Chúng ta có một số cách để có thể xác định được hướng trên bản đồ như dự vào hệ thống kinh tuyến, vĩ tuyến, dựa vào mũi tên chỉ hướng Bắc hay theo quy ước trên bản đồ địa lý. Trong bài viết này mình sẽ điểm qua một số cách xác định phương hướng trên bản đồ.
1. Xác định phương hướng dựa vào kinh tuyến, vĩ tuyến
Vĩ tuyến là một đường tròn nối tất cả các điểm có cùng vĩ độ. Trên Trái Đất, đường tròn này có hướng từ đông sang tây. Kinh tuyến là một nửa đường tròn trên bề mặt Trái Đất, nối liền hai Địa cực, có độ dài khoảng 20.000 km, chỉ hướng bắc – nam và cắt thẳng góc với đường xích đạo. Từ đó dựa vào cách đường kinh tuyến và vĩ tuyến mà ta có thể xác định được phương hương trên bản đồ một cách dễ dàng. Như hình ảnh bên dưới vĩ tuyến là những đừng chạy ngang, còn kinh tuyến là những đường chạy dọc.
- Đầu bên phải và của vĩ tuyến chỉ hướng đông, bên trái chỉ hướng tây.
- Đầu phía trên kinh tuyến chỉ hướng bắc, phía dưới chỉ hướng nam.
2. Xác định phướng hướng dựa vào mũi tên chỉ hướng Bắc trên bản đồ
Với những bản đồ lược đồ không thể hiện các đường kinh, vĩ tuyến thì dựa vào mũi tên chỉ hướng Bắc trên bản đồ để xác định hướng Bắc, sau đó tìm các hướng còn lại. Bạn chú ở góc hoặc cạnh của bản đồ xem có hình ảnh một mũi tên không, nếu có thì hướng của mũi tên chỉ chính là hướng Bắc, mũi tên thường được ký hiệu chữ N hoặc B. Chú ý hình dạng mũi tên trên mỗi loại bản đồ có thể khác nhau. Bạn có thể mang sổ hồng nhà mình ra kiểm chứng.
3. Xác định phương hướng trên bản đồ theo quy ước
Theo quy ước trên bản đồ địa lý, khi bạn nhiền vào bản đồ thì phía nam ở bên dưới, phía bắc ở bên trên, phía đông bên tay phải, phía tây bên tay trái [trên bắc – dưới nam – phải đông – trái tây]. Khi đã xác định được một hướng thì bạn hoàn toàn có thể xác định được các hướng còn lại trên bản đồ một cách dễ dàng.
Khi đo cự ly của 1 đoạn thẳng trên bản đồ ta có thể dùng một số phương tiện đo như: thước milimet, compa, …
- Đo bằng thước milimet: Đặt cho cạnh thước nối qua 2 điểm cần đo, số đo trên thước được bao nhiêu centimet nhân với tỷ lệ bản đồ sẽ được kết quả đo.
Ví dụ: đo từ A → B trong bản đồ tỷ lệ 1/25.000 được 3cm, cự ly thực địa trên bản đồ sẽ là 3cm x 25.000 = 75.000 cm = 750m thực tế.
- Đo bằng băng giấy: [Băng giấy chuẩn bị trước có độ dài 20cm rộng 5cm mép băng giấy phải thẳng] Đặt cạnh băng giấy qua 2 điểm cần đo trên bản đồ, đánh dấu lại đặt lên thước đo tỷ lệ trên bản đồ sẽ ra số thực tế.
- Đo bằng compa: Mở độ rộng compa đặt lên 2 điểm cần đo, sau đó đặt lên thước tỷ lệ trên bản đồ sẽ ra số đo thực tế
Có thể đo bằng băng giấy, compa, hoặc bằng dây đo từng đoạn thẳng cộng lại hoặc dùng dây uốn theo đoạn đo rồi đặt lên thước cm hoặc thước tỷ lệ trên bản đồ.
Hiện nay có thêm cách đo bằng đồng hồ bánh răng, hoặc dùng máy vi tính scan bản đồ lên máy, dùng trỏ chuột rê mũi tên từ điểm A đến điểm B máy sẽ tự tính toán
- Đo diện tích ô vuông
+ Đo diện tích ô vuông đủ:
Trên bản đồ địa hình đều có hệ thống ô vuông, mỗi ô vuông được xác định diện tích cụ thể tùy theo tỷ lệ của từng bản đồ.
Với công thức: S = a2
Trong đó: S là diện tích 1 ô vuông,
a là cạnh của 1 ô vuông.
| Tỷ lệ bản đồ | Cạnh ô vuông [cm] | Diện tích tương ứng ngoài thực địa |
| 1:25.000 | 4 cm | 1 km2 |
| 1:50.000 | 2 cm | 1 km2 |
| 1:100.000 | 2 cm | 4 km2 |
| 1:200.000 | 5 cm | 100 km2 |
+ Đo diện tích ô vuông thiếu
Chia cạnh ô vuông có diện tích cần đo thành 10 phần bằng nhau, kẻ các đường giao nhau vuông góc ta có 100 ô nhỏ. Đếm tổng số ô con hoàn chỉnh, các ô không hoàn chỉnh đếm tổng số rồi chia đôi lấy tổng số ô nhỏ x với diện tích 1 ô nhỏ sẽ được kết quả cần đo.
- Đo diện tích 1 khu vực
Là tổng diện tích ô vuông đủ + diện tích ô vuông thiếu
Công thức tính :
Trong đó: A: diện tích của 1 khu vực cần tìm
n : số ô vuông đủ
s: diện tích của 1 ô vuông đủ
1/s : là diện tích của các ô vuông nhỏ tự kẻ
p: số ô vuông nhỏ tự kẻ
Khi tính phải đếm có bao nhiêu ô vuông đủ cộng số ô vuông thiếu theo cách tính như trên, sau đó nhân với diện tích 1 ô vuông đủ.
a] Tọa độ sơ lược
- Sử dụng trong trường hợp trong ô vuông chỉ có 1 mục tiêu M, hoặc có nhiều mục tiêu nhưng tính chất khác nhau.
- Xác định tọa độ chỉ mục tiêu:
Xác định tọa độ chỉ mục tiêu bằng tọa độ sơ lược, phải tìm 2 số cuối cùng của đường hoành độ [ghi ở khung đông tây], và 2 số cuối cùng của đường tung độ [ghi ở khung bắc nam] bản đồ. Tìm giao điểm của tung độ và hoành độ tại ô vuông có chứa mục tiêu M cần tìm. M nằm phía trên của đường kẻ ngang và bên phải của đường kẻ dọc]
Ví dụ: tọa độ sơ lược điểm M [25.36]
Cách đọc mục tiêu độc lập M [25.36]
b] Tọa độ ô 4 và ô 9
- Tọa độ ô 4: là cách chia ô vuông ra thành 4 phần bằng nhau, đánh dấu bằng chữ in hoa A, B, C, D từ trái qua phải, từ trên xuống dưới.
Cách viết : M [25.36B]
- Tọa độ ô 9: là cách chia ô vuông tọa độ sơ lược thành 9 phần bằng nhau, đánh dấu các ô vuông bằng chữ Ả Rập từ 1 đến 9 theo quy tắc, số 1 là góc Tây Bắc thuận theo chiều kim đồng hồ, số 9 ở chính giữa, viết tên mục tiêu kết hợp với tọa độ sơ lược của điểm đó và ký hiệu của từng ô.
Ví dụ M [25.36.9]
c]Tọa độ chính xác
Là xác định tọa độ của 1 điểm nằm trong ô vuông tọa độ, tìm ra độ chênh lệch về mét so với hệ trục gốc hoặc tọa độ sơ lược của điểm đó.
- Độ chênh lệch trục X gọi là
X- Độ chênh lệch trục Y gọi là
YCách đo tọa độ chính xác đến mét ở 1 điểm là lấy tọa độ sơ lược X.Y + với phần cự ly vuông góc từ vị trí điểm đó đến đường hoành độ
x đến đường tung độ y- Tọa độ chính xác sẽ là
+ X = tọa độ sơ lược +
X+ Y = tọa độ sơ lược +
YVí dụ: xác định tọa độ chính xác của điểm M sau khi đã đo được khoảng cách từ
M đến hoành độ là 1,5cm.
M đến tung độ là 1,6cm
- Với bản đồ tỷ lệ 1:25.000. Cách tính như sau:
+
X = 25.000 x 1,5 = 375m+
Y= 25.000 x 1,6 = 400mTọa độ chính xác sẽ là:
X = 25km + 375m = 25.375m
Y= 36km + 400m = 36.400m
Là làm cho hướng Bắc bản đồ trùng với hướng Bắc của thực địa. Có 3 phương pháp định hướng như sau :
- Định hướng bằng địa bàn
- Định hướng bằng địa vật dài thẳng
- Định hướng bằng đường phương hướng giữa 2 địa vật.
Khi ra thực địa, sau khi định hướng bản đồ, phải xác định điểm đứng lên bản đồ, có 2 phương pháp cơ bản như sau :
- Phương pháp ước lượng cự ly
+ Chọn một đối tượng quan sát rõ và có ghi ký hiệu trên bản đồ
+ Đặt cạnh thước qua vị trí chính xác của ký hiệu và xoay thước ngắm đối tượng đã chọn ở thực địa ; kẻ đường chì mờ theo cạnh thước.
+ Ước lượng cự ly từ vị trí đang đứng đến đối tượng ở thực địa đã chọn, đổi cự ly theo tỉ lệ bản đồ rồi đo từ ký hiệu theo đường kẻ cự ly vừa đổi theo tỉ lệ và chấm trên đường kẻ, đó là điểm đứng trên bản đồ.
- Phương pháp giao hội
+ Chọn 2 đối tượng ở thực địa mà trên bản đồ có ghi rõ ký hiệu
+ Dùng thước ngắm và kẻ đường chì mờ như ở phương pháp ước lượng cự ly
+ Điểm giao nhau của 2 đường chì mờ là điểm đứng trên bản đồ.
Đối chiếu bản đồ với thực địa để xác định cụ thể những đối tượng liên quan đến nhiệm vụ trên thực địa hoặc bổ sung các đối tượng ở thực địa mà trong bản đồ chưa có.
Có 2 phương pháp đối chiếu là phương pháp ước lượng cự ly và phương pháp giao hội.
- Thứ tự tiến hành phương pháp ước lượng cự ly giống như xác định điểm đứng trên bản đồ, chỉ khác: đặt thước vào vị trí điểm đứng, xoay thước ngắm lần lượt từng đối tượng.
- Phương pháp giao hội cơ bản cũng giống như giao hội khi xác định điểm đứng trên bản đồ, chỉ khác: phải đến 2 vị trí xác định 2 điểm đứng trên bản đồ và ngắm thước qua từng điểm đứng đến đối tượng ở thực địa ; điểm 2 đường kẻ chì cắt nhau là vị trí đối tượng trên bản đồ.
Là làm cho hướng Bắc bản đồ trùng với hướng Bắc của thực địa. Có 3 phương pháp định hướng như sau : Định hướng bằng địa bàn; Định hướng bằng địa vật dài thẳng ...
Sites.google.com 9 phút trước 157 Like
Ta dựa vào địa vật hình tuyến như đường sắt, đường ô tô,… để định hướng bản đồ. Đặt bản đồ nằm ngang và xoay cho đến khi phương của địa vật hình tuyến trên ...
Tailieu.vn 4 phút trước 276 Like
Đây là phương pháp chính xác để định hướng bản đồ. Các bước cần phải làm để định hướng một bản đồ có sử dụng địa bàn. - Tính toán độ lệch từ của bản đồ [sự ...
Samdict.com.vn 7 phút trước 190 Like
Nhưng các địa vật này lại có ý nghĩa rất quan trọng về mặt định hướng. Để biểu thị chúng trên bản đồ, người ta dùng phương pháp vẽ tượng ...
File.vnua.edu.vn 7 phút trước 1586 Like
Trong quân sự: Bản đồ địa hình giúp người chỉ huy nắm chắc các yếu tố để chỉ ... định hướng bản đồ, phải xác định điểm đứng lên bản đồ, có 2 phương pháp cơ ...
Voer.edu.vn 5 phút trước 1258 Like
Để xác định phương hướng, tính toán phần tử bắn cho các loại pháo, tính ... Bản đồ ĐHQS Việt Nam dùng phương pháp chiếu hình Gauss hoặc UTM.
Gdqpan.hueuni.edu.vn 1 phút trước 294 Like
BÀI GIẢNG BẢN ĐỒ QUÂN SỰ Chương I. BẢN ĐỒ ĐỊA HÌNH I- CƠ SỞ TOÁN HỌC VÀ DANH PHÁP ... Các bản đồ của Việt Nam vẽ theo phương pháp chiếu Gau-xơ [Gauss nhà
Text.123docz.net 4 phút trước 1738 Like
Khi đo, tính để đọc kết quả nhanh chóng trên thước các khoảng nhỏ được gạch ngang bằng ... Định hướng bản đồ có 3 phương pháp cơ bản sau:.
Lytuong.net 10 phút trước 1449 Like
Chúng ta có một số cách để có thể xác định được hướng trên bản đồ như dự vào hệ thống kinh tuyến, vĩ tuyến, dựa vào mũi tên chỉ hướng Bắc ...
Toivoiban.com 4 phút trước 1846 Like
Trong cuộc sống, chúng ta sẽ thường dùng la bàn để xác định phương hướng. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp không có la bàn, đặc biệt là những lúc gặp khó khăn, ...
Toploigiai.vn 5 phút trước 126 Like
Đó là phương pháp dùng các ký hiệu ngoài tỷ lệ để thể hiện các đối tượng xác tại các điểm hoặc có kích thước không thể hiện được theo tỷ lệ bản ...
Gis21.thuathienhue.gov.vn 1 phút trước 202 Like
BÀI GIẢNG BẢN ĐỒ QUÂN SỰ Chương I. BẢN ĐỒ ĐỊA HÌNH I- CƠ SỞ TOÁN HỌC ... Phương pháp chiếu đồ Khi thiết lập bản đồ các yếu tố: Góc, tỉ lệ, ...
Timtailieu.vn 9 phút trước 1445 Like
Niềng xoay la bàn được dùng để chuyển hướng la bàn thành các góc phương vị cụ thể. Mép ngoài của niềng xoay gồm các vạch chỉ độ, có 360o, mỗi li ...
Wetrek.vn 1 phút trước 353 Like
Bản đồ địa lí chung là loại bản đồ thể hiện một cách đồng đều tất cả các yếu tố địa lí trên bề mặt đất bao gồm cả yếu tố tự nhiên và yếu tố kinh ...
Www.bando.com.vn 9 phút trước 317 Like
Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp không có la bàn, đặc biệt là những lúc gặp khó khăn, nguy ...
Giaovienvietnam.com 3 phút trước 1145 Like
Để thuận tiện cho các mục đích sử dụng khác nhau, có nhiều cách để phân loại như: bản đồ theo nhóm đối tượng, bản đồ theo nội dung, bản đồ lãnh ...
Ekgis.com.vn 7 phút trước 1689 Like
Người sử dụng bản đồ có khả năng xác định được rất nhiều trị số khác nhau như: Toạ độ, biên độ, độ dài, khoảng cách, diện tích, thể tích, phương ...
Ungdungmoi.edu.vn 1 phút trước 1004 Like
Bạn có thể phỏng định phương hướng bằng cách nhìn vào thân cây. Phía nào ẩm ... thường dùng địa bàn với và bản đồ để xác định những mốc chuẩn cho một chặng.
Www.vqgnuichua.vn 5 phút trước 1400 Like
Để đo được góc phương hướng, trên địa bàn có cấu tạo hệ thống kim nam ... pháp tiến hành: Xác định điểm đứng và vị trí mục tiêu lên bản đồ, ...
Sqlq1.edu.vn 9 phút trước 453 Like