Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Hoàng Thị Ánh Tuyết - Khoa Sản phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Sữa mẹ có mùi vị rất đặc trưng không giống bất cứ loại sữa công thức nào. Đôi khi một số phụ nữ nhận thấy vài dấu hiệu khác lạ liên quan đến mùi vị và màu sắc trong chính nguồn sữa mẹ giàu dinh dưỡng cung cấp cho bé. Vậy sữa mẹ có vị gì, màu sắc ra sao và sữa mẹ như thế nào là tốt?
Nhìn chung, sữa mẹ được xem là bình thường khi có mùi thơm đặc trưng, vị nhạt, không quá mặn hay ngọt. Đặc biệt, khi bé mới chào đời, nguồn sữa mẹ lúc này [sữa non] còn rất đặc và thơm, sau đó sẽ bắt đầu lỏng dần. Sữa mẹ không giống với sữa bò, sữa dê hay bất kỳ loại sữa công thức nào khác. Do đó, không thể so sánh và dựa trên các dạng sữa này mà đánh giá sữa mẹ có bất thường hay không.
Trên thực tế, sữa mẹ có vị gì sẽ rất khác nhau tùy theo cơ địa của mỗi người phụ nữ, cũng như chế độ ăn uống của họ trong thời gian nuôi con bằng sữa mẹ. Loại thực phẩm mà mẹ tiêu thụ có thể ảnh hưởng rất lớn đến mùi vị của sữa. Đôi khi, sữa sẽ có vị quá mặn hoặc quá ngọt so với độ nhạt thường thấy. Nếu sữa mẹ đã vắt ra ngoài và lưu trữ trong môi trường, hương thơm và mùi vị của sữa cũng bị biến đổi, có thể tanh, nồng hoặc chua hơn lúc ban đầu.
Ngũ cốc và các loại trái cây là nguồn dinh dưỡng không chỉ giúp lợi sữa mà còn làm sữa thơm ngon hơn
Sự khác nhau trong thực đơn ăn uống của mỗi người phụ nữ sẽ dẫn tới vị sữa tiết ra cũng sẽ không hề giống nhau. Những loại thực phẩm sau đây sẽ có ảnh hưởng trực tiếp tới đặc tính nguyên bản của sữa mẹ, bao gồm:
- Gia vị nồng như tiêu, ớt, tỏi: Gây ra mùi vị hôi nồng tương tự làm biến đổi vị sữa mẹ
- Thực phẩm đóng hộp và chế biến sẵn: Hàm lượng natri rất cao trong những loại thức ăn này khiến cho sữa có vị mặn
- Chuối, ngũ cốc và các loại trái cây: Đây là nguồn dinh dưỡng không chỉ giúp lợi sữa mà còn làm sữa thơm ngon hơn
Bên cạnh chế độ dinh dưỡng thì cơ địa cũng là nguyên nhân khiến sữa mẹ có vị khác nhau. Ví dụ như:
- Enzyme tiêu hóa lipase: Nếu trong cơ thể mẹ chứa nhiều chất này sẽ khiến cho sữa sau khi vắt ra ngoài có vị tương tự như xà phòng
- Lactose: Đây là một thành phần của đường carbohydrate, có nồng độ cao trong máu khi mẹ được bồi bổ đủ chất và làm cho sữa có vị ngọt.
Thông thường, sữa mẹ sẽ có màu trắng đục hoặc hơi ngả vàng. Thế nhưng, điều này không phải luôn luôn chuẩn xác vì sữa mẹ sẽ thay đổi màu sắc theo thời gian, thời điểm trong ngày và những thực phẩm mà người mẹ ăn. Tùy thuộc vào từng giai đoạn, sữa mẹ sẽ chuyển biến nhanh chóng về cả thành phần lẫn màu sắc như sau:
- Sữa non: Sữa ở cuối của thai kỳ và vài ngày đầu tiên sau khi sinh. Bởi vì trong sữa non có chứa rất nhiều beta-carotene, sữa mẹ màu vàng nhạt hoặc cam là phổ biến.
- Sữa chuyển tiếp: Sữa trong giai đoạn tiếp theo của sữa non. Lúc này, sữa mẹ tăng lên về số lượng cũng như biến chuyển về màu sắc, từ vàng sang trắng.
- Sữa trưởng thành: Khoảng hai tuần sau sinh là sữa mẹ đã trưởng thành. Lượng sữa đầu trong ngày thường có màu xanh nhạt, xanh non hoặc ngả sang trắng trong. Tuy nhiên trong những lần bú sau đó, sữa mẹ đậm dần và đổi thành màu trắng hoặc vàng đục [sữa cuối].
Như vậy có thể thấy, sữa mẹ màu gì là tốt sẽ còn phụ thuộc vào mỗi giai đoạn khác nhau. Sữa mẹ màu vàng, màu trắng hay xanh non nhạt cũng đều được xem là bình thường nếu khớp với từng thời điểm liệt kê ở trên.
Nếu các mẹ sẽ thấy sữa có màu khác lạ thì nên tìm hiểu nguyên nhân chứ không nên vội lo lắng
Bên cạnh yếu tố thời gian, màu sắc của sữa mẹ cũng bị tác động và ảnh hưởng rất lớn bởi một số loại thực phẩm, thảo dược, thực phẩm chức năng hoặc các loại thuốc. Đôi khi, các mẹ sẽ thấy sữa có màu khác lạ song cũng không nên quá hoảng hốt. Có thể đối chiếu với chế độ dinh dưỡng gần đây của bản thân để xem màu sắc của sữa mẹ như thế nào là tốt, bình thường hay nguy hiểm. Cụ thể là:
- Sữa mẹ màu xanh lá cây: Nếu phụ nữ ăn nhiều rau xanh đậm màu hoặc dùng một số loại thảo mộc thì việc sữa có màu xanh lá cây cũng là dễ hiểu, có thể cho bé bú bình thường.
- Sữa mẹ màu hồng, cam và đỏ: Tương tự như trên, các loại thực phẩm có những màu này như củ dền, cà rốt, gấc hay nước ép trái cây, nước ngọt cũng làm biến đổi màu của sữa. Không cần ngưng cho bé bú trong trường hợp này.
- Sữa mẹ có màu nâu, màu rỉ sét: Nhiều khả năng một chút máu đã lẫn vào trong sữa mẹ nhưng cũng không gây hại gì cho bé. Phần lớn sữa sẽ tự động trở lại màu sắc bình thường trong vòng vài ngày. Nhưng nếu tình trạng kéo dài hơn một tuần, phụ nữ có thể đến bệnh viện kiểm tra.
- Sữa phân tách làm hai màu: Hiện tượng này xảy ra khi phụ nữ vắt sữa vào chai/túi và tích trữ sữa mẹ trong tủ lạnh. Đây không phải là dấu hiệu sữa đã bị hỏng nên mẹ có thể trộn đều hoặc lắc nhẹ bình sữa để tiếp tục cho bé sử dụng.
- Sữa mẹ màu vàng: Ngoài màu vàng tự nhiên thì khi lưu trữ sữa trong tủ đông sữa cũng sẽ có màu vàng.
- Sữa mẹ có màu đen: Chất kháng sinh Minocin [minocycline] được cho là có liên quan đến màu sắc này trong sữa mẹ.
Các chuyên gia trên thế giới đều không khuyến khích việc sử dụng kháng sinh trong thời gian cho con bú. Chính vì vậy, phụ nữ nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi uống bất kỳ loại thuốc nào để đảm bảo an toàn cho cả hai mẹ con.
Xung quanh vấn đề sữa mẹ màu gì là tốt hay mùi vị ra sao, các bác sĩ dinh dưỡng cho rằng vị nhạt, mùi thơm mát và màu vàng hoặc trắng của sữa mẹ được xem là tiêu chuẩn. Tuy nhiên, sữa mẹ như thế nào là tốt còn tùy thuộc vào bữa ăn, thời điểm và cơ địa của mỗi người phụ nữ. Phụ nữ đang cho con bú nên bổ sung chế độ ăn uống khoa học, kết hợp với thói quen sinh hoạt hợp lý và nghỉ ngơi đầy đủ để tăng cường tiết sữa cho bé. Dù sữa mẹ có vị gì và màu sắc ra sao thì vẫn là nguồn thức ăn tuyệt vời nhất trong những năm tháng đầu đời của bé. Do đó, nên cho bé bú mẹ hoàn toàn, đặc biệt là đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi.
Nếu cần tìm hiểu chuyên sâu về cách chăm sóc, bảo vệ trẻ sơ sinh, cũng như hạn chế tối đa nguy cơ mắc bệnh cho trẻ sơ sinh, mẹ có thể nhờ đến sự tư vấn từ các bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec. Để có thêm kiến thức dinh dưỡng và chăm sóc trẻ theo từng độ tuổi, cha mẹ hãy thường xuyên truy cập website vinmec.com và đặt hẹn với các bác sĩ, chuyên gia Nhi - Dinh dưỡng hàng đầu của Bệnh viện Đa Khoa Quốc Tế Vinmec khi cần tư vấn về sức khỏe của trẻ.
Hướng dẫn rã đông sữa mẹ đúng cách
XEM THÊM:
Hay nhất
Vì trong sữa bò có thành phần cazein kết hợp với một số chất béo, tạo nên màu trắng.
Trưởng Khoa Dinh dưỡng - Thạc sĩ, Bác sĩ CKI Trần Thị Huân Đã trả lời: Ngày 06/03/2021
Dinh dưỡng
Chào bạn H,
Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi về chuyên mục Dinh dưỡng của Hệ thống Y tế Thu Cúc, tôi xin được trả lời câu hỏi của bạn như sau:
Trước hết, bạn hãy dựa vào đặc điểm sữa mẹ sau đây để tự nhận xét:
– Sữa non có độ sánh đặc, màu vàng nhạt và đặc biệt hơn là nó có chứa rất nhiều đạm, xuất hiện ngay khi vừa sinh bé, vì thế được khuyến khích cho trẻ bú trong 1 giờ đầu sau sinh.
– Sữa trưởng thành là sữa được chuyển thành từ sữa non sau 3 -4 ngày. Số lượng sữa trưởng thành được sản xuất nhiều làm cho hai bầu vú mẹ căng đầy và căng cứng. Đây cũng là hiện tượng xuống sữa, trong đó:
+ Sữa đầu bữa là sữa được tiết ra lúc đầu khi trẻ bú. Sữa bữa đầu có màu trắng trong, số lượng nhiều cung cấp nhiều đạm, đường, nước cũng như các chất dinh dưỡng khác.
+ Sữa cuối bữa là sữa được tiết ra vào cuối bữa bú của trẻ. Sữa này khác với sữa đầu bữa và lúc này bầu vú của mẹ không căng như lúc đầu. Sữa cuối bữa có màu trắng đục thành phần trong sữa chủ yếu là chất béo giúp cung cấp cho bé nhiều năng lượng hơn để bé phát triển nhanh. Và lượng chất béo này cũng cao hơn rất nhiều so với chất béo trong sữa đầu bữa.
Như vậy, rất có thể thời điểm bạn quan sát là thời điểm bé đang nhận sữa đầu bữa. Để biết sữa mẹ có thực sự đủ chất cho con hay không, bạn có thể quan sát thông qua dấu hiệu dưới đây:
– Trẻ có cử chỉ thể hiện sự thỏa mãn sau khi ăn sữa gần xong.
– Cân nặng của trẻ vẫn tiếp tục tăng theo mức chuẩn.
– Mẹ không còn đau bầu ngực và đầu ti quá mức sau mỗi lần cho con bú.
– Màu da của bé tươi tắn, căng mịn cho thấy trẻ tiếp nhận đủ lượng sữa mẹ cần thiết.
– Nếu con đi tè trung bình 6 lần/ngày và đi ị từ 5-8 lần/ngày cho thấy con đã được ăn no.
– Con ngủ ngon sau khi bú sữa và thường ngủ kéo dài từ 1,5 – 2 tiếng.
Nếu đáp ứng các yêu cầu trên, bạn hoàn toàn yên tâm về chất lượng sữa của mình. Ngược lại, nếu trẻ không tăng cân, thường bỏ bú và quấy khóc, bạn nên tới chuyên khoa Dinh dưỡng tại bệnh viện uy tín để được thăm khám dinh dưỡng và tư vấn nguyên nhân do đâu.
Ngoài ra, để đảm bảo đủ chất cho sữa mẹ, bạn cần ăn uống đầy đủ dinh dưỡng các nhóm tinh bột, chất đạm, chất béo,….và duy trì chế độ nghỉ ngơi vận động hợp lý.
Sữa mẹ là vô cùng quý giá cho trẻ trong 6 tháng đầu và trẻ hoàn toàn không cần bổ sung bất kỳ loại sữa bột hay thức ăn nào khác. Sau 6 tháng, sữa mẹ ít dần và chỉ đáp ứng được khoảng 70% nhu cầu dinh dưỡng của trẻ, lúc này bạn có thể cho con bắt đầu ăn dặm.
Trên đây là câu trả lời cho câu hỏi của bạn, chúc bạn và bé luôn có một sức khỏe tốt!