NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNGCÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜMÔN NGỮ VĂN LỚP 8ATiết 43KIỂM TRA BÀI CŨ- Thế nào là Nói giảm nói tránh? Tác dụngcủa phép tu từ nói giảm nói tránh ?- Nói giảm nói tránh [Nhã ngữ, uyển ngữ]là biện pháp tutừ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảmgiác đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục,thiếu lịchsự.Tiết 43Tiết 43. CÂU GHÉPI. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU GHÉP:1. Bài tập: [Sgk/ 111][1]Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không cónhững đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man củabuổi tựu trường.[2]Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở tronglòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.[3]Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biếtghi và ngày nay tôi không nhớ hết. [4]Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rènúp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã.[5]Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âuyếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. [6]Con đường nàytôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. [7]Cảnh vật chungquanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm naytôi đi học.[Thanh Tịnh, Tôi đi học]Tiết 43. CÂU GHÉPI. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU GHÉP:1. Bài tập:[2] Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi nhưcvVCmấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.cv-> Câu có ba cụm C – V:Hai cụm C - V nhỏ nằm trong vị ngữ của cụm C – V lớn.Tiết 43. CÂU GHÉPI. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU GHÉP:1. Bài tập:[5] Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh,TNmẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.C-> Câu chỉ có một cụm C – VVTiết 43. CÂU GHÉPI. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU GHÉP:1. Bài tập:[7] Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chínhCVlòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.VVTNCC-> Câu có ba cụm C - V:Các cụm C - V không bao chứa nhau.Tiết 43. CÂU GHÉPI. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU GHÉP:1. Bài tập:Câu có haihoặc nhiềucụm C - VKiểu cấu tạo câuCâu cụthểCâu có một cụm C -V[5]Cụm C - V nhỏ nằm trong cụm C - V lớnCác cụm C - V không bao chứa nhau2. Kết luận: Ghi nhớ [SGK/112][2][7]Tiết 43. CÂU GHÉPI. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU GHÉPII. CÁCH NỐI CÁC VẾ CÂU:1. Bài tập:[1] Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều vàTNVCtrên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại naoTNCnức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.VTiết 43. CÂU GHÉPI. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU GHÉPII. CÁCH NỐI CÁC VẾ CÂU:1. Bài tập:[7] Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chínhVClòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.CTNVCV- Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắtlại, khoé mắt tôi đã cay cay.Tiết 43. CÂU GHÉPI. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU GHÉPII. CÁCH NỐI CÁC VẾ CÂU:1. Bài tập:Các vế trong những câu ghép sau được nối bằng cách nào?a] Nếu ai có một bộ mặt xinh đẹp thì gương không bao giờ nói dối.-> Nối bằng một cặp quan hệ từ “nếu...thì...”b] Mẹ nó càng đánh, nó càng lì ra.-> Nối bằng một cặp phó từ “càng...càng...”c] Nước sông dâng lên bao nhiêu, đồi núi cao lên bấy nhiêu.-> Nối bằng đại từ “…bao nhiêu… bấy nhiêu...”d] Cậu đi đằng này, tớ đi đằng kia.-> Nối bằng chỉ từ “…này…kia.”Tiết 43. CÂU GHÉPI. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU GHÉPII. CÁCH NỐI CÁC VẾ CÂU:1. Bài tập:2. Kết luận:Có hai cách nối các vế câu:- Dùng những từ có tác dụng nối:+ Nối bằng một quan hệ từ.+ Nối bằng một cặp quan hệ từ.+ Nối bằng một cặp phó từ, đại từ hay chỉ từ thường đi đôivới nhau [cặp từ hô ứng].- Không dùng từ nối:Dùng dấu phẩy, dấu chấm phẩy hoặc dấu hai chấm.Tiết 43. CÂU GHÉPIII. LUYỆN TẬP:1. Bài 1:Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây. Cho biết trongmỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng những cáchnào?b] - Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng.[Các vế câu được nối với nhau bằng dấu phảy]- Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷtinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến chokì nát vụn mới thôi.[Các vế câu được nối với nhau bằng dấu phảy]Tiết 43. CÂU GHÉPIII. LUYỆN TẬP:1. Bài 1:Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây. Cho biết trongmỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng những cáchnào?d] Hắn làm nghề ăn trộm nên vốn không ưa lão Hạc bởi vì lãolương thiện quá.[Các vế câu được nối với nhau bằng quan hệ từ “bởi vì”]Tiết 43. CÂU GHÉPIII. LUYỆN TẬP:2. Bài 2:Với mỗi cặp quan hệ từ dưới đây, hãy đặt một câu ghép.a] vì...nên...b] nếu ...thì...c] tuy...nhưng...d] không những ...mà…[hoặc không chỉ… mà…; chẳng những…mà…]Tiết 43. CÂU GHÉPIII. LUYỆN TẬP:3. Bài 3:Chuyển các câu ghép em vừa đặt được thành những câu ghépmới bằng một trong hai cách sau:a] Bỏ bớt một quan hệ từ.b] Đảo lại trật tự các vế câu.Tiết 43. CÂU GHÉPIII. LUYỆN TẬP:4. Bài 4:Viết một đoạn văn ngắn về một trong các đề tài sau [trong đoạnvăn có sử dụng ít nhất là một câu ghép]:- Tác dụng của việc lập dàn ý trước khi viết bài tập làm văn.CỦNG CỐHệ thống nội dung bài:- Đặc điểm của câu ghép.- Cách nối các vế trong câu ghép [2 cách].HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ- Học thuộc bài. Làm bài tập 1 [phần a, c], bài 4- Chuẩn bị bài mới: Tìm hiểu chung về văn bảnthuyết minh.1. Bài cũ: “Câu ghép”- Nắm kĩ đặc điểm cấu tạo và các cách nối vế câu trong câughép.- Làm đầy đủ bài tập vào vở bài tập.- Xác định, gặch chân các thành phần, các bộ phận của các câughép sau:a] Vì chưng gió thổi, hoa cười với trăng. [Ca dao]b] Dù ai rào dậu ngăn sân, lòng ta vẫn vững là dân cụ Hồ[Theo Tố Hữu – “Ta đi tới”]c] Ngào ngặt hương bay, bướm vẽ vòng. [Nguyễn Bính –“Xuân về”].d] Cải chửa ra cây, cà mới nụ. [Nguyễn Khuyến,Bạn đếnchơi nhà]2. Soạn kĩ bài mới: “Tìm hiểu chung về văn bản Thuyết Minh”:- Tìm hiểu vai trò của văn bản thuyết minh trong đời sốngcon người?- Phương pháp thuyết minh cụ thể ở từng văn bản [tr.114 tr.116/SGK]?- Tìm hiểu đặc điểm chung của văn bản thuyết minh về:+ Nội dung?+ Phương thức biểu đạt?+ Nhiệm vụ cuả văn bản?+ Tính chất
Hướng dẫn chi tiết trả lời bài tập trang 111 SGK Ngữ văn lớp 8 tập 1 phần trả lời câu hỏi đặc điểm của câu ghép, soạn bài Câu ghép ngắn gọn nhất giúp các em ôn tập tốt kiến thức trước khi tới lớp.
Đề bài
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới.
"Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học."
[Thanh Tịnh, Tôi đi học]
Câu hỏi
1. Tìm các cụm C-V trong những câu in đậm.
2. Phân tích cấu tạo của những câu có hai hoặc nhiều cụm C - V.
3.Trình bày kết quả phân tích ở hai bước trên vào bảng theo mẫu [trang 112 SGK Ngữ văn 8 tập 1]
4. Dựa vào những kiến thức đã học ở các lớp dưới, hãy cho biết câu nào trong những câu trên là câu đơn, câu nào là câu ghép.
Trả lời bài tập trang 111 SGK Ngữ văn 8 tập 1
Câu 1 + 2: Các cụm C-V trong những câu in đậm và cấu tạo của những câu có hai hoặc nhiều cụm C - V đó là
Tôi // quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy / nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi / mỉm cười giữa bầu trời / quang đãng.
Có 3 cụm C - V là:
Cụm C-V lớn:
- CN: Tôi
VN: quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
Cụm C-V nhỏ:
- CN: những cảm giác trong sáng ấy
VN: nảy nở trong lòng tôi
- CN: mấy cành hoa tươi
VN: mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi // âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.
Có 1 cụm C-V
- CN: mẹ tôi
VN: âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp
Cảnh vật chung quanh tôi // đều thay đổi, vì chính lòng tôi // đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi // đi học.
Có 3 cụm C-V là:
- CN: Cảnh vật chung quanh tôi
VN: đều thay đổi
- CN: lòng tôi
VN: đang có sự thay đổi lớn
- CN: tôi
VN: đi học
Câu 3. Trình bày kết quả phân tích ở hai bước trên vào bảng theo mẫu:
| Kiểu cấu tạo câu | Câu cụ thể | |
| Câu có một cụm C-V | "Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp" | |
| Câu có hai hoặc nhiều cụm C-V bao chứa nhau | Cụm C-V nhỏ nằm trong cụm C-V lớn | |
| Các cụm C-V không bao chứa lẫn nhau | Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học. |
Câu 4.
- Câu đơn: Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.
- Câu ghép:
- Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
- Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
Ghi nhớ: Câu ghép là câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu.
--------------
Các em vừa tham khảo cách trả lời bài tập trang 111 SGK ngữ văn 8 tập 1 được Đọc Tài Liệu tổng hợp và biên soạn giúp em ôn tập và soạn bài Câu ghép tốt hơn trước khi đến lớp.
Còn rất nhiều những bài tập khác thuộc chương trình soạn văn 8 đã được chúng tôi biên soạn. Hãy thường xuyên truy cập vào trang để cập nhật nhé.