Vì sao lan 5 cánh trắng lại đắt

* Ông Dương Hoa Xô [giám đốc Trung tâm Công nghệ sinh học TP.HCM]:

Sự sụp đổ thấy trước

Trong một quần thể lan có thể xuất hiện một cá thể lan khác màu hoặc màu đặc biệt so với phần còn lại.

Đây là hiện tượng đột biến, rất hiếm trong tự nhiên. Người trồng lan muốn chọn được một loại đột biến mới thì họ phải mua rất nhiều cây lan để hi vọng có một loại lan khác biệt.

Lan đột biến rất hiếm là đúng, nhưng mức giá quá cao như hiện nay là ảo. Phi điệp đột biến có nguồn gốc từ lan rừng và đối tượng chơi loại lan này rất hạn chế, chứ không phải là một thị trường rộng lớn như cắt cành cho trang trí, sự kiện...

Hoa lan đột biến có thể nhân giống bằng tự nhiên hoặc nhân tạo. Nguồn cung sẽ tăng lên theo thời gian, qua đó sẽ làm giảm giá trị của chính loại hoa đó.

Khi nguồn cung đủ lớn thì lan quý hiếm trở thành lan thông thường và giá từ vài tỉ đồng sẽ trở về mức vài triệu đồng. Sự sụp đổ này là điều thấy trước và người ôm lan sau cùng sẽ lĩnh trọn.

Người trồng lan tố lừa đảo

Vợ chồng nghệ nhân Nguyễn Văn Hiển và Phạm Thị Oanh [thành phố Hòa Bình] chia sẻ: dòng lan đột biến Hiển Oanh [giới chơi lan gọi tắt là HO] được vợ chồng chị tình cờ mua được ở huyện Kim Bôi [Hòa Bình] 15 năm trước.

Chăm sóc một thời gian, cây xổ hoa rất lạ, không giống như các loại phi điệp thông thường. Hoa có 2 cánh, trắng trong, mắt đỏ chứ không tím như phi điệp thường.

Những năm đầu anh Hiển nhân giống, tách mầm và tặng người cùng chơi lan. Khoảng hơn 2 năm trở lại đây, dòng lan HO bỗng nhiên sốt giá, mỗi mầm cây nhỏ như đốt tay đã có giá hơn chục triệu đồng.

Chị Oanh cho hay giò lan HO chị bán giá cao nhất gần 800 triệu đồng cho một người mê lan ở TP.HCM. Tuy nhiên, chị cũng băn khoăn khi chính những giò lan HO mà vợ chồng chị phát hiện và đặt tên lại có giá vài tỉ đồng.

Trên mạng xã hội, cũng có hàng chục tài khoản bán lan tự nhận là con, cháu của anh chị Hiển - Oanh. "Vợ chồng tôi chỉ có 2 đứa con gái, chẳng đứa nào bán lan cả mà sao nhiều người nhận là con của chồng tôi thế không biết?" - chị Oanh nói.

Theo chị Oanh, gần như mọi tài khoản tự nhận là con, cháu đều là bán hàng lừa đảo. Người mới chơi lan rất khó nhận biết lan đột biến với lan thường, chỉ khi nào cây xổ hoa mới biết.

VŨ TUẤN

Tiền tỉ có nguy cơ đổ bỏ

Từ đầu năm trở lại đây, hàng chục cuộc giao dịch lan đột biến hàng chục tỉ khiến nhiều người ngỡ ngàng. Nhiều người chưa bao giờ trồng lan lao theo, bỏ cả đống tiền để mua lan đột biến với hi vọng đầu tư.

Những nhà vườn trồng lan, công an khẳng định cơn sốt lan đột biến đang ảo, tiềm ẩn nguy cơ lớn khi hàng loạt người lao vào đầu tư.

Giá hoa lan sốt hơn nhà đất

Ở Tuyên Quang, ngay trong tháng 6, một nhà vườn bán 2 giò lan với giá gần 5 tỉ đồng. Anh Nông Quốc Lịch - một người chơi lan ở huyện Chiêm Hóa [Tuyên Quang] - cho hay: "Giao dịch tiền tỉ là có thật. Bản thân tôi chứng kiến từ đầu đến cuối, sự kiện tổ chức công khai, người mua chuyển khoản thành công, người bán giao hàng, cam kết bảo hành chuẩn hoa, chuẩn giống...".

Anh Lịch cũng là người mới chơi lan được gần 2 năm nay, hiện tại vườn của anh chủ yếu là dòng lan đột biến. Dòng lan này đang có giá trị cao ngất ngưởng.

Chủ vườn Tống A Ly [ở xã Thái Sơn, huyện Hàm Yên, Tuyên Quang] cũng phất lên nhanh chóng từ cây lan đột biến. Ông chủ vườn trẻ tuổi này mới đổi hơn 70 "ki" [chồi non] lan 5 cánh trắng Hiển Oanh để tậu một chiếc xe Ford Everest tiền tỉ.

Một chủ vườn khác cũng ở Hàm Yên [xin được giấu tên] bán hơn trăm mầm lan đột biến để tậu chung cư gần 4 tỉ đồng ở Hà Nội.

Những giống lan đột biến đang "sốt" ở miền Bắc hiện nay là 5 cánh trắng Hiển Oanh [Hòa Bình], 5 cánh trắng Phú Thọ, Hồng Tam Bảo... Giá bình quân cây trưởng thành là 4 - 5 triệu đồng mỗi centimet. Giá mỗi mầm cũng khoảng 15 triệu đồng.

Theo những người chơi lan, giá lan càng cao thì càng nhiều người lao vào vì muốn đầu tư để "làm kinh tế".

Chênh lệch vô lý

Anh Vi Hồng Trọng, chủ vườn lan Sinh Viên [thành phố Việt Trì, Phú Thọ], cho hay chính anh là người đã gắn bó với cây lan hơn 30 năm nhưng không thể hiểu được phía sau các giao dịch tiền tỉ là gì?

Ngay cả giò lan 5 cánh trắng Phú Thọ đang được các chủ vườn khác giao dịch hàng tỉ đồng thì ở vườn lan của anh Trọng chỉ bán với giá 250 triệu đồng.

"Hoa lan không phải là loại cây chữa được bệnh nan y, nếu ai thấy đẹp, thấy thích thì muốn sở hữu một nhánh. Từ những nhánh này rồi dần dần ai cũng có. Giá trị thật của cây lan không đến mức khủng khiếp đến vậy" - anh Trọng cảnh báo.

Ông chủ vườn lan cũng chia sẻ chính những người chơi lan lâu năm, những vườn lớn, nhiều giống như anh lại có thu nhập không bằng các vườn "ăn xổi". Giá lan đột biến liên tục bị đẩy lên cao để nhiều người lao vào.

VŨ TUẤN

Nhiều người mắc lừa

Anh Ng.Th.V. [ở Ý Yên, Nam Định] cho hay đầu tháng 7 vừa qua, anh thỏa thuận mua một nhành lan đột biến giá 9 triệu đồng. Để chắc chắn là lan đột biến, anh V. chọn cây có đầy đủ "3 thành phần" [mầm gốc, ki và hoa].

Sau khi nhận hàng, anh V. tá hỏa khi phát hiện cây lan anh đặt được cắt ghép rất tinh vi. Người bán dùng keo 502 và "keo liền da" để ghép một bông hoa 5 cánh trắng vào thân của cây hoa lan khác. Anh V. ngậm ngùi viết đơn tố cáo lên cơ quan công an, hi vọng sẽ lấy lại được 9 triệu đồng.

Tương tự anh V., nhiều người muốn "làm kinh tế" bằng hoa lan đột biến đã nhận "quả đắng". Người bán cam kết bằng giấy và video bảo hành "chuẩn cây, chuẩn giống, chuẩn mặt hoa", nếu không sẽ mua lại theo giá thị trường hiện tại. Tuy nhiên, giao cây xong một thời gian bên bán "lặn mất tăm".

TTO - Những năm gần đây, nhiều bạn trẻ trên địa bàn đất thép Củ Chi “sống khỏe” với các vườn hoa lan. Vào dịp tết nhiều vườn thu về hàng trăm triệu đồng là chuyện không khó.

Thương vụ chuyển nhượnghoa lan đột biến gene tại Bình Phước hôm 10/6 vừa qua gây xôn xao vì giá trị của 3 chậu cây lên tới 32 tỷ đồng. Trong đó, cây Bảo Duy 5 cánh trắng giá 12 tỷ đồng, một cây Bảo Duy 5 cánh trắng khác giá 9,9 tỷ đồng và một cây Da Vàng 10 tỷ đồng.

Những cây lan bị người không chơi lan ví "như cây rau muống". Thế nên, mức giá tiền tỷ của chúng đi cùng sự nghi ngờ vô cùng lớn.

Nổi tiếng mát tay chăm lan, sở hữu nhiều giống lan đột biến quý tại Bình Phước, anh Nguyễn Thanh Xuân [sinh năm 1985] – chủ nhân của 3 chậu lan quý nói trên đã có những chia sẻ thật lòng để lý giải cho đam mê của những người chơi lan.

Trong hàng triệu tấn lan phi điệp mới may mắn được 1 cây đột biến

Anh Xuân cho biết, với người yêu hoa lan đột biến thì không phải ai cũng sẵn sàng bán đi chậu cây mà mình may mắn có được, vì thế phải sau rất nhiều cơ duyên, anh mới được chủ nhân của các chậu lan tin tưởng chuyển nhượng.

Đây là 1 trong 8 giao dịch trị giá 50 tỷ đồng mà anh tham gia hôm 10/6 vừa qua và cũng chưa phải thương vụ "khủng" nhất trong giới chơi lan.

"Ngoài Da Vàng và Bảo Duy còn có giao dịch 5ct Xuân Phúc, 5ct Bảo Quyên hay 5ct Vô Thường", anh Xuân tiết lộ.

Sở dĩ giá trị của chậu cây lên đến hàng chục tỷ đồng vì đây đều là những loài hoa rất quý, đẹp và vì thế, nó có khả năng tạo ra giá trị cao vềkinh tế trong tương lai nhờ nhân giống và bán lại.

"Trong hàng ngàn, hàng triệu tấn lan phi điệp có khi may mắn được 1 cây, vì lý do nào đó như môi trường sống mà xảy ra quá trình đột biến gene, hình thành nên một số mặt hoa đẹp và hiếm. Nếu đặt mặt hoa đột biến với dòng truyền thống thông thường sẽ thấy sự khác biệt hoàn toàn để phải công nhận dòng đột biến rất đẹp.

Có được một cây như vậy đã là rất khó, rất may. Khó hơn nữa là chăm sóc, kiểm soát độ ẩm để cây không bị thối. Nếu như lan Hồ Điệp chỉ cần rải hạt là cây lên được thì lan đột biến phải nhân giống rất cực. Vì thế, cộng thêm yếu tố công sức, thời gian và đam mê của người chơi cho loài hoa này, khiến cho hoa lan đột biến có giá trị rất cao", anh Xuân chia sẻ.

Bởi vì sở hữu nhiều chậu hoa tiền tỷ, nên chủ nhân của các chậu lan cho biết, khu vườn được đặt trong sự giám sát 24/24h, lắp đặt camera cảm biến hồng ngoại và có các biện pháp an ninh như đi tuần 1 tiếng/1 lần, nhất là thời điểm ban đêm để giảm rủi ro an ninh xuống mức bằng không.

"Đó hoàn toàn không phải là công việc nhàn nhã như mọi người vẫn nghĩ. Chi tiền tỷ mua chậu lan nhưng cũng cần bỏ rất nhiều thời gian, công sức và cả tiền bạc để chăm cây sau này. Đó chính là giá trị của cây, mà giá trị này rất khó đong đếm hay quy ra tiền mặt", anh Xuân tâm sự.

Trước khi thành công, đã phải trả giá bằng rất nhiều cây lan quý bị chết

Là người yêu thích trồng lan và nhân giống bán nhiều năm nay, 3 cây lan 32 tỷ vừa mua sẽ hoàn thiện hơn cho khu vườn – nơi mà anh Xuân đang nhân giống hàng trăm loại lan đột biến khác nhau như Hồng Mỹ Nhân, Hồng Minh Châu, nhạn quế, lan Hồ Điệp, Chơn Thành, Hiển Oanh. Đổ nhiều công sức, tiền bạc để sở hữu các dòng lan đột biến độc lạ, anh Xuân cho biết, đây là công việc vừa thỏa mãn đam mê vừa giúp anh làm kinh tế.

Tuy nhiên, những ngày đầu tìm kiếm, nhân giống hoa lan, anh Xuân và đồng nghiệp gặp không ít khó khăn. Những kinh nghiệm chăm sóc lan mà anh có được là nhiều lần kinh qua trải nghiệm từng vô tình làm chết những cây lan quý.

"Bài học trả giá bởi rất nhiều cây mà mình yêu thích, trong đó có những cây rất đắt tiền. Lan là loại sống kí sinh trên 1 giá thể khác như vỏ thông hoặc cành cây nên làm sao để tạo điều kiện sống phù hợp không hề dễ.

Rồi phải biết được tình trạng cây yếu hay khỏe để có chế độ phù hợp như dùng phương thuốc nhập khẩu từ Mỹ phù hợp với cây lan. Khi cây mẹ khỏe thì cây con mới khỏe và có thể tách ra được", anh Xuân trải lòng.

Với người bán lan đột biến, uy tín là điều quan trọng nhất

Nổi tiếng vì sở hữu những dòng lan tiền tỷ, thậm chí giới chơi lan đặt biệt danh "ông trùm lan đột biến" nhưng anh Xuân cũng chia sẻ, anh gặp phải không ít ý kiến trái chiều, nhất là sau thương vụ mua cây lan trị giá 32 tỷ đồng được chia sẻ rộng rãi.

Sự trăn trở lớn nhất của người thợ lan này là làm sao để mọi người có thể hiểu được giá trị của dòng lan đột biến – khi chúng còn khá xa lạ với nhiều người.

"Người Việt rất yêu thích hoa lan, nhưng dòng đột biến thì chưa được biết đến nhiều. Chúng tôi cũng xác định là cần thời gian mới có thể giới thiệu, quảng bá để mọi người cảm nhận vẻ đẹp và những giá trị của loại lan này.

Thời gian qua, có khá nhiều người biết đến thương vụ chuyển nhượng chậu lan Bảo Duy và Da Vàng. Cộng đồng người yêu hoa lan thì thích thú nhưng cũng có ý kiến trái chiều, đặt dấu chấm hỏi cho giá trị thực sự của chậu hoa.

Tôi nghĩ rằng, việc của những người trồng lan như tôi là dành thời gian tâm huyết để tìm thứ mình đam mê, tập trung cho khu vườn, chia sẻ với những người cùng yêu thích lan để lan tỏa. Sau đó là tính chuyện làm kinh tế cho gia đình tốt hơn. Sẽ còn cần nhiều thời gian để mọi người hiểu giá trị của lan đột biến", anh Xuân tâm sự.

Thú chơi lan đột biến và những giá trị kinh tế mang lại khiến cho nhiều người đổ đi nhân giống và kinh doanh loài hoa quý này. Tuy nhiên,thị trường rộng lớn với đủ chủng loại và mức giá khác nhau khiến những người mới chơi lan đột biến gặp nhiều khó khăn trong phân định loại cây thực sự có giá trị.

Theo anh Nguyễn Thanh Xuân, rất khó để chỉ nhìn cây mà đoán được cây đó thuộc giống gì. Nếu nhân giống công nghiệp thì cây lan đó chỉ có tuổi thọ 3-5 năm. Do đó, phải chờ cây nở ra hoa thì mới dựa vào đó để xác định cây đột biến, thuộc dòng gì. Ngoài ra, người mua nên chọn nhà vườn uy tín để được hỗ trợ cách chăm cây.

"Trên thị trường và nhất là giới chơi lan, uy tín của người bán rất quan trọng, bởi nếu bán sai cây cho người khác đồng nghĩa với việc nhà vườn đó mất hết uy tín và sẽ không còn được ai đón nhận", anh Xuân khẳng định.

[Theo Nhịp Sống Việt - Tổ quốc]

Còn với người mới chơi, tốt nhất không nên mua hoa trên mạng mà phải xem cây thật, hoa thật mới chuyển tiền.

Trong giới chơi lan đột biến ở Hoà Bình, nhiều người biết anh Lê Văn Quyền ở thị trấn Lương Sơn không chỉ nhờ nuôi lợn giỏi, mà còn có vườn lan lên đến cả ngàn chậu, với vài chục loại khác nhau. Trong đó, có những chậu lan đột biến quý giá, trị giá hàng trăm triệu đồng như lan đột biến hồng trần, hồng Yên Thuỷ, 5 cánh trắng Bạch Tuyết, 5 cánh trắng Phú Thọ...

Anh Quyền cho biết, anh tham gia hộichơi lan đột biến đã lâu, còn gọi là lan 5ct [tức 5 cánh trắng] nhưng khoảng 2 năm gần đây thị trường lan đột biến bỗng nhiên "sốt giá đùng đùng", với những giao dịch lên tới tiền tỷ 1 kie lan [1 kie bằng 1cm]. Người chơi chỉ cần lấy thước đo chiều dài của cây lan mà tính tiền.

Những giò lan rừng đột biến gen, có mặt hoa, hình dáng độc, lạ đang trở thành đối tượng săn lùng của người chơi hoa lan khắp toàn quốc.

Trả lời câu hỏi của PV Dân Việt vì sao lan đột biến có giá cao khó tin như vậy, anh Lê Văn Quyền cười nói vui vẻ: Đơn giản vì nó rất đẹp. Vẻ đẹp hiếm có và khó chăm sóc hơn các loài lan khác. Điều đặc biệt nó đắt đỏ bởi đấy làvẻ đẹp tự nhiên, không thể được tạo ra bằng bàn tay con người.

Điểm khác biệt nữa của cây lan đột biến sẽ di truyền tính trạng đột biến đó. Nó không như nhiều loài cây khác không di truyền đột biến. Do đó, từ một giò lan, người ta có thể nhân lên thành nhiều giò lan khác nhau.

Mỗi key [đốt] lan sẽ cho ra một cây lan đột biến mới. Từ đó, có thể nhân lên thành nhiều cây lan đột biến khác nhau, tạo ra nhiều cây lan đột biến, từ đó chủ vườn lan có thể kinh doanh buôn bán, tạo thành nhữngcây lan tiền tỷ. Đó chính là đặc điểm làm nên giá trị tiền tỷ của những giò lan này.

Người chơi lan chấp nhận chi vài triệu đồng cho một centime nhánh lan phi điệp 5c - năm cánh trắng Phú Thọ, hayphi điệp Lâm Hải; đai châu, tam bảo sắc đột biến... Một giò lan đột biến nhiều khi có giá hàng trăm triệu đồng để cả tỷ đồng vẫn có người tìm kiếm sở hữu bằng được.

Cũng theo anh Quyền, hoa lan nói chung rất dễ chăm, nhưng lan đột biến thì không. Khả năng sẽ gặp rủi ro rất cao nếu không có kiến thức, kinh nghiệm chăm sóc lan mà lại có ý định đầu tư kiếm lời từ giao dịch mua bán hoa lan.

"Khi đầu tư thì phải chấp nhận rủi ro, và phải quan sát kĩ xem cây có đủ khoẻ mạnh để nên mua hay không. Mua về mà chăm bị chết là chuyện bình thường. Không ít trường hợp bạn bè tôi khi mua lan về đã bị sên, chuột ăn mất, thiệt hại cả tỷ bạc. Do đó, đối với những cây có giao dịch tiền tỷ chỉ đếm được trên đầu ngón tay mà thôi" - anh Quyền cho biết.

Về nghiên cứu lan đột biến, - TS. Khuất Thị Hải Ninh [Giảng viên Viện Công nghệ Sinh học Lâm nghiệp - Trường Đại học Lâm Nghiệp] khẳng định: "Dù hiện nay các phòng thí nghiệm có thể cấy mô để tạo ra những dòng lan đột biến, tuy nhiên việc sử dụng công nghệ nuôi cấy mô để nhân giống lan đột biến rồi cung cấp cho người trồng ở Việt Nam là chưa có.

Bên cạnh đó, cách này tỉ lệ thành công cũng rất thấp, phải mất vài trăm tới vài nghìn mẫu chưa chắc đã tạo ra được mặt hoa lan đột biến y như mong muốn, hoặc chỉ có thể tạo được mặt hoa y chang cây mẹ với điều kiện nuôi cấy mô từ kie lan mẹ".

Ông Nguyễn Huy Tấn - Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển Hoa lan Việt Nam, Hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam [PHANO] cũng cho biết, lan đột biến có nhiều loài như chi lan giáng hương, hoàng thảo, ngọc điệp, phi điệp… song phổ biến nhất vẫn là lan phi điệp.

Bất cứ chi lan nào cũng có gen đột biến, do vậy số loài lan đột biến cũng rất phong phú và cách đột biến cũng khác nhau. Dòng lan đột biến phi điệp được người chơi lựa chọn nhiều hơn vì chúng dễ nhân giống, dễ trồng hơn và số lượng đột biến trong tự nhiên nhiều hơn.

Để phân biệt lan đột biến so với lan thông thường, anh Lê Văn Quyền cho biết thêm, cần căn cứ vào các đặc điểm trên bông hoa. Đầu tiên là về khuôn cánh [đài hoa] có vai ngang hoặc vai bay là đẹp, loại vai rủ hoặc vai xuôi thì là bình thường. Môi hoa [lưỡi hoa] hình tròn hoặc hình trái tim, hình táo là đẹp nhất. Sau đó là đến yếu tố màu sắc của hoa.

Những màu đắt đỏ nhất là 5 ct năm cánh trắng với mắt hồng, đỏ, tím...; hoặc màu hồng cả bông, tím cả bông... Độ tương phản giữa màu hoa và mắt hoa càng lớn thì càng có giá trị. Ngoài ra thân, lá hoa cũng có đặc điểm riêng mà chỉ người có kinh nghiệm trồng lan, chơi lan nhiều năm mới đúc rút ra được.

Ngoài ra, thân và lá hoa cũng có những đặc điểm riêng. Thân chủ trò, lá hình lá mít, sắp xếp kiểu chân rết hoặc lá hình cái thìa… là đẹp nhất. Những yếu tố này cộng lại sẽ cho cây lan một cái đẹp hài hòa mang lại giá trị cao.

"Gần đây liên tục xuất hiện các giao dịch mua bán hoa lan trị giá vài tỷ đồng cho tới vài chục tỷ đồng. Khiến thị trường hoa lan đột biến bỗng dưng lên cơn sốt, nhiều kẻ lợi dụng điều đó lừa người chơi lan. Thú thật tôi đang mong thị trường hoa lan trên mạng đổ sập. Vì khi đó thị trường sẽ đi xuống, giá bán lan đột biến chắc chắn sẽ giảm và những người chơi lan, yêu lan thực sự sẽ có cơ hội được mua lan giá rẻ"- anh Quyền nói.

"Bên cạnh đó, tôi cũng mong muốn thị trường hoa lan trở nên lành mạnh. Đối với những giao dịch bất thường, rất mong cơ quan công an vào cuộc điều tra, lật tẩy kẻ đứng đằng sau thổi giá hoa lan thu lợi bất chính, để những người yêu hoa lan không bị thiệt hại một cách oan ức. Chúng tôi mê lan nhưng lấy đâu ra tiền mà bỏ ra 10 tỷ đồng mua kie lan chỉ bằng 1 đốt ngón tay" - anh Quyền cho biết thêm.

Theo tìm hiểu của Dân Việt, khi cơn sốt lan đột biến lên cao, đã xuất hiện vô số chiêu trò lừa đảo tinh vi đẩy nhiều người rơi vào cảnh trắng tay. Cuối tháng 7/2020, ông Đoàn Văn Nam ở huyện Phù Ninh, Phú Thọ đã làm đơn trình báo tới cơ quan công an về việc mình bị một số đối tượng lừa bán lan phi điệp đột biến 5 cánh trắng Phú Thọ thông qua mạng xã hội Facebook với tổng số tiền hơn 2 tỷ đồng.

Tiếp đó, từ tháng 7 đến nay, công an các tỉnh Tuyên Quang, Nghệ An cũng đã ra văn bản cảnh báo về rủi ro từ phong trào chơi lan, nhất là lan đột biến gen và lưu ý người tham gia thị trường lan có nguy cơ phát sinh tranh chấp sau giao dịch hoặc bị lừa đảo, đa cấp trái pháp luật...

[Theo Dân Việt]

Video liên quan