Quá trình hình thành huyết khối đóng vai trò quan trọng giúp cơ thể bạn ngăn ngừa tình trạng mất máu quá nhiều khi bị thương. Tuy nhiên, nếu huyết khối làm tắc mạch máu, chúng có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng.
Vậy huyết khối là gì và làm thế nào để hạn chế tình trạng này? Mời bạn cùng tìm hiểu trong bài viết này nhé.
Tìm hiểu chung
Huyết khối [cục máu đông] là gì?
Huyết khối là các cục máu đông dạng gel hình thành trong mạch máu. Quá trình hình thành huyết khối giúp tập trung máu đến các mạch máu bị vỡ và làm ngừng chảy máu khi bạn bị thương.
Lúc này, các tiểu cầu được “triệu tập” đến vùng tổn thương để tạo ra nút chặn ban đầu. Các yếu tố đông máu gây ra một phản ứng dây chuyền nhanh chóng, dẫn đến hình thành các sợi fibrin giúp liên kết các tiểu cầu với nhau. Nhiều tiểu cầu phóng thích các chất hóa học để thu hút các tiểu cầu khác tạo thành một cục máu đông bền hơn và ngăn chặn tình trạng chảy máu.
Các protein giúp cơ thể xác định thời điểm dừng lại quá trình tạo cục máu đông khi nó đủ lớn. Khi vết thương được chữa lành, các sợi sẽ tự hòa tan và những tiểu cầu quay trở lại trạng thái bình thường.
Thông thường, quá trình hình thành cục máu đông là một quá trình có lợi cho cơ thể, giúp bạn không bị mất máu quá nhiều khi bị thương. Tuy nhiên, nếu cục máu đông hình thành ở một số vị trí và không hòa tan, chúng có thể gây cản trở lưu thông máu, gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng như thuyên tắc phổi, nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Vì vậy, cần nhận biết các dấu hiệu huyết khối để điều trị kịp thời.
Triệu chứng thường gặp
Những dấu hiệu và triệu chứng huyết khối [cục máu đông] thường gặp là gì?
Khi bị chảy máu, bạn sẽ thấy một vùng sưng nhỏ xung quanh vết thương, đôi khi ngứa và tất nhiên là đau. Khi huyết khối hình thành trong các tĩnh mạch, vùng đó sẽ tấy đỏ, đau, sưng và có thể nóng ấm. Đôi khi, vùng bị thương sưng lên, có màu xanh do cục máu đông lớn. Tuy nhiên, nếu cục máu đông hình thành trong các động mạch, tình trạng này sẽ trở nên nghiêm trọng hơn.
Các triệu chứng do cục máu đông gây ra phụ thuộc vào vị trí cục máu đông hình thành trong cơ thể:
- Bụng: Huyết khối ở vùng bụng có thể gây đau bụng hoặc buồn nôn.
- Cánh tay hoặc chân: Cục máu đông ở tay hoặc chân có thể gây đau, sưng, đỏ hoặc nóng ấm khi chạm vào các vùng này.
- Não: Máu không đến được não sẽ gây ra lú lẫn, mất thị lực, gặp khó khăn trong việc nói chuyện, không di chuyển hoặc mất cảm giác ở một bên cơ thể và đôi khi có thể gây co giật. Cục máu đông lớn gây tắc mạch máu não hoàn toàn có thể dẫn đến tử vong.
- Tim và phổi: Huyết khối ở tim có thể gây ra cơn nhồi máu cơ tim với các triệu chứng như đau tức ngực, đổ mồ hôi, đau lan xuống cánh tay hoặc/và khó thở. Trong khi đó, cục máu đông hình thành ở phổi thường gây đau ngực, khó thở và đôi khi là ho ra máu.
Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Thrombosis Là Gì – Huyết Khối Là Gì Và Cơ Chế Hình Thành
Bài viết đc support chuyên môn nghiệp vụ bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Danh Mện – Bác sĩ Nội tim mạch – Khoa Khám bệnh & nội khoa – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.
Bài Viết: Thrombosis là gì
Huyết khối tĩnh mạch sâu là bệnh tương đối thịnh hành, tình huống mất an toàn có thể dẫn đến biến chứng thuyên tắc phổi, đe dọa tính mạng bệnh nhân. Cùng thăm dò những cách để ngăn ngừa huyết khối tĩnh mạch sâu trong từng tình huống khác nhau trong bài viết sau đây.
Huyết khối tĩnh mạch sâu [DVT – Deep Vein Thrombosis] là tình trạng hình thành cục máu đông [huyết khối] trong những tĩnh mạch sâu ở chân hoặc những khoanh vùng khác của cơ thể.
Tĩnh mạch là những mạch máu có nhiệm vụ vận chuyển máu từ những mô and hệ quan về tim. Tĩnh mạch sâu là những tĩnh mạch tọa lạc sâu trong cơ thể, phương thức xa bề mặt da.
Sự đông máu là một quy trình nhiều khi của cơ thể, cứu cầm máu sau khi bị vết thương, chẳng hạn như vết cắt trên da. Cục máu đông trong tĩnh mạch có thể hình thành trong những tình huống sau:
Vận tốc máu chảy quá chậmNiêm mạc của tĩnh mạch bị tổn thươngRối loạn trong máu, làm cho sự đông máu ra mắt dễ dàng hơn.
Khi cục máu đông hình thành trong tĩnh mạch sâu, lưu thông máu bị chậm lại, thể tích máu trong tĩnh mạch tăng đều, làm cho tĩnh mạch bị sưng lên. Nếu một mảnh của cục máu đông vỡ ra and dịch chuyển qua những mạch máu đến phổi thì sẽ rất mất an toàn. Tình trạng này đc gọi là thuyên tắc phổi, có thể gây tử vong. Gần 1 phần ba số người bị huyết khối tĩnh mạch sâu có tiến triển thành thuyên tắc phổi. Bởi vậy, nhất thiết phải sàng lọc, bắt gặp and điều trị huyết khối tĩnh mạch sâu kịp thời để ngăn ngừa xảy ra thuyên tắc phổi.
Xem Ngay: Ms Word Là Gì - Microsoft Word
Xét về cấu trúc, huyết khối thường có hai loại là huyết khối trắng và đỏ
Cấu trúc thành mạch bình thường gồm 3 lớp: ngoại mạc, trung mạch và nội mạch. Trong đó, lớp nội mạc tiếp xúc trực tiếp với dòng máu lưu thông trong mạch. Bình thường, lớp nội mạc sẽ tổng hợp và bài tiết ra những chất ức chế hoạt hóa tiểu cầu và làm giãn mạch. Khi có sự không toàn vẹn của nội mạc sẽ khiến tắc mạch bởi mất các đặc tính chống tắc mạch và sự bộc lộ các thành phần hoạt hoá tiểu cầu ở dưới nội mạc. Thường gặp ở những người bệnh xơ vữa động mạch vành, tăng huyết áp,...
3.2 Bất thường dòng chảy của máu
Khi dòng chảy của máu tăng, độ dịch chuyển cao hoặc dòng chảy của máu giảm, độ dịch chuyển giảm hoặc độ nhớt của máu tăng đều sẽ kích hoạt tiểu cầu dẫn đến hình thành huyết khối gây tắc mạch.
3.3 Bất thường các thành phần máu
Tất cả những bất thường về tiểu cầu, yếu tố đông máu, các chất ức chế đông máu cũng như những yếu tố tham gia hệ thống tiêu sợi huyết đơn độc hoặc kết hợp đều có thể dẫn tới huyết khối [cục máu đông].
Trong hầu hết các trường hợp, DVT sẽ dẫn đến sưng ở chân bị bệnh. Nó thường dễ nhận thấy ở dưới đầu gối và hiếm khi xảy ra ở cả hai chân. Nguyên nhân là vì khi cục máu đông hình thành trong tĩnh mạch, máu không thể trở lại tim và áp lực làm cho dịch thoát ra ở chân.
4.2 Đổi màu da
Khi dòng chảy của máu bị tắc lại trong các tĩnh mạch, da trên vùng đó có thể bắt đầu bị thay đổi màu sắc, như vết bầm tím. Có thể thấy các sắc thái của màu xanh, tím hoặc thậm chí là màu đỏ. Nếu da bị đổi màu kèm theo ngứa hoặc nóng khi sờ, thì bạn rất nên đi khám bác sĩ.
4.3 Khó thở
Do lưu thông máu bị ảnh hưởng, nồng độ oxy có thể bắt đầu giảm. Hệ quả là bạn có thể cảm thấy nhịp tim tăng, ho khan và khó thở.
Đây có thể là dấu hiệu cho thấy cục máu đông đã di chuyển đến phổi, đặc biệt là khi kèm theo chóng mặt. Hãy gọi cấp cứu và tìm kiếm sự chăm sóc y tế càng sớm càng tốt trong những trường hợp như vậy.
4.4 Đau ở một chân hoặc tay
Loại đau này có thể xảy ra đơn thuần hoặc kèm theo dấu hiệu đổi màu da và sưng. Đau do huyết khối có thể dễ dàng bị nhầm lẫn với chuột rút hoặc căng cơ, đó là lý do tại sao vấn đề thường không được chẩn đoán và đặc biệt nguy hiểm.
4.5 Đau dữ dội ở ngực
Khi cục máu đông di chuyển đến phổi, nó có thể gây thuyên tắc phổi và gây các triệu chứng tương tự như cơn đau tim.
Theo BS. Thomas Maldonado từ Trung tâm Y tế Langone NYU, cơn đau âm ỉ cảm giác ở giữa ngực nhưng lan ra các vùng xung quanh nhiều khả năng là cơn đau tim. Còn thuyên tắc phổi có thể cảm thấy giống như một cơn đau chói tăng lên mỗi khi hít thở.
Khi cục máu đông di chuyển đến phổi, nó có thể gây thuyên tắc phổi và gây các triệu chứng tương tự như cơn đau tim
Trong điều kiện bình thường, huyết khối hình thành thường nhỏ và thời gian tồn tại ngắn, các cục máu đông này sẽ được dọn dẹp sạch sẽ bởi chất tiêu sợi huyết như plasmin. Nó có tác dụng cầm máu khi bị chảy máu do tổn thương đứt rách.
Tuy nhiên, khi quá trình này xảy ra trong lòng mạch mà không phải do đứt rách thì nó được gọi là huyết khối bệnh lý và gây hại cho cơ thể, tiềm ẩn nguy cơ tử vong bất cứ lúc nào. Sự hình thành huyết khối bệnh lý là hậu quả tác động qua lại của 3 yếu tố: sự thay đổi huyết động, tính toàn vẹn của nội mạch và sự tăng tiểu cầu cùng các protein đông máu.
Những cục máu đông hình thành không đúng lúc đúng chỗ trong lòng mạch có thể sẽ dừng lại ở 1 vị trí, lớn dần lên gây tắc mạch hoặc di chuyển đến bất cứ nơi nào theo dòng chảy của máu, tới mạch máu có đường kính nhỏ hơn kích thước của nó sẽ gây nghẽn mạch, thật sự rất nguy hiểm khi nó di chuyển tới mạch máu não gây đột quỵ não, tới tim gây đột quỵ tim, và có thể cướp đi tính mạng của người bệnh bất cứ lúc nào mà không hề báo trước.
Ở người bệnh tim mạch, nguy cơ hình thành huyết khối là rất khó tránh khỏi. Chính vì vậy, mới nói rằng huyết khối là kẻ thù của bệnh nhân tim mạch.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn và đặt tư vấn từ xa qua video với bác sĩ Vinmec mọi lúc mọi nơi.
XEM THÊM: