Thương người như thể thương thân – Tuần 3
Tiếng Việt lớp 4: Luyện từ và câu. Mở rộng vốn từ. Nhân hậu - Đoàn kết
Câu 1 [trang 33 sgk Tiếng Việt lớp 4 tập 1]
Tìm các từ
a] chứa tiếng hiền.
b] Chứa tiếng ác.
Lời giải
Tìm các từ
a] Chứa tiếng hiền: hiền lành, hiền thảo, hiền từ, hiền dịu, hiền hậu, hiền hòa,...
b] Chứa tiếng ác: hung ác, độc ác, tàn ác, ác độc, ác ôn, ác hại, ác khẩu, ác liệt, ác cảm, ác mộng, ác quỷ, ác thủ, tội ác...
Câu 2 [trang 333 sgk Tiếng Việt lớp 4 tập 1]
Xếp các từ sau vào ô thích hợp trong bảng :
nhân ái, tàn ác, bất hòa, lục đục, hiền hậu, chia rẽ, cưu mang, che chở, phúc hậu, hung ác, độc ác, đôn hậu, đùm bọc, trung hậu, nhân từ, tàn bạo.
[Cột có dấu + để ghi các từ thể hiện lòng nhân hậu hoặc tinh thần đoàn kết. Cột có dấu - để ghi các từ có nghĩa trái với nhân hậu, đoàn kết.]
| + | - | |
| Nhân hậu | M: Nhân từ,… | M: Độc ác,… |
| Đoàn kết | M:Đùm bọc,… | M: Chia rẽ,… |
Lời giải
Xếp các từ như sau
| + | - | |
| Nhân hậu | Nhân ái, hiền hậu, phúc hậu, đôn hậu, nhân từ | Tàn ác, hung ác, độc ác, tàn bạo |
| Đoàn kết | Cưu mang, che chở, đùm bọc | Đè nén, áp bức, chia rẽ |
Câu 3 [trang 33 sgk Tiếng Việt lớp 4 tập 1]
Em hãy chọn từ ngữ nào trong ngoặc đơn [đất, cọp, bụt, chị em gái] điền vào ô trống để hoàn chỉnh các thành ngữ dưới đây ?
a] Hiền như...
b] Lành như...
c] Dữ như....
d] Thương nhau như.....
Lời giải
a] Hiền như bụt [Hiền như đất]
b] Lành như đất [Lành như bụt]
c] Dữ như cọp
d] Thương nhau như chị em ruột
Câu 4 [trang 34 sgk Tiếng Việt lớp 4 tập 1]
Em hiểu nghĩa của các thành ngữ, tục ngữ dưới đây như thế nào ?
a] Môi hở răng lạnh.
b] Máu chảy ruột mềm.
c] Nhường cơm sẻ áo.
d] Lá lành đùm lá rách.
Lời giải
Giải nghĩa các thành ngữ, tục ngữ:
a] Môi hở răng lạnh
- Nghĩa đen: Môi và răng là hai bộ phận trong miệng người. Vì môi che cho răng nên môi hở thì răng sẽ lạnh.
- Nghĩa bóng: Những người gần gũi, ruột thịt phải đùm bọc, che chở nhau. Một người yếu kém thì những người khác cũng bị ảnh hưởng lây
.b] Máu chảy ruột mềm
- Nghĩa đen: Máu chảy thì đau đến ruột gan.
- Nghĩa bóng: Một người thân bị nạn thì những người thân khác đều đau xót.
c] Nhường cơm sẻ áo- Nghĩa đen: Chia sẻ cơm áo cho nhau.
- Nghĩa bóng: Giúp đỡ san sẻ cho nhau lúc khó khăn, hoạn nạn.
d] Lá lành đùm lá rách
- Nghĩa đen: Dùng lá lành bọc lá rách cho kín, khỏi hở.
- Nghĩa bóng: Người khỏe mạnh, may mắn, giàu có giúp đỡ cho người đau yếu, bất hạnh, nghèo khổ
Tham khảo toàn bộ: Tiếng Việt lớp 4
Dân gian thường mượn chuyện cọp để răn mình và nhắc nhở người thông qua những câu tục ngữ, thành ngữ, ca dao rất thú vị.
Ngoài tên thường gọi là cọp, hổ, tiếng Hán Việt là Dần, cọp còn có tên là khái, là kễnh. Dựa vào tiếng gầm của nó, cọp còn có tên gọi là hầm, hùm. Cọp cũng được con người gọi lệch đi là “ông ba mươi”.
Hổ là loài thú dữ ăn thịt và chẳng bao giờ sống chung được với người nhưng trong đời sống tinh thần của con người nó lại rất gần gũi. Dân gian mượn chuyện con hổ để răn mình và nhắc nhở người thông qua các câu tục ngữ, thành ngữ, ca dao; từ đó vẽ lên được một bộ phận người trong xã hội với những ca tụng lẫn phê phán.
Đầu tiên, phải thừa nhận rằng “Họa hổ, họa bì, nan họa cốt”, ý muốn nói rằng vẽ hổ, vẽ da hổ thì dễ nhưng không dễ gì vẽ được xương hổ bên trong. Từ đó, liên hệ đến con người: “Tri nhân, tri diện, bất tri tâm”, tức nhìn người, biết mặt nhưng không thể biết được tâm can của họ.
Con hổ là biểu tượng của sức mạnh, uy quyền nhưng cũng là biểu tượng của sự độc ác, hung dữ. Những người có phẩm chất gan dạ, dũng cảm, thông minh thì dám “Điệu hổ ly sơn” ,“Vào hang bắt cọp”, “Không vào hang hùm sao bắt được cọp”. Thật khen cho ai dám “Vuốt râu hùm, xỉa răng cọp” và “Sợ cọp chứ ai sợ cứt cọp”.
Những người có lương tâm đều hiểu rằng cọp [hùm] rất hung dữ, nhưng “Hùm dữ chẳng ăn thịt con”. Và họ đều có lòng trắc ẩn khi làm một việc gì đó chưa tốt, biết ăn năn với tội lỗi của mình: “Hùm giết người hùm ngủ, người giết người thức đủ năm canh”.
Vì cọp là loài thú dữ tợn, nên người đời thường ví von “Dữ như cọp”, “Dữ như cọp đói”, “Dữ như cọp cái”. Cọp đã dữ như thế, nếu thêm vây thêm cánh vào thì “Cọp mà có cánh, cọp bay lên trời”. Cọp dữ là biểu tượng của uy quyền nên cũng có tình trạng nhiều kẻ “Dựa hơi hùm, vểnh râu cáo”, “Cáo đội lốt hổ”, “Cáo mượn oai hùm”... để huênh hoang, tự đắc, làm những việc xấu.
Những người như thế cũng hèn nhát, xấu xa như những kẻ “Miệng hùm gan sứa”. Bản chất xấu xa còn thể hiện tính keo kiệt, bủn xỉn “Ky ca ky cóp cho cọp nó xơi”; ở sự giả dối “Bán chó buôn hùm”; nhất là thói cơ hội “Tọa sơn quan hổ đấu” [ngồi trên núi xem hổ đánh nhau chờ thời cơ trục lợi].
Cọp dữ như thế, nhưng cũng có khi hùm thiêng mắc bẫy: “Cọp rừng lạc xuống ruộng sâu/ Bị bầy chó cỏ thi nhau sủa ầm”. Hay “Người khôn thất trí cũng khờ/ Ba mươi đời cọp dữ sa cơ cũng hèn”. Vì vậy, những kẻ “Dựa hơi hùm” cũng sẽ cùng chung số phận với cọp mà thôi.
Cọp thì ai cũng sợ, nhưng không phải lúc nào ta cũng gặp cọp. Cho nên, sợ cọp cũng có thể chưa bằng sợ những lời gièm pha và cả âm mưu thâm độc của kẻ xấu: “Làm vầy đã thảm chưa trời/ Cọp kêu ba tiếng không sợ, sợ người đời mưu thâm”.
Năm Dần lai rai câu chuyện về con cọp qua ca dao, tục ngữ, thành ngữ hầu chuyện các bạn. Cầu mong năm mới ai cũng ấm no, hạnh phúc, làm nhiều việc thiện lành cho cộng đồng, để lại tiếng thơm cho con cháu. Bởi tục ngữ có câu: “Cọp chết để da, người ta chết để tiếng”.
Người ăn xin – Luyện từ và câu: mở rộng vốn từ: nhân hậu-đoàn kết. Câu 1: Tìm các từ,Câu 2. Xếp các từ sau vào ô thích hợp trong bảng,Câu 3: Em hãy chọn từ ngữ nào trong ngoặc đơn [đất, cọp, bụt, chị em gái] điền vào ô trống để hoàn chỉnh các thành ngữ dưới đây ?,Câu 4: Em hiểu nghĩa của các thành ngữ, tục ngữ dưới đây như thế nào ?
Câu 1: Tìm các từa] chứa tiếng hiền. b] Chứa tiếng ác.
Câu 2. Xếp các từ sau vào ô thích hợp trong bảng : nhân ái, tàn ác, bất hòa, lục đục, hiền hậu, chia rẽ, cưu mang, che chở, phúc hậu, hung ác, độc ác, đôn hậu, đùm bọc, trung hậu, nhân từ, tàn bạo.
[Cột có dấu + để ghi các từ thể hiện lòng nhân hậu hoặc tinh thần đoàn kết. Cột có dấu – để ghi các từ có nghĩa trái với nhân hậu, đoàn kết.]
Câu 3: Em hãy chọn từ ngữ nào trong ngoặc đơn [đất, cọp, bụt, chị em gái] điền vào ô trống để hoàn chỉnh các thành ngữ dưới đây ?
a] Hiền như…
b] Lành như…
c] Dữ như….
d] Thương nhau như…..
Câu 4: Em hiểu nghĩa của các thành ngữ, tục ngữ dưới đây như thế nào ?
a] Môi hở răng lạnh.
b] Máu chảy ruột mềm.
c] Nhường cơm sẻ áo.
Quảng cáod] Lá lành đùm lá rách.
Câu 1. Tìm các từa] Chứa tiếng hiền: hiền dịu, hiền đức, hiền hậu, hiền hòa, hiền lành, hiền thảo, hiền từ…
b] Chứa tiếng ác: hung ác, ác nghiệt, độc ác, ác độc, ác ôn, ác hại, ác khẩu, tàn ác, ác liệt, ác cảm, ác mộng, ác quỷ, ác ỷ, ác thủ, tội ác…
Câu 2: Xếp các từ vào ô thích hợp trong bảng
Câu 3:
a] Hiền như bụt [đất]
b] Lành như đất [bụt]
c] Dữ như cọp
d] Thương nhau như chị em ruột
Câu 4. Giải nghĩa các thành ngữ, tục ngữ:a] Môi hở răng lạnh– Nghĩa đen: Môi và răng là hai bộ phận trong miệng người. Vì môi che cho răng nên môi hở thì răng sẽ lạnh.– Nghĩa bóng: Những người gần gũi, ruột rà phải đùm bọc, che chở nhau. Một người yếu kém thì những người khác cũng bị ảnh hưởng lây.b] Máu chảy ruột mềm– Nghĩa đen: Máu chảy thì đau đến ruột gan.– Nghĩa bóng: Một người thân bị nạn thì những người thân khác đều đau xót. c] Nhường cơm sẻ áo– Nghĩa đen: Chia sớt cơm áo cho nhau.– Nghĩa bóng: Giúp đỡ san sẻ cho nhau lúc khó khăn, hoạn nạn.d] Lá lành đùm lá rách– Nghĩa đen: Dùng lá lành bọc lá rách cho kín, khỏi hở.
– Nghĩa bóng: Người khỏe mạnh, may mắn, giàu có giúp đỡ cho người đau yếu, bất hạnh, nghèo khổ