Giá ôtô ở Việt Nam đang cao gấp đôi các nước như Mỹ, Đức hay Australia, và cao gần gấp rưỡi các nước “láng giềng” như Thái Lan hay Indonesia.
- So giá ôtô tại các nước Đông Nam Á / Giá ôtô ở Việt Nam đắt nhất nhì thế giới
Dựa trên mức giá so sánh với thị trường Mỹ, chuyên trang về ôtô Jalopnik đưa ra danh sách 10 nước có giá xe hơi đắt nhất thế giới. Danh sách này không có Việt Nam, nhưng nếu xét ở mức tương đương, giá xe ở Việt Nam đang thuộc hạng đắt nhất, nhì thế giới – chỉ thua một số nước “đặc biệt” kiểu đóng cửa kinh tế như Cuba, hay phải hạn chế phương tiện vì có diện tích quá nhỏ bé như Singapore.
Bây giờ, chúng ta hãy cùng so sánh giá xe ở Việt Nam với 5 quốc gia thuộc 4 châu lục khác nhau là Mỹ [châu Mỹ], Đức [châu Âu], Australia [châu Úc] và Thái Lan, Indonesia [châu Á]. Phép so sánh này chỉ mang tính chất tương đối, nhưng ít ra, nó cũng giúp chúng ta hình dung xem giá xe ở Việt Nam đang ở đâu?
Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, năm 2016, Việt Nam có mức thu nhập bình quân đầu người đạt 2.215 USD/người/năm. Ở Mỹ chỉ số này là 57.000 USD, cao hơn 26 lần Việt Nam. Chỉ số chênh lệch là vậy, nhưng khổ nỗi, một người dân ở một nước đang phát triển như ở Việt Nam lại phải mua xe ôtô với số tiền cao gấp 2 lần so với một người dân ở nước đang nằm trong Top 5 quốc gia giàu nhất thế giới như Mỹ.
Lấy ví dụ về giá của 2 mẫu xe đang được nhiều người dùng ở Việt Nam là Ford Fiesta và Toyota Camry 2.5G chẳng hạn. Bản tiêu chuẩn của Fiesta hiện tại chỉ có giá khởi điểm 13.660 USD, Camry là 23.070 USD tại thị trường Mỹ, nhưng ở Việt Nam, người mua phải bỏ ra số tiền lần lượt là 25.389 USD và 54.198 USD, cao gấp 2 lần tại Mỹ. Đấy là câu chuyện của những mẫu xe có mức giá trung bình, với những chiếc xe sang, giá xe ở Việt Nam thậm chí còn cao gần gấp 3. Người Mỹ chỉ phải chi 99.575 USD để sở hữu S500 của Mercedes-Benz, còn người Việt bỏ ra tới 286.735 USD.
Giá xe ở Việt Nam so với các nước châu Âu hay châu Úc cũng chịu cảnh đắt gấp đôi. Dù Fiesta tại Việt Nam hay tại Đức hoặc Australia đều là xe nhập khẩu, nhưng người Đức chỉ phải chi hơn 13.000 USD, người Australia trả gần 12.000 USD là có thể sở hữu mẫu xe nhỏ của Ford. Rẻ hơn đúng một nửa so với mức giá 25.389 USD mà người Việt phải chi để “rước” được Ford Fiesta về nhà.
Gần gũi hơn, hãy nhìn sang các nước nằm trong khu vực ASEAN là Thái Lan và Indonesia. Tại Indonesia, từ 8 năm trước, Chính phủ nước này đã lên kế hoạch phát triển xe cỡ nhỏ, giá rẻ. Xe giá rẻ được quy định rõ có giá từ 4.400 USD đến 7.400 USD, tiêu thụ nhiên liệu tối đa 5 lít/100 km. Tỷ lệ nội địa hóa bắt buộc là 60%. Mục tiêu của Indonesia là để người dân có mức thu nhập từ trung bình có cơ hội sở hữu xe hơi, đồng thời tăng sản lượng, phát triển công nghiệp ôtô.
Kết quả là đến nay, 1 loạt các mẫu xe giá rẻ đã ra đời đáp ứng nhu cầu của người dân. Tầng lớp bình dân ở Indonesia giờ có thể dễ dàng mua 1 chiếc xe giá dưới 10.000 USD với động cơ 1.0L như Mitsubishi Mirage, Daihatsu Ayla, Honda Brio Satya... Ở Việt Nam thì không chuyện đó.
Tại Việt Nam, chiếc Suzuki Swift lắp ráp trong nước có giá bán 609 triệu đồng, nhưng tại Thái Lan giá bán ra chỉ có 600.000 Bath - tức gần 400 triệu đồng. Cùng có nhà máy và lắp ráp trong nước nhưng giá xe ở Việt Nam lại cao gấp 1,5 lần Thái Lan [trường hợp cụ thể là mẫu Swift của Suzuki], điều này chứng tỏ một chiếc xe tại Việt Nam phải gánh quá nhiều loại thuế - phí nên giá xe mới cao hơn hẳn.
Như vậy là dù thu nhập bình quân đầu người chỉ hơn 2.000 USD/năm, vẫn thuộc diện nước nghèo, thế nhưng Việt Nam lại đang là quốc gia có giá xe hơi thuộc vào loại đắt nhất thế giới, gấp 2 đến 3 lần so với các nước phát triển và khoảng 1,5 lần so với các nước trong khu vực.
Bấy lâu nay, bất kỳ ai đang quan tâm đến việc mua xe hơi bằng chính đồng tiền của mình, cũng đều rất bất bình vì giá cao một cách phi lý.
Thu nhập bình quân đầu người chưa nổi 2.000 USD/năm, vẫn thuộc diện nước nghèo, thế nhưng Việt Nam lại đang là quốc gia có giá xe hơi thuộc vào loại đắt nhất thế giới, gấp hơn hai lần so với các nước phát triển và khoảng 1,5 lần so với các nước trong khu vực.
Thu nhập thấp, mua xe giá cao
Theo số liệu thống kê từ Bộ Công Thương, năm 2013, Việt Nam có mức thu nhập bình quân đầu người đạt 1.960USD/người/năm. Ở Mỹ chỉ số này là 50.708 USD, cao hơn 26 lần Việt Nam. Chỉ số chênh lệch là vậy, nhưng khổ nỗi, một người dân ở một nước đang phát triển như ở Việt Nam lại phải mua xe ôtô với số tiền cao gấp 2,5 lần so với một người dân ở nước đang nằm trong Top 5 quốc gia giàu nhất thế giới như Mỹ.
Lấy ví dụ về giá của mẫu xe Toyota Camry [một mẫu xe được ưa chuộng cả ở Mỹ và Việt Nam]. Ở Mỹ mẫu Camry L đời 2013 động cơ 2.5L I4 có giá khởi điểm hơn 22.000 USD, phiên bản cao nhất là XLE động cơ 3.5L V6 có giá chưa tới 30.500USD. Còn ở Việt Nam, nếu muốn sở hữu Toyota Camry 2.5Q hay 2.5G [cùng dung tích xi-lanh với Camry L 2.5 tại Mỹ], người mua phải bỏ ra số tiền gần 60.000USD, cao gần gấp 3 lần tại Mỹ.
Gần gũi hơn, hãy nhìn sang các nước nằm trong khu vực ASEAN là Thái Lan và Indonesia. Tại Indonesia, 5 năm trước, Chính phủ đã lên kế hoạch phát triển xe cỡ nhỏ, giá rẻ. Xe giá rẻ được quy định rõ có giá từ 4.400 USD đến 7.400 USD, tiêu thụ nhiên liệu tối đa 5 lít/100 km. Tỷ lệ nội địa hóa bắt buộc là 60%. Mục tiêu của Indonesia là để người dân có mức thu nhập từ trung bình có cơ hội sở hữu xe hơi, đồng thời tăng sản lượng, phát triển công nghiệp ôtô.
Kết quả là đến nay, 1 loạt các mẫu xe giá rẻ đã ra đời đáp ứng nhu cầu của người dân. Tầng lớp bình dân ở Indonesia giờ có thể dễ dàng mua 1 chiếc xe giá dưới 10.000 USD với động cơ 1.0L như Mitsubishi Mirage, Daihatsu Ayla, Honda Brio Satya... Ở Việt Nam thì không chuyện đó.
Tại Thái Lan, chiếc Toyota Yaris phiên bản E có giá bán 17.700 USD tức chưa đến 400 triệu đồng, khi nhập khẩu về Việt Nam giá lên tới 661 triệu đồng. Suzuki Swift lắp ráp tại Việt Nam có giá bán 550 triệu đồng, nhưng tại Thái Lan giá bán ra chỉ có 15.000 USD tức hơn 300 triệu đồng.
Thu nhập bình quân đầu người Thái Lan năm 2013 đạt trên 10.000 USD, còn Indonesia cũng đạt trên 5.000 USD, trong khi Việt Nam chưa nổi 2.000 USD/người/năm. Vậy nhưng giá xe ôtô tại Việt Nam cao hơn 1,5 lần so với 2 nước này.
Qua đó mới thấy, dân Thái Lan, Indonesia có cơ hội tiếp cận với ôtô dễ dàng biết chừng nào, còn với người Việt Nam vẫn chỉ là giấc mơ xa vời.
Giá xe “cắt cổ” vì đâu?
Theo các chuyên gia kinh tế, sở dĩ người tiêu dùng Việt Nam đang phải trả đắt gấp 3 lần so với người Mỹ, gấp 1,5 lần Thái Lan, Indonesia cho một chiếc xe tương đương là vì cho đến lúc này, toàn bộ thị trường vẫn bị chi phối bởi các nhà sản xuất ôtô nước ngoài hoặc các liên doanh với nước ngoài mà không có đối trọng từ bất cứ nhà sản xuất nội địa nào, hay mức giá cạnh tranh nào từ các sản phẩm nhập ngoại.
Thêm vào đó là chính sách thuế rất cao của Chính phủ áp cho mặt hàng này. Người dân Việt Nam muốn sở hữu một chiếc ôtô, họ phải trả cho chiếc xe ấy rất nhiều loại thuế và phí. Chính bởi gánh nặng thuế và phí hiện nay mà người tiêu dùng Việt Nam, với mức thu nhập rất khiêm tốn, song nếu muốn có một chiếc xe hơi "hạng trung”, họ phải trả giá cho chiếc xe đó với mức tiền cao gấp 3 lần mức giá thế giới đối với chiếc xe cùng loại.
Ngoài ra, còn phải kể đến yếu tố hiệu quả của sản xuất. Một chuyên gia lâu năm trong ngành công nghiệp ôtô cho biết, số xe mà các liên doanh đăng ký sản xuất hằng năm chỉ là để báo cáo, trên thực tế họ chưa khai thác được hết công suất của dây chuyền.
Thông thường, công suất khai thác càng thấp thì càng lỗ vì không thể đủ doanh thu để khấu hao của cả dây chuyền. Thế nhưng các liên doanh vẫn có lãi cao. Điều này chứng tỏ giá bán ôtô đã bị đẩy lên rất nhiều so với giá trị thực của xe.
Theo qui luật thị trường thì ai hoạt động không hiệu quả sẽ phải rút lui, nhường lại thị trường cho ai đạt hiệu quả cao hơn. Nhưng do được bảo hộ nên chẳng thấy ai rút lui mà chỉ thấy người mới kéo đến. Còn người tiêu dùng thì vẫn phải chịu giá cao mà chẳng hiểu vì sao lại cao đến thế.