Cách mạng Tháng Tám: Cuộc hồi sinh vĩ đại của dân tộc
18/08/2020
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thắng lợi và sự ra đời của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, “là một cuộc thay đổi cực kỳ to lớn trong lịch sử của nước ta”, đã đập tan xiềng xích đô hộ hơn 80 năm của thực dân Pháp, đánh đuổi bọn quân phiệt Nhật Bản ra khỏi đất nước, lật đổ chế độ phong kiến mấy mươi thế kỷ, đưa đất nước ta bước vào một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Cách mạng Tháng Tám cũng chính là cuộc hồi sinh vĩ đại của dân tộc dưới sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã làm nên cuộc hồi sinh của nền độc lập, tự chủ, tự cường của dân tộc. Đó là một nền độc lập, tự chủ vô cùng quý giá của dân tộc giành được sau đêm trường nô lệ đau thương và tủi nhục. Khát vọng độc lập, tự do truyền cảm hứng, đến cả Bảo Đại - vị vua cuối cùng của chế độ phong kiến, khi ông nói rằng: “dân một nước độc lập hơn làm vua một nước nô lệ”. Nếu kể từ ngày 1-9-1858 khi thực dân Pháp nổ súng mở đầu cuộc xâm lược tại Đà Nẵng, đến ngày 2-9-1945, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình, đất nước ta đã trải qua 87 năm dưới ách đô hộ của thực dân Pháp. Đó là quãng thời gian nước ta bị nước ngoài đô hộ dài nhất kể từ năm 938, khi Ngô Quyền đánh thắng quân xâm lược Nam Hán, khôi phục nền độc lập. Nước đã mất, tên nước không còn trên bản đồ thế giới, lẫn vào địa danh “xứ Đông Dương thuộc Pháp”. Tổ quốc bị chia thành ba miền với ba chế độ chính trị khác nhau để thực dân dễ bề cai trị. Những vị vua yêu nước, có ý thức tự cường thì bị đàn áp, lưu đày; triều đình phong kiến còn lại chỉ như thứ bù nhìn. Các cuộc khởi nghĩa, đấu tranh đòi độc lập, quyền tự chủ cho đất nước đều bị dìm trong bể máu. Người dân một cổ hai tròng, sống đời nô lệ, đói rách lầm than, oằn lưng, tối mặt với sưu cao, thuế nặng, lao dịch, phu phen. Nhà chí sĩ Phan Bội Châu, đã “bầm gan, tím ruột ” mà gọi thời kỳ đó là “Mấy mươi năm nhơ nhuốc lầm than”. Chính hoàn cảnh lịch sử ấy đã khẳng định tầm vóc vĩ đại, giá trị vô cùng to lớn của cuộc hồi sinh nền độc lập, tự do của dân tộc mà Cách mạng Tháng Tám đã mang lại.
Cách mạng Tháng Tám thắng lợi đã trả lại cho nước Việt Nam nền tự do, độc lập mà dân tộc ta có quyền được hưởng, mở ra một thời kỳ mới - thời kỳ “Toàn thể dân Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mệnh và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy”, lập nên những chiến công vĩ đại, lừng lẫy năm châu. Không chỉ đối với Việt Nam, Cách mạng Tháng Tám còn mở ra thời cơ, điều kiện cho các nước láng giềng Lào, Cam-pu-chia đấu tranh giành lấy độc lập, tự do và khẳng định con đường phát triển tự chủ, tự cường cho dân tộc mình.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là cuộc hồi sinh của tinh thần yêu nước quật khởi gắn với sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.Trong hơn 80 năm đô hộ của thực dân Pháp, hàng loạt cuộc khởi nghĩa, phong trào đấu tranh cứu nước đã nổ ra trên khắp mọi miền của đất nước, với tinh thần “Đầu dám thay đầu, chân nối chân!”. Đó là cuộc kháng Pháp của Hoàng Diệu, Nguyễn Tri Phương..., những cuộc khởi nghĩa của Trương Định, Nguyễn Trung Trực, Phan Đình Phùng, Hoàng Hoa Thám, Nguyễn Thái Học... các phong trào Cần Vương, Đông Du... Nhiều tướng lĩnh, lãnh tụ khởi nghĩa đã chiến đấu đến giọt máu cuối cùng, hy sinh lẫm liệt trên chiến trường hay ngã xuống trong ngục tù, trên máy chém. Đó là những phong trào đấu tranh, những cuộc khởi nghĩa xuất phát từ tinh thần yêu nước bất khuất, khát vọng cứu nước, cứu dân cháy bỏng. Tiếc rằng, tất cả các cuộc đấu tranh kháng Pháp đó đã không kết hợp được tinh thần yêu nước với sức mạnh của nhân dân, của đại đoàn kết toàn dân tộc. Do đó, mỗi phong trào, mỗi cuộc khởi nghĩa trở thành một ốc đảo trong vòng vây sức mạnh của kẻ thù, nên thất bại hầu như đã được báo trước.
Chỉ có dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam, Cách mạng Tháng Tám mới làm sống lại sức mạnh như “sức nước” của nhân dân trong cuộc kháng chiến chống quân Minh của Lê Lợi, tinh thần Hội nghị Diên Hồng trong cuộc chiến chống quân Nguyên dưới triều nhà Trần. Đảng đã tổ chức Mặt trận dân tộc thống nhất , đoàn kết toàn dân, thực hiện chính sách “tôn giáo tự do, lương giáo đoàn kết”, các dân tộc bình đẳng, giúp đỡ lẫn nhau, biến tinh thần yêu nước, tự cường dân tộc thành sức mạnh dời non, lấp biển, đấu tranh vì mục tiêu độc lập của đất nước, tự do và hạnh phúc của nhân dân. Chính vì sức mạnh ấy mà chỉ với 5.000 đảng viên, Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo cả dân tộc làm nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, tạo ra bước ngoặt to lớn trong lịch sử của dân tộc. Sức mạnh đó sẽ còn được phát huy, trở thành một động lực mạnh mẽ cho những chiến công vĩ đại trong các cuộc kháng chiến chống xâm lược, bảo vệ biên giới, lãnh thổ đất nước, cũng như trong công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước hiện nay.
Cách mạng Tháng Tám thắng lợi đã làm nên cuộc hồi sinh lớn của nhân dân, của con người Việt Nam.Đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Lần đầu tiên trong lịch sử nhân dân ta được hoàn toàn giải phóng: Đã phá tan cái xiềng xích nô lệ thực dân, đã đập đổ cái chế độ thối nát của vua quan phong kiến, đã lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.Từ đó dân ta làm chủ nước ta”[1]. Từ kiếp sống nô lệ, tủi nhục, lầm than, trong cảnh “Non sông thẹn với nước nhà, Vua là tượng gỗ, dân là thân trâu!”, Cách mạng Tháng Tám không chỉ hồi sinh số phận vốn có của nhân dân trong lịch sử của nhà nước Việt Nam độc lập, mà còn đưa nhân dân lên vị thế chủ nhân thật sự của đất nước, làm chủ vận mệnh của mình, được hưởng các quyền con người, quyền tự do, công bằng như bất kỳ một dân tộc văn minh, tiến bộ nào khác. Từ cuộc hồi sinh Cách mạng Tháng Tám, nhân dân Việt Nam cùng đất nước mình đã bước lên vũ đài chính trị thế giới với một vị thế mới đầy tự hào, vẻ vang. Chỉ bốn tháng sau ngày Cách mạng thắng lợi, lần đầu tiên, nhân dân được thực hiện quyền làm chủ của mình, cầm lá phiếu để tự tay bầu ra Quốc hội của nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, cử ra chính quyền từ cấp xã đến Trung ương. Từ đây, trên đất nước Việt Nam, “Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân... quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”[2].
Cách mạng Tháng Tám thắng lợi là khởi đầu cho cuộc hồi sinh của văn hóa dân tộc.Theo lẽ tự nhiên, “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”. Để thống trị dân tộc Việt Nam, thực dân Pháp thực hiện các chính sách ngu dân, ru ngủ thanh niên, cản trở dẫn đến thủ tiêu các giá trị văn hóa truyền thống, khuyến khích truyền bá các giá trị văn hóa mất gốc, ngoại lai. Đó chính là âm mưu để chặn đường phát triển của dân tộc. Chúng xây nhà tù nhiều hơn trường học, thẳng tay đàn áp khốc liệt bất cứ hành vi hay người dân nào có biểu hiện yêu nước, chống áp bức, bảo vệ nhân dân và nền văn hóa dân tộc. Chúng dùng thuốc phiện, rượu cồn, nhà thổ để làm suy yếu giống nòi, mai một các truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Tuyệt đại bộ phận dân số mù chữ, không được học hành. Báo chí yêu nước bị cấm, người làm báo yêu nước bị bỏ tù, báo chí công dân bị kiểm duyệt gắt gao... Cách mạng Tháng Tám thắng lợi đã khởi đầu cho công cuộc khôi phục “nền văn hiến đã lâu”, hồi sinh những “phong tục”, giá trị bản sắc, xây dựng và phát triển nền văn hóa của đất nước theo phương châm “dân tộc, khoa học, đại chúng”. Nhà nước dân chủ nhân dân đặt ra nhiệm vụ “diệt giặc dốt”, ngang hàng với “diệt giặc đói”, mở mang giáo dục, nâng cao dân trí. Nền văn học - nghệ thuật ra đời trong đấu tranh cách mạng không ngừng trưởng thành, kết hợp những tinh hoa từ trong nguồn mạch dân tộc với những giá trị của thời đại, phản ánh thực tiễn cách mạng phong phú, đa dạng, vì cuộc sống của con người và mục đích nhân văn của chế độ. Hệ thống báo chí, truyền thông của đất nước phát triển nhanh chóng, bắt nhịp với những tiến bộ khoa học - công nghệ của nhân loại. Từ cuộc hồi sinh bởi Cách mạng Tháng Tám, một nền văn hóa Việt Nam không chỉ khẳng định những thành tựu phát triển to lớn, ngày càng “tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, mà còn không ngừng giao lưu, hội nhập với các dân tộc bạn bè, tỏa sáng trên trường quốc tế.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là thắng lợi của đường lối cách mạng đúng đắn, sáng suốt của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong đó đặc biệt là đường lối của Đảng về dân tộc. Theo chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, “Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản”, song muốn giữ vững được độc lập dân tộc, mang lại cuộc sống tự do, ấm no, hạnh phúc cho nhân dân thì phải xây dựng chủ nghĩa xã hội, Đảng ta trước sau như một, đề ra và thực hiện nhất quán đường lối:độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Theo đường lối của Đảng, toàn bộ mục tiêu của cách mạng, lý tưởng phấn đấu của Đảng là độc lập cho dân tộc, tự do, hạnh phúc cho nhân dân và chủ nghĩa xã hội là con đường, điều kiện để thực hiện mục tiêu, lý tưởng đó. Để đạt được mục tiêu giành độc lập cho dân tộc, ngay từ khi mới thành lập, Đảng ta đã thực hiện chính sách đoàn kết rộng rãi toàn dân tộc, liên kết tất cả các giai cấp, tầng lớp nhân dân yêu nước, không phân biệt tôn giáo, tộc người, dưới ngọn cờ cách mạng, đấu tranh vì độc lập cho dân tộc, tự do, hạnh phúc cho nhân dân.
*
Đã 75 năm trôi qua nhưng tầm vóc, ý nghĩa cùng những bài học kinh nghiệm quý báu của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 vẫn còn nguyên giá trị và tiếp tục tỏa sáng trong sự nghiệp cách mạng của đất nước. Đó là cuộc hồi sinh vĩ đại của dân tộc, mở ra một thời đại phát triển rực rỡ của đất nước với những chiến công oanh liệt như chiến thắng Điện Biên Phủ, đại thắng mùa xuân 1975, với những thành tựu có tính lịch sử của công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước, tạo dựng nên “cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín” chưa bao giờ có của Tổ quốc Việt Nam hôm nay.
-----------------------------
[1]Hồ Chí Minh:toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia - Sự Thật, Hà Nội 2011, tập 10, tr.85.
[2]Hồ Chí Minh:toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia - Sự Thật, Hà Nội 2011, tập 6, tr.232.
GS, TS TẠ NGỌC TẤN
Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương
Các tin khác
- Bác Hồ với việc chuẩn bị cho cuộc cách mạng Tháng 8 năm 1945 [18/08/2020]
- Một số vấn đề cần được đặc biệt quan tâm trong công tác chuẩn bị nhân sự Đại hội XIII của Đảng [18/08/2020]
- Thư chúc mừng của Bộ trưởng Bộ Tư pháp nhân kỷ niệm Ngày truyền thống ngành Tư pháp [28/8/1945 – 28/8/2020] [18/08/2020]
- Quy định mới về đánh giá, xếp loại chất lượng cán bộ, công chức, viên chức [16/08/2020]
- Tổng cục THADS tổ chức Hội nghị trực tuyến về thực hiện Nghị quyết số 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ và chỉ tiêu, nhiệm vụ 02 tháng cuối năm 2020 [14/08/2020]
- Hướng dẫn các bước thực hiện kê khai thông tin và gửi yêu cầu, nhận kết quả hỗ trợ trực tuyến THADS [11/08/2020]
- Thường trực Chính phủ họp trực tuyến với các địa phương về phòng, chống dịch Covid-19 [04/08/2020]
- Thủ tướng đề nghị toàn dân cài đặt Bluezone để truy vết nhanh COVID-19 [04/08/2020]
- Công văn số 2203/UBND-KGXV ngày 27/7/2020 của Uỷ ban nhân dân tỉnh Tuyên Quang và Thông báo số 56/TB-BTP ngày 27/7/2020 của Bộ Tư pháp về phòng, chống dịch bệnh Covid-19 [28/07/2020]
- Tổng cục THADS ban hành Chương trình hành động của Hệ thống THADS triển khai thực hiện Nghị quyết số 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ [22/07/2020]
Các tin đã đưa ngày:
GIÁ TRỊ CỦA CÁCH MẠNG THÁNG TÁM VÀ NHIỆM VỤ VỀ BẢO VỆ TỔ QUỐC TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Mùa thu năm 1945, với tinh thần “đem sức ta mà giải phóng cho ta”, Đảng đã lãnh đạo Nhân dân ta làm nên cuộc Tổng khởi nghĩa tháng 8/1945, đập tan xiềng xích nô lệ của chế độ phong kiến hàng thế kỷ và sự thống trị của chủ nghĩa thực dân hơn 80 năm, lập nên Nhà nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa - nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á. 76 năm đã trôi qua, nhưng hào khí, tinh thần bất diệt của Cách mạng tháng Tám năm 1945 vẫn còn nguyên vẹn; là động lực tinh thần to lớn để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta xây dựng đất nước “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” như sinh thời Bác Hồ hằng mong mỏi.
Ngày đăng
:
16/08/2021
Xem với cỡ chữ
Bản in
Ngược dòng lịch sử, đầu năm 1945, chủ nghĩa phát xít đứng trước nguy cơ thất bại hoàn toàn. Ngày 30/4/1945, ở châu Âu, phát xít Đức bị Hồng quân Liên Xô tiêu diệt. Ngày 14/8/1945, Nhật đầu hàng quân Đồng minh vô điều kiện, thời cơ ngàn năm có một cho toàn Đảng, toàn dân ta Tổng khởi nghĩa giành chính quyền đã chín muồi. Ngày 13/8/1945, Trung ương Đảng, Tổng bộ Việt Minh thành lập Uỷ ban khởi nghĩa toàn quốc, ra Quân lệnh số 1 và chính thức phát lệnh Tổng khởi nghĩa.
Từ ngày 13 đến ngày 15/8/1945, tại Tân Trào diễn ra Hội nghị toàn quốc của Đảng. Hội nghị nhận định: “Quân lính Nhật tan rã, mất tinh thần, hàng ngũ chỉ huy Nhật ở Đông Dương chia rẽ đến cực điểm, bọn Việt gian thân Nhật hoảng sợ. Toàn dân tộc đang sôi nổi đợi giờ khởi nghĩa giành chính quyền độc lập”. Tiếp đến, trong hai ngày 16 và 17/8/1945, Đại hội quốc dân do Tổng bộ Việt Minh triệu tập họp ở Tân Trào. Đại hội tán thành chủ trương Tổng khởi nghĩa của Đảng, nhất trí thông qua 10 chính sách của Việt Minh, cử ra Ủy ban dân tộc giải phóng do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Toàn quốc sôi sục khí thế đấu tranh, quần chúng nhân dân đã sẵn sàng nổi dậy chớp thời cơ, không khí Tổng khởi nghĩa bao trùm khắp cả nước.
Từ ngày 14 đến ngày 28/8/1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, dân tộc Việt Nam đã làm nên cuộc Cách mạng tháng Tám vĩ đại, đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm và chế độ quân chủ hàng thế kỷ.
Ngày 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình lịch sử, trong cuộc mít tinh của hàng chục vạn quốc dân, đồng bào, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa - Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á. Ngày 2/9 đi vào lịch sử là Ngày Quốc Khánh của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và sự ra đời của Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa là thắng lợi của sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, truyền thống yêu nước nồng nàn và ý chí quật cường dưới sự lãnh đạo tài tình của Ðảng và Bác Hồ. Thắng lợi ấy minh chứng cho bản lĩnh và trí tuệ của Ðảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ðó là sự kế thừa và phát huy kinh nghiệm từ các cao trào cách mạng do Ðảng khởi xướng, là sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh của thời đại để làm nên chiến thắng lịch sử của dân tộc.
Cách mạng Tháng Tám thành công, sự ra đời của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa không chỉ là mốc son chói lọi; bước ngoặt trọng đại của Nhân dân, dân tộc Việt Nam; mở ra một kỷ nguyên đất nước độc lập, tự do, đi lên chủ nghĩa xã hội, mà còn là sự kiện mang tầm vóc thời đại, có ý nghĩa quốc tế sâu sắc, là nguồn cổ vũ, động viên to lớn đối với các dân tộc thuộc địa, nhân dân bị áp bức, bóc lột trên thế giới đấu tranh giành độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
Sống trong chiến tranh mới thấy hết giá trị của hòa bình; chịu cảnh nô dịch của ngoại bang mới thấm thía nỗi nhục của kiếp nô lệ. Hơn ai hết, Nhân dân, dân tộc Việt Nam đã chịu biết bao đau thương, mất mát, tủi nhục, bởi đã từng là nạn nhân của hàng trăm, hàng ngàn cuộc chiến tranh lớn nhỏ trong lịch sử; cũng đã từng chịu sự nô dịch của phong kiến phương Bắc ngót 1000 năm và gần 100 năm đô hộ của chủ nghĩa thực dân, đế quốc Pháp; là chiến trường ròng rã hơn 20 năm bởi âm mưu, thủ đoạn, toan tính và dã tâm xâm lược của chủ nghĩa đế quốc Pháp, Mỹ và bè lũ tay sai. Càng thấm thía nỗi đau của chiến tranh, nỗi nhục của mất nước, chúng ta càng hiểu sâu sắc hơn giá trị vĩnh cửu của Cách mạng tháng Tám và nền độc lập, tự do mà cuộc cách mạng vĩ đại ấy mang lại; trân trọng hơn cuộc sống hòa bình, tự do, độc lập, dân chủ, công bằng, văn minh mà cả dân tộc ta phải đánh đổi bằng xương máu, mồ hôi, nước mắt của bao thế hệ cha anh đi trước; thấu hiểu sự hy sinh, công lao to lớn của Đảng, Bác Hồ và các thế hệ cán bộ, đảng viên, Nhân dân đã dày công xây dựng, vun đắp và bảo vệ đất nước.
Tuy vậy, vì những mưu đồ đen tối, nhiều năm qua, không ít kẻ bán rẻ lương tri, ngụy tạo mọi lý lẽ hòng phủ nhận giá trị vĩnh cửu của cuộc Cách mạng tháng Tám; làm cơ sở để tiến tới phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của đất nước. Trước đây, các thế lực thù địch, các phần tử cơ hội chính trị rêu rao luận điệu “Cách mạng tháng Tám chỉ là một cuộc cách mạng ăn may”. Nhưng những lập luận thù địch của chúng chỉ “lóe lên” rồi “tắt ngấm”. Không thể phủ nhận giá trị, chúng quay sang phá hoại thành quả cách mạng tháng Tám bằng cách hộ hào “Đa nguyên đa đảng”, kêu gọi “bạo loạn lật đổ”, “xuống đường”…; ngụy tạo các dẫn chứng bằng công nghệ cao để lừa bịp, mị dân, lừa gạt Nhân dân trong nước và dư luận quốc tế; khoét sâu sai trái của một số cán bộ, đảng viên suy thoái để quy chụp cho cả hệ thống chính trị, phủ nhận trí tuệ, tâm huyết của hàng triệu cán bộ, đảng viên đang ngày đêm góp công, góp sức xây dựng đất nước. Càng trơ trẻn hơn khi chúng tìm đủ mọi thủ đoạn lợi dụng lòng yêu nước vốn quý của Nhân dân phục vụ cho mưu đồ chính trị đen tối; biến một bộ phận Nhân dân, nhất là thế hệ trẻ chưa hiểu biết, nhận rõ dã tâm của chúng làm “lá chắn” cho các “chiến dịch phá hoại” được bọn phản động lưu vong và các tổ chức trá hình đứng đằng sau đạo diễn. Chúng lợi dụng sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ truyền thông, mạng xã hội để lan truyền, tán phát nhanh chóng luận điệu của cái gọi là “dân chủ”, “nhân quyền”, “yêu nước”; tạo ra sự hư ảo, lung lạc nhận thức tư tưởng đối với người nghe, xem. Điều đặc biệt nguy hại khi các hoạt động giả danh dân chủ, nhân quyền, yêu nước đã được một số cơ quan truyền thông, tổ chức nước ngoài, khuyến khích, tài trợ và được một số nhân vật chống cộng cực đoan ở các quốc gia cổ xúy, nuôi dưỡng.
Thời gian gần dây, lợi dụng đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, nhất là ở Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam, các phần tử phản động đã nhanh chóng đăng đàn xuyên tạc, kích động hòng tạo sự hoang mang trong xã hội. Một số trang mạng thù địch, phản động trong và ngoài nước, một số cá nhân có tâm địa xấu xa rêu rao “Việt Nam toàng rồi”, “Chính phủ chủ quan trong đối phó với dịch bệnh”, “Đảng, Nhà nước để Nhân dân vùng dịch đói khát”…; điên cuồng hơn cả, trên trang facebook của bọn phản động Việt Tân còn tung tin thất thiệt: “Việt Nam, cơn ác mộng chỉ mới bắt đầu. Cách chống dịch của Đảng làm COVID-19 lây lan càng nhiều. Không hỗ trợ cứu đói cho dân mà còn tận thu vơ vét tiền của dân”. Những thủ đoạn của chúng là nhằm phá hoại tinh thần đoàn kết dân tộc, vu khống, bôi nhọ, làm giảm uy tín của Đảng, chính quyền, gây mất niềm tin trong Nhân dân, kích động Nhân dân “xuống đường”… tiến tới lật đổ nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam - Thành quả vĩ đại mà Cách mạng tháng Tám năm 1945 gây dựng.
Những ngày đầu tháng 8 năm 2021 - dịp kỷ niệm 76 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, khi toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta đang gồng mình đối phó với đại dịch COVID-19 để bảo vệ sức khỏe, tính mạng của toàn dân. Với tinh thần “chống dịch như chống giặc”, hàng triệu người dân Việt Nam đang đoàn kết, chúng sức, chung lòng cùng với Đảng, Chính phủ hướng về nhân dân vùng dịch bệnh phấn với niềm tin “Đẩy lùi COVID-19” trả lại cuộc sống bình yên cho Nhân dân, thì những kẻ “bán lương tri cho ngoại bang”, bọn cơ hội chính trị, thù địch đang ra sức sản xuất, tán phát những bài viết, video clip đòi “xét lại giá trị Cách mạng tháng Tám”; vu khống, bôi nhọ lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Các tổ chức phản động, khủng bố như “Đảng Việt Tân”, “Chính phủ quốc gia Việt Nam lâm thời”, “Triều đại Việt Nguyễn”… tung lên mạng xã hội những thông tin giả, xuyên tạc về quan điểm, chủ trương, chính sách, các giải pháp và kết quả phòng, chống dịch của Việt Nam; kích động người dân không chấp hành các biện pháp chống dịch, thậm chí chống phá Đảng, Nhà nước… Đích cuối cùng mà các tổ chức phản động hướng đến là tạo cớ “hô hào” gây ra “bạo loạn chính trị” theo mô hình “cách mạng đường phố”, “cách mạng màu” mà chúng đã thành công ở một số quốc gia trên thế giới.
Thực chất, đây là những việc làm phản đi ngược lại lợi ích của quốc gia, dân tộc, Nhân dân và xu thế tiến bộ của thời đại trên mọi khía cạnh. Là âm mưu, thủ đoạn hết sức tinh vi, xảo quyệt của các thế lực thù địch cần phải được Đảng, Nhà nước và Nhân dân vạch trần, đấu tranh, loại bỏ.
Bài học về nỗi đau của chiến tranh và sự tủi nhục khi đất nước phải chịu nô dịch của ngoại bang vẫn còn nóng hổi. Lan tỏa hào khí và những giá trị vĩnh cửu của Cách mạng tháng Tám năm 1945, đồng thời tự trang bị cho mình “sức đề kháng” để “miễn dịch” trước những thủ đoạn chống phá vô cùng tinh vi của các thế lực thù địch; xây dựng thế trận lòng dân vững chắc; giữ vững niềm tin vào Đảng, chế độ và sự nghiệp đổi mới của đất nước… đó là cách để vô hiệu hóa mọi hành động phá hoại điên cuồng của các thế lực thù địch, để thực hiện lời thề thiêng liêng của mùa thu năm 1945 lịch sử: “… Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững nền tự do, độc lập ấy” trong giai đoạn hiện nay. Nguyễn Ngọc Tuấn – Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy
Lê Thùy Trang
Lần xem: 1015
Cách mạng tháng 8: Bài học về sự sáng tạo của Đảng và đoàn kết dân tộc
Cập nhật lúc: 06:13, 19/08/2021 [GMT+7]
Cuộc cách mạng tháng Tám nổ ra dưới hình thức là các cuộc biểu tình chính trị khổng lồ của quần chúng có sự hỗ trợ của lực lượng vũ trang, kết hợp với đầu tranh ngoại giao, sáng tạo thông minh.
| Sáng 19/8/1945, người dân Hà Nội và các tỉnh lân cận kéo về quảng trường Nhà Hát Lớn Hà Nội, dự lễ mít tinh hưởng ứng cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Ảnh tư liệu |
Mùa Thu năm 1945, Đảng Cộng sản Việt Nam Nam với 15 năm tuổi đời cùng với lực lượng nhỏ bé [khoảng 5.000 Đảng viên] đã tổ chức thành công cuộc Cách mạng tháng Tám trên khắp Việt Nam chỉ sau 15 ngày. Với thắng lợi ấy, nhân dân Việt Nam đã đập tan xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp, chấm dứt sự tồn tại của chế độ quân chủ chuyên chế hơn 1.000 năm, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Phóng viên báo điện tử VietnamPlus đã có cuộc trao đổi với Giáo sư, tiến sỹ Phạm Hồng Tung, Viện trưởng Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển [Đại học Quốc gia Hà Nội] về những ý nghĩa lịch sử của cuộc Cách mạng vĩ đại này.
“Đem sức ta giải phóng cho ta”
- Cách mạng tháng Tám có ý nghĩa thế nào trong lịch sử dân tộc Việt Nam, thưa giáo sư?
| Giáo sư Phạm Hồng Tung. |
Thứ hai, Cách mạng tháng Tám đã mang lại quyền tự do cho nhân dân Việt Nam, đưa nhân dân Việt Nam từ địa vị của những người “vong quốc nô” [người dân mất nước] trở thành người dân làm chủ chính đất nước, vận mệnh của bản thân họ.
Thứ ba, với việc cách mạng tháng Tám lật đổ chính quyền quân chủ Việt Nam đã mở đường cho việc xác lập chế độ dân chủ cộng hoà lần đầu xuất hiện ở Việt Nam, Đông Nam Á và cả châu Á. Với việc xác lập chế độ dân chủ cộng hoà thì người dân Việt Nam mới thực sự trở thành công dân của một nước tự do, độc lập.
Thứ tư, trong Cách mạng tháng Tám, nhân dân Việt Nam vùng lên giành lại quyền độc lập, quyền tự do và mở đường để đấu tranh, ngăn chặn cuộc chiến tranh tái chiến thuộc địa của thực dân Pháp khi mà thực dân Pháp đã điều động binh lính đi trên ba chiến hạm để quay trở lại để tiến hành chiến tranh tái chiến thuộc địa. Với cuộc cách mạng này chúng ta giải phóng hào khí dân tộc, đoàn kết dân tộc giành lấy quyền chủ động chuẩn bị kháng chiến, chống lại bất kỳ âm mưu nào của các thế lực ngoại bang.
Thứ năm, Cách mạng tháng Tám nằm trong một bộ phận cuộc đấu tranh của phe đồng minh chống phátxít, ở đây cụ thể là phátxít Nhật. Do đó, Cách mạng tháng Tám còn có ý nghĩa dân chủ sâu sắc vì nó nằm trong cuộc đấu tranh chung của nhân loại để diệt trừ hiểm hoạ phátxít.
Đó là những ý nghĩa quan trọng nhất của cuộc cách mạng tháng Tám.
- Theo giao sư đâu là nguyên nhân thắng lợi của Cách mạng tháng Tám?
Giáo sư Phạm Hồng Tung: Nguyên nhân thắng lợi sâu xa của cuộc Cách mạng tháng Tám nằm ở chủ nghĩa yêu nước Việt Nam truyền thống nằm ở trong ý thức của tất cả người dân Việt Nam. Ý thức đã thấm sâu hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta là mỗi người dân đều là chủ nhân của đất nước.
Ý thức đó được vun bồi qua hàng thế kỷ đấu tranh xây dựng, bảo vệ Tổ quốc từ lúc Hai Bà Trưng phất cờ khởi nghĩa và thể hiện rất rõ ở trong những áng văn thơ còn lưu truyền lại trong lịch sử Việt Nam như bài thơ “Nam Quốc sơn hà Nam đế cư,” hay như trong đại việt sử ký toàn thư ghi lại tiếng hô trăm miệng như một “đánh” của các bô lão khi vua Trần hỏi giặc Nguyên Mông đến thì đánh hay hoà. Ý chí vùng lên cũng được ghi trong Bình Ngô Đại Cáo: “Đem đại nghĩa để thắng hung tàn/Lấy chí nhân để thay cường bạo” để khẳng định “Như nước Đại Việt ta từ trước/Vốn xưng nền văn hiến đã lâu/Núi sông bờ cõi đã chia/Phong tục Bắc Nam cũng khác.”
Ý chí, dòng chảy của chủ nghĩa yêu nước đã được Đảng Cộng sản Việt Nam trong quá trình lãnh đạo cách mạng khơi dậy và phát huy cao độ. Trong hội nghị trung ương Đảng lần thứ 8, việc khẳng định thay đổi chiến lược cách mạng của Hồ Chí Minh và trung ương Đảng với quyết tâm “quyền lợi của giai cấp, của bộ phận phải đặt dưới quyền sinh tử, tồn vong của quốc gia, dân tộc” tức là Tổ quốc, dân tộc trên hết.
Với ý nghĩa như vậy Đảng đã quyết định thành lập mặt trận Việt Minh và trong tuyên ngôn được công bố ngày 25/10/1941 Việt Minh tuyên bố dang tay đón chào tất cả các cá nhân và tổ chức ai là người Việt Nam yêu nước thì đều được tham gia mặt trận Việt Minh. Đường lối của Đảng được hiện thực hoá trong cuộc vận động kiên trì, gian khổ của cách mạng Việt Nam chính nhờ vào hào khí và tinh thần yêu nước của dân tộc. Do đó, nguyên nhân thành công thứ hai chính là năm ở đường lối sáng tạo đúng đắn của Đảng.
Nguyên nhân thắng lợi thứ ba là nhờ khối đại đoàn kết dân tộc. Tinh thần yêu nước và đường lối đúng đắn của Đảng đã hình thành khối đại đoàn kết dân tộc ngày càng được mở rộng, củng cố. Mở đầu chỉ là các cứu quốc hội: Thanh niên cứu quốc hội, nông dân cứu cuộc hội, phụ nữ cứu quốc hội... ở các vùng căn cứ Cao-Bắc-Lạng nhưng dần dần các hình thức phát triển của mặt trận Việt Minh đã lan toả xuống các vùng miền khác nhau của Tổ quốc.
Sau chỉ thị “Nhật-Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” hồi tháng 3/1945, Đảng Cộng Sản Đông Dương và mặt trận Việt Minh đã giương ngọn cờ phá kho thóc Nhật cứu đói cho nhân dân ở miền Bắc và miền Trung. Khẩu hiệu đó đã đủ sức lay động, quy tụ hàng triệu người dân Việt Nam dưới ngọn cờ của Đảng.
Ở Nam kỳ không có nạn đói nên điều kiện xây dựng cách mạng khác với miền Bắc. Xứ uỷ Nam kỳ đã rất sáng tạo khi dùng tổ chức thanh niên tiền phong, với ngọn cờ yêu nước, phát huy cao độ tính tích cực xã hội của quần chúng, nhất là thanh niên và học sinh, công nhân để tập hợp được lực lượng vô vùng mạnh mẽ khoảng 200.000 người trước khi thời cơ cách mạng đến vào giữa tháng Tám năm 1945.
Từ miền núi đến miền xuôi, từ miền Bắc đến miền Nam, ở đâu thì cũng có những hình thức tổ chức sáng tạo của Đảng và mặt trận Việt Minh để tập hợp, rèn luyện nhân dân. Đảng nhanh chóng quy tụ được khối đại đoàn kết dân tộc và cách mạng tháng Tám nổ ra dưới hình thức là các cuộc biểu tình chính trị khổng lồ của quần chúng có sự hỗ trợ của lực lượng vũ trang, kết hợp với đấu tranh ngoại giao, sáng tạo thông minh. Đó chính là nguyên nhân thắng lợi của cuộc cách mạng tháng Tám.
Mặt khác, Cách mạng tháng Tám thắng lợi nhanh gọn, ít đổ máu của nhân dân ta chính là nhờ sự sự dũng cảm, tài ngoại giáo khôn khéo của các cán bộ của Đảng, mặt trận Việt Minh và khối đại đoàn kết dân tộc. Khi chúng ta vùng lên giành chính quyền, chúng ta không quên trên đất nước Việt Nam vẫn còn đội quân Nhật Bản rất mạnh với 100.000 quân Nhật Bản ở Đông Dương chưa từng thua trận. Nếu như không biết giải quyết sáng tạo thì đây sẽ trở thành hiểm hoạ rất lớn khi nhân dân Việt Nam vùng lên giành chính quyền.
Lúc đầu chúng ta xác định quyết tâm phải tấn công quân Nhật, phải chặn đường rút lui của chúng, tước vũ khí của chúng nhưng các cán bộ Đảng, cơ sở của mặt trận Việt Minh ở Hà Nội, Sài Gòn, Huế... và các tỉnh khác thấy rằng lúc này có khả năng thương lượng với quân Nhật. Đại diện của Việt Minh ở thành Hoàng Diệu, Hà Nội đã đến gặp những viên tướng lãnh đạo cao nhất của quân Nhật đề nghị Nhật đứng trung lập để Việt Minh chuẩn bị lực lượng chiến đấu chống lại cuộc tái chiến thuộc địa của Pháp.
Trước sức ép của quần chúng to lớn của Việt Minh ở khắp nơi và tài ngoại giao khôn khéo của chúng ta, ở tất cả các nơi chúng ta đã trung lập được đội quân phátxít gần 100.000 người của Nhật Bản. Đây chính là yếu tố quan trọng để khi chúng ta vùng lên giành chính quyền đặt được thắng lợi nhanh, gọn và ít đổ máu.
Sánh ngang với các cuộc cách mạng lớn của thế giới
- Chiến thắng của Cách mạng tháng Tám đã ghi dấu ấn như thế nào trong mắt bạn bè quốc tế, thưa giáo sư?
Giáo sư Phạm Hồng Tung: Ngay tại thời điểm cách mạng chúng ta thắng lợi từ giữa tháng Tám cho đến Lễ Tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945 thì lực lượng cách mạng của chúng ta do Đảng, bác Hồ và mặt trận Việt Minh lãnh đạo đã có những người bạn quốc tế rất tuyệt vời.
Đó là những người bạn đồng minh, những người Mỹ trong “Biệt đội Con nai” của Cơ quan Tình báo chiến lược Mỹ trong chiến tranh [OSS]. Họ đã xác lập mối hợp tác với lực lượng cách mạng của chúng ta nhờ có tầm nhìn, tài ngoại giao vô cùng khôn khéo và sáng tạo của chủ tịch Hồ Chí Minh và mặt trận Việt Minh.
Với tầm nhìn xa, rộng, từ năm 1942, Chủ tich Hồ Chí Minh đã dành toàn tâm, toàn sức cho cuộc dấu tranh ngoại giao ở tầm thế giới. Năm 1942, bác Hồ đã một mình sang Trung Quốc để tìm cách mở rộng quan hệ ngoại giao của mặt trận Việt Minh trên trường quốc tế. Đây là chuyến đi rất nguy hiểm và gian khổ, Bác đã bị bắt và giam cầm 13 tháng, nhiều lần tính mạng bị đe doạ nghiệm trọng. Sau đó nhờ tài ngoại giao khôn khéo, Bác đã thoát được trở về nước.
Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục theo dõi rất sát diễn biến của chiến tranh thế giới lần thứ 2 trên phạm vi toàn thế giới. Trong một lần Việt Minh giải cứu và bảo vệ một viên phi công Mỹ, đích thân Hồ Chí Minh dẫn viên phi công Mỹ trao trả cho lực lượng không quân Mỹ Flying Tiger. Thực chất đây chỉ là cái cớ để Bác bắt liên lạc với quân đồng minh chống phátxít mà tại châu Á-Thái Bình Dương thì Mỹ đóng vài trò quan trọng nhất.
Nhờ chuyến đi này Hồ Chí Minh đã thiết lập được mối quan hệ cộng tác cùng làm việc trong chiến hào đồng minh chống phátxít. OSS đã cử “Biệt đội Con nai” sang chiến khu Tân Trào cùng với chúng ta xây dựng sân bay Lũng Cò, tiếp tế cho Việt Minh một số vũ khí, phương tiện liên lạc. Điều quan trọng nhất là sự hiện diện của “Biệt đội Con nai” chính là sự công nhận không chính thức có giá trị rất to lớn của phe đồng minh chống phátxít đối với lực lượng cách mạng của chúng ta.
Chính từ những ngày đó, cuộc đấu tranh vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc của chúng ta đã có vị thể nhất định trong phe đồng minh chống phátxít. Ngay trong ngày lễ tuyên ngôn độc lập là những ngày tháng đầu tiên của chính quyền cách mạng non trẻ, quân đồng minh chống phátxít đã cùng chào cờ với đại diện của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà và cùng tham dự hoạt động tập thể của nhân dân Việt Nam. Sự hiện diện này đã sớm mang lại những hình ảnh đẹp, có ý nghĩa sâu rộng cho Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà trên trường quốc tế.
Sau này, trong quá trình giành độc lập và bảo vệ Tổ quốc, cuộc Cách mạng tháng Tám tiếp tục được bạn bè quốc tế quan tâm nghiên cứu, giới nghiên cứu chân chính đều thừa nhận rằng đây là cuộc cách mạng rất tiêu biểu.
Nhà sử học Nauy S.Tonnesson so sánh tầm vóc cuộc cách mạng tháng Tám của chúng ta tương đương như cuộc Cách mạng tháng 10 Nga, Đại Cách mạng tư sản Pháp năm 1789 và Cách mạng Tân Hợi của Trung Quốc năm 1911 và ghi nhận đây là sự kiện chính trị quan trọng nhất ở khu vực Đông Nam Á.
Những nhà sử học nổi tiếng ở phương Tây cũng thừa nhận những giá trị to lớn của Cách mạng tháng Tám. Những công trình nghiên cứu đồ sộ của các học giả nước ngoài chính là câu trả lời đanh thép cho những âm mưu không thiện chí, thù địch trong phe đế quốc thực dân thế kỷ 20 hạ thấp giá trịnh của Cách mạng tháng Tám.
Những bài học còn nguyên tính thời sự
- Xin giáo sư cho biết những bài học, giá trị nào của Cách mạng tháng Tám vẫn còn có ý nghĩa thực tiễn cho đến ngày hôm nay?
Giáo sư Phạm Hồng Tung: Bài học lớn nhất chính là bài học về sự lãnh đạo của Đảng, trong nghị quyết trung ương lần thứ 8 Đảng đã đưa ra một tuyên bố thấm sâu vào tâm thức của dân tộc Việt Nam là “quyền lợi của giai cấp, bộ phận đặt dưới sự sinh tử, tồn vong của quốc gia, dân tộc.”
Sau này, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh rằng ngoài lợi ích của nhân dân, dân tộc thì Đảng ta không có lợi ích nào khác, tức là toàn bộ sự nghiệp của Đảng là nhằm phụng sự quốc gia, dân tộc và chỉ khi nào chúng ta thấm sâu được tư tưởng đó đến từng Đảng viên, từng cán bộ thì lúc đó Đảng Cộng sản Việt Nam thực sự là tổ chức lãnh đạo được lòng dân và lúc nào cũng được nhân dân tin yêu và ủng hộ.
Chính nhờ sự ủng hộ của nhân dân mà cách mạng Việt Nam đã thành công trong kháng chiến và thời kỳ đầu của đổi mới. Giờ đây, khi chúng ta đang phải đương đầu với hiểm hoạ của đại dịch COVID-19, chúng ta vẫn quán triệt nguyên tắc mà bác Hồ đã đặt ra cho thể chế của chúng ta là “Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì hại đến dân, ta phải hết sức tránh” tức là nước độc lập dân được hưởng tự do hạnh phúc, đó là nguyên tắc chính trị của chúng ta.
Bài học thứ hai là bài học về khối đại đoàn kết dân tộc. Việt Nam đất không rộng, người không đông, nguồn lực không phải là dồi dào thì sức mạng đại đoàn kết dân tộc là “bảo bối” giúp chúng ta trong suốt hàng nghìn năm vừa qua đứng vững qua các cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Cho nên ở những thời khắc tổ quốc lâm nguy, thời khắc quyết định cần có nội lực to lớn của dân tộc để vượt qua khúc quanh của lịch sử thì khối đại đoàn kết dân tộc là hết sức quan trọng. Cách mạng tháng Tám đã chỉ ra cho chúng ta bài học đó.
Ngày nay trong công cuộc đổi mới, thế giới toàn cầu hoá và nhất là khi đối diện với những nguy cơ to lớn ảnh hưởng tới sự phát triển của quốc gia, dân tộc như đại dịch COVID-19, biến đổi khí hậu, sự xâm lăng văn hoá và kinh tế toàn cầu thì chúng ta càng phải đoàn kết. Bác Hồ đã nói “Đoàn kết, đoàn kết đại đoàn kết/Thành công, thành công, đại thành công” và vừa rồi trong lời hiệu triệu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng đã nhấn mạnh: “Chúng ta đã cố gắng, càng cố gắng hơn nữa; đã đoàn kết, càng đoàn kết hơn nữa.”
Thứ ba là bài học về sự sáng tạo. Cách mạng tháng Tám là sự sáng tạo tuyệt vời của Đảng và dân tộc chúng ta. Sáng tạo ở đây là không lệ thuộc vào bất kỳ công thức nào cả mà phải trên nền tảng những sự tích luỹ về tri thức, năm bắt được tình hình thực tiễn để tự tìm ra cho mình hướng đi đúng đắn và giải pháp phù hợp với yêu cầu thực tiễn khách quan.
Bài học cuối cùng là bài học về thời cơ. Cách mạng tháng Tám chỉ diễn ra trong hai tuần lễ từ khi Nhật Hoàng tuyên bố đầu hàng quân đồng minh ngày 15/8/1945 đến cuối tháng 8 trước khi các thế lực ngoại bang mang danh nghĩa quân đồng minh tiến vào nước ta để giải giáp quân Nhật, nếu chúng ta không giành được chính quyền để tiếp đón quân đồng minh với tư cách là người chủ thì chúng ta lại một lần nữa mất nước và sau nay để giành được độc lập sẽ phải hy sung rất nhiều xương máu của đồng bào, chiến sỹ. Ở thời điểm đó, bác Hồ đã dặn dò các đồng chí lãnh đạo cách mạng “bây giờ là lúc thời cơ đã đến, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập.”
Đó là những bài học mà chúng ta đã có được từ cuộc Cách mạng tháng Tám và cần được phát huy trong cuộc đấu tranh sinh tử chống lại đại dịch COVID-19 để chúng ta sớm giành được thắng lợi.
- Xin cảm ơn Giáo sư!
[Theo Vietnam+]
Bài học thời cơ của Cách mạng thánh Tám với công cuộc đẩy mạnh hội nhập quốc tế ở nước ta
Ngày đăng: 03/09/2016 02:00
Mặc định Cỡ chữ
Cách mạng tháng Tám năm 1945 là một mốc son chói lọi trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Đây là thắng lợi của chủ nghĩa Mác - Lênin ở một nước thuộc địa và nửa phong kiến, là cuộc cách mạng giải phóng dân tộc giành thắng lợi đầu tiên trong thế kỷ XX. Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám đã đập tan xiềng xích hơn 80 năm thống trị của chủ nghĩa thực dân; đánh đổ được chế độ phong kiến tồn tại hàng chục thế kỷ trên đất nước ta, đánh dấu sự kết thúc thời kỳ lịch sử đau thương của dân tộc, mở ra một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Tự hào về thắng lợi vĩ đại này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam có thể tự hào mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc”[1].
| Bắc Bộ Phủ - nơi ghi dấu không khí cách mạng sục sôi của quân và dân Hà Nội vào ngày giành chính quyền 19/8/1945 |
Sức mạnh lan tỏa của Cách mạng tháng Tám năm 1945 không chỉ giới hạn ở khu vực Đông Nam Á, mà đã góp phần quan trọng thức tỉnh các dân tộc trên thế giới đang bị cùm gông trong vòng nô lệ, lệ thuộc của chủ nghĩa thực dân, đế quốc, cổ vũ các dân tộc vùng lên đấu tranh để tự giải phóng khỏi ách áp bức, bóc lột. Điều đó được tiến sĩ Sanomish Dashtsevel [Mông Cổ] nhấn mạnh trong bài tham luận tại hội thảo quốc tế “Việt Nam trong thế kỷ XX” tổ chức tại Hà Nội [tháng 9/2000]: “Cách mạng tháng Tám đã tạo điều kiện cho nhân dân Việt Nam làm chủ đất nước, giành được những thành tựu to lớn trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, xây dựng đất nước. Cuộc Cách mạng tháng Tám còn có ý nghĩa quan trọng đối với phong trào giải phóng dân tộc và dân chủ ở các nước châu Á và trên thế giới"[2].
Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám là kết quả tất yếu từ mạch ngầm sục sôi của chủ nghĩa yêu nước Việt Nam chảy suốt hàng nghìn năm và bùng nổ thành cao trào cách mạng không gì cản nổi. Cuộc cách mạng vĩ đại dưới sự lãnh đạo của Đảng ta là một biểu tượng tinh thần quật cường “đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”. Đó là sự kết tinh và tỏa sáng sức mạnh nội lực Việt Nam. Phát huy sức mạnh nội lực Việt Nam trong Cách mạng tháng Tám trở thành nền tảng, thành động lực to lớn của cách mạng Việt Nam. Tầm vóc vĩ đại và ý nghĩa to lớn của Cách mạng tháng Tám đã khởi nguồn cho các thắng lợi tiếp theo của cách mạng Việt Nam.
Thực tiễn đất nước sau khi thoát khỏi ách nô dịch của chủ nghĩa thực dân, đế quốc và giành được nền độc lập, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhân dân ta đã trải qua cuộc chiến đấu chống thù trong, giặc ngoài suốt 30 năm, vượt qua muôn vàn hiểm nguy, có lúc tình thế cách mạng như “ngàn cân treo sợi tóc”. Lịch sử dân tộc Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 đã cho thấy, không thể có chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 và Đại thắng mùa Xuân 1975 nếu không có Cách mạng tháng Tám năm 1945. Ngược lại, thành quả của Cách mạng tháng Tám năm 1945 sẽ không được bảo vệ và phát huy, nếu không có thắng lợi vĩ đại của hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. V.I. Lênin đã chỉ rõ: “Một cuộc cách mạng chỉ thật sự có giá trị nếu nó biết tự bảo vệ”[3]. Cách mạng Việt Nam đã chứng minh một cách đầy thuyết phục chân lý đó.
Một trong những bài học của Cách mạng tháng Tám vĩ đại là Đảng ta đã kịp thời nắm bắt và tận dụng được thời cơ lịch sử, với phương pháp cách mạng và tài tổ chức đầy mưu lược, vượt qua thách thức, chạy đua với thời gian, lãnh đạo toàn dân nổi dậy giành lấy chính quyền; đồng thời, đứng ở địa vị là chủ nhân của đất nước Việt Nam mà tiếp đón quân Đồng minh vào giải giáp quân Nhật.
Lịch sử các cuộc cách mạng trên thế giới chứng minh rằng, cách mạng muốn giành được thắng lợi phải có thời cơ. Thời cơ là một nhân tố khách quan diễn ra trong một khoảng thời gian lịch sử nhất định. Khi đã có thời cơ nhưng nếu lực lượng lãnh đạo chưa sẵn sàng để nắm bắt thì nó sẽ nhanh chóng trôi qua. Chỉ có Đảng tiên phong có tầm nhìn chiến lược, phân tích tình hình chính xác, nhận định sáng suốt về thời cơ sẽ và đang đến, chủ động tạo ra những nhân tố chủ quan, chủ động chuẩn bị công phu những điều kiện bên trong cần thiết, mới có thể kịp thời chớp thời cơ để giành thắng lợi quyết định cho cách mạng. Vì thế, chỉ riêng việc tiên đoán đúng thời cơ, vận hội, đặc biệt nhạy bén chớp lấy thời cơ một cách tài tình, khôn khéo, đã chứng minh sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng ta và lãnh tụ Hồ Chí Minh, sự quyết tâm sẵn sàng của toàn dân, với lực lượng vũ trang làm nòng cốt, có vai trò quyết định đối với thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám.
Ngay sau Chiến tranh thế giới thứ II bùng nổ, với tầm nhìn chiến lược, lãnh tụ Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng ta đã phân tích, đánh giá tình hình một cách khoa học, toàn diện, cụ thể, dự báo chính xác chủ nghĩa phát xít nhất định thua, Liên Xô và các lực lượng chống phát xít nhất định giành chiến thắng, thời cơ cho cách mạng Việt Nam tiến lên giành thắng lợi đang đến gần. Tháng giêng năm 1942, Nguyễn Ái Quốc đã viết diễn ca “Lịch sử nước ta”, trong đó Người dự đoán: “1945, Việt Nam độc lập”[4]. Tháng 10 năm 1944, Người lại viết: “Cơ hội dân tộc ta giải phóng chỉ ở trong một năm hoặc năm rưỡi nữa. Thời gian rất gấp, ta phải làm nhanh”[5]. Thực tế Đảng ta không khoanh tay thụ động chờ thời cơ, chờ đợi ai đó đến giải phóng cho dân tộc mình khỏi ách lầm than, nô lệ. Với đường lối chiến lược cách mạng “đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”, Đảng ta, đứng đầu là lãnh tụ Hồ Chí Minh đã có những chủ trương, biện pháp sáng suốt, tích cực, từng bước xây dựng tạo thế và lực bên trong để có thể động viên, tổ chức toàn dân đứng lên tổng khởi nghĩa giành chính quyền khi thời cơ đến.
Theo sự chỉ đạo của lãnh tụ Hồ Chí Minh, Đảng ta đã thành lập Mặt trận Việt Minh để tập hợp rộng rãi, đoàn kết các lực lượng đẩy mạnh cuộc đấu tranh giành lại nền độc lập cho Tổ quốc. Đảng đã tích cực xây dựng, phát triển lực lượng vũ trang, các căn cứ địa cách mạng và khu giải phóng; phát triển đội quân chính trị quần chúng bao gồm các tầng lớp nhân dân trong Mặt trận Việt Minh. Đảng chủ trương vừa xây dựng, vừa khôi phục các tổ chức, đoàn thể cách mạng; đưa đội ngũ đảng viên, cán bộ chủ chốt vào rèn luyện thử thách trong thực tiễn đấu tranh sôi nổi của cách mạng để sẵn sàng đảm nhiệm vai trò lãnh đạo quần chúng đứng lên giành chính quyền về tay nhân dân.
Bước vào năm 1945, những thế lực phát xít Đức, Ý, Nhật bị thất bại nặng nề trên khắp các chiến trường Âu - Á; quân đội Xô viết và các lực lượng chống phát xít chiến thắng vẻ vang, tạo nhân tố quốc tế thuận lợi cho các dân tộc bị áp bức, nô dịch có thể đứng lên giành lấy độc lập, tự do. Đối với cách mạng Việt Nam, sau ngày phát xít Nhật đảo chính lật đổ Pháp [9/3/1945], Thường vụ Trung ương Đảng đã kịp thời ra Chỉ thị: “Nhật, Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Đảng đã có chủ trương rất sáng suốt, kịp thời và cụ thể, phát động cao trào kháng Nhật, cứu nước mạnh mẽ, từ khởi nghĩa từng phần tiến lên tổng khởi nghĩa; kết hợp chặt chẽ đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang và công tác binh vận...
Nét đặc sắc, tiêu biểu và độc đáo trong chủ trương của Đảng ta phát động cuộc tổng khởi nghĩa là việc chọn thời điểm và địa điểm tiến hành khởi nghĩa. Về thời điểm, đó là khi phát xít Nhật đầu hàng quân Đồng minh không điều kiện, thời cơ cho cách mạng Việt Nam đã xuất hiện. Đảng ta không chần chừ, do dự, mà tích cực, chủ động, mau lẹ nắm bắt lấy thời cơ “ngàn năm có một”, phát động nhân dân cả nước đứng lên đấu tranh giành chính quyền với ý chí và quyết tâm sắt đá: Dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng kiên quyết giành cho được độc lập. Lúc này, Đảng ta đã phát lệnh tổng khởi nghĩa giành chính quyền với tính chất rất cần kíp, không thể muộn hơn, dù chỉ một vài ngày. Toàn dân đã nổi dậy, cả nước đồng lòng đứng lên cùng chớp thời cơ đem về vận hội mới cho giang sơn gấm vóc của Tổ quốc. Về địa điểm, Đảng ta quyết định tổng khởi nghĩa trên phạm vi toàn quốc. Sự đồng loạt tiến hành cuộc khởi nghĩa ở tất cả các địa phương trong cả nước, từ chiến khu về đồng bằng, từ nông thôn đến thành thị, rồi cả thành thị và nông thôn nhất tề nổi dậy như thác đổ, sóng dâng, đè bẹp mọi sự phản kháng của kẻ thù, đã làm chúng không còn có chỗ dựa của hậu phương, không kịp hỗ trợ, cứu viện, bảo vệ được nhau.
Trước những khó khăn, thử thách, Đảng ta và lãnh tụ Hồ Chí Minh luôn vững vàng chèo lái con thuyền cách mạng, không thỏa hiệp, không khoan nhượng, mắc mưu kẻ địch, kiên quyết lãnh đạo toàn dân đánh đổ hoàn toàn bộ máy cai trị hà khắc của chế độ cũ. Bạo lực cách mạng của đông đảo quần chúng được tuyên truyền, giác ngộ đã làm tê liệt, tan rã nhanh chóng nhà nước của chế độ thực dân, phong kiến. Cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi diễn ra trong thời gian rất ngắn và ít hao tổn xương máu. Thành công của cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 thể hiện sâu sắc sự nhạy bén, mẫn cảm cách mạng của Đảng ta; biểu hiện tinh thần độc lập, tự chủ và sáng tạo của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta trong quá trình chuẩn bị và tiến hành tổng khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi.
Từ ý nghĩa lịch sử và tầm vóc vĩ đại của cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945 đã để lại cho Đảng và dân tộc ta nhiều bài học quý báu, trong đó có bài học về dự đoán chính xác thời cơ và nắm đúng thời cơ trong những bước ngoặt lịch sử cách mạng. Bài học đó vẫn giữ nguyên giá trị trong công cuộc đổi mới đất nước do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, trong bối cảnh thế giới và trong nước hiện nay có nhiều biến đổi lớn lao.
Ngày nay, thế giới đang diễn ra mạnh mẽ cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện đại, tạo ra những kỹ thuật mũi nhọn đưa năng suất lao động lên rất cao. Xu thế khu vực hóa và toàn cầu hóa kinh tế ngày càng tăng mạnh. Đồng thời, xu thế hòa bình, hợp tác và phát triển diễn ra mạnh mẽ trên thế giới. Đó là những thời cơ mới tạo môi trường quốc tế thuận lợi cho công cuộc phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Ở nước ta, đường lối, chính sách trong gần 30 năm đổi mới của Đảng và Nhà nước đã mang lại những thành tựu to lớn, tạo điều kiện cho đất nước tiến lên theo xu thế phát triển chung của thời đại. Đất nước ta đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, vững bước đi lên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Thực hiện đường lối phát triển kinh tế trong thời kỳ đổi mới, Đảng ta chủ trương tích cực và chủ động hội nhập vào nền kinh tế thế giới. Việc Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới [WTO] là dấu mốc quan trọng trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta. Đó còn là kết quả của đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế. Bước vào sân chơi WTO đã mở ra cho chúng ta những cơ hội, thuận lợi mới để phát triển kinh tế-xã hội; đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, từng bước củng cố và tăng cường tiềm lực quốc phòng, quân sự để bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Trong bối cảnh đẩy mạnh hội nhập quốc tế hiện nay ở nước ta, cơ hội và thách thức luôn đan xen lồng ghép vào nhau, trong cơ hội bao hàm không ít thách thức và trong thách thức cũng bao hàm rất nhiều cơ hội. Cơ hội càng lớn, thách thức nảy sinh càng đòi hỏi sự sáng suốt, tầm nhìn xa trông rộng và bản lĩnh chính trị, quyết tâm cao của Đảng và Nhà nước ta, cùng sự nỗ lực của toàn dân, toàn quân để hạn chế những khó khăn thách thức, biến thách thức thành cơ hội.
Tuy đất nước đã đạt được nhiều thành tựu mới trong quá trình chủ động hội nhập vào nền kinh tế thế giới, nhưng cũng cần thẳng thắn nhìn nhận còn tồn tại không ít nguy cơ và thách thức, đặc biệt là nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới; nguy cơ chệch hướng xã hội chủ nghĩa vẫn đang tiềm ẩn; tệ nạn tham nhũng, hối lộ và các tệ nạn xã hội khác còn ở mức khá trầm trọng, thủ đoạn ngày càng tinh vi, gây ảnh hưởng không nhỏ đến niềm tin của nhân dân vào công cuộc đổi mới đất nước. Bên cạnh đó, các thế lực thù địch đang ráo riết thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ chống phá cách mạng nước ta. Vì vậy, đòi hỏi Đảng, Nhà nước ta, mỗi tổ chức đảng, mỗi cán bộ, đảng viên phải tích cực nghiên cứu vận dụng tốt những bài học lịch sử trong Cách mạng tháng Tám năm 1945 vào thực tiễn xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Việc tranh thủ thời cơ, đẩy lùi nguy cơ trong tình hình mới phải luôn quán triệt sâu sắc phương châm “Dĩ bất biến, ứng vạn biến” mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề ra và chỉ đạo thành công trong thời kỳ giành và giữ chính quyền năm 1945 - 1946.
Trong thời kỳ chủ động đẩy mạnh hội nhập quốc tế hiện nay ở nước ta, vận dụng “bất biến” tức là không vì quyền lợi hay lợi ích nhất thời, cục bộ của tổ chức, cá nhân nào đó mà bất chấp nguyên tắc, làm tổn hại đến lợi ích của tập thể, của quốc gia, dân tộc. Phải tuyệt đối đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc, vì sự phát triển của chủ nghĩa xã hội lên trên hết. Thực hiện phát huy nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế cũng phải luôn “ứng vạn biến”, biết phân tích, dự đoán và mau lẹ chớp lấy thời cơ, nắm chắc và tận dụng có hiệu quả thời cơ để mang lại lợi ích to lớn cho tập thể, cá nhân, góp phần đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Đó là thước đo bản lĩnh cách mạng, sự mẫn cảm và nguyên tắc lãnh đạo của Đảng ta trong công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay./.
ThS. Nguyễn Đức Thắng - Bộ Quốc phòng
Phạm Thị Thúy Hồng - Bộ Nội vụ
-----------------------------
Ghi chú:
[1] Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 6, Nxb CTQG, H.2000, tr.159.
[2] Bài tham luận tại Hội thảo quốc tế “Việt Nam trong thế kỷ XX”, tổ chức tại Hà Nội, từ ngày 19 đến 21/9/2000.
[3] V.I.Lênin, toàn tập, tập 37, Nxb CTQG, H.2005, tr.145.
[4], [5] Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 3, Nxb CTQG, H.2000, tr.230; tr.505-506.
tcnn.vn
Về trang trước
Gửi email In trang