So sánh pháp luật với tập quán năm 2024
0% found this document useful (0 votes) 114 views 4 pages mối quan hệ giữa pháp luật và tập quán Copyright© © All Rights Reserved Available FormatsDOCX, PDF, TXT or read online from Scribd Share this documentDid you find this document useful?0% found this document useful (0 votes) 114 views4 pages Pháp Luật Tập Quán1. Định nghĩa pháp luậ t, phong t ụ c t ậ p quán. - Pháp lu ậ t là h ệ th ố ng các quy t ắ c x ử s ự có tính ch ấ t b ắ t bu ộc chung, do nhà nướ c ban hành (ho ặ c th ừ a nh ậ n), th ể hi ệ n ý chí và b ả o v ệ l ợ i ích c ủ a giai c ấ p th ố ng tr ị, đượ c b ảo đả m th ự c hi ệ n b ằ ng s ứ c m ạnh cưỡ ng ch ế c ủa nhà nướ c, là công c ụ có hi ệ u l ự c nh ấ t để điề u ch ỉ nh các quan h ệ xã h ội cơ bả n theo ý chí và l ợ i ích c ủ a giai c ấ p th ố ng tr ị . • Ví dụ : Hi ế n pháp 1992 c ủa nhà nước ta quy đị nh các nguyên t ắc cơ bản như tôn trọ ng quy ề n con người (điề u 50), quy ề n c ủ a công dân không tách r ời nghĩa vụ c ủ a công dân ( điề u 51), m ọ i công dân đều bình đẳng trướ c pháp lu ật (điều 92)… - Phong t ụ c t ậ p quán là nh ữ ng thói quen trong ứ ng x ử c ủ a c ộng đồ ng hay nh ữ ng quy t ắ c x ử s ự chung đượ c hình thành m ộ t cách t ự phát trong m ộ t c ộng đồng dân cư, được lưu truyề n ch ủ y ế u theo phươn g th ứ c truy ề n mi ệng, đượ c b ảo đả m th ự c hi ệ n b ằ ng thói quen, b ằ ng s ứ c thuy ế t ph ụ c c ủ a chúng, b ằng dư luậ n xã h ộ i và b ằ ng c ả bi ện pháp cưỡ ng ch ế phi nhà nướ c .• Ví dụ : Theo phong t ụ c t ập quán cướ i xin c ủa ngườ i Vi ệ t, trình t ự cưới xin đa số đượ c ti ế n hành th eo các bướ c: L ễ d ạ m ngõ, l ễ ăn hỏ i, l ễ xin dâu và l ễ cướ
ậ t v ớ i phong t ụ c t ậ p quán. 2.1. S ự gi ố ng nhau gi ữ a pháp lu ậ t và phong t ụ c t ậ p quán. - C ả phong t ụ c t ậ p quán và pháp lu ật đề u là nh ữ ng quy t ắ c x ử s ự chung có tính khuôn m ẫ u chu ẩ n m ực để hướ ng d ẫ n m ọ i hành vi x ử s ự , là tiêu chu ẩn để xác đị nh gi ớ i h ạn, đánh giá hành vi con ngườ
ự c hi ệ n vai trò duy trì m ộ t tr ậ t t ự c ầ n thi ế t cho s ự phát tri ể n xã h ội, điề u ch ỉ nh và điề u hoà các quan h ệ xã h ội. Như vậ y, phong t ụ c t ậ p quán ở m ộ t ph ạ m vi nh ất định cũng có vai trò quan tr ọng như pháp luậ
ỉ v ậy, chúng đề u có giá tr ị b ắ t bu ộ c ph ả i th ự c hi ện đố i v ớ i các cá nhân, t ổ ch ứ c khi cá nhân, t ổ ch ức đó ở vào nh ững điề u ki ệ n, hoàn c ả nh, tình hu ố ng mà các quy ph ạm đó đã dự li ệ u t ừ trướ
ữ a phong t ụ c t ậ p quán và pháp lu ật còn điểm chung là đều được đả m b ả o th ự c hi ệ n b ằ ng nh ữ ng bi ệ n pháp nh ất định như dư luậ n xã h ộ i, giáo d ụ c c ộng đồ ng ho ặc cưỡ ng ch ế . - Cu ố i cùng, chúng đề u có tính quy ph ạ m, tính xã h ô ̣ i, tính ý chí và đề u có s ự thay đổi theo điề u ki ệ n và tình hình phát tri ể n c ủ a xã h ộ
ự khác nhau gi ữ a pháp lu ậ t và phong t ụ c t ậ p quán. Th ứ nh ấ t, v ề quá trình hình thành và phát tri ể n: - Phong t ụ c t ập quán hình thành trướ c khi có pháp lu ật, chúng được coi như ” lu ật dân gian” hay “luậ t t ự nhiên” và chúng tồ n t ạ i trong t ấ t c ả m ọi giai đoạ n, m ọ i ti ế n trình phát tri ể n c ủ a xã h ộ
ự phát tri ể n c ủ a phong t ụ c t ậ p quán g ắ n li ề n v ớ i s ự phát tri ể n c ủa đờ i s ố ng xã h ộ i, xã h ội thay đổ i thì phong t ụ c t ập quán cũng theo đó mà thay đổ i theo. - Trong khi đó, có rấ t nhi ề u quan ni ệ m v ề vi ệ c hình thành pháp lu ậ t, ở đây ta chỉ xét đế n th ời điể m t ừ sau khi xã h ội đã có sự phân chia giai c ấ p – khi xu ấ t hi ệ n ch ế độ chi ế m h ữ u nô l ệ thì pháp lu ậ t m ớ i ra đời, còn trước đó – xã h ộ i công xã th ị t ộc chưa có pháp luậ Th ứ hai, v ề ch ủ th ể ban hành và tính b ắ t bu ộ c chung (tính quy ph ạ m ph ổ bi ế n): - Phong t ụ c t ậ p quán là do m ột nhóm ngườ i, m ộ t c ộng đồng dân cư, mộ t dân t ộc đặt ra để điề u ch ỉ nh hành vi trong n ộ i b ộ nhóm ngườ i, trong c ộng đồng dân cư hay dân tộc đó. Do đó, tính quy ph ạ m c ủ a phong t ụ c t ậ p quán h ẹp hơn pháp luậ t v ề không gian và đối tượng tác độ ng. - Pháp lu ật do nhà nướ c ban hành ho ặ c th ừ a nh ận, nghĩa là nó chỉ đượ c hình thành b ằng con đườ ng nhà nước. Ngoài ra nhà nướ c còn th ừ a nh ậ n m ộ t s ố quy ph ạ m phong t ụ c t ập quán đã tồ n t ạ i t ừ trước nhưng có lợ i cho mình và nâng lên thành pháp lu ậ
ật có vai trò điề u ch ỉ nh hành vi c ủ a t ấ t c ả các thành viên trong xã h ộ i, không lo ạ i tr ừ ai. Tính b ắ t bu ộ c chung c ủ a pháp lu ậ t th ể hi ệ n ở ch ỗ : B ấ t c ứ ai, cơ quan tổ ch ứ c nào, n ế u ở nh ững điề u ki ệ n, hoàn c ả nh mà pháp lu ậ t d ự li ệ u t ừ trướ c thì: ho ặc đều đượ c làm nh ữ ng gì mà pháp lu ậ t cho phép, ho ặc đều không đượ c làm nh ữ ng gì mà pháp lu ật ngăn cấ m, ho ặ c đề u ph ả i làm nh ữ ng gì mà pháp lu ậ t yêu c ầ u ph ả i làm; n ế u h ọ vi ph ạ m pháp lu ật thì đề u ph ả i ch ị u trách nhi ệm pháp lí như nhau. Th ứ ba: V ề bi ệ n pháp b ảo đả m th ự c hi ệ n: - Phong t ụ c t ập quán không mang tính nhà nướ c mà mang tính xã h ộ i nên quy t ắ c x ử s ự này ch ỉ có th ể tác độ ng trong m ộ t ph ạ m vi h ẹp và đượ c b ảo đả m ch ấ p hành b ằng thói quen, dư luậ n xã h ộ i ho ặ c m ộ t s ố bi ện pháp cưỡ ng ch ế như: Đuổ i ra kh ỏ i c ộng đồ ng, b ị xa lánh, đặt ngoài dư luận… - Pháp lu ật được đả m b ả o th ự c hi ệ n b ằ ng các bi ệ n pháp mang tính quy ề n l ực nhà nước như tuyên truy ề n, ph ổ bi ế n, khuy ế n khích, giáo d ụ c, t ổ ch ứ c th ự c hi ện… đặ c bi ệ t là bi ện pháp cưỡ ng ch ế . Cưỡ ng ch ế nhà nướ c là s ử d ụ ng s ứ c m ạ nh b ạ o l ự c c ủa nhà nước để bu ộ c cá nhân, t ổ ch ứ c trong xã h ộ i ph ục tùng ý chí nhà nước. Do đó, phá p lu ậ t khác phong t ụ c t ậ p quán vì pháp lu ậ t mang tính nhà nướ Th ứ tư: Về tính xác đị nh ch ặ t ch ẽ v ề m ặ t hình th ứ c: - Phong t ụ c t ậ p quán mang tính c ụ c b ộ, địa phương, mỗ i c ộng đồng dân cư có nhữ ng phong t ụ c t ậ p quán khác nhau. Hình th ức lưu trữ ch ủ y ế u là truy ề n mi ệ ng, t ồ n t ại dướ i hình th ứ c b ất thành văn nên có tính ướ c l ệ, độ chính xác không cao, không có h ệ th ố ng rõ ràng d ẫn đế n vi ệ c áp d ụ ng nhi ề u khi không th ố ng nh ấ t, d ễ tùy ti ệ
ạ i, pháp lu ậ t v ề nguyên t ắ c pháp lu ậ t ph ả i c ụ th ể , khuôn phép, m ực thướ c, không th ể l ạ m d ụ ng ho ặ c tùy ti ệ
ậy nói đế n pháp lu ậ t suy cho cùng là ph ải xét đế n các quy ph ạ m c ụ th ể t ồ n t ạ i dướ i hình th ức các văn bả n c ụ th ể (các điề u lu ậ t, ch ế đị nh lu ật, các văn bả n quy ph ạ m pháp lu ậ t v ớ i k ế t c ấ u ch ặ t ch ẽ , logic trong l ời văn, cấu trúc…). Đặc trưng về tính quy ph ạ m này c ủ a pháp lu ậ t làm cho pháp lu ậ t ngày càng có "tính tr ộ i", nói cách khác pháp lu ậ t mang tính h ệ th ố ng và tính chính xác cao. Th ứ năm: Về tính sáng t ạo (tính định hướ ng): - Phong t ụ c t ập quán thườ ng khôn g mang tính định hướ ng cho s ự phát tri ể n c ủ a xã h ộ
ỉ mang tính th ự c t ế để điề u ch ỉ nh nh ữ ng m ố i quan h ệ trong xã h ộ
ỉ điề u ch ỉ nh nh ữ ng m ố i quan h ệ xã h ộ i, pháp lu ậ t ít nhi ều còn mang tính cương lĩnh, tính “sáng tạo”, vạ ch ra xu th ế phát tri ển trong tương lai củ a xã h ộ
ở i v ậ y, pháp lu ậ t luôn gi ữ vai trò chi ph ố i s ự t ồ n t ạ i và phát tri ể n c ủ a các quy ph ạ m khác. Tuy nhiên, nh ững điể m khác nhau trên ch ỉ mang tính ch ất tương đố i, trong m ộ t s ố trườ ng h ợ p v ẫ n có s ự sai khác. Ch ẳ ng h ạ n, ph ạ m vi tác độ ng, ảnh hưở ng c ủ a pháp lu ật đôi khi chưa hẳn đã bằ ng v ớ i phong t ụ c t ập quán (như phong tụ c tín ngưỡ ng, th ầ n linh); ho ặ c không ch ỉ pháp lu ậ t m ớ i có hình th ứ c bi ể u hi ệ n ch ặ t ch ẽ , logic mà phong t ụ c t ập quán cũng có tính này (như những văn bả n truy ền đạo) v.v… 3. M ố i quan h ệ gi ữ a phong t ụ c t ậ p quán và pháp lu ậ
ệ gi ữ a phong t ụ c t ậ p quán v ớ i pháp lu ậ t th ể hi ện trên hai phương diệ n: Xây d ự ng pháp lu ậ t và th ự c hi ệ n pháp lu ậ
ạt độ ng xây d ự ng pháp lu ậ t: - Trướ c khi có pháp lu ậ t, phong t ụ c t ậ p quán là công c ụ chính để điề u ch ỉ nh các m ố i quan h ệ trong xã h ộ
ậ t, m ộ t s ố phong t ụ c t ập quán được nhà nướ c th ừ a nh ậ n và nâng lên thành pháp lu ậ t g ọ i là t ập quán pháp. Điều đó dẫn đế n cùng m ộ t n ố i quan h ệ xã h ộ i có th ể v ừ a do phong t ụ c t ậ p quán điề u ch ỉ nh, có th ể v ừ a do pháp lu ậ t c ủa nhà nước điề u ch ỉ nh. 3.2. Trong ho ạt độ ng th ự c hi ệ n pháp lu ậ t:
ng c ủ a pháp lu ậ t t ớ i phong t ụ c t ậ p quán. - Pháp lu ậ t ghi nh ậ n, c ủ ng c ố và b ả o v ệ nh ữ ng phong t ụ c t ậ p quán ti ế n b ộ , phù h ợ p v ớ i truy ề n th ố ng t ốt đẹ p c ủ a dân t ộ c, l ợ i ích c ủ a nhân dân. - Pháp lu ậ t h ạ n ch ế , lo ạ i tr ừ nh ữ ng phong t ụ c t ậ p quán l ạ c h ậ u, trái v ớ i thu ần phong mĩ tụ c c ủ a dân t ộ c, không phù h ợ p v ớ i l ợ i ích c ủa nhà nước cũng như lợ i ích chung c ủ a c ộng đồ ng 1.Định nghĩa: -Phong t ụ c t ậ p quán (PTTQ) là nh ững thói quen trong suy nghĩ ứ ng x ử , nh ữ ng t ụ c l ệ đã ăn sâu thành n ếp trong đờ i s ố ng xã h ộ i, trong sinh ho ạt thường ngày và đượ c m ọi ngườ i công nh ậ n, làm theo thông qua nh ữ ng ho ạt độ ng v ề m ặt dư luậ n ni ềm tin, tín ngưỡ ng c ủ a cá nhân v ớ i c ộng đồ ng ho ặ c các bi ệ n pháp x ử lý do c ộng đồng áp đặ t vào t ừ ng cá nhân có hành vi vi ph ạ
ậ t (PL) là h ệ th ố ng các quy t ắ c x ử s ự do nhà nướ c ban hành ho ặ c th ừ a nh ận và đả m b ả o th ự c hi ệ n, th ể hi ệ n ý chí c ủ a giai c ấ p th ố ng tr ị trong xã h ộ i và là y ế u t ố điể u ch ỉ nh các m ố i quan h ệ trong xã h ộ i nh ằ m t ạ o ra tr ậ t t ự và ổn đị nh xã h ộ
ệ t :
c h ế t, PL và PTTQ t ồ n t ạ i nh ững điểm chung cơ bả n : - Ch úng đề u là nh ữ ng quy ph ạ m xã h ộ i.- Mang tính khuôn m ẫ u chu ẩ n m ự c b ắ t bu ộ c.- Điề u ch ỉ nh hành vi con ngườ i, là công c ụ duy trì s ự ồn định đờ i s ố ng c ộng đồ ng và b ảo đả m tr ậ t t ự xã h ộ i .b. Bên c ạnh đó PL và PTTQ có những điể m khác bi ệt cơ bản qua các phương diệ n ngu ồ n g ố c, ch ủ th ể ban hành, đặc trưng, phạm vi điề u ch ỉ nh - tác độ ng và bi ện pháp bao đả m th ự c hi ệ n |