Chiến dịch Hòa Bình được tiến hành trong thời gian nào

[TG] - “Chiến thắng Hòa Bình - Thành công xuất sắc về chỉ đạo chiến lược của Đảng và bài học lịch sử” là chủ đề Hội thảo khoa học do Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với Tỉnh uỷ Hòa Bình tổ chức ngày 7/12, nhân kỷ niệm 70 năm Chiến dịch Hòa Bình [10/12/1951 - 10/12/2021].

Hội thảo được tổ chức trực tuyến với điểm cầu chính tại Hội trường Tỉnh ủy Hòa Bình [thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình] và 12 điểm cầu thuộc các Quân khu; Quân đoàn; Học viện Lục quân; Trường Sĩ quan Lục quân 2…

Tham dự Hội thảo tại điểm cầu tỉnh Hòa Bình có các đồng chí: Đại tướng Phạm Văn Trà, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó bí thư Quân ủy Trung ương, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; Thượng tướng Phạm Thanh Ngân, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị. Các đại biểu cơ quan, đơn vị trực thuộc Bộ Quốc phòng; các tướng lĩnh, anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, nhân chứng lịch sử; đại diện các ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương; đại biểu lãnh đạo tỉnh, các cơ quan, ban, ngành tỉnh Hòa Bình.

Đoàn Chủ tịch Hội thảo có các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Thượng tướng Lê Huy Vịnh, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Trưởng ban chỉ đạo Hội thảo; Ngô Văn Tuấn, Bí thư Tỉnh ủy Hòa Bình, đồng Trưởng ban chỉ đạo Hội thảo; Trung tướng Trịnh Văn Quyết, Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị; Trung tướng Nguyễn Quang Ngọc, Tư lệnh Quân khu 3. Tham gia đoàn chủ tịch còn có Thiếu tướng Nguyễn Hoàng Nhiên, Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam.

MỐC SON TRONG TIẾN TRÌNH CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Lê Huy Vịnh nêu rõ, 70 năm trước đây, dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, trực tiếp là Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh, quân và dân ta đã mở Chiến dịch Hòa Bình [10/12/1951 - 25/02/1952] và giành thắng lợi. Chiến thắng Hòa Bình là một sự kiện quan trọng trong tiến trình cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, thể hiện tầm nhìn chiến lược, sự linh hoạt, sáng tạo của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh. Với chiến thắng to lớn này, quân và dân ta tiếp tục giữ quyền chủ động và phát triển thế tiến công chiến lược, trong khi thực dân Pháp ngày càng lâm vào thế bị động, lúng túng, bị mất quyền chủ động chiến lược. Đây là lần đầu tiên Quân đội ta huy động một lực lượng lớn bộ đội chủ lực tác chiến trên cả hai mặt trận chính diện và mặt trận sau lưng địch; cũng là lần đầu tiên tiến công quân địch phòng ngự theo kiểu tập đoàn cứ điểm và giành thắng lợi.

Sau thất bại ở biên giới Việt - Trung trong Thu - Đông 1950, tiếp đó liên tục bị ta tiến công ở Trung du, Đường số 18, Hà Nam Ninh, quân Pháp lâm vào thế phòng ngự bị động. Để cứu vãn tình hình, cuối năm 1951, Bộ Chỉ huy quân Pháp ở Đông Dương quyết định mở cuộc tiến công ra Hòa Bình, lập phòng tuyến sông Đà nối liền với tuyến phòng thủ trung tâm nhằm nối lại “Hành lang Đông - Tây”, thực hiện tăng cường khả năng phòng thủ đồng bằng Bắc Bộ, cắt đứt đường liên lạc giữa chiến khu Việt Bắc với các liên khu 3 và 4. Ở Hòa Bình, Pháp cho thành lập các “Xứ Mường tự trị” để thực hiện chính sách “dùng người Việt đánh người Việt”, đồng thời lấy đó để gây ảnh hưởng chính trị với Mỹ, Anh và chính quyền tay sai.

Trước hành động của quân Pháp, Bộ Chính trị, Trung ương Đảng, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh quyết định nhanh chóng điều chỉnh kế hoạch hoạt động Đông Xuân 1951-1952, mở Chiến dịch tiến công Hòa Bình, nhằm tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch, phá tan kế hoạch chiếm đóng của chúng; đồng thời, đẩy mạnh hoạt động vùng sau lưng địch. Với phương châm tác chiến “đánh điểm diệt viện” và “liên tục chiến đấu”, Trung ương Đảng, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh đã lãnh đạo, chỉ đạo các lực lượng ở mặt trận chính diện phối hợp chặt chẽ với mặt trận phía sau ở đồng bằng Bắc Bộ liên tục hoạt động, tiến công tiêu diệt nhiều sinh lực địch, tiến tới bao vây, cô lập lực lượng địch tại thị xã Hòa Bình, buộc chúng phải rút chạy trong thế bị động, tạo thuận lợi cho ta giành quyền chủ động về chiến lược. Trải qua hơn hai tháng chiến đấu, Chiến dịch Hòa Bình đã giành thắng lợi to lớn, đánh bại âm mưu chiếm đóng vùng tự do, phá tan ý đồ của địch nhằm giành thế chủ động chiến lược trên chiến trường Bắc Bộ; nối thông liên lạc giữa Việt Bắc với Liên khu 3 và Liên khu 4, tạo điều kiện cho những thắng lợi quan trọng về sau của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Thượng tướng Lê Huy Vịnh nhấn mạnh, chiến thắng Hòa Bình mãi là mốc son trong tiến trình cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc Việt Nam. Kết quả Chiến dịch Hòa Bình góp phần to lớn vào thắng lợi của cuộc tiến công chiến lược trong Đông Xuân 1951-1952; để lại nhiều kinh nghiệm quý về nghệ thuật quân sự, đặc biệt là tiến công địch phòng ngự theo kiểu tập đoàn cứ điểm, kinh nghiệm phối hợp tác chiến giữa mặt trận chính diện Hòa Bình với mặt trận sau lưng địch ở Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ; phát huy sức mạnh thế trận chiến tranh nhân dân. Những bài học, kinh nghiệm quý báu đó vẫn còn nguyên giá trị vận dụng trong xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng - an ninh, bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn cách mạng mới.

Thứ trưởng Bộ Quốc phòng khẳng định, Hội thảo khoa học là hoạt động thiết thực kỷ niệm 70 năm Chiến dịch Hòa Bình, là dịp để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ôn lại truyền thống đấu tranh anh dũng của các thế hệ cha anh, tưởng nhớ đến các đồng bào, đồng chí đã chiến đấu, hy sinh trong cuộc kháng chiến trường kỳ bảo vệ độc lập, tự do của dân tộc, trong đó có Chiến dịch Hòa Bình. Kết quả của Hội thảo sẽ góp phần hun đúc tinh thần yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, ý chí độc lập, tự chủ và khát vọng hòa bình, củng cố niềm tin và quyết tâm chính trị của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta cùng đoàn kết một lòng vượt qua mọi gian lao, thử thách, đặc biệt khống chế và đẩy lùi đại dịch COVID-19 để trở lại trạng thái bình thường mới; đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, phủ nhận giá trị lịch sử và hiện thực của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp nói chung, Chiến dịch Hòa Bình nói riêng. Đồng thời, giúp chúng ta nhận thức sâu sắc, đầy đủ hơn tầm vóc, ý nghĩa lịch sử cũng như những bài học kinh nghiệm có giá trị thực tiễn đối với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn hiện nay.

GÓP PHẦN ĐỔI THAY XỨ MƯỜNG HÔM NAY

Đồng chí Ngô Văn Tuấn, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hòa Bình, trong phát biểu chào mừng Hội thảo đã nhấn mạnh, quá khứ hào hùng của chiến thắng cách đây 70 năm vẫn còn sống mãi trong lòng nhân dân các dân tộc tỉnh Hoà Bình. Tiếp nối truyền thống đó là sự lớn mạnh không ngừng của lực lượng vũ trang tỉnh và sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế - xã hội của tỉnh, góp phần đổi thay rõ rệt ở xứ Mường hôm nay.

Là tỉnh miền núi cửa ngõ vùng Tây Bắc của Tổ quốc, Hòa Bình có vị trí chiến lược quan trọng, là cầu nối giữa vùng Tây Bắc với Thủ đô Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ; là một trong những an toàn khu của cách mạng Việt Nam trong suốt hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Ngày nay, trên mảnh đất này còn ghi dấu những chiến tích của Chiến dịch Hòa Bình như Đường số 6, sông Đà cùng tên tuổi các anh hùng liệt sĩ, như tượng đài Cù Chính Lan, đường Cù Chính Lan, nhiều trường học mang tên Anh hùng Cù Chính Lan, Nghĩa trang liệt sĩ Chiến dịch Hòa Bình,…

Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy nêu rõ, phát huy tinh thần và khí thế tiến công của Chiến dịch Hòa Bình và để xứng đáng với danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân trong kháng chiến chống Pháp, Đảng bộ, chính quyền, quân và dân tỉnh Hòa Bình không ngừng phấn đấu, nỗ lực đạt nhiều thành tích trong sự nghiệp kháng chiến chống giặc ngoại xâm và xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Với tinh thần đoàn kết, sáng tạo, quân và dân Hòa Bình đã phát huy lợi thế, khắc phục khó khăn, thúc đẩy kinh tế tăng trưởng nhanh và vững chắc; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, tăng tỷ trọng công nghiệp - xây dựng, dịch vụ, giảm tỷ trọng nông, lâm nghiệp thủy sản; các ngành, các lĩnh vực sản xuất đều phát triển; quy mô nền kinh tế được mở rộng, năm 2020 tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh [GRDP] ước đạt 54.956 tỷ đồng, gấp 1,65 lần so với năm 2015. Thu nhập bình quân đầu người năm 2020 đạt 63,8 triệu đồng, gấp 1,6 lần so với năm 2015, cao hơn trung bình khu vực trung du và miền núi phía bắc và bằng khoảng 92% GDP bình quân đầu người của cả nước. Các tiềm năng, lợi thế của tỉnh được khai thác hiệu quả, đời sống người dân được nâng cao. Lĩnh vực giáo dục - đào tạo, chăm sóc sức khỏe nhân dân có nhiều chuyển biến tích cực. Các hoạt động văn hóa, thể thao phát triển mạnh. Các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của Nhân dân các dân tộc trong tỉnh được bảo tồn và phát triển...

TIẾP TỤC TUYÊN TRUYỀN, GIÁO DỤC VỀ NHỮNG BÀI HỌC LỊCH SỬ

Với gần 90 báo cáo, tham luận gửi tới Hội thảo của các đồng chí lãnh đạo Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; lãnh đạo các cơ quan Trung ương và địa phương; các quân khu, quân chủng, quân đoàn, binh chủng; các học viện, nhà trường, viện nghiên cứu, các nhân chứng lịch sử, tướng lĩnh, sĩ quan, các nhà khoa học trong và ngoài Quân đội… đã luận giải từng nội dung cụ thể, góp phần làm sáng tỏ nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn về thành công xuất sắc trong lãnh đạo, chỉ đạo chiến lược của Đảng và những bài học lịch sử được rút ra qua thắng lợi của chiến dịch.

Nhiều tham luận đã khẳng định: mặc dù khi địch tiến công chiếm đóng Hòa Bình, ta không kịp tiến hành ngay chiến dịch phản công, nhưng với nhãn quan sắc sảo, nhạy bén, quyết đoán; đồng thời trên cơ sở phán đoán và xác định được mục tiêu cuộc hành quân của địch, Trung ương Đảng đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh đã nhanh chóng nắm bắt thời cơ, kịp thời hoạch định kế hoạch tác chiến sát thực tế chiến trường, quyết định mở Chiến dịch Hòa Bình, liên tục tiến công địch trên cả hai mặt trận chính diện và mặt trận sau lưng địch, nên đã đánh bại cuộc hành quân của địch, buộc đối phương phải rút khỏi Hòa Bình, đồng thời làm phá sản âm mưu bình định đồng bằng Bắc Bộ theo Kế hoạch Đờ Lát. Đây chính là nguyên nhân đầu tiên, lớn nhất và quyết định đưa đến thắng lợi Chiến dịch Hòa Bình.

Chiến thắng Hòa Bình là kết quả quá trình thử thách và đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của Quân đội nhân dân Việt Nam cả về lực lượng và trình độ tác chiến tập. Nhiều tham luận đã đi sâu phân tích làm rõ và khẳng định: Từ nhận thức đúng đắn vai trò của các đại đoàn chủ lực trong cuộc kháng chiến, nên chỉ sau hai năm thành lập Đại đoàn 308 - Quân Tiên phong, đại đoàn chủ lực đầu tiên [tháng 8/1949], đến trước khi diễn ra Chiến dịch Hòa Bình, Quân đội nhân dân Việt Nam đã xây dựng được 5 đại đoàn bộ binh chủ lực [308, 304, 312, 320, 316] và Đại đoàn Công pháo 351. Đây là “những binh đoàn cơ động - quả đấm chiến lược” để thực hiện các chiến dịch lớn, các đợt hoạt động mang tầm chiến lược, tạo chuyển biến trên chiến trường có lợi cho ta, bất lợi cho đối phương.

Qua sự chỉ đạo, chỉ huy và thực hành chiến dịch Hòa Bình, có thể thấy rõ bước phát triển vượt bậc về nghệ thuật quân sự. Về chỉ đạo chiến lược và nghệ thuật chiến dịch, Trung ương Đảng, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh đã đánh giá đúng âm mưu và hành động của địch, chọn hướng tiến công chính xác, kịp thời chuyển hướng phù hợp với tình hình mới, đồng thời luôn lãnh đạo sâu sát trong toàn bộ chiến dịch. Trên cơ sở đó, Bộ Chỉ huy chiến dịch đã xác định và vận dụng chính xác phương châm và tư tưởng chỉ đạo tác chiến trong suốt quá trình tổ chức chỉ huy thực hành chiến dịch, đó là: Nắm vững và kiên trì vận dụng phương châm “đánh điểm diệt viện”, tập trung đánh giao thông trên sông, trên bộ, khoét sâu khó khăn của địch về vận tải tiếp tế, dồn địch vào thế bị bao vây, cô lập; tổ chức, sử dụng lực lượng thích hợp, bảo đảm chiến đấu liên tục, dài ngày trên phạm vi chiến trường rộng lớn. Đó là những nét tiêu biểu, là thành công xuất sắc về chỉ đạo chiến lược và nghệ thuật chiến dịch, đồng thời là nguyên nhân quan trọng trực tiếp quyết định thắng lợi chiến dịch.

Về vận dụng chiến thuật, các đơn vị chủ lực đã vận dụng đúng nguyên tắc tập trung ưu thế về binh lực, thực hiện bao vây chia cắt, tiêu diệt địch. Tập trung binh lực ở một điểm để tiến công, đồng thời bố trí lực lượng hai đến ba mặt để bao vây, tiêu diệt địch. Phát huy lối đánh gần để hạn chế ưu thế hỏa lực pháo binh, máy bay của địch và khoét sâu chỗ yếu về mặt tinh thần của chúng…

Nhiều tham luận đã đi sâu phân tích, làm rõ: với bản chất và truyền thống tốt đẹp của một đội quân “từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu”, cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam đã không quản ngại gian khổ, hy sinh, tìm mọi cách vượt qua những tình huống khó khăn để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Do làm tốt công tác chính trị tư tưởng nên trong những tình huống khó khăn, phức tạp suốt quá trình thực hành chiến dịch, tinh thần, quyết tâm chiến đấu của cán bộ, chiến sĩ luôn được giữ vững, không dao động, nản chí trước bất cứ tình huống khó khăn nào. Đặc biệt, trước khi diễn ra chiến dịch, Chủ tịch Hồ Chí Minh có “Thư gửi các cán bộ, chiến sĩ chủ lực và dân quân du kích trong Chiến dịch Hòa Bình”, chỉ rõ thời cơ và cổ vũ, động viên kịp thời cán bộ, chiến sĩ quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ. Thành công của các trận đánh Tu Vũ, Đồi Mồi, điểm cao 600 Ba Vì...; những tấm gương chiến đấu kiên cường, anh dũng như Cù Chính Lan và biết bao đồng chí, đồng đội ở cả mặt trận chính diện và mặt trận sau lưng địch… là do bộ đội ta có tinh thần quyết tâm, ý chí quyết chiến quyết thắng, chủ động, linh hoạt khắc phục khó khăn, tìm ra cách đánh phù hợp, tạo thành sức mạnh to lớn đưa chiến dịch đến thắng lợi.

Thắng lợi và những đóng góp to lớn của đông đảo nhân dân trong Chiến dịch Hòa Bình có được là nhờ sức mạnh của chiến tranh nhân dân, một cuộc chiến tranh toàn dân, toàn diện, lấy lực lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt.

Các tham luận đã đi sâu phân tích, làm rõ những nội dung trên và khẳng định: Chiến thắng Hòa Bình là thắng lợi chung thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó chặt chẽ của quân và dân cả nước, ở cả mặt trận chính diện và mặt trận sau lưng địch. Đó là minh chứng khẳng định sự đúng đắn, sáng tạo của đường lối kháng chiến của Đảng ta.

Cùng với khẳng định ý nghĩa chiến lược quan trọng của Chiến dịch Hòa Bình, các tham luận đã đi sâu phân tích nguyên nhân thắng lợi và rút ra những kinh nghiệm và bài học lịch sử sâu sắc. Đó là các bài học về sự lãnh đạo, chỉ đạo chiến lược, chiến dịch của Trung ương Đảng, Tổng Quân ủy, Bộ Tổng Tư lệnh, Đảng ủy và Bộ Chỉ huy chiến dịch; về phát huy sức mạnh của cả hai mặt trận chính diện và sau lưng địch cũng như sức mạnh các chiến trường phối hợp trong cả nước để làm nên chiến thắng; về công tác bảo đảm, huy động hậu cần nhân dân, huy động sức mạnh đại đoàn kết toàn dân; về bước phát triển khoa học nghệ thuật quân sự Việt Nam, phát huy sức mạnh chính trị tinh thần…

Phát biểu kết luận - bế mạc tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Lê Huy Vịnh đề nghị, cần tiếp tục khẳng định giá trị to lớn về tầm vóc và ý nghĩa lịch sử, bài học kinh nghiệm của Chiến dịch Hòa Bình; tiếp tục nghiên cứu, sưu tầm thêm các tư liệu lịch sử để quân và dân ta hiểu thêm về Chiến dịch Hòa Bình; những nội dung, kết quả của Hội thảo cần được các đơn vị trong toàn quân sử dụng làm tài liệu học tập, giáo dục truyền thống lịch sử và giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, chiến sỹ; các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương tiếp tục tuyên truyền về Chiến dịch Hòa Bình nhằm khơi dậy tinh thần yêu nước, nhất là đối với thế hệ trẻ, góp sức xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp./.

* Trước đó, chiều 6/12, Đoàn đại biểu dự Hội thảo khoa học “Chiến thắng Hòa Bình - Thành công xuất sắc về chỉ đạo chiến lược của Đảng và bài học lịch sử”, do Thượng tướng Lê Huy Vịnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Trưởng ban chỉ đạo Hội thảo làm trưởng đoàn, đã đến dâng hương tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang Liệt sĩ Chiến dịch Hòa Bình. Tham dự lễ dâng hương còn có đồng chí Ngô Văn Tuấn, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Hòa Bình và đại biểu các cơ quan chức năng Bộ Quốc phòng và Quân khu 3.

Chiều cùng ngày, Đoàn công tác của Bộ tư lệnh Quân khu 3 và Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam do Thiếu tướng Hà Tất Đạt, Phó tư lệnh Quân khu 3 làm trưởng đoàn cũng đã đến thăm hỏi, động viên, tặng quà một số thương binh, cựu chiến binh, gia đình chính sách tiêu biểu trên địa bàn thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình./.

Thế Hoàng