩa là nước, còn “triều” là chỉ cường độ mực nước dâng lên và hạ xuống.
Dễ hiểu nhất, thủy triều chính là hiện tượng tự nhiên về sự lên xuống của nước sông, biển theo chu kỳ thời gian phụ thuộc vào sự chuyển biến của thiên văn mà cụ thể chính là của mặt trăng và các vì sao.
Tại biển, thủy triều bắt nguồn từ các đại dương và tiến dần đến các đường bờ biển. Nguyên nhân sinh ra thủy triều là do lực hút của Mặt trăng lên Trái đất và lực quay của Trái đất. Khi Trái đất gần Mặt trăng nhất thì sẽ chịu ảnh hưởng từ lực hút Mặt trăng mạnh nhất, và điều này khiến nước biển dâng cao, tạo ra thủy triều cao. Ở phía đối diện với Mặt trăng, lực quay của Trái đất mạnh hơn lực hút của Mặt trăng. Lực quay của Trái đất khiến nước chồng chất lên khi chúng cố gắng chống lại lực đó. Do đó, thủy triều dâng cao cũng hình thành ở phía này. Ở những nơi khác trên Trái đất, đại dương rút đi, tạo ra thủy triều thấp. Lực hấp dẫn của Mặt trời cũng đóng một vai trò nhỏ trong việc hình thành thủy triều.
Hầu hết các đường bờ biển sẽ trải qua hai lần thủy triều lên và hai lần thủy triều xuống trong khoảng thời gian 24 giờ. Tuy nhiên một số khu vực chỉ có một lần thủy triều. Các đặc điểm vật lý của đường bờ biển, chẳng hạn như bãi cát rộng hoặc vịnh đá, cùng với độ sâu của nước ngay ngoài khơi, ảnh hưởng đến độ cao của thủy triều.
Thủy triều cao hơn đáng kể so với bình thường được gọi là triều cường. Nó thường đi kèm với trăng non và khi mặt trăng gần Trái đất nhất. Thủy triều xuống tương ứng với phần thấp nhất của sóng, hoặc đáy của nó. Sự khác biệt về độ cao giữa mực nước lớn và mực nước triều thấp được gọi là biên độ thủy triều.
Thủy triều đen là gì?
Từ những thông tin kể trên chắc bạn đã hiểu rõ hơn về hiện tượng tự nhiên này rồi. Vậy bạn có biết thủy triều đen là gì không? Nghe thì có vẻ như là một loại thủy triều nhưng thực tế lại không phải vậy đâu.
Thủy triều đen hay còn có tên tiếng Anh là “black tide”. Đây thực sự không phải là một hiện tượng thủy triều tự nhiên. Thay vào đó, cách gọi này dùng để chỉ hiện tượng dầu tràn ra biển mà không kịp thời xử lý gây ra ô nhiễm môi trường biển vô cùng nghiêm trọng.
Nguyên nhân thủy triều đen xuất hiện
Giải thích hiện tượng thủy triều đen có thể thấy chúng bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau mà chủ yếu là bắt nguồn từ.
- Các vụ tai nạn với tàu chở dầu trên biển khiến cho lượng dầu tràn ra biển, không thể kịp thời xử lý.
- Các giàn khoan khai thác dầu ngoài biển gặp tai nạn, sự cố khiến dầu trực tiếp tràn ra biển. Các vụ nổ từ giếng dầu.
- Tàu không được không được chuẩn bị kỹ lưỡng khiến dầu loang ra biển.
- Bể chứa dầu có dung tích thấp hơn hàm lượng dầu hiện có cũng gây nên hiện tượng tràn dầu dẫn tới thủy triều đen.
Tác hại của thủy triều đen
Sự cố tràn dầu trên các đại dương được coi là một thảm họa môi trường. Những tác động do tai nạn này gây ra là khôn lường. Nó ảnh hưởng đến cả xã hội, đến nền kinh tế và cho môi trường.
Đối tượng chịu tác động nghiêm trọng từ thủy triều đen chính là động vật sống trên biển. Trong đó, chim và các loài rùa biển, cá, san hô,… là những loài chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.
Dầu tràn lan trên mặt nước tạo thành một lớp bề mặt màu đen hoặc nâu ngăn cản sự truyền ánh sáng. Ảnh hưởng đến quá trình quang hợp và tiêu diệt các sinh vật phù du. Lớp mỏng này hình thành cũng ngăn cản sự trao đổi khí giữa nước và không khí.
Tất cả các loài động vật thủy sinh đều bị tổn hại do dầu tràn. Cá khi tiếp xúc với dầu sẽ chết vì ngạt thở, do dầu ngấm vào mang, ngăn cản sự hô hấp. Ngoài việc bị say, chim biển bị dính dầu khiến cho lông của chúng bị dính ướt, keo lại không thể bay hoặc điều hòa thân nhiệt, dẫn đến tử vong.
Các loài động vật có vú ở biển như cá voi, cá heo,… cũng vì không thể điều chỉnh nhiệt độ cơ thể, không thể tự bảo vệ mình khỏi cái lạnh và cuối cùng sẽ chết. Nếu bất kỳ loài động vật nào ăn phải dầu này, nó có thể gây ngộ độc trong toàn bộ chuỗi thức ăn, gây tổn hại đến hệ sinh thái biển.
Ngoài tác động đến môi trường, còn có tác động của con người. Dầu tràn cũng có thể làm ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt. Thậm chí việc ăn phải bất kỳ động vật nào bị ô nhiễm dầu cũng ảnh hưởng đến sức khỏe. Điều quan trọng cần lưu ý là dầu cực kỳ độc hại với con người. Về lâu dài, cơ thể chúng ta phải chịu những tác động đến hệ sinh sản, hô hấp, nội tiết và những bất thường khác.
Không ít người thường nghĩ, dầu sẽ nhẹ hơn nước và nổi trên mặt nước. Điều này không sai nhưng vẫn chưa đủ. Một lượng dầu nhẹ, lan ra trên mặt nước theo thủy triều đánh vào bờ nên được gọi là thủy triều đen. Tuy nhiên, đối với một lượng dầu thô thì khối lượng của chúng nặng đến mức không thể nổi được. Do đó, chúng di chuyển bên dưới mặt nước thậm chí là chìm xuống đáy biển tạo nên những mảng trầm tích dày đặc hủy hoại hệ sinh thái dưới đáy biển. Không những thế, khi gặp điều kiện thích hợp sẽ tràn vào bờ gây nên thủy triều đen, hủy hoại hệ sinh thái cũng như các động vật sống mà nó đi qua.
Những vụ tràn dầu tồi tệ nhất thế giới
Mỗi ngày có hàng nghìn tàu chở dầu di chuyển trên đại dương trên khắp thế giới. Nó cũng mang theo nguy cơ tiềm ẩn về những vụ tràn dầu tăng lên. Khả năng xảy ra thảm họa ô nhiễm dầu đã tăng lên cùng với kích thước của các tàu chở dầu. Trong Thế chiến II, các tàu chở dầu 16.000 tấn được cho là kích thước tiêu chuẩn. Ngày nay, những con tàu khổng lồ khoảng 300.000 tấn tung hoành trên biển. Thậm chí nhiều tàu chở dầu còn lớn hơn. Nó cũng khiến cho những thảm kích tràn dầu thêm nghiêm trọng hơn.
Deepwater Horizon – Thảm kịch tràn dầu tàn khốc nhất lịch sử Mỹ
Ngày 20 tháng 4 năm 2010, vụ nổ giàn khoan Deepwater Horizon tại vịnh Mexico [Mỹ] được coi là vụ tràn dầu lớn nhất trong lịch sử ngành dầu khí. Sự cố bắt đầu sau một vụ tràn dầu dưới đáy biển, dẫn đến vụ nổ giàn khoan dầu Deepwater của BP. Vụ nổ làm toàn bộ giàn khoan Deepwater Horizon bốc cháy tạo thành quả cầu lửa khổng lồ, có thể dễ nhìn thấy từ khoảng cách 64 km. Dầu chảy liên tục trong hơn 85 ngày cho đến khi ngừng hoạt động vào ngày 15/7/2010.
Vụ tai nạn khiến 11 công nhân trên giàn khoan thiệt mạng. Người ta ước tính rằng 53.000 thùng dầu đã chảy vào Vịnh Mexico mỗi ngày. Những thiệt hại đối với môi trường biển là vô cùng thảm khốc. 572 dặm bờ biển phủ đầy dầu. Theo Trung tâm Đa dạng Sinh học của Mỹ, vụ tràn đã giết chết hơn 82.000 con chim, 25.900 loài động vật có vú biển, 6.000 con rùa biển và hàng chục ngàn con cá, cùng nhiều loài khác.
Torrey Canyon – Thảm họa tàu chở dầu lớn nhất Vương quốc Anh
Torrey Canyon đã đánh dấu nhiều cái “lần đầu tiên”. Đó là một siêu tàu chở dầu thế hệ đầu tiên có kích thước 297 mét loa. Con tàu lớn nhất từng bị đắm. Sự cố tràn dầu lớn nhất trong lịch sử tính đến thời điểm đó. Tai nạn môi trường tồi tệ nhất từ trước đến nay của Vương quốc Anh và thảm họa tàu chở dầu lớn đầu tiên.
Vào ngày 18 tháng 3 năm 1967, tàu chở dầu Torrey Canyon mang cờ Liberia đang trên đường từ Kuwait đến nhà máy lọc dầu ở Milford Haven [Vương quốc Anh] chở 119.328 tấn dầu thô do BP Trading Limited vận chuyển.
Khi đang di chuyển vào khoảng 8h50 sáng, con tàu mắc cạn trên rạn san hô Seven Stones, giữa Isles of Scilly và Land’s End ở Cornwall. Vụ tai nạn đã làm hỏng các thùng chứa của con tàu và dẫn đến việc tràn một lượng lớn dầu thô ra biển.
Ngoại trừ 30.000 tấn dầu thô ngay lập tức tràn ra biển từ các bồn chứa bị vỡ của con tàu gặp nạn, trong 12 ngày tiếp theo, toàn bộ khoảng 119.000 tấn dầu thô Kuwait đã bị tràn ra biển.
Nhiều phương pháp để giảm thiểu sự cố tràn đã được thử nghiệm. Việc đốt vết dầu loang không thành công, và cuối cùng Chính phủ Anh đã ra lệnh phá hủy hẻm núi Torrey bằng cách bắn phá trên không, để tất cả dầu còn lại trên tàu sẽ bị đốt cháy hết.
Trong khoảng thời gian từ ngày 28 đến ngày 30 tháng 3, Lực lượng Hải quân và Không quân Anh đã ném bom con tàu để mở các thùng chứa còn lại và giải phóng phần còn lại của dầu xuống biển.
Dầu sau đó bị đốt cháy bằng cách thả các thiết bị nhiên liệu hàng không, bom napalm và natri clorat. Hoạt động này đã thành công một phần nhưng không ngăn được dầu thoát ra gây ô nhiễm nhiều vùng phía tây nam nước Anh. Nó gây ra cái chết của hàng nghìn con chim biển và đe dọa sinh kế của nhiều người dân địa phương trong mùa du lịch hè sắp tới.
Sự cố tràn dầu của Exxon Valdez
Ngày 24 tháng 3 năm 1989, tàu chở dầu Exxon Valdez thuộc sở hữu của Công ty Vận tải biển Exxon, đã làm đổ 11 triệu gallon [~41 triệu lít] dầu thô xuống Prince William Sound của Alaska.
Vụ tràn dầu bắt nguồn từ va chạm giữa tàu chở dầu với rặng san hô Bling. 11 triệu gallon dầu trong tổng số 53 triệu gallon trên tàu bị đổ xuống biển. Nó khiến hơn 1300 dặm bờ biển bị phủ đầy dầu. Nó đã giết chết khoảng 250.000 con chim biển, 3.000 rái cá, 300 hải cẩu, 250 con đại bàng và 22 con cá voi sát thủ. Một số báo cáo đưa ra ước tính tổng thiệt hại kinh tế từ vụ tràn dầu Exxon Valdez có thể lên tới 2,8 tỷ USD.
Các nhà điều tra sau đó biết được rằng Joseph Hazelwood, thuyền trưởng của Exxon Valdez, đã uống rượu vào thời điểm đó và đã cho phép người bạn đời thứ ba không có giấy phép lái con tàu khổng lồ.
Vào tháng 3 năm 1990, Hazelwood được tuyên bố trắng án cho các cáo buộc trọng tội. Anh ta bị kết án chỉ vì một tội sơ suất nhỏ, bị phạt 50.000 đô la, và được yêu cầu thực hiện 1.000 giờ phục vụ cộng đồng.
Đến đây hẳn quý vị đã biết hiện tượng thủy triều đen là gì. Hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ hiểu hơn về tình trạng này.