Cách đây tròn 50 năm, 13 cán bộ, chiến sỹ Trạm Thông tin A69 [Trung đoàn Thông tin 134, nay là Lữ đoàn thông tin 134] đã hy sinh tại núi Lèn Hà, xã Thanh Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình. Sự hy sinh của các chiến sỹ thông tin liên lạc, được ví như “bồ cầu nơi tuyến lửa” đã góp phần bảo vệ mạch máu thông tin thông suốt, góp phần đảm bảo thắng lợi trên các chiến trường, phục vụ giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Tuổi thanh xuân của các anh chị vẫn được nối dài trong nỗi nhớ của các đồng chí, đồng đội và trong lòng biết ơn của nhân dân.
13h05 phút, ngày 02/7/1972, 2 chiếc máy bay địch từ hướng biển vào, ném bom trúng nơi họp và lán nhà ở của chiến sĩ nữ. Nhà đổ sập, bốc cháy dữ dội, trạm máy trên hang rung lắc liên hồi. Khi vừa hết loạt bom thứ nhất, Trạm trưởng Đàm Văn Trình lao lên chỉ huy bảo vệ trạm máy nhưng chưa vượt hết đoạn giao thông hào, đã bị loạt bom thứ hai đánh trúng và hy sinh. Trên hang núi, 3 nữ chiến sĩ [trong đó có bà Nguyễn Thị Thanh và bà Phạm Thị Vang] đang trực máy, đã phải dồn hết sức giữ máy tải khỏi bị lật úp trước sức rung lắc của bom.
“Chúng tôi nghe tiếng kêu ở dưới, anh Lương trên hang chạy xuống, bế được chị Lung lên, tôi ra hỗ trợ anh Lương bế chị Lung lên gần cửa hang. Chị bảo: Thông tin thế nào? Tôi bảo: Chị ơi liên lạc mất hết rồi, chỉ nói một câu rồi chị ngất luôn” - Bà Nguyễn Thị Thanh nhớ lại.
còn bà Phạm Thị Vang ngập ngừng: “Cái nhà sập xuống hầm cháy bốc lên mạnh lắm, hầm có 1 cửa, khi mới bắt đầu còn có sức các chị còn kêu cứu, đau lòng lắm.”
3 loạt bom quần thảo của địch đánh tan hoang Trạm Thông tin A69. Trạm thông tin với tổng số 19 cán bộ chiến sỹ, sau trận bom chỉ còn lại 6 người. Trạm máy bị hư hỏng, đường dây đứt nát, mất thông tin liên lạc... Trong số 13 người hy sinh có 10 nữ chiến sỹ mới chớm thanh xuân từ 16 đến 22 tuổi, chưa ai lập gia đình...
Ước mơ về ngày hòa bình được tiếp tục đi học, sẽ cùng mẹ lo cho đàn em, sẽ xây dựng hạnh phúc cho riêng mình, hay như liệt sỹ Nguyễn Thị Lan Anh chỉ đơn giản là được một lần gặp mặt người cha đã vào chiến trường khi chị mới phôi thai trong bụng mẹ... Những ước mơ ấy vĩnh viễn ở lại Lèn Hà, làm xanh thêm núi rừng Trường Sơn hùng vĩ.
Mẹ của liệt sỹ Nguyễn Thị Lan Anh, ở Thanh Ba, Phú Thọ nghẹn ngào: “ Khi bố Lan Anh đi bộ đội thì Lan Anh mới đẻ. Khi Lan Anh 17 tuổi, đủ tuổi đi bộ đội thì bố vẫn chưa về. Khi mà Lan Anh đi xuôi, báo cho bố là con đi bộ đội. Con thì đi xuôi, bố thì ngược, hai bên tàu tránh nhau không gặp nhau.”
3 cán bộ, chiến sỹ nam cùng hy sinh trong trận bom đó tuổi đời mới từ 26 đến 28, người vừa lập gia đình, người vừa nhận tin con mới sinh... Các anh chị mỗi người một quê hương, người nhập ngũ đã 7 năm, người mới 1-2 năm.
Với đồng đội còn sống như bà Thanh, những kỷ niệm về người đã hy sinh vẫn khắc ghi trong lòng: "Cô Mạnh hai má bánh đúc người lại trắng, tôi bảo thôi nhớ mẹ cho về "bú" mẹ xong đi. Nó cứ bảo mày vớ vẩn. Chị em cứ tìm mọi cách để mà khuây khỏa.”
Bà Vang tiếp lời: "Lúc bấy giờ làm gì có bồ kết mà gội đầu đâu, chính trị viên hay ra ngoài trung đoàn họp, ông ấy mua bồ kết xong ông ấy gọi chị em đến chia, còn mua những đồ lót, thủ trưởng bảo chúng mày mang về tất, đứa nào vừa cái nào lấy cái đấy. Tôi, Mạnh và Lan Anh, ba chị em gái và anh Cường, anh Khải, anh Thu và chính trị viên Quang đi trên đường, bom thì trên đầu nó rít, cứ đi chỗ này nó bỏ chỗ kia. Nhưng chúng tôi lúc bấy giờ vẫn hát, vẫn hò vẫn động viên nhau, mà chân tay thì phồng, chảy máu ra".
Chiến sỹ trạm thông tin A69 khắc phục sửa chữa đường dây. Ảnh tư liệu.Thanh xuân của các anh, chị là những ngày tháng bên nhau chặt tre dựng trạm, ngày đêm bám máy chuyển tải thông tin hai chiều từ sở chỉ huy, Bộ Tư lệnh tới các đơn vị trên chiến trường. Sẵn sàng là cánh bồ câu đảm bảo mạch máu thông tin dưới mưa bom bão đạn, bất kể nắng mưa, thiếu thốn...Mỗi chiến sỹ vẫn luôn lạc quan, kiên cường, khắc phục sự cố trên các đường dây giữa núi rừng hiểm trở.
Những hiện vật của trạm A69 hang Lèn Hà được các thế hệ Binh chủng Thông tin liên lạc gìn giữNhư lời bà Thanh, bộ đội lúc đó đã làm việc bằng cả ý chí và anh linh những đồng đội đã ngã xuống: “Chỉ cần một phút mất liên lạc, ở chiến trường đổ không biết bao nhiêu là máu. Cho nên chúng tôi luôn sẵn sàng đến hơi thở cuối cùng. Sức mạnh như đồng đội đang ở cạnh, hỗ trợ cho mình. Liên tục 14 ngày bom đánh phá nhưng không quả bom nào rơi vào đường dây, những đường dây thông suốt, tôi ngẫm bảo như đồng đội phù hộ cho mình”.
Thành lập ngày 7/1/1967, giữa lúc chiến tranh ác liệt, A69 là trạm trung gian chuyển tiếp trên trục thông tin quân sự Bắc - Nam, vừa bảo đảm thông tin liên lạc cho các đơn vị toàn quân trên địa bàn. Đây cũng là kho dự trữ chiến lược trang bị khí tài thông tin của Bộ tư lệnh Thông tin liên lạc. Bộ đội Thông tin liên lạc của Trạm Thông tin A69 đã chuyển tiếp hàng triệu phiên liên lạc của Trung ương Đảng, Bộ Quốc phòng chỉ huy, chỉ đạo cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Tư lệnh Binh chủng thông tin liên lạc Khúc Đăng Tuấn và các đại biểu trồng cây lưu niệm tại Nhà dâng hương di tích Lèn HàSự hy sinh của 13 cán bộ, chiến sĩ Trạm Thông tin A69 đã trở thành bất tử. Hang Lèn Hà đi vào lịch sử Bộ đội Thông tin liên lạc, đi vào lịch sử dân tộc như một khúc ca bi tráng. Khu Di tích lịch sử Quốc gia hang Lèn Hà [Quảng Bình] đã là điểm đến ý nghĩa, linh thiêng của đồng bào, chiến sĩ cả nước. Đây đó trên những lùm cây, vạt cỏ như vẫn in dấu chân của những chiến sỹ bộ đội thông tin liên lạc trẻ trung ngoài ca trực giúp dân san lấp hố bom, tu sửa đường đi, nhà ở... vẫn hăng say trồng rau, đào ao, thả cá, nuôi lợn để đảm bảo đời sống của Trạm trong điều kiện chiến tranh đầy gian khó./.
Ngày 2/7, tại Khu Di tích lịch sử cấp quốc gia hang Lèn Hà, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình và Binh chủng Thông tin liên lạc [TTLL] trang trọng tổ chức Lễ tưởng niệm 50 năm Ngày hy sinh của 13 cán bộ, chiến sĩ Trạm thông tin A69 [2/7/1972 - 2/7/2022].
Ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương dâng hương tại lễ tưởng niệm - Ảnh: VGP/Lưu Hương
Trong không khí trang nghiêm, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương cùng các đoàn đại biểu đã kính cẩn dâng hoa, dâng hương tưởng niệm, bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với các anh hùng liệt sĩ đã dũng cảm chiến đấu, hy sinh vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, vì độc lập, tự do của Tổ quốc.
Trạm thông tin A69 được thành lập ngày 7/1/1967, thuộc Đại đội 9, Trung đoàn 134 [nay là Lữ đoàn 134, Binh chủng TTLL] đóng quân tại hang Lèn Hà, xã Thanh Hóa, huyện Tuyên Hóa.
Trạm có nhiệm vụ trung gian chuyển tiếp trên trục thông tin quân sự từ Bắc vào Nam và sang chiến trường các nước Đông Dương, bảo đảm TTLL cho cụm kho Binh trạm 25, thuộc Đoàn 559 ở Thanh Lạng, Binh trạm 12 ở Cổng Trời, Sư đoàn Phòng không 367, và căn cứ Hải quân ở thị xã Ba Đồn. Trạm thông tin A69 còn là kho dự trữ chiến lược của Binh chủng TTLL, sẵn sàng thay thế cho tuyến đường TTLL trên "tuyến lửa" Quảng Bình. Vượt lên tất cả mưa bom, bão đạn, sự khắc nghiệt của thiên nhiên, cán bộ, chiến sĩ Trạm thông tin A69 đã không quản ngại hy sinh, gian khổ, luôn phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng, kiên cường, với tinh thần "Tất cả cho chỉ huy chiến đấu giành thắng lợi".
Trong những năm tháng ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Trạm thông tin A69 đã tiếp chuyển hàng triệu phiên liên lạc kịp thời đến các mặt trận, tiêu biểu là chiến dịch Đường 9-Nam Lào, chiến dịch cánh đồng Chum năm 1971 và chiến dịch Quảng Trị năm 1972.
Nhận thấy vai trò trọng yếu của trạm, khoảng 13 giờ 5 phút ngày 2/7/1972, đế quốc Mỹ đã mở đợt không kích bằng đường không vào khu vực Trạm gây thiệt hại hết sức nặng nề và tổn thất vô cùng lớn. 13 cán bộ, chiến sĩ thông tin, trong đó có 10 nữ và 3 nam anh dũng hy sinh.
Sự hy sinh của các liệt sĩ đã hóa thân vào lòng đất mẹ Quảng Bình anh hùng, để mạch máu thông tin chảy mãi không ngừng, góp phần cùng quân, dân cả nước đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Với những hy sinh lớn lao, chiến công và thành tích xuất sắc, Trạm thông tin A69 đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng 2 Huân chương chiến công hạng Nhì, danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, và hang Lèn Hà đã được Bộ VHTT&DL xếp hạng là Di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 2009.
Các đoàn đại biểu bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với các anh hùng liệt sĩ - Ảnh: VGP/Lưu Hương
Phát biểu tại buổi lễ, ông Trần Thắng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình bày tỏ, lễ tưởng niệm 50 năm Ngày hy sinh của 13 cán bộ, chiến sĩ Trạm thông tin A69 là dịp để tri ân, tưởng nhớ những công lao to lớn và sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ; đồng thời, giáo dục, bồi đắp lý tưởng cách mạng, truyền thống quân đội, truyền thống quê hương cho thế hệ hôm nay và mai sau.
Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình đề nghị, cán bộ, đảng viên và nhân dân Quảng Bình nói chung, huyện Tuyên Hóa nói riêng ra sức phấn đấu học tập, lao động, phát huy truyền thống cách mạng vẻ vang, ý chí tự lực, tự cường, vươn lên, đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước; ra sức thi đua yêu nước, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, xứng đáng với sự hy sinh cao cả của các thế hệ cha anh đi trước.
Lưu Hương