Trong Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi có ba tổ hợp từ “bà ngựa”
– Bà ngựa gầy thiếu kẻ chăn [bài số 1]
– Bà ngựa dù lành nào Bá Nhạc [bài số 114]
– Rợ đất khôn cầm bà ngựa dữ [bài số 137]
Bài số 1 và 137, “bà ngựa” thể hiện bằng mã chữ 馭, bài số 114 bằng mã chữ 婆馭. Cả hai mã chữ này đều đọc là “bà ngựa”…
Trong Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi có ba tổ hợp từ “bà ngựa”
– Bà ngựa gầy thiếu kẻ chăn [bài số 1]
– Bà ngựa dù lành nào Bá Nhạc [bài số 114]
– Rợ đất khôn cầm bà ngựa dữ [bài số 137]
Bài số 1 và 137, “bà ngựa” thể hiện bằng mã chữ 馭, bài số 114 bằng mã chữ 婆馭. Cả hai mã chữ này đều đọc là “bà ngựa”.
Qua ý nghĩa của ba bài thơ trên người ta có thể hiểu “bà ngựa” trong những trường hợp này đều có nghĩa tương đương với con ngựa ngày nay. Mặc dù vậy, người ta không khỏi bỡ ngỡ. Khác với “đầu cá”, tuy chỉ xuất hiện một lần trong Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi “Trong nuôi cá được ngàn đầu” [bài số 154], nhưng người ta dễ chấp nhận, vì tục ngữ có “cá kể đầu, rau kể mớ”.
Trong ca dao và truyện cổ người ta thấy xuất hiện những loại từ: “ông” trong ông voi, “chú” trong chú chuột. “cậu” trong cậu gà, “cái” trong cái cò, còn phần lớn là loại từ con. Bài Lý ngựa ô dân ca Nam Bộ còn giữ được từ “lục lạc” [Lục lạc đồng đen]. Lục lạc là từ cổ, nay được thay bằng nhạc. Từ điển Pigneau de Béhaine năm 1772, từ điển của Taberd năm 1877 cho đến tự vị của Huỳnh Tịnh Paulus Của sau này đều có ghi được từ lục lạc, nhưng không có “bà ngựa”. “Bà ngưa” đã đưa người ta từ bỡ ngỡ đến băn khoăn. Nhất là từ “bà”. Liệu “bà ngựa” có bao hàm nghĩa chỉ con ngựa đực không?
Lần tìm trong các từ thư và các từ điển cổ, “bà ngựa” vẫn không thấy bóng chim tăm cá. Lâu nay đành mặc nhiên coi đây là trường hợp cá biệt, để chờ tìm thêm những thực chứng… Thì sách Nôm đã giúp ta gỡ mối băn khoăn đó.
Hồng nghĩa giác tư y thư, sách do Thái y viện triều Lê in ra năm Vĩnh Thịnh thứ 13 [1717], bài Nam dược Quốc ngữ phú có câu “Xích tiểu đằng là dây răng bà ngựa” và “Mã hành, lấy não bà ngựa”[1].
Như thế, “bà ngựa” tức là con ngựa, mang nghĩa trung tính, có nghĩa bao hàm cả ngựa đực. “Bà ngựa” không phải là trường hợp cá biệt nữa.
“Bà ngựa” xuất hiện trong Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi thế kỉ XV và trong Hồng nghĩa giác tư y thư thế kỉ XVIII. Có lẽ về sau nó đã được thay thế bằng “con ngựa”.
Ngôn ngữ vốn có quy luật đơn giản hóa và loại trừ những trường hợp cá biệt.
“Bà ngựa” có lẽ rơi vào quy luật này[2]
Cao Hữu Lạng
CHÚ THÍCH
[1] Theo bản dịch của sách Hồng nghĩa giác tư y thư, Nxb Y học, Hà Nội, 1978, tr. 41, chú thích “Mã hành: ngọc hành con ngựa, đây giải là não bà ngựa khôn rõ nghĩa”… Có ý kiến cho rằng chữ não [腦] là lầm của chữ nhục [肉] và cức [亟].
[2] Bài viết được sự góp ý của giáo sư Nguyễn Sĩ Lâm, xin ghi lời cảm ơn.
Question
- Tiếng Trung [Taiwan]
Tiếng Filipino
Tiếng Việt
Tiếng Anh [Mỹ]
Khi bạn "không đồng tình" với một câu trả lời nào đó
Chủ sở hữu sẽ không được thông báo Chỉ người đăt câu hỏi mới có thể nhìn thấy ai không đồng tình với câu trả lời này.
- Tiếng Việt
Haha ở Việt Nam, tuỳ trường hợp mà nó mang ý nghĩa khác!
- Trong một cuộc hội thoại bạn bè hoặc thân quen với
nhau, từ này để gọi nhau cho nó vui [nhưng tốt nhất đừng dùng 😹]
- Trong bối cảnh nói xấu hoặc bình phẩm về một người nào đó, từ đó có nghĩa là nói một con người thích nổi bật hơn người khác, thích can thiệp vô chuyện người khác mà họ không cần.
- Tiếng Trung [Taiwan]
@lubitran hoá ra là thế. nhưng chữ đĩ một mình nghĩa lại khác nhau nhỉ
- Tiếng Việt
@ZivLim nó cũng tuỳ trường hợp và giọng điệu nói :]]
- Tiếng Anh [Anh]
- Tiếng Anh [Mỹ]
- Tiếng Việt Tương đối thành thạo
@lubitran bạn có thể dùm từ đĩ trong một câu được không? [Bạn có thể cho example luôn] [Bạn cho một example khi nói chuyện với một người lớn, một người lạ, bạn thân và chị/anh em]
- Tiếng Việt
đĩ = điếm = gái bán dâm
ngựa là tiếng lóng chỉ sự đỏm dáng, điệu đà
=> Đĩ ngựa thường là chỉ người hay lòe
loẹt, son phấn cầu kì sặc sỡ, kiểu cách...
Tùy theo trường hợp mà sắc thái tình cảm khác nhau: bạn thân thường là gọi vui, ngoài ra là có ý chê bai á
- Tiếng Việt
- Tiếng Việt
Đây là một từ mang nghĩa không tốt, thường dùng cho phụ nữ. Phải tùy vào từng trường hợp để hiểu rõ nghĩa của nó. Bình thường mọi người còn hay nói là "cave"
- Tiếng Việt
ở mỗi nơi thì nó nghĩa khác nhau. Như ở mình thì nó có nghĩa là những người đàn ông mà có tính giống đàn bà hoặc là điệu quá mức
- Tiếng Việt
@cloe_cat Ví dụ bạn mình là bede, hay mấy bạn thân, khi nói chuyện tui thường nói "Đĩ chó", "Đĩ ngựa",.. => Đĩ ở đây là slang, xưng hô thân thiết, cho vui Khi gặp một con nào đấy bạn ghét, có thể vì nó dẹo hoặc trang điểm lố, ăn mặc kì cục hay dẹo trai ỏng ẹo,... Bạn có thể nói bóng nói gió "Đĩ ngựa",... => Đĩ ở đây mang nghĩa chê bai, miệt thị, ghét bỏ người đó [không phải nói về nghề nghiệp] - Một ai đó làm gái điếm / cave / gái mại dâm "Nó sang Malaysia làm đĩ tiếp khách" => Nói lên nghề nghiệp, cũng mang sắc thái chê bai vì vn thường khinh thường nghề này - Thường đối với người lớn, người lạ sẽ không nói từ này trừ trường hợp nói về nghề nghiệp.
@cloe_cat Ví dụ
bạn mình là bede, hay mấy
bạn thân, khi nói chuyện tui thường nói "Đĩ chó", "Đĩ ngựa",..
=> Đĩ ở đây là slang, xưng hô thân thiết, cho vui
Khi gặp một con nào đấy bạn ghét, có thể vì nó dẹo hoặc trang điểm lố, ăn mặc kì cục hay dẹo trai ỏng ẹo,... Bạn có thể nói bóng nói gió "Đĩ ngựa",...
=> Đĩ ở đây mang nghĩa chê bai, miệt thị, ghét bỏ người đó [không phải nói về nghề nghiệp]
- Một ai đó làm gái điếm / cave / gái mại dâm "Nó sang Malaysia làm đĩ tiếp khách"
=> Nói lên nghề nghiệp, cũng mang sắc
thái chê bai vì vn thường khinh thường nghề này
- Thường đối với người lớn, người lạ sẽ không nói từ này trừ trường hợp nói về nghề nghiệp.
[Tin tức] Này bạn! Người học ngoại ngữ!
Bạn có biết cách cải thiện kỹ năng ngôn ngữ của mình không❓ Tất cả những gì bạn cần làm là nhờ người bản ngữ sửa bài viết của mình!
Với HiNative, bạn có thể nhờ người bản ngữ sửa bài viết của mình miễn phí ✍️✨.
Đăng ký
- Từ này à nhon sê ô có nghĩa là gì?
- Từ này đầu bạc răng long có nghĩa là gì?
- Từ này biệt nhỡn liên tài có nghĩa là gì?
- Từ này si tình có nghĩa là gì?
- Từ này du ma may có nghĩa là gì?
- Từ này chưa Tết lo lixi sớm v có nghĩa là gì?
- Từ này để ý có nghĩa là gì?
- Từ này bến đỗ có nghĩa là gì?
- Từ này xát muối có nghĩa là gì?
- Từ này In the Internet online chat or comment, what does "nh" means？ có nghĩa là gì?
- Từ này NẾU MÀ CẬU SẴN TRỞ THÀNH MỤC TIÊU CHO KHẨU SÚNG TRƯỜNG CỦA TÔI THÌ OK có nghĩa là gì?
- Từ này "Múa rìu qua mắt thợ" có thể dịch sang tiếng Anh là gì? có nghĩa là gì?
- Từ này ВỘP có nghĩa là gì?
- Từ này lo nốt công việc có nghĩa là gì?
Previous question/ Next question
- which is the question for “i want to speak it, that is why!” ???
- Từ này on twitter... "22 year old White Australian guy here for friends" i don't know "here" mea...
Biểu tượng này là gì?
Biểu tượng cấp độ ngôn ngữ cho thấy mức độ thông thạo của người dùng đối với các ngôn ngữ họ quan tâm. Thiết lập cấp độ ngôn ngữ của bạn sẽ giúp người dùng khác cung cấp cho bạn câu trả lời không quá phức tạp hoặc quá đơn giản.
Gặp khó khăn để hiểu ngay cả câu trả lời ngắn bằng ngôn ngữ này.
Có thể đặt các câu hỏi đơn giản và có thể hiểu các câu trả lời đơn giản.
Có thể hỏi các loại câu hỏi chung chung và có thể hiểu các câu trả lời dài hơn.
Có thể hiểu các câu trả lời dài, câu trả lời phức tạp.
Đăng ký gói Premium, và bạn sẽ có thể phát lại câu trả lời âm thanh/video của người dùng khác.
Quà tặng là gì?
Show your appreciation in a way that likes and stamps can't.
By sending a gift to someone, they will be more likely to answer your questions again!
If you post a question after sending a gift to someone, your question will be displayed in a special section on that person’s feed.
Mệt mỏi vì tìm kiếm? HiNative có thể giúp bạn tìm ra câu trả lời mà bạn đang tìm kiếm.