Chủ một dãy nhà trọ gần Bệnh viện Từ Dũ [TP.HCM] quảng cáo bà có trong tay một nhóm chuyên bán tinh trùng - Ảnh: H.L.
Quy định nói trên nhằm tránh tình trạng hôn nhân cận huyết, nhưng hiện nay việc mua bán tinh trùng rất bát nháo...
Quảng cáo tinh trùng của sinh viên, bác sĩ...
Trên trang fanpage của một "hội hiến tặng mua bán tinh trùng" rao: "Cần 3 nam hiến tinh trùng và 4 nữ hiến trứng, chế độ đãi ngộ tốt. Các bạn inbox fanpage. Lưu ý tại Sài Gòn nhé". Sau lời rao này, có hàng chục người nhảy vào inbox sẵn sàng "cho không, biếu không" tinh trùng.
Trang fanpage nói trên được lập từ tháng 7-2017, thường xuyên đăng tải các thông tin cần người hiến tinh trùng và hiến trứng với lời hứa "đãi ngộ cao". Chỉ sau một thời gian ngắn, trang này có trên 2.000 lượt người theo dõi.
Cuối tháng 2-2019, chỉ ít phút sau khi một người tên Th. [ngụ ở Huế] cầu cứu trên trang fanpage nói trên cần người hiến hoặc bán tinh trùng, T.V.C. [30 tuổi, ngụ Bình Phước] "nhảy" vào phân tích: "Hiến tinh trùng là một nghĩa cử cao đẹp... Ngoài bơm cũng có thể chấp nhận cách quan hệ trực tiếp. Tôi đã khám tinh dịch đồ, chất lượng tinh trùng đạt tiêu chuẩn bệnh viện, cặp vợ chồng nào nghiêm túc hãy gọi tôi giúp".
Ngày 14-5, một đầu mối nhờ giúp đỡ tinh trùng, C. trả lời là quan hệ trực tiếp hay vào bệnh viện đều được. Tuy nhiên, C. lại nói do cách đây không lâu từng giúp tinh trùng cho một phụ nữ ở Đà Nẵng tại bệnh viện nên lần này hiến tinh trùng thông qua bệnh viện là không thể được, chỉ còn cách "quan hệ trực tiếp".
C. còn cho rằng anh ta chọn cách "quan hệ trực tiếp" chủ yếu xuất phát từ cái tâm, ngoài ra không đòi hỏi gì cả, gia đình chỉ lo chi phí đi lại, ăn uống và xong việc có bồi dưỡng hay không thì tùy gia đình.
Một người khác tên H. [39 tuổi, giới thiệu đang công tác tại TP.HCM] cho biết rất mong muốn hiến tinh trùng "giúp các chị em" và từ trước tới nay chưa từng giúp ai. "Tôi chỉ cao 1,60m nhưng điều này không quan trọng lắm vì hiện tại con tôi rất cao. Tôi thấy mình đủ điều kiện sức khỏe để giúp miễn phí chứ không lấy tiền bạc gì cả" - người này nói.
Theo người này, từ khi đăng tải thông tin cho tinh trùng có rất nhiều mối gọi điện nhờ nhưng vì kẹt thời gian nên chưa giúp được ai. Do đó người này đề nghị phía người cần giúp phải chọn cách cho tinh trùng nhanh, ít tốn thời gian...
Ngoài người này, một số người quảng cáo sẵn sàng cho không tinh trùng giới thiệu họ có trình độ trung cấp, đại học hoặc đang là bác sĩ, bộ đội, sinh viên...
Ngoài trang nói trên, trên mạng còn có hàng loạt trang bán tinh trùng, hiến tặng tinh trùng quy tụ hàng ngàn thành viên tham gia. Trong đó, có trang Facebook gần 1.500 người theo dõi của C.K.D.. Người này tự nhận là quản lý của hàng loạt trang mua - bán - hiến tặng tinh trùng cao cấp từ ca sĩ, kỹ sư, người nổi tiếng ở TP.HCM và các tỉnh.
C.K.D. còn cho rằng chi phí cho mỗi lần thụ tinh tại bệnh viện khá cao, thời gian chờ đợi dài, nguồn gốc tinh trùng không rõ [về diện mạo, nhân cách, trình độ của người cho tinh trùng...] để quảng cáo nếu thông qua D., các cặp vợ chồng sẽ có được "thiên thần thông minh".
Theo C.K.D., có hai hình thức bơm tinh trùng là bơm gián tiếp tại bệnh viện và bơm "trực tiếp" - tức người cho và người nhận quan hệ tình dục. Giá cả của các hình thức này phụ thuộc vào thỏa thuận của đôi bên. Trên trang Facebook của C.K.D. còn thường xuyên đăng hình ảnh các bé được cho là chào đời từ việc mua bán tinh trùng bằng cách quan hệ tình dục trực tiếp để quảng cáo.
Trên mạng có rất nhiều trang Facebook được lập để quảng cáo mua bán tinh trùng như thế này - Ảnh: H.L. chụp lại
Bán tinh trùng, bán trứng do... kẹt tiền
Một người tên T. tự giới thiệu sống ở Đắk Lắk, vừa tốt nghiệp y sĩ đa khoa, đang rất cần tiền nên quyết định bán tinh trùng.
Để khách có nhu cầu tin tưởng, người này còn gửi cả hình cưới, hình con đẻ 3 tháng tuổi và nói: "Mình nói thẳng tại học xong đi xin việc hết 200 triệu đồng, tiền này mình vay ngân hàng nhưng đến nay vẫn chưa có việc, chưa có tiền trả ngân hàng nên mới quyết định như vậy"...
Ngày 14-5, trong vai người cần tìm nguồn tinh trùng hiến để đổi mẫu tại ngân hàng tinh trùng của Bệnh viện Từ Dũ, chúng tôi được một người đàn ông chỉ mối nơi mua tinh trùng. Đó là bà N., người chuyên cho các cặp vợ chồng hiếm muộn thuê trọ ở cách Bệnh viện Từ Dũ 300m.
Theo chồng bà N., hiện nay để một người được nhận tinh trùng hiến từ ngân hàng tinh trùng của bệnh viện phải trải qua quy trình xét nghiệm và hoàn tất các thủ tục rất phức tạp, đôi khi kéo dài cả 3-4 tháng. Do đó phải thông qua "đường dây" của bà N. mới có thể nhanh được.
Bà N. quảng cáo chính bà đã làm mối thành công cho rất nhiều cặp vô sinh hiếm muộn. "Nếu gia đình có nhu cầu hãy yên tâm đến đây, tôi sẽ hướng dẫn cho đường đi và gặp bác sĩ nào làm nhanh nhất. Tôi sẽ đảm bảo cho, chứ bây giờ đi vòng vòng ở bệnh viện đợi xét duyệt lâu lắm" - bà N. quảng cáo.
Thực tế cho thấy việc một người "tặng" trứng/tinh trùng cho nhiều người đang xuất hiện khắp nơi, theo cách rất dễ dàng. Trên nhiều website và hội nhóm, có nữ sinh viên rao bán trứng để lấy tiền về quê, có người sẵn sàng di chuyển trong phạm vi 1.000km để "hiến" tinh trùng. Những người này cũng bỏ nhỏ rằng họ đã hiến ở bệnh viện, đã có hồ sơ nên lần hiến tặng tới chỉ có thể bằng hình thức trực tiếp...
Nhu cầu cao, người hiến ít
Theo khảo sát mới thực hiện tại 23 trung tâm hỗ trợ sinh sản cả nước và công bố giữa tháng 5 này, nhu cầu xin tinh trùng và noãn của các cặp vợ chồng vô sinh ngày càng cao. Mỗi năm có khoảng 1.000 trường hợp xin noãn và 700 trường hợp xin tinh trùng để thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm tại 23 trung tâm nói trên.
Trong khi đó, số lượng người hiến tinh trùng tại các trung tâm rất ít ỏi, có những "ngân hàng tinh trùng" chỉ có từ... 1-3 mẫu, người muốn nhận tinh trùng hiến tặng phải mang một mẫu đến đổi mới được nhận mẫu hiến.
Tổng kết tại 21/23 trung tâm hỗ trợ sinh sản, tính đến nay mới có 518 người hiến tinh trùng và 596 người hiến noãn. So với nhu cầu là 1.000 người xin noãn và 700 người xin tinh trùng/năm, số lượng đã hiến tặng vào các trung tâm chỉ như muối bỏ bể.
Một chuyên gia làm việc lâu năm tại một trung tâm hỗ trợ sinh sản ở Hà Nội chia sẻ việc "hiến tặng" tinh trùng thực tế đang hết sức lộn xộn. Người hiến và nhận có thể giao dịch từ trước thông qua mạng xã hội và đến bệnh viện chỉ để thực hiện kỹ thuật.
Trong khi đó, quy định hiện hành là người hiến tặng tinh trùng và noãn phải có đủ kết quả xét nghiệm, được lưu mẫu vân tay, chứng minh thư, ảnh... nhằm tránh trùng lặp mẫu, tránh tình trạng một người "hiến" cho nhiều người dẫn tới các hệ lụy khó lường.
HOÀNG LỘC - LAN ANH
Trả lời:
1. Việc mua – bán tinh trùng có được quy định theo pháp luật?
Thạc sĩ, Luật sư Nguyễn Đức Hùng, Phó Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS thuộc Đoàn luật sư thành phố Hà Nội trả lời:
Việc sử dụng các biện pháp hỗ trợ sinh sản như hiến tặng tinh trùng, noãn là một việc mang tính nhân đạo, giúp cho những cặp vợ chồng hiếm muộn có được những đứa con theo mong muốn của mình. Tuy nhiên hiện nay, chúng đang bị nhiều đối tượng lợi dụng để chuộc lợi. Có nhiều trường hợp mang tinh trùng đi để buôn bán, xuất hiện những dịch vụ mang tính bất thường, trái phép như bán tinh trùng của những người có chỉ số thông minh cao, người có ngành nghề được coi trọng như bác sĩ, kỹ sư, ca sĩ,…
Bên cạnh đó, việc mua bán tinh trùng còn bị thực hiện theo những cách phản khoa học, phản cảm như việc lấy trực tiếp hay quan hệ tình dục. Việc lạm dụng việc hiến tặng tinh trùng này gây ra nhiều hệ lụy và nguy cơ cho xã hội như việc đi ngược lại với thuần phong mỹ tục, lây truyền các bệnh truyền nhiễm, nguy cơ ảnh hưởng xấu tới thai nhi,…
Tuy nhiên, pháp luật nước ta đã có quy định về việc sinh con bằng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm và điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Cụ thể, tại Điều 4, Nghị định 10/2015 ngày 28/01/2015 quy định:
“1. Người cho tinh trùng, cho noãn được khám và làm các xét nghiệm để xác định: Không bị bệnh di truyền ảnh hưởng đến thế hệ sau; không bị mắc bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình; không bị nhiễm HIV.
2. Tự nguyện cho tinh trùng, cho noãn và chỉ cho tại một cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được Bộ Y tế công nhận được thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm.
3. Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không được cung cấp tên, tuổi, địa chỉ và hình ảnh của người cho tinh trùng.
4. Tinh trùng, noãn của người cho chỉ được sử dụng cho một người, nếu không sinh con thành công mới sử dụng cho người khác. Trường hợp sinh con thành công thì tinh trùng, noãn chưa sử dụng hết phải được hủy hoặc hiến tặng cho cơ sở làm nghiên cứu khoa học.”
Đồng thời, không phải nơi nào cũng có thể được phép thực hiện việc lấy/ xét nghiệm tinh trùng mà chỉ có các cơ sở khám chữa bệnh có đầy đủ cơ sở vật chất, kỹ thuật theo quy định của Bộ Y tế và được sự cho phép của Bộ trưởng Bộ Y tế thì mới có thẩm quyền này.
2. Hành vi mua bán với giá cao này nếu bị cơ quan chức năng phát hiện sẽ bị xử lý thế nào?
Mặc dù pháp luật nước ta đã bắt đầu có những quy định về việc hiến tặng tinh trùng, noãn và thực hiện các biện pháp hỗ trợ sinh sản, nhưng trái lại những chế tài xử phạt về các hành vi vi phạm quy định trên lại chưa đủ, chưa tạo được tính răn đe cần thiết. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến việc mua bán tinh trùng trái phép diễn ra tràn lan hiện nay.
Theo quy định tại Điều 33, Nghị định 176/2013 do Chính phủ ban hành ngày 14/11/2014, xử phạt xã vi phạm quy định về sinh con theo phương pháp hỗ trợ sinh sản thì các hành vi như: Thực hiện cho, nhận noãn; cho, nhận tinh trùng; cho, nhận phôi khi không được phép theo quy định của pháp luật; không bảo đảm điều kiện thực hiện kỹ thuật hỗ trợ sinh sản theo quy định của pháp luật. sẽ bị xử phạt từ 30 triệu đồng đến 40 triệu đồng.
Trong trường hợp thực hiện việc cấy tinh trùng, noãn, phôi giữa những người cùng dòng máu về trực hệ và giữa những người khác giới có họ trong phạm vi ba đời thì mức phạt là từ 60 triệu đồng đến 80 triệu đồng. Ngoài bị phạt tiền, người/ cơ sở vi phạm còn phải chịu hình thức xử phạt bổ sung là đình chỉ hoạt động trong thời hạn từ 06 tháng đến 12 tháng.
Ngoài điều luật nêu trên, hiện tại chưa có bất kỳ các quy định nào khác để điều chỉnh, kể cả trong Bộ luật Hình sự hiện hành. Tuy nhiên nếu cá nhân nào biết mình đang bị các bệnh truyền nhiễm, bệnh xã hội mà cố tình đi bán tinh trùng theo các phương thức trái phép gây lây lan bệnh truyền nhiễm thì sẽ bị xử lý riêng theo quy định của Luật phòng chống các bệnh truyền nhiễm và Bộ luật Hình sự hiện hành.
3. Người môi giới phải chịu mức hình phạt ra sao?
Hiện nay pháp luật chưa quy định củ thể về việc xử lý đối với hành vi môi giới tinh trùng. Tại khoản 1 Điều 33 Nghị định 176/2013/NĐ – CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế chỉ quy định về việc “Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi tiết lộ thông tin về tên, tuổi, địa chỉ và hình ảnh của người cho, nhận tinh trùng, phôi” mà chưa có những chế tài đủ cứng rắn cũng như quy định củ thể để xử lý hành vi môi giới tinh trùng này.
4. Hiến tinh trùng được coi là một hành động nhân văn, thế nhưng đã bị biến tướng. Hiện nay, có sự thoả thuận ngầm giữa người hiến [thực chất là bán] với người nhận nên rất khó để phát hiện. Vậy, làm thế nào để có thể phát hiện và ngăn chặn được hành vi mua bán này?
Hành vi mua bán, cho và nhận tinh trùng một cách tràn lan không tuân theo đầy đủ trình tự thủ tục theo quy định của pháp luật tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ.
Do việc cho và nhận tình trùng thực hiện một cách tràn lan không tuân theo quy định pháp luật, không xét nghiệm để xác định việc người cho tinh trùng có bị bệnh di truyền ảnh hưởng đến thế hệ sau hay không; có bị mắc bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức được, làm chủ được hành vi của mình hay không; có bị nhiễm HIV hay không.
Chính vì vậy người nhận tinh trùng ngoài việc có thể bị lây nhiễm các bệnh nguy hiểm qua bộ phận sinh dục hoặc thai nhi gặp vấn đề di truyền từ người hiến tinh trùng thì còn có thể dẫn đến tình trạng hôn nhân cận huyết sau này từc là những con cái của người mua bán tinh trùng có thể vô tình kết hôn với nhau dẫn đến hậu quả con cái đẻ ra có thể bị dị tật.
Vì vậy việc phát hiện cũng như ngăn chặn được hành vi mua bán tinh trùng tràn lan là vô cùng quan trọng. Bên cạnh việc tuyên truyền pháp luật, nâng cao nhận thức của người dân thì chúng ta cần có những chế tài cứng rắn hơn, mang tính chất răn đe chung đối với những người thực hiện hành vi này. Củ thể chúng ta có thể hình sự hóa đối với những hành vi nêu trên.
*Lưu ý: Nội dung tư vấn trên đây chỉ mang tính tham khảo. Tùy từng thời điểm và đối tượng khác nhau mà nội dung tư vấn trên có thể sẽ không còn phù hợp do sự thay đổi của chính sách pháp luật. Mọi thắc mắc, góp ý xin vui lòng liên hệ về email: