Tại sao lại bị nhọt

Mỗi cái mụn nhọt hoặc một áp xe da đều là biểu hiện của nhiễm trùng khu trú sâu trong da. Đa phần bệnh có thể được theo dõi và tự khỏi nhưng chớ nên chủ quan vì những biến chứng có thể xảy ra.

Mụn nhọt là tình trạng nhiễm trùng ở các nang lông sau đó tổn thương viêm lan rộng ra xung quanh. Các tổn thương to dần lên trong 2 – 4 ngày.

• Nhọt cụm hay nhọt chùm : Ðây là một áp xe trong da do vi khuẩn Staphylococcus aureus gây ra. Nó có thể có một hoặc nhiều lổ trên bề mặt da và có thể đi kèm với sốt hoặc lạnh run.
• Mụn bọc : Ðây là một loại áp xe được hình thành khi các ống tuyến bã bị bít tắc và nhiễm trùng. Mụn bọc thường gặp nhất ở lứa tuổi thanh thiếu niên.
• Viêm tuyến mồ hôi mưng mủ : Ðây là một bệnh mà có nhiều ổ áp xe hình thành ở nách và vùng bẹn. Những vùng này là kết quả của viêm khu trú các tuyến mồ hôi.
• U nang lông : Ðây là một kiểu áp xe xuất hiện ở nếp gấp của mông. Nó thường hình thành sau một chuyến đi dài mà phải ngồi.

• Vài loại nhọt có thể do lông đang phát triển bên trong.
• Mụn có thể hình thành như là hậu quả của mảnh vụn hoặc vật lạ khác bám ở da.
• Mụn do các tuyến mồ hôi bị tắc trở nên nhiễm trùng.

Ai cũng có thể bị mụn nhọt, tuy nhiên những người có những bệnh nhất định có nhiều khả năng xuất hiện mụn nhọt hơn những người bình thường. Trong số số phải kể đến căn bệnh tiểu đường, suy thận, các bệnh đi kèm với tình trạng suy giảm hệ thống miễn dịch bình thường có thể làm tăng khả năng xuất hiện nhọt.

Mụn nhọt là tình trạng nhiễm trùng ở các nang lông sau đó tổn thương viêm lan rộng ra xung quanh

Hầu hết mụn nhọt có thể được điều trị tại nhà. Việc điều trị mụn nên bắt đầu ngay khi mụn nhọt được nhìn thấy, bởi vì điều trị sớm có thể tránh được các rắc rối về sau.

Ðiều trị chính cho hầu hết mụn nhọt là dùng nhiệt – sức nóng, thường là ngâm vào nước ấm hoặc đắp khăn ấm. Việc sử dụng nhiệt làm tăng tuần hoàn đến vùng mụn nhọt và giúp cơ thể chống lại sự nhiễm trùng tốt hơn.

Khi nhọt còn nhỏ và chắc, việc rạch và dẫn lưu nhọt không mang lại lợi ích gì cho dù vùng nhọt đau đi chăng nữa. Tuy nhiên, một khi nhọt trở nên mềm hoặc ‘hình thành đầu đinh’ [khi đó, một ổ mủ được thấy bên trong nhọt], đó là lúc để dẫn lưu nhọt. Một khi được dẫn lưu, đau có thể giảm một cách ngoạn mục.

Thỉnh thoảng, đặc biệt các nhọt lớn, cần được dẫn lưu hoặc ‘trích mủ’ bởi nhân viên y tế. Thông thường các nhọt lớn này chứa vài túi mủ phải được mở ra và được dẫn lưu.

Nếu có nhiễm trùng da xung quanh, bác sĩ có thể quyết định cho kháng sinh. Tuy nhiên, kháng sinh không cần thiết cho mọi trường hợp và quả thực, không vào tốt ổ áp xe và sẽ không điều trị hết ổ áp xe.

Áp xe da là một khoang chứa đầy mủ [hoại thư hoặc nhiễm khuẩn]. Chúng bao gồm bạch cầu, vi khuẩn và mô chết. 

Áp xe da có thể xảy ra ở bất kì vị trí nào trên da, nhưng thường hay xuất hiện vị trí cẳng tay, phần dưới của cột sống hoặc xung quanh bộ phận sinh dục, hậu môn. Áp xe thường biểu hiện một khối sưng, nóng, đỏ và đau.

Bất kỳ sự phá vỡ tính nguyên vẹn nào của da như là một vết cắt hoặc trầy xướt cũng có thể tiến triển thành một áp xe nếu nơi đó bị nhiễm trùng.

Hầu hết các ổ áp xe nhỏ, như những ổ hình thành quanh chân lông, tự dẫn lưu khi ngâm ấm.

Cuối cùng, phẫu thuật có thể cần thiết, đặc biệt ở các u nang lông tái phát, nhưng cũng cho viêm tuyến mồ hôi mưng mủ. Ðối với các u nang lông, việc mỗ lấy bỏ bao nang là quan trọng.

Thủ thuật này thường được thực hiện ở phòng mổ. Ðối với viêm tuyến mồ hôi mưng mủ diện rộng có thể cần sữa chữa bằng phẫu thuật tạo hình.

Áp xe là một khoang chứa đầy mủ [hoại thư hoặc nhiễm khuẩn]

Có vài biện pháp bạn có thể thực hiện để tránh áp xe da hình thành. Xà bông kháng khuẩn có thể giúp ngăn chặn vi trùng phát triển trên da và vì thế làm giảm cơ hội cho một áp xe hình thành.

Thỉnh thoảng, nhân viên y tế của bạn có thể giới thiệu cho bạn vài chất làm sạch đặc biệt như pHisoderm để làm giảm hơn nữa vi khuẩn trên da.

Ðối với mụn và viêm tuyến mồ hôi mưng mủ [xem ở trên], kháng sinh có thể cần trong một thời gian dài để ngăn hình thành áp xe.

Các thuốc khác, như isotretinoin [Accutane] có thể được dùng cho mụn bọc và đã tỏ ra hữu ích ở vài bệnh nhân bị viêm tuyến mồ hôi mưng mủ. Sự tái phát thường gặp ở các bệnh nhân bị viêm tuyến mồ hôi mưng mủ.

Những trường hợp phải đến cơ sở y tế

Bất kỳ nhọt hoặc áp xe nào xảy ra trên một bệnh nhân bị tiểu đường hoặc bệnh nhân có bệnh cơ bản [như ung thư, viêm khớp dạng thấp, v.v..] nên được khám bởi nhân viên y tế.

Hơn nữa, nhiều thuốc, đặc biệt Prednisone, ức chế hệ thống miễn dịch [hệ thống chống nhiễm trùng tự nhiên của cơ thể] có thể gây ra biến chứng cho một nhọt lẽ ra là đơn giản. Nếu bạn không chắc chắn về ảnh hưởng của thuốc lên hệ miễn dịch, dược sĩ của bạn có khả năng giải thích cho bạn thuốc nào là đáng quan tâm.

Nhọt da khiến bạn đau không thể chịu nổi. Cơn đau làm ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày hoặc giấc ngủ.

Mụn nhọt to nhanh và lan rộng tạo thành một khối sưng viêm lớn ở da. Kích thước nhọt to hơn 5 cm là dấu hiệu đáng báo động.

Thông thường một mụn nhọt đơn giản sẽ không gây sốt. Nếu xuất hiện triệu chứng sốt kèm lạnh run có khả năng cao bị nhiễm trùng máu hoặc ảnh hưởng đến cơ quan khác.

Mụn nhọt đi kèm với nổi hạch cũng là dấu hiệu xấu cho thấy mụn nhọt có thể trở nên nghiêm trọng.

Mụn nhọt tồn tại kéo dài hơn hai tuần. Thông thường những mụn nhọt đơn giản sẽ lặn và lành trong vòng hai tuần chỉ với những cách xử trí đơn giản tại nhà. Nếu nhọt da vẫn hiện diện và có triệu chứng sưng đau kéo dài hơn hai tuần, tình huống có thể sẽ nghiêm trọng.

Một ‘u nang lông’, nhọt xuất hiện giữa 2 mông là một trường hợp đặc biệt. Những nhọt này hầu như luôn luôn cần điều trị bao gồm dẫn lưu và đắp gạc [đút gạc vào miệng áp xe để bảo đảm nó liên tục được dẫn lưu]. Sau cùng, nhọt nào gây ra đau đớn mà lâu hết nên được thăm khám.

Trên đây là một số lưu ý và hai hiện tượng nhiễm trùng da phổ biến giúp người đọc có thể bảo vệ cho mình và người thân.

Mụn và nhọt là hai bệnh lý khác nhau. Các loại mụn thường là mụn trứng cá, bọc trứng cá hay sần trứng cá hay gặp ở những thanh niên dậy thì. Mụn cũng có thể có mủ.

• Riêng nhọt là những khối viêm cấp tính do liên cầu, tụ cầu, có khối trắng ở giữa [mủ]. Nhọt có thể gặp ở bất cứ lứa tuổi nào, song vẫn hay gặp nhất ở trẻ em, người già, người có cơ địa nhạy cảm và một số bệnh nhân tiểu đường. Đánh giá về mức độ nguy hiểm của hai bệnh ngoài da này, nhọt cấp tính và nguy hiểm hơn mụn rất nhiều.

• Riêng mụn cũng có những bọc mủ nhưng thường là bệnh mạn tính, ít nguy hiểm hơn. Tuy nhiên, không ít trường hợp mụn bị nhiễm trùng, bội nhiễm thành nhọt. Trong quá trình nặn mụn nếu không cẩn thận sẽ dễ bị nhọt. Nhọt có thể lây sang các vùng da lân cận hoặc người khác nếu nặn, gãi hoặc chạm vào chỗ bị nhiễm trùng; mặc quần áo, dùng khăn, quần áo mà người bị nhiễm trùng da đã sử dụng,...

Nguyên nhân phát sinh mụn, nhọt

Mụn nhọt là tình trạng nhiễm trùng ở các nang lông sau đó tổn thương viêm lan rộng ra xung quanh. Các tổn thương to dần lên trong 2 - 4 ngày. Nguyên nhân là do:

Do chế độ ăn uống: ăn ít rau, trái cây, ít chất xơ, làm cho gan phải làm việc nhiều hơn nhằm loại thải các chất có hại ra khỏi cơ thể. Ăn nhiều thịt và các loại chất đạm khác quá, hoặc uống ít nước quá... Bên cạnh đó sử dụng các chất kích thích rượu, bia khiến gan hoạt động quá tải dẫn đến tình trạng phát mụn nhọt để đẩy độc tố ra khỏi cơ thể; chế độ sinh hoạt không hợp lý thức khuya, mất ngủ. Việc này không chỉ gây mụn mà còn làm cho da chúng ta xấu đi;

Do stress: Nếu bạn đang tức giận hay bị stress đó là tâm bạn không tốt thì chức năng thận và gan sẽ bị yếu đi;

Do thời tiết: mụn nhọt thường gặp vào những ngày hè nắng nóng rất dễ làm mụn nhọt phát sinh và gây mẩn ngứa. Ngoài ra môi trường nhiều khí bụi khói độc cũng sẽ làm tăng nguy cơ bị mụn nhọt;

Do bị bệnh: bệnh đái tháo đường, bệnh truyền nhiễm, bệnh về gan... cũng rất dễ phát sinh mụn nhọt. Ngoài ra việc sử dụng nhiều thuốc kháng sinh, các loại thuốc trong một thời gian dài gây nên tình trạng mụn nhọt.

Các yếu tố nguy cơ

Khi cơ thể yếu, sức đề kháng kém, lao động nặng nhọc, ra mồ hôi nhiều, da bị xước do gãi, thì tụ cầu, liên cầu sẽ có cơ hội xâm nhập cơ thể, gây hoại tử lỗ chân lông, tạo ra mụn nhọt.

Biểu hiện

Ban đầu là những nốt đỏ nổi trên da rồi lan rộng dần. Chỗ mọc nhọt da nóng, đỏ, sưng và đau.

Vài ngày sau, trên nốt đỏ có đốm vàng, khi đốm vỡ có mủ chảy ra, ở giữa có ngòi. Đôi khi có hiện tượng viêm mạch bạch huyết hoặc nổi hạch xung quanh khu vực nhọt. Kích thước của nhọt thường bằng hạt ngô, hạt đỗ, quả mận và có khi còn bằng quả trứng gà, trong có nhiều mủ.

Vị trí nhọt ở khắp nơi trên cơ thể như đầu, mặt, tay, chân, bụng, ngực, mông. Với mụn nhọt ở một vài vị trí đặc biệt thì phải chú ý, như đinh râu, hậu bối [bệnh than ngoài da], vì chúng dễ gây ra biến chứng nguy hiểm.

Điều trị mụn nhọt

Khi bị mụn nhọt không nên tự ý chữa bệnh đắp lá theo kinh nghiệm truyền miệng, vì như vậy có thể khiến vết thương viêm nhiễm lan rộng hơn hoặc từ không viêm nhiễm trở nên viêm nhiễm.

Một số nhọt lớn, nằm ở vị trí đặc biệt không được điều trị kịp thời dẫn đến nhiễm trùng máu, gây ra viêm mủ màng tim, áp-xe phổi, viêm mủ màng phổi, viêm xương tủy xương, thậm chí tử vong.

Đa số mụn nhọt sẽ tự khỏi và có thể tác động để đẩy nhanh quá trình bằng cách đặt một cái khăn ấm sạch lên trên mụn nhọt trong vài phút rồi lặp lại 3-4 lần trong ngày.

Khi mụn, nhọt mưng mủ, nên lau sạch và vệ sinh bằng chất khử trùng như betadine rồi dùng gạc vô trùng băng lại. Vệ sinh sạch sẽ và tránh không để dính sang những bộ phận khác của cơ thể. Để ngăn chặn tình trạng lây lan của mụn nhọt, cần thay băng thường xuyên và bỏ vào thùng rác ngay sau khi dùng xong.

Vệ sinh tay sạch sẽ trước và sau khi chạm vào mụn nhọt, nhất là khi mụn nhọt bị vỡ ra. Cho người bệnh dùng khăn lau mặt riêng, đồng thời thường xuyên giặt khăn lau mặt, khăn tắm ở nhiệt độ cao. Nếu tình trạng mụn nhọt không có dấu hiệu cải thiện trong vòng 2 tuần, nên đi khám tại cơ sở y tế để có hướng điều trị thích hợp.

Ngoài ra, điều trị mụn bằng thảo dược Đông y là một trong những xu hướng được nhiều người tin dùng hiện nay. Với nguồn gốc là các thảo dược tự nhiên gần gũi với sức khỏe con người, điều trị mụn bằng Đông y không gây xâm lấn, ngoài công dụng điều trị mụn còn giúp dưỡng huyết, cân bằng nội tiết tố.

Một trong những sản phẩm trị mụn theo YHCT là  bộ sản phẩm Hoàn Nguyên. Hoàn Nguyên được bào chế từ 100% thảo dược quý từ thiên nhiên được thu hái từ vườn chuyên canh đạt tiêu chuẩn GACP-WHO. Đặc biệt, thảo dược quý Nấm Lim Xanh đã được bổ sung trong bộ sản phẩm mới nhằm nâng cao hiệu quả điều trị mụn

Phòng ngừa mụn nhọt bằng cách nào?

Đề phòng mụn nhọt

• Cần giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ.

• Thay đổi chế độ ăn của mình: ăn nhiều rau, trái cây có nhiều vitamin C, E [cam, bưởi, bơ...], hạn chế ăn chất nóng: vải, sầu riêng, chôm chôm...

• Ăn ít đồ ăn có chứa nhiều mỡ, đường, cay, nóng.

• Không ăn đồ ăn có chứa chất bảo quản, phẩm màu, đồ uống có chứa nhiều gas, chất phụ gia tạo mầu, tạo mùi...

• Uống nhiều nước.

• Hạn chế uống bia rượu, nếu người nào đã có tiền sử bị bệnh gan, nên bỏ rượu, bia vì chúng sẽ làm cho bạn suy yếu đi rất nhanh không những bị mụn mà còn bị xơ gan, ung thư gan...

• Nói không với thuốc lá.

• Tránh tức giận, stress.

• Điều chỉnh chế độ sinh hoạt hợp lý không thức khuya, thể dục vừa sức để nâng cao đề kháng...