Phương pháp dạy học lịch sử mới

I- Lý do chọn đề tài1- Cơ sở lý luậnNh chúng ta đã biết: Cuộc cải cách giáo dục đã và đang đợc triển khai ởcác trờng phổ thông, đòi hỏi đồng thời tiến hành cải cách hệ thống giáo dục, vềnội dung phơng pháp dạy.Các bộ môn về khoa học xã hội trong đó có bộ môn lịch sử ngày càng đợcnhận hức đúng vai trò và ý nghĩa của nó trong đo việc đào tạo thế hệ trẻ. Nhữngbiến chuyển to lớn sâu sắc trong thời đại chúng ta càng chứng tỏ sự đổi mới ph-ơng pháp dạy học, cũng cần phải đổi mới phơng pháp chuẩn bị bài giảng tronggiảng dạy lịch sử nói riêng cũng nh đối với các môn khoa học khác nói chung.Đó là yếu tố quyết định đến sự thành công của một giờ học, tạo niềm hứng thú,say mê, tìm tòi cho học sinh.2- Cơ sở thực tiễn.Bản thân tôi là một giáo viên đợc đào tạo từ khoa lịch sử của trờng đại họcs phạm. Trong suốt thời gian ra trờng và nhận công tác tôi cảm nhận rằng lịch sửlà một môn khoa học bởi nó đảm đơng sứ mệnh, nhiệm vụ của một nhà nghiêncứu. Nó trau dồi cung cấp cho thế hệ trẻ những hiểu biết về quá khứ, hiện tại vàtơng lại - đó lá tất cả nhứng gì mang giá trại vật chất và giá trị tinh thần mà nó đãvà đang diễn ra trong thòi gian không kể ngắn dài. Đặc biệt môn lịch sử lại làmôn học rất đợc chú trọng ở các nhà trờng phổ thông nói chung và Trung học cơsở nói riêng. Thông qua bài giảng, ngời thầy có thể giúp cho học sinh nắm đợcsự phát triển của xã hội loài ngời, những quy luật của xã hội, sự hng thịnh, suyvong của một đất nớc, những truyền thống lịch sử, những giá trị văn hóa của mộtdân tộc hoặc là của cả thế giới. Để từ đó giáo dục cho học sinh lòng yêu quê h-ơng, đất nớc, niềm tự hào dân tộc, tiếp thu và phát huy di sản văn hóa của nhânloại với những giá trị nhân văn truyền thống.Để làm đợc điều đó, trong những năm qua chúng ta đã có nhiều chuyên đềvề thay sách giáo khoa, về phơng pháp giảng dạy. Nhiều bài giảng đã kết hợpnhuần nhuyễn các họat động của Thầy và trò, phát huy tính tích cực, sự làm việccủa học sinh, các em có hứng thú sôi nổi trong học tập. Giáo viên thì đã tái tạolại không khí lich sử, hớng dẫn và phân tích sâu sắc về bản chất của các sự kiện.Tuy nhiên những bài giảng ấy cúng cha thật đồng đều ở các nhà trờng phổ thôngmà phần lớn những bài giảng của giáo viên chỉ truyền thụ đợc những kiến thứcđã trình bày trong sách giáo khoa, học sinh vừa nghe, vừa ghi chép, xen lẫnnhững câu hỏi của giáo viên và các em dựa vào tài liệu để trả lời. Điều nàychứng tỏ học sinh cha làm việc một cách tự giác, tích cực để tự mình hình thành1những hiểu biết về quá khứ và rút ra đợc những nội dung cơ bản về kiến thức lịchsử. Tồn tại điều này cũng là do một phần ở giáo viên cha chuẩn bị bài chu đáonên cha có thể phát huy tính t duy sáng tạo ở học sinh. Mặt khác, ở các giờ dạycó liên quan đến sự kiện lịch sử, giáo viên chỉ mới cung cấp kiến thức một cáchchung chung, cho nên học sinh cha đủ điều kiện để hình dung quá khứ cũng nhphân tích để tự rút ra đợc bản chất của các sự kiện lịch sử. Vì vậy, để trở thànhnhững Kỹ s tâm hôn mỗi thầy giáo, cô giáo phải ý thức rõ trách nhiệm củamình trong mọi khâu của quy trình dạy học. Điều quan trọng đối với mỗi giáoviên là khả năng chuyên môn, là trình độ nghề nghiệp.Quá trình tham gia các chuyên đề thay sách giáo khoa và nghiên cứu củabản thân. Tôi thấy: Cùng với việc đổi mới phơng pháp dạy học lịch sử thì vấn đềđổi mới phơng pháp chuẩn bị bài giảng của giáo viên là một vấn đề cấp bách vàrất cần thiết; là một khâu quan trọng, then chốt trong quá trình dạy học bởi nóquyết định cho sự thành công của một tiết dạy.Đây là đề tài mà tôi đã nung nấu và viết thành Sáng kiến kinh nghiệmtrong năm 2005 2006 và đã đợc xếp bậc 2. Từ nhận xét của phiếu đánh giáSáng kiến kinh nghiệm, phát huy những u điểm, khắc phục những nhợc điểm;Tôi đã bổ sung và chỉnh lý tham gia cuộc thi viết Sáng kiến kinh nghiệm nămhọc 2006 2007.Với thời gian suy nghĩ còn hạn chế, tôi rất mong đợc sự bổ sung góp ýkiến của nhà nghiên cứu chuyên môn và các đồng nghiệp để đề tài này mangnhiều tính khả thi trong lĩnh vực giáo dục.Xin chân thành cảm ơn!II- Nội dung sáng kiến1- Nhận thức vấn đề:Chúng ta đều biết rằng: Môn lịch sử là một môn tổng hợp nhiều kiến thứccủa các bộ môn khoa học. Nó đòi hỏi sự chính xác, chân thực của các sự kiệnlịch sử, sự phân tích sâu sắc mang tính triết học của các quy luật tự nhiện xãhội, quy luật chủ quan khách quan, sự am hiểu sâu sắc kiến thức văn học, nétvăn hóa mang dấu ấn của các sự kiện lịch sử, sự tinh tờng về hội họa để phântích đợc những dấu vết của đền, chùa, miếu mạo, thành quách, tranh ảnh mangnét văn hóa của ngời xa, đồng thời nó còn đòi hỏi kiến thức về nhân chủng học,dân tộc học, xã hội học.Vì những lý do đó, ngời giáo viên lịch sử phải không ngừng học tập,nghiên cứu, tìm hiểu gắn bó với những hiểu biết về đất nớc và của cả thế giớicũng nh tin tức thời sự hàng ngày. Quá khứ trong bài giảng của lịch sử luôn có2mối quan hệ với hiện tại và tơng lai. Có thể nào để giảng dạy lịch sử tốt mà thầycô lại không có những hiểu biết về thời sự, không đọc báo, tạp chí khoa họcchuyên ngành và liên quan. Sách báo hàng ngày cung cấp thêm cho ngời giáoviên lịch sử những t liệu cần thiết, gợi lên cho ta những suy nghĩ cụ thể liên quanđến bài giảng. Đơng nhiên, khi gắn bó với thời sự, sách báo, giáo viên dạy lịchsử phải có chỗ đứng rõ ràng, vứng chắc trên đờng lối quan điểm của Đảng vàNhà nớc. Đây là vấn đề thế giới quan, nhân sinh quan, phơng pháp luận có ýnghĩa thiết thực, quan trọng đói với mỗi giáo viên lịch sử. Góp phần nâng caotrình độ chuyên môn, cung cấp thêm những kiến thức cần thiết cho giáo viên khigiảng dạy nâng cao chất lợng trong đổi mới phơng pháp.Để làm đợc điều đó, một phần còn do tính tự lập, chủ động, kết hợp nhuầnnhuyễn giữa hoạt động của học trò với hoạt động dạy của thầy. Muốn đạt đợcđiều đó, giáo viên cần quan tâm đến vấn đề soạn bài, một khâu quan trọng củasự thành công và lập kế hoạch của bài giảng một cách thiết thực, cụ thể, vì vậyđổi mới phơng pháp chuẩn bị bài là một trong những khâu quan trọng và thenchốt nhất đối với mỗi ngời giáo viên trong đó có giáo viên lịch sử.2. Nội dung đổi mới phơng pháp chuẩn bị bài trong giảng dạy lịch sử.Đổi mới phơng pháp chuẩn bị bài là điều hết sức quan trọng và cần thiếtgóp phần nâng cao chất lợng giờ dạy và công tác chuyên môn. Nhng muốn đổimới phơng pháp chuẩn bị bài thì chúng ta phải căn cứ vào đặc trng của bộ mônlịch sử.2.1- Học tập lịch sử là quá trình nhận thức những vấn đề đã diễn ra trongquá khứ của đời sống vật chất và đời sống tinh thần trong xã hội, giúp các emhiểu về hiện tại và có cái nhìn hớng tới tơng lai.Trong đời sống xã hội, lịch sử có tác dụng quan trọng không chỉ về trí tuệmà cả về tình cảm t tởng. Ví dụ: Môn địa lý: nó đã giúp cho học sinh hiểu rõ vềđất nớc mình, về tài nguyên môi trờng để tăng thêm lòng yêu tổ quốc, yêu quêhơng, nâng cao trách nhiệm bảo vệ thiên nhiên; hay môn văn học: Nó giúp chohọc sinh hiểu giá trị nhân văn và yêu thích văn thơ để càng yêu quý hơn con ngờiViệt Nam Tuy nhiên, lịch sử có u thế hơn trong việc giáo dục t tởng, tình cảm,đạo đức, thẩm mỹ cho học sinh, về những con ngời và những việc thực của quákhứ, nó có sc thuyết phục cao, có sự rung cảm mạnh mẽ đối với thế hệ trẻ. Chonên, trong quá trình giảng dạy, giáo viên cần làm cho học sinh tiếp xúc đợc vớinhững hình ảnh cụ thể, chính xác về các sự kiện, hiện tợng lịch sử.Thế nhng, một thực tế trong sách giáo khoa là đôi khi còn trình bày mộtcách chung chung, trừu tợng và thậm chí khó hiểu, cha làm cho học sinh có khả3năng dễ dàng hình dung đợc quá khứ. Vì vậy, việc đầu tiên của chuẩn bị bàigiảng là giáo viên phải xác định đợc đúng trọng tâm, nội dung kiến thức cơ bảncủa từng bài giảng và lựa chọn việc tái tạo lịch sử bằng phơng pháp hợp lý nhât.Có thể đó là những lời nói sinh động, giàu hình ảnh của giáo viên nh: Tờngthuật, miêu tả, lể chuyện, nêu đặc điểm nhân vật Ví dụ: Giáo viên đa những tấm gơng anh dũng tuyệt vời của các chiến sỹđấu tranh đã hy sinh cho độc lập tự do của tổ quốc để nêu gơng cho học sinh tậpsuy nghĩ về trách nhiệm của mình đối với đất nớc. Các sự kiện về sự tàn ác giaman, sự phản phúc của bon cớp nớc bao giờ cũng gây cho học sinh sự công phấnmạnh mẽ; cảnh sống lầm than và cuộc sống đấu trang quật khởi của những ngờibị áp bức, của các dân tộc bị thống trị luôn luôn khơi dậy ở học sinh sự thôngcảm đồng tình sâu sắc và trong lịch sử, không chỉ giáo dục cho học sinh tìnhcảm biết yêu, biết ghét, trong đấu tranh giai cấp cũng nh sự căm thù của chủnghĩa anh hùng mà còn bồi dỡng cho các em biết quý lao động, yêu cái đẹp cóóc thẩm mỹ, biết cách ứng xử trong cuộc sống. Tuy nhiên để có đợc điều này thìlại rất cần đến sự am hiểu sâu sắc lịch sử,văn học cũng nh nghệ thuật trình bày,vốn sống và kinh nghiệm chuyên môn của mỗi giáo viên. Bên cạnh đó, bản thâncòn phải nhiệt tình say mê với nghề nghiệp, giáo viên phải dày công suy nghĩ,tìm tòi, chuẩn bị và lựa chọn phơng pháp phù hợp cho từng nội dung bài soạn.Ví dụ: Khi soạn bài Cách mạng t sản Pháp 1789 (lịch sử 8 ở phần thứnhất) Tình hình nớc Pháp trớc cách mạng. Trớc đây khi chuẩn bị giáo án nộidung của phần này thì ngoài việc giáo viên tóm lợc nội dung cơ bản trong sáchgiáo khoa, giáo viên chỉ chuẩn bị thêm bức tranh mô phỏng tình cảm nông dânPháp trớc cách mạng mà không giải thích khiến học sinh khi học xong bài nàyvẫn cha nắm rõ đợc nguyên nhân nào là nguyên nhân trực tiếp nguyên nhân nàolà nguyên nhân gián tiếp dẫn tới cuộc cách mạng t sản Pháp bùng nổ năm 1789.Hơn nữa, với nội dung của sách giáo khoa hiện hành so với sách cũ cóphần tóm lợc, nếu giáo viên không có sự chuẩn bị về nội dung và phơng phápdạy học khiến học sinh tiếp thu kiến thức một cách thụ động thì bài học sẽ trởthành một bài chính trị cứng nhắc, khô khan. Vì vậy, để nội dung bài học thêmphần phong phú ta phải đa ra những dẫn chứng về sự lạc hậu trong kỹ thuật nôngnghiệp, sự áp bức bóc lột của các tầng lớp, giai cấp có chức có quyền trong xãhội Pháp lúc bấy giờ bằng cách chuẩn bị nội dung tờng thuật của bức tranhTình cảnh nông thôn Pháp trớc cách mang Nội dung bài tờng thuật nh sau:Một nông dân già tay chống chiếc cuốc (tiêu biểu cho nên nông nghiệp lạc hậu)cõng trên lng quý tộc và tăng lữ (chịu sự áp bức). Trong túi áo, túi quần của ngời4nông dân có những tờ văn tự vay nợ, cầm cố ruộng đất. Các hình chim, thỏ nóilên đặc quyền của thế lực phong kiến (có quyền nuôi các loại vật này, nếu nôngdân bắt giết sẽ bị trừng phạt) và chuột phá hoại mùa màng.Qua nội dung bài tờng thuật đó giúp học sinh hiểu đợc nội dung cơ bản vềtình hình kinh tế, chính trị cúng nh mối quan hệ các đẳng cấp trong xã hội Pháptrớc Cách mạng. Và giáo viên có thể sơ kết nội dung của mục 2 để nói rõ đâychính nguyên nhân sâu xa dẫn tới bùng nổ cuộc cách mạng t sản Pháp năm1789.Một ví dụ khác: Khi dạy bài Các nớc Anh, Pháp, Đức, Mỹ cuối thế kỷXIX đầu thế kỷ XX (SGK lịch sử 8 mục II) để giúp học sinh hiểu thêm về bảnchất của chủ nghĩa đế quốc và các tổ chức độc quyền, để thấy đợc nỗi thống khổcủa những ngời bị áp bức trong xã hội t bản. Giáo viên sử dụng hình 32 tranh đ-ơng thời nói về các tổ chức độc quyền ở Mỹ để miêu tả: Đây là một con rắnkhổng lồ, có cái đuôi vơn xa, quấn chặt vào trụ sở chính quyền (Nhà trắng củaMĩ) há mồm to đe dọa, nuốt sống ngời dân (đối với những nhà t tởng t sản ChâuÂu và Mĩ, ngời phụ nữ đợc tợng trng cho sự tự do). Từ đây, đa ra kết luận về vaitrò quyền lực của các công ty độc quyền ở Mĩ, cấu kết chặt chẽ và chi phối nhànớc t sản để thống trị và khống chế cuộc sống của nhân dân đợc xem là tự do ởxã hội các nớc đế quốc.Tơng tự nh vậy, khi dạy bài Chiến tranh thế giới thứ hai 1939-1945(SGK lịch sử 8 phần II 2: Quân đồng minh phản công, chiến tranh kết thúc (từđầu năm 1943 đến tháng 8 năm 1945) thì giáo viên có thể viết một bài tờngthuật, miêu tả để dựng lại chiến dịch công phá Beclin của Hồng quân Liên xô.Hay trong chơng trình lịch sử lớp 7, khi dạy phần lịch sử địa phơng ởNghệ An thì giáo viên cần chuẩn bị những nội dung cơ bản để làm sáng tỏ ýnghĩa lịch sử địa phơng: Đó là bức tranh thu gọi của lịch sử dân tộc, cụ thể hóa,làm phong phú thêm lịch sử toàn quốc. Có thể đó là di tích lịch sử địa phơngnơi thờng đóng, nếu không thì có thể sử dụng t liệu ở địa phơng nơi gần nhất, cóthể là các di tích phản ánh sự kiện lịch sử tiêu biểu ở địa phơng hay lịch sử dântộc nhng xảy ra ở địa phơng, hoặc có thể là di tích liên quan tới các sự kiện lịchsử nằm trong chơng trình sách giáo khoa lịch sử phổ thông Ví dụ: Đất nớc trong thời kỳ một ngàn năm Bắc Thuộc, cùng với cả dântộc đấu tranh dành độc lập, ở Nghệ An có cuộc khởi nghĩa của Mai Thúc Loan.Ông đã chọn vùng Sa Nam (Nam Đàn) làm nơi xây dựng căn cứ và xây thànhVạn An làm nơi đóng đô hoặc dới triều Tây Sơn, gắn với ngời anh hùng áo vảicủa dân tộc Quang Trung; Ông đã cho xây dựng thành Phợng Hoàng Trung Đô 5hoặc khi thực dân Pháp xâm lợc nớc ta, Nghệ An cùng cả nớc bớc vào thời kỳlịch sử mới và đóng góp không nhỏ trong cuộc đấu tranh dành độc lập dân tộc.Khu bảo tàng Xô Viết Nghệ Tĩnh, Bảo tàng lịch sử, Bảo tàng quân khu IV haykhu tởng niệm Lê Hồng Phong, Phạm Hồng Thái, Mộ ông Đội Cung sẽ khắcsâu trong tâm trí học sinh các em có dịp đến thăm các khu di tích này. Đặc biệtNghệ An là quê hơng của Chủ tịch Hồ Chí Minh; các em có thể thấy đợc nhữnghình ảnh về thời thơ ấu và hoạt động của Bác Hồ. Đó là khu di tích Kim Liênbao gồm quê nội, quê ngoại và mộ của thân mẫu Bác Hồ là bà Hoàng Thị Loan.Những di tích đó giúp học hiểu về sự nghiệp và cuộc đời cách mạng oanhliệt của Bác Hồ cũng nh tình cảm của Ngời với nhân dân tỉnh nhà.Từ việc sử dụng những di tích lịch sử đó trong dạy học lịch sử ở trờng phổthông, chúng ta có thể dạy những sự kiện lịch sử dân tộc xảy ra ở Nghệ An hoặcnhững sự kiện lịch sử địa phơng trong tiến trình lịch sử chung của dân tộc.Hoặc khi dạy bài Văn hóa cổ đại lịch sử 6 - đây là bài mới đa vào chơng trìnhsách giáo khoa lịch sử 6, là một trong những bài rất khó dạy, nhng nội dung rấtphong phú đòi hỏi ngời giáo viên phải ngoài vốn kiến thức, sự hiểu biết nhấtđịnh về văn hóa cổ đại phơng Đông và phơng Tây, còn biết lựa chọn những kiếnthức cơ bản, thành tựu nổi bật nhất của văn hóa cổ đại để cung cấp cho học sinh.Ví dụ: Chữ viết là một thành tựu văn hóa ra đời do nhu cầu bức thiết củacon ngời nói chung và Nhà nớc nói riêng, là một sáng tạo vĩ đại; một di sản vôcùng quý giá của thời cổ đại. Vào khoảng thiên niên kỷ thứ IV trớc côngnguyên, c dân phơng Đông đã phát minh ra chữ viết (chữ tợng hình) và trên cơsở học tập, ngời Hy Lạp Rôma đã sáng tạo ra chữ cái mà ngày nay chúng tavẫn dùng. Lịch sử cũng là một thành tựu văn hóa nhng ngoài việc chuẩn bị cungcấp kiến thức cho học sinh thấy rõ về cách tính thời gian trong lịch sử thì giáoviên còn cung cấp thêm cho học sinh hiểu đợc rằng từ sự nghiên cứu về thiên vănhọc và lịch pháp, ngời xa đã xem trái đất là trung tâm còn các thiên thể khácquay xung quanh trái đất 2.2. Học tập lịch sử là để hình dung một cách rõ ràng, giải thích đúng cơsở khoa học về các hiện tợng, sự kiện lịch sử.Trong thực tế, các sự kiện và hiện tợng lịch sử nó xuất hiện một cách tùyý, ngẫu nhiên mà chính là những điều kiện lịch sử nhất định, tuân theo quy luậtnhất định. Vì vậy, khi chuẩn bị bài giảng chúng ta phải chuẩn bị các số liệu, câuhỏi, bảng thống kê, kết luận mang tính chất tất yếu của lịch sử.Ví dụ: Khi soạn bài: Chiến tranh thế giới thứ hai 1939 1945 mục III kết cục của chiến tranh thế giới thứ hai, chúng ta có thể lập bảng thống kê6cho hai cuộc chiến tranh. Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918) và chiếntranh thế giới thứ hai (1939-1945).Chiến tranhTG IChiến tranhTG II1. Những nớc tuyên bố tình trạng chiến tranh. 38 762. Số ngời bị động viên vào quân đội (Triệu ngời) 74 1103. Số ngời chết (Triệu ngời) 10 534. Số ngời bị thơng, tàn tật (Triệu ngời) 20 905. Thiệt hại về vật chất (USD) 338 40006. Chi phí quân sự trực tiếp (USD) 208 1384Hoặc khi dạy bài Các nớc Anh, Pháp, Đức, Mỹ cuối thế kỷ XIX đầu thếkỷ XX phần II.1 sách giáo khoa lịch sử 8 giáo viên có thể chuẩn bị kiến thức nộidung cơ bản để định hớng cho học sinh nhận thấy, trong sản xuất có sự chuyểnbiến đó là sự cạnh tranh đa đến tình trạng t bản lớn nuốt t bản nhỏ, tập trungsản xuất, các tổ chức độc quyền ra đời để học sinh thấy rõ trớc năm 1870, chỉmới có sự tự do cạnh tranh ở các nớc t bản chứ cha có đợc sự ra đời của các côngty độc quyền và đến thời điểm này, các công ty độc quyền đã chiếm u thế đồngthời chi phối toàn bộ đời sống kinh tế ở các nớc đó thì chủ nghĩa t bản chuyểnhẳn sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa. Giai đoạn cao nhất và cuối cùng của chủnghĩa t bản.Giáo viên có thể dẫn dắt học sinh vào vấn đề này qua nội dung của câuhỏi: Em nhận thấy cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, ở các nớc đế quốc Anh,Pháp, Mỹ đã có sự chuyển biến nh thế nào trong sản xuất? và nh vậy, trong quátrình chuẩn bị bài, nếu chúng ta chuẩn bị đợc các số liệu, bảng thống kê sự kiệnđể đối chiếu và so sánh, các câu hỏi hớng dẫn dắt phù hợp thì học sinh có thể rútra đợc những kết luận về những vấn đề lịch sử một cách rõ ràng, chính xác vàkhoa học hơn. Bên cạnh đó, bài giảng của giáo viên cũng sẽ không bị nhàm chánmà ngợc lại nó còn gây sự chú ý, mang tính sinh động hơn.2.3. Lịch sử thì sẽ đi qua nhng nó không hoàn toàn biến mất mà nó còn để lạinhững dấu vết qua ký ức nhân loại, qua những thành tựu văn hóa vật chất, quatranh ảnh, báo chí và đặc biệt và phơng tiện thông tin đại chúng.Khi chuẩn bị một bài giảng giáo viên cần phải biết su tầm những thông tincần thiết liên quan đến nội dung bài giảng, chuẩn bị chi tiết từng nội dung, hớngdẫn học sinh phân tích, đánh giá, khám phá những sử liệu đó để tái tạo và khẳngđịnh những vấn đề lịch sử.Ví dụ: Khi giảng bài Tình hình kinh tế văn hóa thế kỷ XVI XVIII(lớp 7) mục II.2 Văn học và nghệ thuật dân gian.7Khi giảng dạy mục nhỏ nghệ thuật dân gian ngoài việc cung cấpcho học sinh nội dung kiến thức trong sách giáo khoa, giáo viên cần thìm hiểuthêm những kiến thức cơ bản về tợng phật bà quan âm nghìn tay nghìn mắt; đặcbiệt có thể su tầm hình ảnh hoặc phóng to hình ảnh trong sách giáo khoa. Trongkhi giảng về hình ảnh minh họa, giáo viên nên sử dụng hệ thống câu hỏi để dẫndắt học sinh đi đến khẳng định rằng: Đây là bức tợng có thật ở chùa Bút tháp(Bắc Ninh); đây cũng là công trình điêu khắc nổi tiếng thể hiện tài nghệ của ôngcha ta. Bức tợng thể hiện ảnh một phật bà quan âm mà lại có vẻ đẹp tự nhiện,mềm mại của ngời phụ nữ Việt Nam. Các cánh tay xòe ra uyển chuyển nh độngtác múa. Tay và mắt là biểu hiện của trí tuệ và lao động, sự vơn lên của con ngời.Nghệ thuật điêu khắc ở đây đã thể hiện tính lạc quan yêu đời của ngời Việt Nam.Hoặc có thể su tầm thêm tranh ảnh dân gian: đánh vật, hứng dừa, tranh ĐôngHồ để học sinh hiểu rõ hơn về sự phát triển văn hóa của dân tộc trong thời giannày là: Mặc dù cuộc sống vật chất không đầy đủ nhng đời sống tinh thần rất dồidào, phong phú.2.4. Tuy nhiên trong quá trình cải tiến, đổi mới nội dung chuẩn bị bàigiảng của giáo viên thì vấn đề hết sức quan trọng và cần thiết đó là: Chúng taphải tổ chức cho học sinh, hớng dẫn học sinh cũng phải chuẩn bị bài trớc khi đếnlớp.Chẳng hạn, học sinh su tầm tranh ảnh, bản đồ, các câu văn câu thơ, cáccâu ca dao, tục ngữ, mẫu chuyện hoặc nhân vật lịch sử, hoặc có thể là những sốliệu cụ thể liên quan đến nội dung bài học của học sinh và bài dạy của giáo viênđể giúp học sinh chủ động tiếp thu kiến thức bài học, để tự hình thành nhữnghiểu biết về quá khứ lịch sử. Đồng thời, giáo viên phải hớng dẫn học sinh thảoluận, so sánh, tập phân tích tìm hiểu mối liên hệ giữa các vấn đề, các sự kiện lịchsử có liên quan. Bên cạnh đó, để sự thành công của bài giảng đợc tốt hơn, giáoviên còn phải biết phân thời gian hợp lý để mọi vấn đề trong bài giảng không bịloãng kiến thức mà sẽ giúp học sinh hiểu bài kỹ hơn, nhớ bài lâu hơn.III. Kết quả kiểm tra đánh giá tình hình tiếp thu bài củahọc sinhTrải qua một thời gian thực hiện, qua những lần thực tiễn kiểm tra đánhgiá với sự theo dõi sát sao của tôi và sự tích cực trong học tập của các em họcsinh tình hình học tập củanhững lớp đầu năm còn tồn tại chất lợng kém, đến thờiđiểm này, chất lợng học tập đã đợc nâng lên rõ rệt.8Một số điều đáng mừng là số điểm kém 0, 1, 2, đã đợc giảm xuống, mộtsố học sinh cá biệt không muốn học môn lịch sử và tất cả các môn học khác nóichung nhng đến thời điểm này, những em học sinh ấy đã có sự chuyển đổi rõ nét,đã dành đợc điểm 5, điểm 6, thậm chí có em giành đợc điểm 8, 9 và sự chuẩn bịđó đã giúp các em hứng thú hơn khi đến tiết học này.Chẳng hạn: Em: Nguyễn Đức Cờng lớp 9BEm: Cao Thị Nga lớp 8DEm: Cao Phan Anh lớp 7BBảng điều tra khảo sát kết quảLần 1:Lớp Số HS Điểm chuẩn bị Điểm trả lời Kết quả9A 34 20 8 40%8D 37 20 7 35%7B 40 20 6 33%Lần 2:Lớp Số HS Điểm chuẩn bị Điểm trả lời Kết quả9A 34 25 12 48%8D 37 25 13 52%7B 40 25 14 56%Lần 3:Lớp Số HS Điểm chuẩn bị Điểm trả lời Kết quả9A 34 30 19 63%8D 37 30 21 70%7B 40 30 23 76%Qua bảng điều tra khảo sát chất lợng từ phía học sinh về việc thay đổi ph-ơng pháp soạn giảng của giáo viên trong giảng dạy môn lịch sử ở trờng Trunghọc cơ sở thì việc đổi mới ấy đã làm cho kết quả học tập của học sinh có chiềuhớng chuyển biến rõ rệt và đã mang lại hiệu quả cao trong lĩnh vực giáo dục. Tôitin tởng rằng, với cách chuẩn bị bài kỹ lỡng của cả học sinh và giáo viên trongmỗi tiết học, buổi học thì không chỉ ở môn lịch sử đạt đợc kết quả nh trên mà kểcả các môn học khác trong chơng trình học phổ thông đềumang tính khả thi hơn,chất lợng hơn. Bởi vì mỗi tiết học đã có sự chuẩn bị từ thầy cô và học sinh thì bàihọc sẽ phong phú hơn, ngời học và ngời dạy đóng vai trò chủ động hơn trongquá trình truyền thụ và tiếp thu kiến thức.Có đợc kết quả ấy một phần là bởi sự quan tâm, tìm tòi, bởi lòng nhiệthuyết, yêu nghề, yêu trẻ của bản thân tôi. Cũng nh tính ham muốn tìm đến9những cái hay, cái đẹp ở quá khứ của các em qua những biểu tợng lịch sử tronggiờ học chính khóa hoặc ngoại khóa với những di tích, sự kiện lịch sử gắn liềnvới nội dung bài học mà giúp các em hiểu bài nhanh hơn. Một phần khác là dobởi đợc sự quan tâm tạo điều kiện chăm sóc của gia đình và đầu t bổ sungchuyên môn của nhà trờng qua những lần thao giảng lập thành tích chào mừngnhững ngày lễ lớn hoặc trong những đợt kiểm tra thờng xuyên, kiểm tra định kỳ.IV. Bài học kinh nghiệmVới những nội dung thực hiện đổi mới nh trên tôi đã thực nghiệm nhiềunăm và rút ra đợc 4 bài học chủ yếu khi soạn giảng cho bản thân mình.Một là: Với trách nhiệm của bản thân: Giáo viên bộ môn trớc hết phảikhông ngừng học tập, bồi dỡng để nâng cao nghiệp vụ chuyên mônHai Là: Khi chuẩn bị bài giảng, giáo viên cần phải tập trung s tầm, đầu tsuy nghĩ, tìm cách lý giải để các kênh hình, kênh chữ trong bài học đợc cụ thểhóa. Có nh vậy, bài dạy của chúng ta mới không bị nhàm chán mà sẽ phát huythêm tính tò mò của các em để mong muốn mình hiểu bài nhanh hơn, nhớ bàilâu hơn.Ba là: Ngoài nội dung cơ bản cần chuẩn bị cho bài giảng mỗi giáo viêncũng cần phải có lòng nhiệt huyết yêu nghề, sẵn sàng kiến nghị những vấn đề cóliên quan hoặc khó hiểu để cùng đồng nghiệp tham luận, giải quyết.Bốn là: Việc đổi mới phơng pháp chuẩn bị bài giảng, giáo viên sẽ đào sâuvà tìm ra những hớng giải quyết nhằm phát huy tính tích cực của bài giảng đểnội dung kiến thức cần truyền đạt cho học sinh ngày càng phong phú hơn, đầyđủ hơn, súc tích hơn và dễ hiểu hơn sau mỗi lần soạn giảng.Bên cạnh đó, giáo viên cũng cần phải nhắc nhở và động viên học sinhtrong việc chuẩn bị cho nội dung bài học của mình. Nếu bài có liên quan đếnbản đồ lịch sử, học sinh nên tự vẽ bản đồ để dễ hiểu hơn về diễn biến của mộtcuộc khởi nghĩa hay một cuộc chiến tranh để giúp các em chủ động hơn tronggiờ học. Ngoài ra, học sinh nên su tầm thêm tranh ảnh, tài liệu văn học có liênquan đến nội dung của bài học để tự mình tái tạo lịch sử giúp cho quá trình nhậnthức, tiếp thu, lĩnh hội kiến thức đợc phong phú hơn và sâu sắc hơn.V. Kết luận chungQua các đợt học chuyên đề thay sách giáo khoa trung học cơ sở đợc ngànhgiáo dục tổ chức trong dịp hè, trong đó có môn lịch sử. Tôi đã đúc rút ra đợc đổimới nội dung chuẩn bị bài giảng là một khâu hết sức quan trọng và cần thiết, bởi10nó góp phần quan trọng trong việc quyết định cho sự thành công của bài giảng.Có thể nói, việc đổi mới phơng pháp chuẩn bị bài trong giảng dạy lịch sử là mộtyêu cầu không thể thiếu đợc đối với giáo viên trong quá trình thực hiện thay đổinội dung phơng pháp dạy học.Trên đây là phần trình bày mà tôi đã rút ra đợc trong quá trình giảng dạytại trờng Trung học cơ sở cũng nh trong quá trình học tập, tham gia các chuyênđề thay sách giáo khoa của ngành giáo dục. Tuy nhiên để có đợc đề tài này, tôiđã tham khảo và tiếp thu ý kiến của đồng nghiệp cũng nh dựa vào tài liệu sáchgiáo viên và sách giáo khoa để rút ra kinh nghiệm riêng cho mình. Và cũng nhờcó sự đổi mới trong phơng pháp soạn bài nh vậy mà tôi càng cảm thấy tự tin hơntrong việc dạy học lịch sử ở trờng phổ thông.11