Trên cơ thể một người trưởng thành có khoảng 450 hạch bạch huyết nằm ở nhiều vị trí khác nhau như cổ, nách, bẹn v.v. Những hạch này chứa các tế bào bạch huyết, có vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch của cơ thể. Các hạch bạch huyết ở cổ được chia ra làm nhiều nhóm như hạch dưới hàm, dưới cằm, mang tai, sau tai, các hạch má, hạch vùng chẩm..
Ảnh minh họa: Một số hạch bạch huyết vùng cổ
Thông thường những hạch này có kích thước nhỏ, trong một số trường hợp chúng trở nên sưng to có thể sờ thấy được. Vậy những nguyên nhân nào gây nên tình trạng này?
VIÊM NHIỄM VÙNG ĐẦU MẶT CỔ
Các viêm nhiễm vùng đầu cổ như viêm mũi xoang, viêm amiđan, viêm họng, viêm lợi, viêm các tuyến nước bọt, viêm da đầu, sâu răng, nhiệt miệng v.v. rất hay gây hạch cổ nổi lên và sưng đau và là nguyên nhân thường gặp nhất đối với hạch cổ to. Các hạch này thường nhỏ lại và biến mất khi tác nhân gây viêm thuyên giảm.
Đặc biệt ở trẻ nhỏ, hệ miễn dịch của các bé đang phát triển, trẻ dễ bị viêm mũi, viêm họng, trẻ đang trong tuổi mọc răng v.v. Đây là nguyên nhân rất phổ biến gây xuất hiện hạch viêm phản ứng trên cổ các bé, khiến cho nhiều phụ huynh lo lắng.
Ảnh minh họa: Hạch cổ ở trẻ nhỏ [nguồn: pbmchealth]
HẠCH LAO
Nhắc đến bệnh lao hẳn nhiều người sẽ nghĩ ngay đến lao phổi. Tuy nhiên, lao hạch cũng là bệnh lý khá phổ biến, hay gặp nhất ở các vị trí như cổ, nách, bẹn. Hạch lao thường dính với nhau thành chùm, chuỗi, sờ nhẵn, không đau. Bệnh thường khu trú bên trong hạch và ít lây nhiễm từ người bệnh sang người lành, khác với lao phổi. Nguyên nhân gây bệnh là trực khuẩn lao, điều trị đa phần bằng nội khoa tương tự như lao phổi, dùng các thuốc chuyên khoa lao để ức chế và tiêu diệt tác nhân gây bệnh.
MỘT SỐ BỆNH LÀNH TÍNH VÙNG CỔ
Ngoài những hạch bạch huyết, trên vùng cổ cũng có thể xuất hiện những u hoặc nang lành tính, đôi khi nhầm lẫn với hạch khi sờ nắn. Ví dụ như các u bã, u mỡ, u nang giáp móng, chồi xương v.v. Việc thăm khám và chẩn đoán những bệnh này đòi hỏi bác sỹ có kinh nghiệm và cơ sở y tế chuyên khoa.
Ảnh minh họa: Thăm khám tầm soát ung thư sớm tại BV Ung Bướu Hà Nội
BỆNH LÝ ÁC TÍNH
Một số bệnh ung thư gây xuất hiện hạch cổ như bệnh U lympho ác tính không Hodgkin, Bệnh Hodgkin. Hạch cũng có thể di căn từ các ung thư khác: ung thư trong khoang miệng, ung thư vòm, ung thư họng, ung thư thanh quản, ung thư phổi, ung thư vú v.v. Có khi chỉ có một hạch đơn lẻ, cũng có lúc có nhiều hạch, mềm hay cứng chắc, kích thước đa dạng tùy thuộc vào loại ung thư và giai đoạn.
Ảnh minh họa: Bệnh nhân di căn hạch cổ do Ung thư Amiđan
Để chẩn đoán hạch cổ là lành tính hay ác tính, bác sỹ thường dùng các xét nghiệm phổ biến như xét nghiệm tế bào, sinh thiết hạch làm giải phẫu bệnh.
Như vậy, tình trạng nổi hạch cổ bao gồm cả nguyên nhân lành tính và ung thư, do đó khi xuất hiện hạch vùng cổ gây sưng đau, hoặc hạch tồn tại lâu ngày không biến mất, bạn cần đến các cơ sở khám chữa bệnh chuyên khoa để được bác sỹ thăm khám và tư vấn cụ thể.
Để được tư vấn, hỗ trợ và đặt lịch hẹn khám vui lòng liên hệ theo SĐT CSKH: 1900 1070 [8h00 đến 18h00 hàng ngày].
BS. Nguyễn Việt Cường – Khoa Khám bệnh
Hạch nách là những hạch bạch huyết nằm tại nách. Ở người bình thường, mỗi bên nách có từ 20 đến 40 hạch. Dịch bạch huyết từ vú, một phần ổ bụng, tay và cổ chảy qua những hạch này rồi nhập vào hệ tuần hoàn. Khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, chúng sẽ bị dòng bạch huyết đưa tới các hạch. Các tế bào bạch cầu nằm trong hạch bạch huyết sẽ tấn công và tiêu diệt các tác nhân gây bệnh. Nói cách khác, hạch bạch huyết có tác dụng như một hàng rào bảo vệ cơ thể.
Bình thường chúng ta hầu như không thể sờ thấy các hạch này. Trong một số trường hợp, hạch nách trở nên tăng kích thước, sưng to và gây đau. Vậy những nguyên nhân nào gây nên tình trạng này?
HẠCH NÁCH Ở TRẺ SAU TIÊM PHÒNG LAO
Một số trẻ nhỏ sau khi tiêm vaccine BCG từ vài tuần đến vài tháng có thể xuất hiện hạch nách bên trái [tương ứng với bên tiêm phòng]. Thông thường những hạch này ít gây đau, sốt, không mưng mủ và sẽ tự khỏi. Một số ít hạch phản ứng sưng to, tấy đỏ, có lúc chảy mủ khiến trẻ sốt, đau và quấy khóc nhiều. Lúc này bạn cần đưa trẻ tới cơ sở khám chữa bệnh gần nhất để khám và được tư vấn.
VIÊM NHIỄM, NHIỄM TRÙNG
Đây là nguyên nhân thường gặp nhất, bao gồm cả nhiễm trùng cấp tính và mạn tính. Tình trạng viêm nhiễm, vết thương ngoài da tại nách và những khu vực lân cận như vú, cánh tay, bàn tay, đều có thể khiến hạch nách sưng to và đau, gọi là hạch phản ứng. Thông thường những hạch này sẽ co lại sau khi nguyên nhân nhiễm trùng được điều trị khỏi hẳn. Nếu tình trạng nhiễm trùng kéo dài hoặc điều trị không đúng cách có thể dẫn đến áp xe, bên trong chứa mủ và dịch viêm.
Trong trường hợp nhiễm trùng mạn tính, phổ biến nhất là bệnh lao hạch, những hạch này sẽ không biến mất mà tồn tại dai dẳng và có xu hướng tăng lên về số lượng và kích thước, hạch dính với nhau thành chùm, dính vào tổ chức xung quanh gây hạn chế vận động.
Một số bệnh truyền nhiễm khác cũng có thể là nguyên nhân gây hạch như HIV-AIDS, bệnh Brucella, bệnh mèo cào v.v.
BỆNH LÝ ÁC TÍNH
Một số bệnh ung thư cũng là nguyên nhân xuất hiện hạch nách: như U lympho ác tính Hodgkin và không Hodgkin, Ung thư vú, Ung thư hắc tố, bệnh bạch cầu cấp.. Các hạch tăng kích thước nhưng ít đau, đôi khi kèm theo mệt mỏi kéo dài, sốt không rõ nguyên nhân, vã mồ hôi về đêm, sút cân, có khi tự sờ thấy khối bất thường tại vú v.v. Những triệu chứng này không phải lúc nào cũng xuất hiện rõ ràng và điển hình.
Để xác định một hạch nách có tính chất ác tính hay không, người ta thường dùng xét nghiệm chọc hút tế bào bằng kim nhỏ [FNA] để lấy một số mẫu tế bào và quan sát dưới kính hiển vi, hoặc sinh thiết hạch làm giải phẫu bệnh.
Triệu chứng nổi hạch nách bao gồm cả nguyên nhân lành tính và ác tính, do đó khi xuất hiện nổi hạch nách sưng đau, hoặc tồn tại trong thời gian dài không biến mất, bạn cần đến các cơ sở chuyên khoa có uy tín để được chẩn đoán nguyên nhân và điều trị kịp thời.
Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội là nơi đi đầu về việc triển khai tầm soát ung thư sớm, với các gói khám từ cơ bản đến nâng cao nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dân. Với đội ngũ y bác sỹ nhiệt huyết, có trình độ chuyên môn cùng trang thiết bị hiện đại, không gian thiết kế xanh, bệnh viện là địa chỉ tin cậy để thăm khám và điều trị.
Để được tư vấn, hỗ trợ và đặt lịch hẹn khám vui lòng liên hệ theo SĐT CSKH: 1900 1070 [8h00 đến 18h00 từ thứ Hai đến thứ Bảy].
Chúc các bạn có sức khỏe tốt!
BS Nguyễn Việt Cường – Khoa Khám bệnh