Rối loạn sắc giác hay loạn sắc giác thường gọi là bệnh mù màu. Đây là bệnh về mắt làm cho người ta có thể nhìn rõ mọi vật nhưng không phân biệt được một số màu sắc.
Đọc E-paper
Bệnh mù màu không ảnh hưởng tới sức khỏe, do người bệnh vẫn có khả năng nhìn mọi vật bình thường [chỉ không phân biệt được một số màu] nên nhiều bệnh nhân không biết được khuyết tật của mình. Rối loạn sắc giác không ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe nhưng ảnh hưởng lớn đến cuộc sống nên việc phát hiện sớm bệnh là rất quan trọng.
Theo điều tra của Bệnh viện Mắt TW trong số những người đến khám mắt, bệnh mù màu gặp ở 3 - 5% nữ giới, 8 - 10% nam giới.
Triệu chứng và nguyên nhân
Rối loạn sắc giác có thể chia làm hai mức độ:
- Khuyết sắc: không phân biệt được màu lục và màu đỏ, màu xanh da trời và màu vàng.
- Mù màu: hoàn toàn không phân biệt được các màu.
Mù màu là bệnh di truyền có liên quan đến cặp nhiễm sắc thể giới tính [cặp này ở nữ là XX, ở nam là XY]. Bệnh phát sinh do đột biến hoặc thiếu một gene trên nhiễm sắc thể X, làm rối loạn tế bào cảm thụ ánh sáng ở mắt cần để phân biệt màu sắc. Gene này là “gen lặn”. Người con trai nào nhận được ở mẹ loại gene này thì không thể phân biệt được màu sắc, vì nhiễm sắc thể Y không có gene màu sắc trội để lấn át gene mù màu.
Phụ nữ chỉ mắc bệnh này nếu có 2 gene mù màu: một của mẹ và một của bố mắc bệnh truyền cho. Nếu người phụ nữ chỉ có một gen bệnh thì chưa việc gì, vì gene màu sắc ở nhiễm sắc thể còn lại đủ át gene bệnh. Điều này giải thích vì sao các thống kê đều cho thấy nam giới mắc chứng mù màu có tỷ lệ cao hơn nhiều so với nữ giới.
Một số bệnh có thể gây giảm khả năng nhận biết màu sắc như tiểu đường, tăng nhãn áp, thoái hóa điểm vàng, Alzheimer, Parkinson, nghiện rượu mãn tính, bệnh bạch cầu và thiếu máu hồng cầu hình liềm.
Một số thuốc cũng có thể làm thay đổi khả năng phân biệt màu sắc, chẳng hạn như thuốc điều trị bệnh tim, cao huyết áp, nhiễm trùng, rối loạn thần kinh và các vấn đề tâm lý.
Khả năng nhận biết màu sắc xấu đi từ từ cũng là một phần của sự lão hóa.
Tiếp xúc với một số hóa chất mạnh tại nơi làm việc, chẳng hạn như disulfua cacbon, phân bón và styrene có thể gây mất màu sắc thị giác.
Chẩn đoán và điều trị
Khi có nghi ngờ mắc rối loạn sắc giác có thể kiểm tra bệnh nhân bằng cách yêu cầu nhìn vào một loạt chấm màu và thử tìm ra một mô hình từ những chấm màu đó, chẳng hạn như một chữ hay một con số. Nếu bệnh nhân nhận biết được sẽ giúp bác sĩ biết những màu nào là màu bệnh nhân khó phân biệt. Ngoài ra có thể cho bệnh nhân sắp xếp các chip màu theo các nhóm màu tương tự nhau, vì bệnh nhân mắc rối loạn sắc giác không thể sắp xếp các chip màu một cách chính xác.
Ở trẻ em, rối loạn sắc giác ảnh hưởng đến khả năng học tập và sự phát triển khả năng đọc, hạn chế việc lựa chọn nghề nghiệp sau này, đặc biệt là các nghề liên quan đến màu sắc.
Về điều trị, rối loạn sắc giác do di truyền không thể chữa trị hay khắc phục. Nếu do các nguyên nhân khác thì có thể được chữa trị và khắc phục nhưng cũng tùy vào từng nguyên nhân. Ví dụ, bệnh đục thủy tinh thể làm giảm khả năng phân biệt màu sắc. Trong trường hợp này, rối loạn sắc giác có thể được chữa trị bằng phẫu thuật loại bỏ thủy tinh thể bị đục.
Những việc người mù màukhông thể làm
Những người có rối loạn sắc giác không nên làm công việc cần đến khả năng phân biệt màu sắc như vẽ trang trí, nhuộm len vải, in ấn; đặc biệt không được lái tàu, lái xe.
Hiện nay y học chưa có cách nào chữa được bệnh mù màu, tuy nhiên, có thể chẩn đoán được bệnh trước khi đứa trẻ sinh ra.
Trong tương lai, hy vọng khoa học có thể tìm ra một loại thiết bị quang học đặc biệt dùng đeo như một loại kính có thể giúp người mù màu phân biệt được màu sắc, cải thiện chất lượng cuộc sống.
>Van Gogh là người mù màu?
>Cà rốt: trắng da, sáng mắt
- 04:00 14/01/2022
- Xếp hạng 4.92/5 với 20356 phiếu bầu
Những người mắc bệnh mù màu sẽ không có khả năng phân biệt các màu sắc khác nhau, do vậy sẽ gặp phải rất nhiều khó khăn trong cuộc sống, công việc và sinh hoạt hàng ngày. Nguyên nhân gây ra bệnh mù màu khá đa dạng.
Khi gặp phải khó khăn trong việc phân biệt các màu sắc khác nhau chính là biểu hiện của bệnh mù màu hay còn gọi là rối loạn sắc giác. Người bệnh có thể nhìn rõ vật nhưng không phân biệt được màu sắc, đặc biệt là màu xanh với màu đỏ hoặc màu xanh dương với màu vàng.
Nguy cơ mắc bệnh mù màu ở nam giới cao hơn nữ giới và theo ước tính trên toàn thế giới thì cứ 12 nam giới sẽ có 1 người mù màu, trong khi ở nữ giới thì khoảng 200 người mới có 1 người mắc bệnh.
Bệnh mù màu có thể gây ra những ảnh hưởng nhất định trong cuộc sống của người bệnh, tùy vào mức độ mù màu mà sẽ gây ra những hệ lụy khác nhau mặc dù không ảnh hưởng tới sức khỏe của người bệnh mù màu.
Những người bệnh mù màu ở mức độ nhẹ thì sẽ phát hiện bệnh một cách rất tình cờ, sự thay đổi nhận thức này có thể gây mất phương hướng và gây sốc đối với người bệnh.
Mù màu là một bệnh di truyền do đột biến có liên quan đến cặp nhiễm sắc thể giới tính [ở nữ giới là XX và ở nam là XY]. Người mắc bệnh mù màu do đột biến hoặc thiếu một gen trên nhiễm sắc thể X, gây ra sự rối loạn tế bào cảm thụ ánh sáng ở mắt cần để phân biệt màu sắc [thông thường gen này là gen lặn]. Những thai nhi là bé trai mà nhân được ở mẹ loại gen này thì sẽ gặp khó khăn trong việc phân biệt màu sắc vì nhiễm sắc thể Y là nhiễm sắc thể sẽ không có gen màu sắc trội để lấn át gen mù màu.
Theo bác sĩ chuyên khoa thức bệnh mù màu xảy ra khi người bệnh gặp phải các vấn đề của các sắc tố trong mắt, đây cũng chính là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh mù màu. Về mặt cấu tạo, trên võng mạc có các tế bào phản xạ với ánh sáng được gọi là tế bào que và tế bào nón. Trong đó, tế bào nón có chứa sắc tố màu phản xạ với các bước sáng khác nhau của ánh sáng nên nếu tế bào nón có chứa tất cả các sắc tố đúng thì thị lực sẽ tốt, tuy nhiên, chỉ cần một sắc tố bị sai lệch thì sẽ khiến người bệnh không nhìn thấy một số màu.
Ngoài ra, một số nguyên nhân khác có thể gây ra bệnh mù màu đó là:
- Do người bệnh mắc phải một số bệnh về mắt như thoái hóa hoàng điểm, bệnh võng mạc, đục thủy tinh thể...
- Tác dụng phụ của một số loại thuốc như thuốc dùng để điều trị tăng huyết áp, bệnh tim hay thuốc điều trị rối loạn thần kinh
- Người bệnh tiếp xúc với một số hoá chất mạnh có thể gây mất màu sắc thị giác.
Do đột biến gen dẫn tới bệnh mù màu
- Do đột biến gen
- Do di truyền
- Chấn thương mắt
- Mù màu do tuổi tác
Bệnh mù màu mặc dù không gây nguy hiểm đến tính mạng hay gây ra bất kỳ ảnh hưởng gì cho người bệnh nhưng nó lại khiến công việc, sinh hoạt của người bệnh gặp khó khăn. Do vậy để phòng tránh bệnh mù màu thì mỗi người cần chủ động kiểm tra sức khỏe, bộ nhiễm sắc thể trước khi lập gia đình để xem có người mù màu không, nếu có thì nguy cơ con cái sau này mắc bệnh sẽ cao. Khi công việc cần tiếp xúc với hóa chất thì cần phải có đồ bảo hộ cho mắt và tránh tối đa chấn thương tại vùng đầu, mắt vì sẽ dễ gây tổn thương thị giác. Một điều đặc biệt quan trọng nữa là tuyệt đối không được tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định từ bác sĩ. Khi gặp các vấn đề thị lực thì cần thăm khám ngay để có phương án xử lý kịp thời.
Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.
XEM THÊM:
Mù màu hay còn gọi là rối loạn sắc giác. Người bị bệnh mù màu không có khả năng phân biệt các màu sắc khác nhau và sẽ gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.
Thị lực bình thường
Thị lực có khả năng phân biệt màu do tổng hợp ba cảm giác màu ứng với một bước sóng ánh sáng khác nhau: cam – tím [có bước sóng 450nm], vàng – lục [520nm] và đỏ [630nm].
Ở người, võng mạc có ba loại tế bào nón, mỗi loại mẫn cảm nhất với một bước sóng nhất định là 430nm [ứng với tím], 540nm [ứng với xanh lục] và 575nm [ứng với đỏ]. Có lẽ ở các loại đó có các opsin khác nhau cho mỗi loại. Khi hòa trộn các màu cơ bản đó với nhau theo một tỷ lệ nhất định có thể có muôn màu sắc khác nhau.
Mù màu là bệnh gì
Bệnh mù màu là một bệnh về mắt bẩm sinh. Tuy bệnh đã có từ cổ xưa, nhưng do hạn chế về kiến thức và người bệnh vẫn có khả năng nhìn nhận sự vật bình thường [chỉ không phân biệt được một số màu] nên không một bệnh nhân nào biết khuyết tật của mình.
Người ta cho rằng người đầu tiên phát hiện ra bệnh mù màu là John Dalton [1766-1844], nhà vật lý học nổi tiếng sống ở cuối thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19, người đặt nền móng cho lý thuyết nguyên tử.
Nhân ngày lễ Noel, John Dalton mua biếu mẹ một đôi tất màu gụ. Không ngờ bà mẹ xem xong rồi cười, bà hỏi Dalton: “Tuổi tác như mẹ làm sao có thể đi tất màu đỏ được?”. Thì ra Dalton tưởng rằng tất có màu gụ, nhưng thực ra là màu đỏ. John Dalton đi hỏi nhiều người, họ đều xác nhận đó là màu đỏ, cuối cùng phát hiện ra chính ông là người mù màu đỏ và màu xanh. Cho đến nay vẫn có nhiều người gọi bệnh mù màu là bệnh Dalton.
Người phương Đông ít bị mù màu hơn người phương tây. Theo thống kê, chỉ có 4-5% đàn ông phương đông bị mù màu, còn người phương tây lên tới 8-9%.
Nguyên nhân gây bệnh
Rối loạn di truyền
Bệnh mù màu là một bệnh di truyền có liên quan đến cặp nhiễm sắc thể giới tính. Cặp này ở nữ là XX, ở nam là XY. Bệnh phát sinh do đột biến hoặc thiếu một gen trên nhiễm sắc thể X, làm rối loạn tế bào cảm thụ ánh sáng ở mắt cần để phân biệt màu sắc. Gen này là “gen lặn”. Người con trai nào nhận được ở mẹ loại gen này thì không thể phân biệt được màu sắc, vì nhiễm sắc thể Y không có gen màu sắc trội để lấn át gen mù màu.
Phụ nữ chỉ mắc bệnh này nếu có 2 gen mù màu: một của mẹ và một của bố mắc bệnh. Nếu người phụ nữ chỉ có một gen bệnh thì chưa việc gì. Vì gen màu sắc ở nhiễm sắc thể còn lại đủ át gen bệnh. Điều đó giải đáp vì sao các thống kê đều cho hay nam giới mắc chứng mù màu có tỷ lệ cao hơn nhiều so với nữ.
Do mắc bệnh
Một số điều kiện có thể gây thâm hụt màu như bệnh: tiểu đường, bệnh tăng nhãn áp, thoái hóa điểm vàng, bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson, nghiện rượu mãn tính, bệnh bạch cầu và thiếu máu hồng cầu hình liềm.
Mắt có thể nhận được tốt hơn nếu các bệnh tiềm ẩn được điều trị.
Một số thuốc
Một số thuốc có thể làm thay đổi nhìn màu sắc. Chẳng hạn như một số loại thuốc dùng để điều trị bệnh tim, cao huyết áp, nhiễm trùng, rối loạn thần kinh và các vấn đề tâm lý.
Lão hóa
Khả năng nhìn thấy màu sắc xấu đi từ từ như là một phần của sự lão hóa.
Hóa chất
Tiếp xúc với một số hóa chất mạnh tại nơi làm việc, chẳng hạn như disulfua cacbon, phân bón và styrene có thể gây mất màu sắc thị giác. Nếu làm việc xung quanh các hóa chất này, tầm nhìn màu sắc được đánh giá bởi vì sự mất mát của một số tầm nhìn màu sắc là có thể.
Triệu chứng của mù màu
Có thể đã nhìn màu nghèo và không biết điều đó. Cũng có thể không nghi ngờ điều kiện trong các con trẻ cho đến khi tình hình một nguyên nhân gây nhầm lẫn hoặc hiểu sai – chẳng hạn như gặp phải một đèn giao thông hoặc cố gắng để giải mã màu tài liệu học tập.
Người bị ảnh hưởng bởi tầm nhìn màu sắc nghèo có thể không thể phân biệt:
Sắc thái khác nhau của màu đỏ và xanh lá cây.
Sắc thái khác nhau của màu xanh và màu vàng.
Bất kỳ màu sắc nào.
Việc thiếu hụt màu sắc phổ biến nhất là không có khả năng để xem một số sắc thái của màu đỏ và màu xanh lá cây. Thông thường, màu đỏ – xanh lá cây hoặc màu vàng xanh, không phải là thiếu hoàn toàn không nhạy cảm với cả hai màu sắc.
Khuyết tật có thể nhẹ, trung bình hoặc nặng. Một người nào đó với sự thiếu hụt màu đỏ – xanh lá cây hoặc màu vàng xanh có thể không thể phân biệt màu sắc của cầu vồng hay nhận ra bầu trời màu hồng vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn.
Ngoài ra, những người có tầm nhìn màu sắc nghèo có thể không đúng tên màu sắc khác nhau. Ví dụ, “xanh” có thể là những gì mà người bình thường có tầm nhìn gọi là “màu vàng.” Đó là bởi vì họ đã luôn luôn nghe nói rằng lá có màu xanh, để họ giải thích màu vàng lá họ cho là “màu xanh lá cây.”
Điều trị bệnh mù màu
Chẩn đoán
Để chẩn đoán bệnh mù màu, bác sĩ có thể hỏi bạn về các bệnh sử cũng như tiền sử gia đình có ai bị mù màu không. Qua một số đánh giá màu sắc khác, bác sĩ sẽ xác định được bạn có bị mù màu hay không.
Để biết được nguyên nhân bạn bị mù màu do di truyền hay do yếu tố bệnh lý, bác sĩ có thể thực hiện một số xét nghiệm và kiểm tra cần thiết khác.
Điều trị
Đối với bệnh mù màu do di truyền, bác sĩ có thể khuyên bạn sử dụng kính dành cho người mù màu. Loại kính này có các bộ lọc có trong kính áp tròng hoặc mắt kính, giúp tăng cường sự nhận biết màu sắc.
Trong trường hợp tình trạng mù màu của bạn là do nguyên nhân đến từ các bệnh lý, bác sĩ sẽ đề nghị điều trị các bệnh lý đó trước. Sau khi chữa khỏi những bệnh đó, tình trạng mù màu của bạn có thể được cải thiện.
Phòng tránh mù màu
Điều trị các bệnh nội khoa có thể dẫn đến mù màu như tiểu đường, tim mạch, tăng nhãn áp…
Kiểm tra sức khỏe, bộ nhiễm sắc thể trước khi lập gia đình để xem có ai bị không, tránh con cái sau này mắc bệnh.
Khi tiếp xúc hóa chất cần phải có đồ bảo hộ cho mắt.
Tránh các chấn thương vùng mắt và vùng đầu, dễ gây tổn thương thị giác.
Không được tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
Tham khảo ý kiến của bác sĩ tại các bệnh viện mắt chuyên khoa khi thấy những vấn đề bất thường về thị lực.