Dấu hiệu của thuỷ đậu ở trẻ sơ sinh

25/02/2022

Vừa qua, Trung tâm Sơ sinh - Bệnh viện Nhi Trung ương tiếp nhận 1 trẻ sơ sinh 15 ngày tuổi, nhập viện trong tình trạng nguy kịch do mắc thuỷ đậu biến chứng suy hô hấp.

Đó là trường hợp bé T.T (15 ngày tuổi, ở Bắc Giang). Các bác sĩ cho hay, mẹ bé mắc thuỷ đậu từ ngày thứ 2 sau khi sinh. Trong thời gian mẹ mắc bệnh, bé vẫn ở cùng với mẹ. Khi 9 ngày tuổi, trẻ xuất hiện mụn phỏng nước ở tay, chân sau lan ra toàn thân, kèm theo ho, thở nhanh và quấy khóc nhiều. 2 ngày sau, gia đình đưa trẻ vào bệnh viện ở địa phương để thăm khám và được chẩn đoán suy hô hấp – viêm phổi, thuỷ đậu. Do bệnh chuyển biến nặng, ngày 28/01 trẻ được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương để tiếp tục theo dõi và điều trị.

TS.BS Nguyễn Thị Quỳnh Nga, Phó Trưởng khoa phụ trách khoa Điều trị và Chăm sóc đặc biệt 1 – Trung tâm Sơ sinh, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, trẻ nhập viện trong tình trạng suy hô hấp, phổi hai bên thông khí kém, tăng trương lực cơ, da toàn thân dày đặc mụn nước, rải rác các mụn mủ. Sau khi thăm khám, trẻ được chẩn đoán suy hô hấp, nhiễm khuẩn sơ sinh, thuỷ đậu sơ sinh. Các bác sĩ đã nhanh chóng cho trẻ thở máy để hỗ trợ hô hấp, điều trị Acyclovir đường tĩnh mạch, IVIG và cho trẻ sử dụng kháng sinh đường tĩnh mạch (Goldcefo kết hợp Vancomycin). 

Sau 14 ngày được các bác sĩ Trung tâm Sơ sinh tận tình chăm sóc và điều trị, hiện tại tình trạng của trẻ đã dần ổn định, trẻ tỉnh, tự thở, môi hồng, bú tốt, phổi 2 bên thông khí đều, trương lực cơ bình thường, các nốt trên da đã bong vảy.

Một trường hợp trẻ sơ sinh mắc thuỷ đậu biến chứng suy hô hấp, viêm phổi nặng phải thở máy (Ảnh bác sĩ cung cấp)

Thuỷ đậu sơ sinh là một bệnh nặng với nguy cơ tử vong cao

Theo TS.BS Nguyễn Thị Quỳnh Nga, Bệnh thủy đậu (dân gian thường gọi là bỏng rạ) là bệnh truyền nhiễm cấp tính, do vi rút thủy đậu có tên Varicella zoster (VZV) gây nên. ​​Vi rút này có thể lây truyền từ mẹ sang con qua bánh rau khi mang thai hoặc trẻ mắc phải sau sinh do tiếp xúc với các giọt bắn trong môi trường chứa vi rút thủy đậu (lây truyền qua đường hô hấp) hoặc tiếp xúc trực tiếp với người chăm sóc bị nhiễm bệnh. 

Thủy đậu ở trẻ sơ sinh là một bệnh nặng (nặng hơn so với thủy đậu trẻ em hoặc người lớn) với nguy cơ tử vong cao lên đến 30% do tổn thương đa cơ quan. Nếu không được điều trị bệnh kịp thời và đúng phác đồ thì trẻ có thể gặp các biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp, sốc nhiễm trùng nhiễm độc, bội nhiễm vi khuẩn, các biến chứng về thần kinh như: Viêm màng não, viêm tuỷ, viêm dây thần kinh thị giác, viêm đa dây thần kinh. Hoặc 1 số biến chứng khác như suy thượng thận, viêm cầu thận, tổn thương mắt, thậm chí là tử vong.

Nguy cơ tử vong ở trẻ tăng lên khi người mẹ xuất hiện các triệu chứng nhiễm thủy đậu từ 5 ngày trước sinh cho đến 2 ngày sau khi sinh do không có đủ thời gian để hình thành và truyền kháng thể của mẹ cho con.

Chẩn đoán và cách điều trị

Tiến sĩ Nga cho biết, việc chẩn đoán thủy đậu ở trẻ sơ sinh có thể dựa vào biểu hiện lâm sàng với biểu hiện đặc trưng là các tổn thương mụn nước trên da.

Chẩn đoán xác định bằng cách phát hiện vi rút thủy đậu trong dịch nốt phỏng, trong mảnh sinh thiết mô và/hoặc trong dịch não tủy bằng phương pháp PCR. 

Không giống như các trẻ lớn, đại đa số chỉ điều trị triệu chứng, ở trẻ sơ sinh để giảm nguy cơ biến chứng nặng và tử vong, trẻ nên được dùng thuốc kháng vi rút (Acyclovir) càng sớm càng tốt, nhất là trong vòng 72 giờ sau khi có mụn nước.

Cách phòng ngừa bệnh thủy đậu ở trẻ sơ sinh

Tiêm phòng đầy đủ

Trước khi mang thai từ 3-6 tháng mẹ nên lên kế hoạch tiêm phòng thủy đậu. Điều này không chỉ giúp mẹ phòng bệnh mà cũng ngăn chặn khả năng mầm bệnh lây sang cho trẻ. Sau khi bé chào đời, kháng thể này lại được tiếp tục phát huy qua đường sữa mẹ. Ít nhất trong 1 năm đầu đời, trẻ sẽ hạn chế nguy cơ bị thủy đậu.

Cách ly với con khi mẹ mắc thuỷ đậu

Nếu mẹ đang mắc thuỷ đậu phải được cách ly với trẻ cho đến khi không còn khả năng lây nhiễm bệnh cho con, thông thường từ 2 – 3 tuần.

Trẻ sơ sinh phơi nhiễm (mẹ đang bị thủy đậu, con không bị thủy đậu) hoặc bị nhiễm bệnh thủy đậu vẫn được khuyến khích cho ăn bằng sữa mẹ vì kháng thể trong sữa mẹ có thể có hiệu quả bảo vệ trẻ. Tuy nhiên, mẹ cần chú ý nguy cơ lây bệnh khi vắt sữa cho trẻ chưa bị bệnh.

“Khi trẻ sơ sinh có những dấu hiệu mắc thuỷ đậu, cha mẹ không nên tự điều trị tại nhà như hầu hết trẻ lớn và người lớn mà cần đưa con đến bệnh viện càng sớm càng tốt để được điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nặng gây nguy hiểm cho trẻ” – TS. Nga khuyến cáo.

Thu Hương – Phòng Thông tin điện tử

Chăm sóc trẻ bị thủy đậu đúng cách và những sai lầm thường gặp

Bệnh thủy đậu dân gian thường gọi là bỏng rạ, là bệnh truyền nhiễm cấp tính, do virus thủy đậu có tên Varicella Zoster (VZV) gây nên. Virus này có thể lây truyền từ mẹ sang con qua bánh rau khi mang thai hoặc trẻ mắc phải sau sinh do tiếp xúc với các giọt bắn trong môi trường chứa virus thủy đậu (lây truyền qua đường hô hấp) hoặc tiếp xúc trực tiếp với người chăm sóc bị nhiễm bệnh. Đặc biệt, phụ nữ mang thai không may bị nhiễm bệnh sẽ rất dễ lây cho thai nhi thông qua nhau thai.

Bệnh thuỷ đậu là bệnh truyền nhiễm cấp tính, do virus có tên Varicella Zoster (VZV) gây nên.

1. Những ảnh hưởng khi trẻ sơ sinh mắc thủy đậu

Thủy đậu sơ sinh thường biểu hiện nặng và nhiều biến chứng hơn, do trẻ không nhận được kháng thể bảo vệ từ mẹ và hệ thống miễn dịch của trẻ chưa trưởng thành. Những trẻ bị thủy đậu sơ sinh thường có tổn thương đa cơ quan mà hay gặp nhất là tổn thương phổi.

Bà mẹ mang thai mắc thủy đậu ảnh hưởng thế nào đến em bé tùy thuộc vào tuổi thai mẹ đang mang?

Nếu mẹ bị mắc bệnh thủy đậu trước 28 tuần thai kỳ, sẽ có một tỷ lệ nhỏ trẻ sơ sinh bị bệnh lý bào thai do virus (tổn thương da, mắt, não, ruột và bàng quang).

Mẹ mắc bệnh thủy đậu từ tuần 28 đến tuần 36 của thai kỳ, virus có thể tồn tại trong cơ thể con nhưng không gây triệu chứng. Tuy nhiên, virus có thể hoạt động trở lại vài năm sau đó. Sau 36 tuần, mẹ mắc virus này, trẻ sinh ra có thể bị thủy đậu.

Tỷ lệ trẻ sơ sinh bị thủy đậu cao nhất nếu mẹ bị thủy đậu trong vòng 3 tuần cuối của thai kỳ cho đến vài ngày sau sinh. Biểu hiện của trẻ sơ sinh được sinh ra từ mẹ bị thủy đậu có thể từ ngay sau sinh cho đến khi trẻ được 10 - 12 ngày tuổi.

Giai đoạn nguy hiểm nhất là mẹ bị mắc thủy đậu từ 5 ngày trước sinh cho đến 2 ngày sau sinh, có đến 50% trẻ sinh ra bị mắc bệnh, tỷ lệ tử vong cũng cao (đến 30%). Các tổn thương do thủy đậu nặng bao gồm: Viêm phổi, viêm gan, viêm màng não, rối loạn đông máu nặng do suy gan.

Trẻ sơ sinh được sinh ra từ mẹ bị bệnh thủy đậu nên được cách ly với mẹ, không cho bú mẹ cho đến khi các tổn thương trên da của mẹ khô và lành.

Trẻ sơ sinh bị thủy đậu hoặc có tiếp xúc (phơi nhiễm) với người bệnh thủy đậu, nên được cách ly. Trường hợp trẻ phơi nhiễm nên xuất viện trước 10 ngày sau phơi nhiễm. Trẻ có thể bú mẹ trừ khi mẹ có tổn thương.

Trẻ bị thủy đậu bào thai không cần phải cách ly nếu trẻ không có tổn thương đang tiến triển.

Trẻ sơ sinh mắc thủy đậu sẽ có nguy cơ diễn biến nặng hơn so người lớn.

2. Nhận biết trẻ sơ sinh mắc thủy đậu

Trẻ sơ sinh khi bị thủy đậu có thể có các triệu chứng như:

• Xuất hiện ban ngứa nổi trên da, chủ yếu ở mặt và tứ chi. Sau có thể lan ra toàn thân.
• Trẻ sốt cao, ngứa ngáy vùng da bị ảnh hưởng…
• Trẻ quấy khóc, trong nốt mụn có chứa dịch. Nếu nhiễm trùng dịch có thể chuyển đục…

Một số triệu chứng khác có thể đi kèm như:

• Ho nhẹ
• Chảy nước mũi
• Thở khò khè
• Bú ít hoặc bỏ bú.

Các triệu chứng của bệnh thủy đậu này thường xuất hiện trước khi trẻ phát ban từ 3 - 4 ngày.

3. Nếu mẹ mắc thủy đậu cần làm gì tránh lây cho trẻ sơ sinh?

Nhiều mẹ thắc mắc rằng: Nếu mới sinh nhưng mẹ có thể mắc thủy đậu thì cần làm gì để tránh lây nhiễm cho bé? Có cho bé bú mẹ không?

Trong trường hợp mẹ mắc thủy đậu để tránh lây cho con, ngoài mang khẩu trang, các mẹ phải tránh tiếp xúc trực tiếp với bé, không ôm ấp, dỗ dành.

Virus thuỷ đậu không truyền qua sữa mẹ, khác với virus viêm gan hay HIV là truyền qua sữa mẹ, do đó mẹ bị thủy đậu vẫn cho bé bú sữa mẹ bình thường. Sữa mẹ là an toàn, nhưng phải bú gián tiếp bằng cách vắt sữa ra cốc rồi bố hoặc ông bà cho bé bú bằng thìa hoặc bằng bình.

Không cho bú trực tiếp, cần cho bé ngủ riêng, cách ly mẹ, hạn chế nói chuyện với bé để phòng dịch tiết từ đường hô hấp mẹ bắn ra.

Trong trường hợp cả hai mẹ con đều bị thuỷ đậu thì không cần phải cách ly, vì mỗi người chỉ bị bệnh thuỷ đậu một lần duy nhất trong đời mà thôi.

Trẻ sơ sinh khi bị thủy đậu có thể xuất hiện ban ngứa nổi trên da.

4.Chẩn đoán và điều trị bệnh thuỷ đậu

Việc chẩn đoán thủy đậu ở trẻ sơ sinh có thể dựa vào biểu hiện lâm sàng, với biểu hiện đặc trưng là các tổn thương mụn nước trên da.

Chẩn đoán xác định bằng cách phát hiện virus thủy đậu trong dịch nốt phỏng, trong mảnh sinh thiết mô hoặc trong dịch não tủy bằng phương pháp PCR.

Không giống như các trẻ lớn, đại đa số chỉ điều trị triệu chứng, ở trẻ sơ sinh để giảm nguy cơ biến chứng nặng và tử vong, trẻ nên được dùng thuốc kháng virus (Acyclovir) càng sớm càng tốt, nhất là trong vòng 72 giờ sau khi có mụn nước. 

Chính vì vậy, khi trẻ sơ sinh có những dấu hiệu mắc thuỷ đậu, cha mẹ không nên tự điều trị tại nhà như hầu hết trẻ lớn và người lớn mà cần đưa con đến bệnh viện càng sớm càng tốt để được điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nặng gây nguy hiểm cho trẻ.

Bệnh thủy đậu được điều trị chủ yếu là thuốc kháng virus, thuốc bôi tại chỗ để chống bội nhiễm da.

‎5. Lời khuyên thầy thuốc

‎Đề phòng bệnh thuỷ đậu cho trẻ sơ sinh, các bà mẹ nên tiêm phòng vaccine thủy đậu trước khi mang thai từ 3 đến 6 tháng. Mẹ được tiêm phòng sẽ phòng bệnh cho mẹ và phòng bệnh cho cả con mình, vì kháng thể chống virus thuỷ đậu của mẹ sẽ theo đường máu vào nhau thai và cả theo đường sữa vào cơ thể bé, bảo vệ bé trong 12 tháng đầu đời. 

Khi mang thai nên tránh tiếp xúc với người bệnh thủy đậu. Giữ vệ sinh môi trường và vệ sinh thân thể tốt.

Sử dụng các vật dụng sinh hoạt cá nhân riêng khi gia đình có người mắc bệnh: Khăn mặt, cốc, chén, bát, đũa. Vệ sinh mũi họng hàng ngày bằng dung dịch nước muối sinh lý 0,9%. Thay quần áo và tắm rửa hàng ngày bằng nước ấm sạch. Khi tiếp xúc phải đeo khẩu trang và rửa tay ngay bằng xà phòng.

Bệnh thủy đậu ở trẻ sơ sinh có thể gây ra biến chứng xấu, do đó, khi phát hiện nhiễm bệnh nên đến cơ sở y tế để khám và điều trị. Đặc biệt, không nên ở nhà tự chữa vì có thể khiến trẻ bị nhiễm trùng và bệnh nặng hơn.

Mời độc giả xem thêm video:

Mối nguy hại khi trẻ em xem tivi quá nhiều và cách khắc phục