Mục tiêu dạy học Tiếng Việt ở tiểu học hiện nay là gì? Giáo viên cần lưu ý gì khi dạy học để đảm bảo chất lượng? Cùng tìm hiểu ngay qua bài viết dưới đây!
1. Mục tiêu dạy học Tiếng Việt ở tiểu học hiện nay
Nhà trường và thầy cô đào tạo bộ môn Tiếng Việt với những mục tiêu sau đây:
- Mục tiêu dạy học Tiếng Việt ở tiểu học hiện nay là đặt nền móng và phát triển các kỹ năng sử dụng tiếng Việt của các em học sinh như: Nghe, nói, đọc, viết,...phù hợp với môi trường giao tiếp của lứa tuổi cấp bậc tiểu học.
Thầy cô bộ môn Tiếng Việt tiểu học là những nhân tố quan trọng giúp trẻ phát triển ngôn ngữ.
- Các phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học được áp dụng để cung cấp cho học sinh kiến thức cơ bản về Tiếng Việt, tự nhiên, xã hội và con người. Ngoài ra các em còn được về nền văn hóa, văn học của Việt Nam và nước ngoài.
- Hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, góp phần bồi dưỡng tình yêu tiếng Việt. Hình thành nhân cách con người từ lứa tuổi tiểu học.
2. Những điểm cần lưu ý khi dạy học Tiếng Việt ở tiểu học
Ở bậc mầm non, các bé hầu như sẽ được thầy cô hướng dẫn học tập thông qua các hoạt động và trò chơi. Còn đối với bậc tiểu học trò chơi chỉ là một trong nhiều phương pháp dạy học Tiếng Việt. Học sinh tiểu học sẽ được làm quen với sách vở và các bài giảng nhiều hơn. Vì vậy, giáo viên tiểu học phải khéo léo trong việc truyền tải kiến thức ở độ tuổi giao điểm này. Sau đây là một vài lưu ý khi dạy học Tiếng Việt ở tiểu học.
2.1. Đặc biệt chú ý những ngày đầu đến trường của học sinh
Những ngày đầu đến trường thường sẽ là những hoạt động làm quen, các bài giảng về sơ lược kiến thức cơ bản. Các thầy cô có trọng trách lớn trong việc giúp các em hiểu được môi trường học tập ở tiểu học là như thế nào. Đặc biệt ở độ tuổi lớp 1, các em bắt đầu làm quen với bài vở nhiều, giờ giấc học tập chặt chẽ, sinh hoạt phải đúng quy củ và nề nếp hơn nên việc các thầy cô cần áp dụng phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học kết hợp lắng nghe tâm lý học sinh và chỉ dẫn các em làm theo đúng quy trình học tập là rất cần thiết.
Thầy cô nên quan tâm học sinh nhiều hơn vào những ngày đầu tới trường.
2.2. Giúp học sinh hình thành ý thức về chuẩn mực ngôn ngữ và chuẩn văn hoá lời nói
Trẻ hình thành ngôn ngữ thông qua lời nói từ rất sớm. Ở độ tuổi lên 1 trẻ đã có thể nói những từ cơ bản, những từ trẻ nói là thuộc về bản năng của con người hoặc thông qua ông bà, bố mẹ chỉ dạy. Nhưng những từ ngữ đó chỉ dừng lại ở mức ứng dụng hẹp trong gia đình.
Nếu trẻ muốn chính thức giao tiếp thông qua ngôn ngữ chuẩn mực thì phải trải qua quá trình đào tạo. Người trực tiếp dùng các phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học để truyền tải những kiến thức đó là các thầy cô giáo. Các thầy cô cần áp dụng các phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học để giảng dạy trẻ bảng chữ cái, các nguyên âm, phụ âm và cách ghép chúng lại thành một câu nói hoàn chỉnh. Từ đó, giúp trẻ hình thành ý thức chuẩn mực của ngôn ngữ và văn hóa giao tiếp sao cho đúng nhất.
2.3. Giúp học sinh hình thành phong cách ngôn ngữ viết
Ngoài kỹ năng tập đọc và giao tiếp, ở tiểu học các em còn được tập viết, đặc biệt là trong năm học lớp 1 và lớp 2. Ở độ tuổi mầm non, có rất nhiều trẻ đã được dạy cầm bút viết nhưng không khó như ở tiểu học. Các em không chỉ phải viết ngang hàng thẳng lối, giữ gìn sách vở sạch sẽ mà còn phải viết đẹp. Những nét chữ đầu đời sẽ ảnh hưởng rất lớn đến nét chữ sau này khi các em lên những lớp cao hơn với tốc độ viết nhanh hơn. Tập viết là bộ môn cần rèn luyện tỉ mỉ, vì vậy các thầy cô nên quan tâm, tăng cường kiểm tra bài vở mỗi em, kết hợp với phụ huynh để có hiệu quả tốt nhất.
Môn học Tiếng Việt giúp trẻ rèn luyện chữ viết.
2.4. Hình thành thói quen, kỹ năng quan sát & tự điều chỉnh ngôn ngữ cho học sinh
Các thầy cô là những người trực tiếp giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài các yếu tố đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kỹ năng cơ bản của học sinh, góp phần hình thành nhân cách con người.
Trong môi trường hình thành ngôn ngữ như tiểu học, các em được tiếp xúc với nhiều bạn bè và dần có nhận thức và quan điểm riêng của mình. Đôi khi hành động và lời nói của trẻ sẽ bị ảnh hưởng từ phong thái cùng ngôn ngữ giao tiếp của thầy cô giáo hoặc bạn bè xung quanh. Nhiều khi trẻ sẽ tiếp thu những yếu tố không phù hợp với bản thân, vì vậy thầy cô giáo cần nắn chỉnh bằng cách nhắc nhở hoặc có những biện pháp răn đe với những hành động và phát ngôn lệch lạc của học sinh, làm tấm gương để các em khác không vi phạm.
Tiếng Việt là một trong những môn học quan trọng ở bậc tiểu học. Bên cạnh việc học Toán để phát triển trí não, tư duy logic cho các em, việc học Tiếng Việt sẽ giúp các em hình thành và phát triển tư duy ngôn ngữ. Tùy vào độ tuổi và tính cách riêng của trẻ thầy cô sẽ đưa ra phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học khác nhau để giúp các em học môn Tiếng Việt hiệu quả nhất.
Xem thêm: Phương pháp dạy học theo nhóm ở tiểu học và điều cần lưu ý
Ở bậc tiểu học, tầm quan trọng của môn Tiếng Việt được thể hiện rõ rệt qua 2 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Các lớp 1, 2, 3
Đối với trẻ học lớp 1, 2, 3, nội dung của môn Tiếng Việt tập trung hình thành những cơ sở ban đầu cho việc học đọc, học viết; định hướng cho việc học nghe, học nói dựa trên vốn Tiếng Việt mà trẻ đã có. Các bài học ở giai đoạn này chủ yếu là bài học thực hành, được thấm vào học sinh một cách tự nhiên qua các bài học thực tế.
Ví dụ: Học âm “e”, sau đó viết con chữ “e”. Những tri thức về âm – chữ cái, về tiếng [âm tiết] – chữ, về thanh điệu – dấu ghi thanh đều được học qua những bài dạy chữ. Những tri thức về câu trong đoạn hội thoại [câu hỏi, đáp và dấu câu] cũng không được dạy qua bài lý thuyết mà học sinh được hình dung cụ thể trong một văn bản cụ thể.
Ở giai đoạn này, trẻ sẽ nhận diện được và sử dụng được các đơn vị của Tiếng Việt, các quy tắc sử dụng Tiếng Việt trong lúc đọc, viết, nghe, nói. Vậy nên, việc học Tiếng Việt ở bậc tiểu học sẽ tạo nền tảng cho trẻ trong việc phát triển tư duy ngôn ngữ, biểu hiện qua việc trẻ đọc thông thạo và hiểu đúng ý nghĩa một văn bản ngắn; viết rõ ràng, đúng chính tả; nghe chủ động; nói chủ động, rành mạch.
Giai đoạn 2: Các lớp 4, 5
Về nội dung môn học, học sinh ở giai đoạn này đã được cung cấp những khái niệm cơ bản về một số đơn vị ngôn ngữ và quy tắc sử dụng Tiếng Việt làm nền móng cho việc phát triển kỹ năng. Bên cạnh những bài học thực hành [ở giai đoạn trước], học sinh được học các bài về trí thức Tiếng Việt [từ vựng, ngữ pháp, văn bản, phong cách,…]. Những bài học này cũng không phải là lý thuyết đơn thuần, được tiếp nhận hoàn toàn bằng con đường tư duy trừu tượng, mà chủ yếu vẫn bằng con đường nhận diện, phát hiện trên những ngữ liệu đã đọc, viết, nghe, nói; rồi sau đó mới khái quát thành những khái niệm.
Nội dung chương trình giai đoạn này nhằm phát triển các kỹ năng đọc, viết, nghe, nói lên một mức độ cao hơn, hoàn thiện hơn.
Ngoài ra, tầm quan trọng của Tiếng Việt ở bậc tiểu học còn hướng đến việc hình thành các kỹ năng mềm, kỹ năng sống cần thiết cho trẻ. Nội dung kỹ năng sống được thể hiên ở tất cả các nội dung của môn học. Những kỹ năng đó chủ yếu là: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tự nhận thức, kỹ năng suy nghĩ sáng tạo, kỹ năng ra quyết định, kỹ năng làm chủ bản thân,..Thông qua các kỹ năng này sẽ giúp trẻ nhận biết được những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống, biết tự nhìn nhận đánh giá đúng về bản thân để tự tin, tự trọng và không ngừng vươn lên trong học tập cũng như cuộc sống. Tiếng Việt sẽ dạy trẻ biết cách giao tiếp, ứng xử phù hợp trong các mối quan hệ với người thân, với cộng đồng và với môi trường tự nhiên, biết sống tích cực, chủ động trong mọi điều kiện, mọi hoàn cảnh.
Nói tóm lại, Tiếng Việt là môn học không thể thiếu trong hệ thống giáo dục của đất nước, đặc biệt đối với lứa tuổi học sinh ở bậc tiểu học – lứa tuổi đang trong giai đoạn hình thành về nhân cách và tư duy. Vì vậy, Tiếng Việt không những là “công cụ của tư duy” mà còn bước đệm để hình thành nhân cách của một đứa trẻ.
----------------
Tham khảo thêm chương trình học cho học sinh lớp 1 -> 11: "Tự tin chinh phục điểm 9-10"
TRUNG BÌNH CHỈ 5K/NGÀY/KHOÁ HỌC
CON TỰ HỌC TẠI NHÀ - BỨT PHÁ ĐIỂM SỐ