BÁC SĨ BỒ TÈO Nguyễn Văn Học BÀN CHUYỆN TÌNH DỤC
tình dục, nam khoa, giới tính, tiết niệu
HỒI VIỀN VÀ TÌNH DỤC
Thuật ngữ Limbic system xuất phát từ thuật ngữ Latin có nghĩa là viền. Hồi viền bọc quanh thể chai, thể chai là bó gồm nhiều sợi liên kết hai bán cầu đại não. Một số khu vực quan trọng tạo thành hệ viền là hải mã, cận hải mã, hồi đai.
Cấu trúc hệ viền dễ thấy ở mặt trong của mỗi bán cầu đại não. Cấu trúc não trán giống như vỏ não trán-ổ mắt, cầu nhạt, cấu trúc vách, amydala, đồi thị, hạ đồi, vỏ não khứu giác cùng với cấu trúc hệ viền tạo thành hệ viền.
Hải mã trải rộng từ amydale {phía trước} đến vùng splenium {phía sau}. Phần đuôi là phần sau và cuối cùng của thể chai. Hải mã nằm ở sàn của phần nằm trong thùy thái dương của não thất bên. Não thất bên là khoang nằm trong mỗi bán cầu đại não. Hải mã gồm có ba phần khác nhau: hồi răng, hải mã, subiculum. Hình dạng của hải mã giống như con hải mã, vì thế được đặt tên bằng tiếng Hy Lạp, hippocampus {hải mã} nghĩa là con hải mã. Hồi răng nằm sâu ở mặt trong của thùy thái dương.
Hồi răng đi tiếp vào hồi hải mã, là một khối phức hợp nằm sâu trong thùy thái dương. Phần kế tiếp là subiculum, nhận thông tin từ các tế bào thần kinh hải mã và chuyển thông tin tới trước qua các tua. Sau đó, tua tiếp tục tỏa ra thành vòm.
Các sợi đến đi đến hải mã từ võ não entorhinal. Hải mã cũng nhận sợi đến dopamine từ VTA [vùng mái bụng] và sợi đến serotonin từ nhân raphe não giữa. Kết nối qua lại với ERC {có liên quan đến trí nhớ}. Hải mã gởi tính hiệu qua các vòm. Ở người, vòm có khoảng 1.2 triệu sợi. Vòm gồm có các sợi trục thần kinh của subiculum và hippocampus. Các sợi trục tạo ra các tua, sau đó, tua đi tiếp thành vòm. Vòm đi đến nhân vách và thể vú của hạ đồi.
Hải mã cũng đưa sợi đi đến hồi đai và cận hải mã, sợi đi glutamate đến NA. Vai trò của hải mã là tạo ra trí nhớ gần, khoái cảm, tình yêu, các cảm xúc khác như là sợ hãi và lo âu. Hệ viền và hạ đồi có liên kết với nhau. Cảm xúc được tổ chức trong hải mã và sau đó được biểu hiện qua thể vú trong hạ đồi dưới ảnh hưởng của hệ thần kinh tự động.
Cận hải mã nằm ở mặt trong của thùy thùy thái dương, vai trò của nó là xử lý trí nhớ. Cận hải mã chứa vùng đặc trung {ERC}. Cận hải mã liên kết với hồi đai, khu hải mã, nhiều vỏ não cảm giác, thùy trán. Teo cận hải mã gây giảm trí nhớ. Hồi đai nằm trên thể chai ở mặt trong của mỗi bán cầu. hồi đai có liên kết hai chiều với cận hải mã. Hồi đai liên quan đến mạng não trước giúp kiểm soát đau, cảm xúc, khởi đầu vận động. Hồi đai điều chỉnh nhiều đáp ứng cảm xúc như sợ hãi và nỗi giận. hồi đai hoạt động quá nhiều có thể thấy trong bất thường hành vi như rối loạn ám ảnh cưỡng bức. Giảm hoạt động hồi đai có liên quan đến trầm cảm và giảm đáp ứng đau.