Chính sách xử lý rác thải nhựa

(TN&MT) - Sáng 8/12, tại Hà Nội, Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường phối hợp với Quỹ Hanns Seidel Foundation (HSF), Cộng hòa Liên bang Đức tổ chức hội thảo “Hoàn thiện hệ thống chính sách về quản lý rác thải nhựa tại Việt Nam”.

PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu tại Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường (CLCS TN&MT) cho biết: Theo Chương trình Môi trường Liên hợp quốc, kể từ thập niên 50 của thế kỷ trước, hơn 8,3 tỷ tấn sản phẩm nhựa đã được sản xuất, sử dụng, trong đó khoảng 60% lượng sản phẩm đó được chôn lấp hoặc thải thẳng ra môi trường. Việt Nam được đánh giá là một trong 5 quốc gia có lượng rác thải nhựa lớn nhất thế giới, tạo ra 8 triệu tấn rác thải nhựa trên các đại dương mỗi năm.

Nhựa chiếm từ 10-12% trong chất thải rắn sinh hoạt. Trong năm 2019, ước tính có khoảng 2,6-2,8 triệu tấn rác thải nhựa phát sinh, một lượng lớn trôi nổi trên sông, hồ, vùng đất ngập nước cửa sông, ven biển.

Điều đáng nói là, đối với nhựa phát sinh từ sinh hoạt, tiêu dùng thì hầu hết chưa được phân loại tại nguồn; chất thải nhựa có giá trị tái chế (chai nước, bao nilon...) được thu gom từ nhiều nơi (hộ gia đình, siêu thị...). Chất thải nhựa không có giá trị hoặc có giá trị tái chế thấp (hộp xốp các loại, ống hút nhựa...) bị thải ra môi trường hoặc đưa vào bãi rác, lò đốt. Đối với nhựa phế liệu phát sinh từ các cơ sở sản xuất, hầu hết được thu gom, bán cho cơ sở tái chế.

Việc xử lý chất thải nhựa và túi nilon phát sinh từ hộ gia đình, chợ, khu vực công cộng chủ yếu được xử lý cùng với chất thải rắn sinh hoạt. Việc xử lý chất thải rắn sinh hoạt, trong đó có túi nilon chủ yếu bằng biện pháp chôn lấp. Nhựa phế liệu chủ yếu được tái chế thành hạt nhựa và các sản phẩm nhựa phục vụ sản xuất, tuy nhiên, do phân loại chất thải rắn sinh hoạt từ nguồn chưa tốt nên giá trị thu hồi còn thấp.

Quang cảnh buổi Hội thảo

Với những đặc tính bền, khó phân hủy của rác thải nhựa, nilon đã và đang gây ô nhiễm môi trường, để lại hậu quả khó lường đối với sức khỏe con người và vạn vật trên trái đất. Nhận thức được tầm quan trọng về quản lý chất thải nhựa và túi nilon, những năm gần đây, Việt Nam đã có nhiều có nỗ lực trong việc bảo vệ môi trường cũng như hành nhiều văn bản pháp luật quan trọng như Chỉ thị số 33/CT-TTg về tăng cường quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và giảm thiểu chất thải nhựa; và Quyết định số 1746/QĐ-TTg về việc ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030. Bên cạnh đó, Việt Nam có Chiến lược quốc gia về quản lý chất thải rắn đến 2025, tầm nhìn đến năm 2050. Trong đó, mục tiêu năm 2025 là sử dụng 100% túi nilon thân thiện với môi trường tại các trung tâm thương mại..., giảm thiểu 50% rác thải nhựa trên biển và đại dương...

Theo ông Nguyễn Thành Lam, Vụ Quản lý chất thải, Tổng cục Môi trường (Bộ TN&MT), để đạt được mục tiêu trên, việc hoàn thiện chính sách, pháp luật quản lý chất thải nhựa là nhiệm vụ trong tâm. Trong thời gian tới, Tổng cục Môi trường tiếp tục nghiên cứu, đề xuất xây dựng cơ chế, chính sách, pháp luật nhằm hạn chế tác động của rác thải nhựa tới môi trường; chú trọng các chính sách hỗ trợ, khuyến khích sử dụng các loại vật liệu thân thiện với môi trường, tăng cường tái chế và tái sử dụng chất thải.

Bên cạnh đó, xây dựng văn bản hướng dẫn về “Giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải nhựa, phòng chống ô nhiễm rác thải nhựa đại dương” trong Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua, trong đó quy định về giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải nhựa; các sản phẩm thân thiện môi trường, sản phẩm thay thế sản phẩm nhựa dùng một lần và sản phẩm thay thế bao bì nhựa khó phân hủy sinh học được chứng nhận thì được hưởng ưu đãi, hỗ trợ theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, Bộ TN&MT tiếp tục tham mưa, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Đề án tăng cường công tác quản lý rác thải nhựa ở Việt Nam”.

Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các văn bản liên quan có nhiều quy định mới mang tính đột phá liên quan đến quản lý chất thải rắn. Hiện, Bộ TN&MT đang phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm quản lý hiệu quả chất thải rắn, nhất là chất thải sinh hoạt, chất thải nhựa.

Page Content

Cử tri tỉnh Long An kiến nghị, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các cơ quan chức năng cần có giải pháp để giảm thiểu, xử lý rác thải nhựa, các sản phẩm tái chế từ nhựa, sử dụng các túi tự hủy, hạn chế tối đa việc sử dụng túi nilong khó phân hủy.

Cải cách mạnh mẽ

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, thời gian qua, Bộ đã tham mưu, trình ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền nhiều văn bản liên quan đến quản lý chất thải, trong đó có chất thải rắn sinh hoạt, chất thải nhựa. Trong đó, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Nghị định số 08/2022/NĐ-CP và Thông tư số 02/2022/TT-BTNMT quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường đã đưa ra nhiều quy định mới về giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế chất thải để triển khai thống nhất trên cả nước.

Những điểm mới quan trọng có thể kể đến là: lộ trình cụ thể về hạn chế sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học; tiêu chí và chứng nhận Nhãn sinh thái Việt Nam cho sản phẩm, dịch vụ thân thiện môi trường; quy định yêu cầu tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu 33 sản phẩm, bao bì thuộc danh mục quy định phải tái chế theo tỷ lệ và quy cách tái chế bắt buộc; quy định về phân loại, thu gom, tái sử dụng, tái chế chất thải; chính sách hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp, người dân đầu tư, sản xuất, sử dụng các loại vật liệu thân thiện với môi trường; khuyến khích việc tái sử dụng chất thải, áp dụng công nghệ sản xuất sạch hơn, tiết kiệm năng lượng, cộng sinh công nghiệp và kinh tế tuần hoàn…

Bên cạnh đó, Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Chiến lược Quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến 2050; Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030; Đề án “Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về phòng, chống rác thải nhựa giai đoạn 2021 – 2025",… đã đề ra một số giải pháp cấp bách nhằm tăng cường quản lý chất thải rắn. Trong đó có chính sách khuyến khích đầu tư xây dựng các nhà máy điện sử dụng rác thải đô thị, sinh khối và chất thải rắn đi đôi với công tác bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế tuần hoàn…

Ảnh minh họa

Đồng bộ trong triển khai

Cũng theo Bộ TN&MT, trong thời gian tới, Bộ sẽ phối hợp với các bộ, ngành, địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp trong quản lý chất thải rắn, nhất là chất thải rắn sinh hoạt, chất thải nhựa. Trong đó tập trung hướng dẫn và chỉ đạo tổ chức phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn. Từng bước thực hiện thu phí dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt được tính dựa trên khối lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh và đã được phân loại theo quy định.

Đồng thời, triển khai hiệu quả quy định tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu sản phẩm, bao bì thuộc danh mục quy định phải tái chế theo tỷ lệ và quy cách tái chế bắt buộc; hướng dẫn thực hiện trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì của tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu.

Thúc đẩy các chính sách hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp, người dân đầu tư, sản xuất, sử dụng các loại vật liệu thân thiện với môi trường thay thế cho các bao bì, sản phẩm khó phân hủy. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động thu/nộp thuế bảo vệ môi trường và chống gian lận thương mại để bảo hộ các sản phẩm đã được công nhận túi ni lông thân thiện với môi trường.

Ngoài ra, Bộ sẽ đôn đốc các địa phương triển khai các chính sách hạn chế và tiến tới chấm dứt việc nhập khẩu, sản xuất và cung cấp các loại túi ni lông khó phân huỷ kể từ năm 2026 tại các Trung tâm thương mại, siêu thị phục vụ cho mục đích sinh hoạt; tuyên truyền, vận động và tổ chức ký cam kết chống rác thải nhựa, không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần đối với các cơ sở sản xuất, các tổ chức phân phối sản phẩm, trung tâm thương mại, cửa hàng, nhà hàng, chợ, siêu thị; xây dựng và tổ chức thực hiện các mô hình điểm thực hiện hạn chế sử dụng túi khó phân hủy, chuyển từ việc sử dụng túi ni lông sang các loại túi giấy và bao gói khác; thúc đẩy thị trường tiêu thụ túi thân thiện với môi trường; kiểm soát chặt chẽ các hoạt động sản xuất túi ni lông khó phân hủy trên địa bàn, đặc biệt là nhóm sản xuất quy mô hộ gia đình.

Mặt khác sẽ đẩy mạnh các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức về tác hại của các sản phẩm có nguồn gốc từ nhựa, túi ni lông sử dụng một lần đối với môi trường, hệ sinh thái và sức khoẻ con người; thường xuyên phát động các phong trào phòng chống rác thải nhựa. 

Tiếp tục tham gia và đề xuất các cơ chế hợp tác toàn cầu và khu vực về giảm rác thải nhựa. Tăng cường phối hợp với các tổ chức quốc tế song phương, đa phương và các đối tác khác nhằm triển khai các dự án về quản lý chất thải, chất thải nhựa tại Việt Nam…