Tìm hiểu về các thuật ngữ, khái niệm là bước quan trọng trong đầu tư trái phiếu. Theo đó, định nghĩa trái phiếu coupon và cách tính lãi suất coupon như thế nào là một trong những vấn đề được nhiều nhà đầu tư quan tâm. Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
1. Trái phiếu coupon là gì?
Bên cạnh cách phân loại theo đơn vị phát hành thì trái phiếu còn được phân loại theo nhiều cách khác, bao gồm phương thức hoàn trả. Theo đó, chúng ta sẽ có trái phiếu coupon và trái phiếu zero-coupon.
Trái phiếu coupon [Coupon bond] là loại trái phiếu mà lãi suất được trả định kỳ với mức đã ấn định trước, gọi là lãi suất cuống phiếu. Thông thường, kỳ hạn trả lãi của Coupon bond là 6 tháng hoặc một năm một lần.
Loại trái phiếu này được bán bằng mệnh giá khi phát hành và khoản vốn gốc này sẽ được thanh toán một lần khi đáo hạn.
Ngược lại, trái phiếu zero-coupon [Zero-coupon bond] là loại trái phiếu không được trả lãi định kỳ mà tiền lãi sẽ được chiết khấu ngay tại thời điểm phát hành, hoặc trả gộp một lần khi đáo hạn.
2. Cách tính lãi suất coupon
Lãi suất coupon là lãi suất mà tổ chức phát hành trái phiếu phải trả cho trái chủ [người sở hữu trái phiếu]. Lãi suất coupon được niêm yết ngay trên cuống trái phiếu, là một con số cố định và không chịu ảnh hưởng bởi biến động thị trường.
Được đánh giá là loại lãi suất hấp dẫn nhất trong giới đầu tư, nhưng công thức tính lãi suất coupon thì không phải nhà đầu tư nào cũng biết và hiểu rõ.
Trên thực tế, việc quyết định mức lãi suất được nhà phát hành cân nhắc nhiều yếu tố, dựa trên nguyên tắc phù hợp với dòng tiền của tổ chức và sức hấp dẫn thị trường.
Công thức tính lãi suất coupon của trái phiếu: C = i/P
Trong đó, C là lãi suất coupon, i là lãi suất hàng năm và P là mệnh giá gốc của trái phiếu.
Hiểu đơn giản thì lãi suất coupon của trái phiếu có thể được tính bằng cách lấy tổng các khoản thanh toán coupon hàng năm chia cho mệnh giá của trái phiếu.
Ví dụ: Trái phiếu A phát hành với mệnh giá 1000 USD, trả lãi 2 lần/năm, mỗi lần 30 USD, thì ta sẽ tính được lãi suất coupon của trái phiếu A là 30×2/1000=6%.
3. Ảnh hưởng của lãi suất coupon đến giá trái phiếu
Tiền lãi của trái phiếu coupon được thanh toán định kỳ là cố định. Ngay cả khi giá trái phiếu tăng hoặc giảm thì các khoản thanh toán lãi cho trái chủ cho đến ngày đáo hạn cũng không thay đổi.
Khi lãi suất thị trường tăng cao hơn lãi suất coupon của trái phiếu thì các nhà đầu tư sẽ không muốn mua trái phiếu bằng mệnh giá gốc, dẫn tới giá của trái phiếu có khả năng giảm. Mặt khác, trái phiếu sẽ tăng giá trị nếu lãi suất thị trường giảm thấp hơn lãi suất coupon của trái phiếu.
Thực tế, không phải lúc nào giá của trái phiếu cũng phản ánh chính xác mối quan hệ giữa lãi suất coupon và các mức lãi suất khác. Do đó, nhà đầu tư cần xem xét kỹ lưỡng cả hai yếu tố là lãi suất thị trường và lãi suất coupon của trái phiếu để đưa ra quyết định đúng đắn nhất./.
Lãi suất trái phiếu là gì? Cách tính lãi suất trái phiếu
Mức lãi suất mà các tổ chức phát hành trái phiếu trả cho các nhà đầu tư thì được gọi là lãi suất trái phiếu [hay Coupon]. Phía doanh nghiệp sẽ quyết định mức coupon dựa trên nhiều yếu tố sao cho mức coupon vừa hấp dẫn được thị trường nhưng vẫn đem lại dòng luân chuyển tiền phù hợp với tổ chức.
Lãi suất trái phiếu được quy định bởi doanh nghiệp
>>> Xem thêm: Trái phiếu chuyển đổi là gì?
Lãi suất trái phiếu thường được ghi ngay bên trong cuống của trái phiếu khi nhà đầu tư mua chúng. Công ty phát hành trái phiếu sẽ tiến hành thanh toán định kỳ cho người sở hữu trái phiếu dựa trên mệnh giá gốc và số lãi được ghi ở trái phiếu khi phát hành.
Trên thị trường chứng khoán có các loại coupon như sau:
- Lãi suất cố định: Lợi tức của trái phiếu được xác định theo một tỷ lệ phần trăm cố định theo mệnh giá
- Lãi suất biến đổi hay còn được gọi là lãi suất thả nổi: Lãi suất mà nhà đầu tư được trả sẽ khác nhau trong từng giai đoạn và được điều chỉnh bằng một lãi suất tham chiếu
- Lãi suất bằng không: Đây là loại lãi suất mà nhà đầu tư không nhận được lãi khi mua trái phiếu nhưng được mua với giá thấp hơn và được hoàn trả bằng mệnh giá khi trái phiếu đáo hạn.
Công thức để tính lãi suất trái phiếu khá đơn giản và chỉ cần một vài thông số nhất định. Bạn chỉ cần lấy tổng các khoản thanh toán bằng trái phiếu sau đó chia cho mệnh giá của trái phiếu theo hằng năm. Cụ thể, công thức để tính lãi suất này như sau:
C = i/P
Trong đó,
- C là lãi suất trái phiếu
- i là lãi suất hàng năm
- P là mệnh giá gốc của trái phiếu được phát hành.
Ví dụ như, trái phiếu được phát hành với mệnh giá 1.000.000 đồng, trả lãi 2 năm mỗi lần, một lần 25.000 đồng thì sẽ có công thức là
C = [25.000*2]/1.000.000 = 5%
Vậy có thể thấy mức lãi suất của trái phiếu này là 5%/năm.
Doanh nghiệp phát hành là đơn vị quyết định mức coupon. Doanh nghiệp sẽ phải dựa trên nhiều yếu tố khác nhau để xác định coupon là bao nhiêu.
Một trong những yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất trái phiếu đó chính là lạm phát. Dưới tác động của lạm phát, giá trị của đồng tiền sẽ bị suy giảm. Khi đó, mức lợi nhuận mà các nhà đầu tư thu được từ trái phiếu khi phát hành ở mức cũ sẽ thấp hơn. Doanh nghiệp muốn bù đắp khoản giá trị đã bị hao hụt do lạm phát thì phải nâng cao giá trị của trái phiếu lên. Khi đó, mức coupon cũng sẽ bị ảnh hưởng nhiều khi lạm phát.
Lạm phát ảnh hưởng đến lãi suất của trái phiếu
Có một sự thật không thể phủ định đó chính là rủi ro của trái phiếu càng cao thì mức lãi suất trái phiếu càng cao. Bởi vì rủi ro cao nên doanh nghiệp phải tăng lãi suất như một phần bù cho rủi ro mà nhà đầu tư có thể gặp phải khi mua trái phiếu.
Rủi ro càng cao thì lãi suất càng cao
>>> Xem thêm: Những rủi ro khi đầu tư chứng khoán
Rủi ro thường gặp nhất khi mua bán trái phiếu đó chính là doanh nghiệp không đủ khả năng trả nợ. Điều này thường xuất hiện tại các doanh nghiệp có cơ cấu nhiều khoản nợ hoặc có kết quả kinh doanh không tốt dẫn đến mất khả năng thanh toán. Chính vì thế, nhà đầu tư cần tìm hiểu về doanh nghiệp phát hành trái phiếu trước khi mua trái phiếu.
Thời gian đáo hạn cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất của trái phiếu. Thời gian đáo hạn càng dài thì lãi suất trái phiếu ngày càng tăng và ngược lại.
Bạn có thể hiểu rằng, thời gian giữ trái phiếu càng lâu thì tỷ lệ rủi ro mà nhà đầu tư gặp phải sẽ lớn hơn rất nhiều. Những rủi ro này có thể phát sinh khi biến động kinh tế, lạm phát hoặc suy thoái kinh tế. Chính vì thế, doanh nghiệp phải tăng cao lãi suất với những trái phiếu có thời gian đáo hạn dài để bù đắp cho các rủi ro có thể xảy ra này.
Thời gian đáo hạn tỉ lệ thuận với lãi suất trái phiếu
Biến động thị trường cũng là yếu tố ảnh hưởng đến coupon và được nhiều doanh nghiệp tham khảo khi phát hành. Bởi vì nếu lãi suất thị trường cao thì nhà đầu tư sẽ có xu hướng tìm đến các công ty phát hành trái phiếu với lãi suất cao. Khi đó, để cạnh tranh với các doanh nghiệp có trên thị trường, công ty phát hành sẽ quy định mức lãi suất cao hơn để hấp dẫn nhà đầu tư.
Ngược lại, trường hợp lãi suất thị trường giảm thì doanh nghiệp sẽ tiến hành giảm coupon. Điều này giúp doanh nghiệp giảm áp lực trả lãi cho những nhà đầu tư đã mua trái phiếu.
Qua việc tìm hiểu lãi suất trái phiếu là gì, nhà đầu tư có thể thấy rằng chính công ty niêm yết sẽ chịu trách nhiệm về những mức lãi này. Cách tính lãi suất khá đơn giản nên nếu cần thì bạn có thể áp dụng công thức để tính. Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất trái phiếu nên bạn cần tìm hiểu cụ thể trước khi đầu tư. Trên đây là bài viết được chia sẻ bởi công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam.