Tại sao nước biển lại mặn và có màu xanh là câu hỏi nghe hơi ngớ ngẩn nhưng thật ra lại rất hợp lý. Xem ngay bài viết nếu bạn muốn tìm hiểu về Lục Địa Xanh.
Biển và đại dương được các nhà khoa học gọi là Lục địa xanh, phủ kín 70,8% bề mặt trái đất và đang cất giấu những kho nguyên liệu, khoáng vật khổng lồ dưới dạng hòa tan trong nước, lắng đọng dưới đáy và vùi kín dưới lòng đại dương. Thế bạn có bao giờ thắc mắc rằng tại sao nước biển lại mặn và có màu xanh chưa?
Màu xanh của biển đến từ đâu?
Biển có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển và an ninh của các nước có biển nói riêng và của thế giới nói chung. Một số nước và vùng lãnh thổ đã lợi dụng thế mạnh về biển đạt trình độ phát triển kinh tế rất cao.
Nhiều người tin rằng hồ và biển chỉ có màu xanh bởi vì chúng phản ánh màu xanh của bầu trời. Vậy tại sao sông lại không có màu xanh như vậy?
Trên thực tế nước biển có màu xanh vì chúng thật sự xanh. Khi những phân tử nước hấp thụ ánh sáng, chúng hấp thụ tần số đỏ nhiều hơn tần số của màu xanh, do đó, màu xanh thường xuất hiện trên bề mặt. Hiệu ứng nhỏ, nhưng màu xanh vẫn được nhìn thấy rõ ràng hơn khi quan sát qua các lớp nước.
Lý giải tại sao nước biển lại mặn và có màu xanh
Màu sắc của bầu trời cũng cung cấp một vai trò cho các đại dương xanh, nhưng chỉ khi mặt nước rất tĩnh mới có thể quan sát được. Thêm vào đó, nhờ bầu trời xanh phản chiếu xuống nên màu biển cũng đậm hơn màu trời. Điều này cũng lí giải rằng, nước biển màu xanh không phải vì sự phản chiếu của bầu trời và cùng dưới bầu trời đó mà lại có biển Đỏ và biển Đen.
Biển Đỏ được gọi như vậy vì ở nơi đây luôn có một loại rong màu đỏ sống và phát triển mạnh. Cho nên dưới ánh sáng khuếch tán của bầu trời, biển có màu đỏ. Trong khi đó, biển Đen thì rất sậm màu vì nước biển chứa nhiều chất H2S [làm sậm màu nước biển bắt đầu từ độ sâu khoảng 100m trở xuống].
Thế tại sao nước biển lại mặn?
Lí do khiến nước biển mặn là do chúng chứa lượng muối rất lớn. Tính trung bình, các đại dương trên Trái đất chứa khoảng 3,5% thành phần là muối [natri clorua], tức là tương đương tổng cộng khoảng 50 triệu tỉ tấn muối. Nếu bạn rải toàn bộ số muối này lên đất liền, chúng đủ để tạo ra một lớp dày khoảng 152 mét.
Bằng cách nào số muối khổng lồ này xâm nhập được vào các đại dương? Theo nghiên cứu, một phần muối có nguồn gốc từ đá và các trầm tích dưới đáy biển. Số muối khác lại thoát ra từ các miệng phun núi lửa nằm ẩn sâu dưới những lớp sóng. Tuy nhiên, phần lớn lượng muối trong các đại dương lại bắt nguồn từ đất liền bao quanh chúng ta.
Tại sao nước biển lại mặn
Nước mưa hòa tan các khoáng chất và muối từ đá và đất khô, rồi cuốn trôi chúng ra sông. Tuy nhiên, lượng muối tích tụ trong các sông vẫn rất nhỏ, không đầy 1/200 lượng natri clorua tồn tại trong nước biển. Dẫy vậy, lượng muối nhất định này vẫn tích tụ ở đó và cuối cùng cũng tới được các đại dương khi nước sông đổ về qua các cửa biển.
Điều quan trọng là, muối sau đó được cô đặc hơn trong các đại dương, do sức nóng mặt trời khiến nước trên bề mặt của chúng bốc hơi, để lại muối phía sau. Trên khắp toàn cầu, 4 tỉ tấn muối từ các dòng sông đã thâm nhập vào các đại dương mỗi năm. Vì vậy, các đại dương của chúng ta chắc chắn trở nên mặn hơn và mặn hơn nhiều so với thuở sơ khai. Tuy nhiên, lượng muối tăng thêm mỗi năm từ các dòng sông hiện nhìn chung cân bằng với lượng muối tích tụ trở lại dưới đáy biển.
Độ mặn của nước biển cũng không như nhau trên khắp Trái đất. Ở các vùng cực, nước biển không mặn bằng những nơi khác vì chúng đã được băng tan hòa loãng. Trong khi đó, ở các vùng nhiệt đới quanh xích đạo, lượng nhiệt nóng tăng thêm khiến lượng nước bốc hơi lớn hơn lượng nước mưa trút xuống, làm nước biển mặn hơn.
Hiện ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy, sự khác biệt về độ mặn của nước biển trên khắp toàn cầu đang gia tăng. Chẳng hạn như, khi nhiệt độ nước biển tăng lên, một phần Đại Tây Dương tăng tốc bốc hơi nước và do đó tăng độ mặn của nước biển. Hiện tượng này trông có vẻ không quan trọng, nhưng càng có nhiều muối trong các đại dương, nước biển càng mặn và càng làm chậm lại quá trình hải lưu, ảnh hưởng tới sự lưu thông của các chất dinh dưỡng thiết yếu trong đại dương.
Hy vọng các bạn đã tìm thấy câu trả lời cho câu hỏi tại sao nước biển lại mặn và có màu xanh thông qua bài viết này. Và có những câu hỏi thêm nước là tại sao nước mắm lại mặn? Nếu mặn thì nước mắm an toàn không ? Các bạn vui lòng đón chờ số kế tiếp.
>> Xem thêm:
Tại sao nước biển mặn, trong khi nước sông lại ngọt?Có người nói rằng nước biển mặn vì nó hoà tan rất nhiều muối. Tuy nhiên, đó lại không phải là câu trả lời, bởi muối ở đâu mà ra? Không lẽ nước sông, nước hồ không có muối hoà tan mà chỉ có nước biển mới có?
Đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra câu trả lời thoả đáng. Có hai giả thuyết:
– Giả thuyết thứ nhất cho rằng ban đầu nước biển cũng ngọt y hệt như nước sông, nước hồ. Sau đó, muối từ trong nham thạch và các lớp đất xói mòn, theo mưa chảy ra các dòng sông. Rồi các dòng sông đổ về biển cả. Nước biển bốc hơi, trút xuống thành những cơn mưa. Mưa lại đổ ra các dòng sông. Cứ như vậy, theo thời gian, muối đã đọng dẩn xuống biển, khiến biển ngày càng mặn hơn. Theo đó, dựa vào hàm lượng muối trong nước biển, người ta có thể tính ra tuổi của nó.
- Giả thuyết thứ hai cho rằng, ngay từ đầu nước biển đã mặn như vậy. Lý do là các nhà khoa học thấy rằng, hàm lượng muối trong nước biển không tăng lên đều đặn theo tuổi của Trái đất. Khi nghiên cứu những lớp đất đá trong các hang động bị nước biển tràn vào, người ta thấy rằng, hàm lượng muối trong nước biển luôn thay đổi, khi lên khi xuống chứ không cố định ở một mức nào đó. Đến nay, người ta vẫn chưa biết lý do tại sao lại như vậy.
Sẽ ra sao nếu nước biển không còn mặn?Nếu biển không còn mặn nữa, hệ sinh thái sẽ bị đảo lộn. Đồng thời, thời tiết cũng sẽ trở nên khắc nghiệt hơn với con người. 06:00 10/10/2019 |
Nước là thành phần không thể thiếu trong sự sống. Nước chiếm 71% bề mặt Trái Đất nhưng đại dương và biển đã chiếm tới hơn 96% con số ấy rồi. Nước biển có rất nhiều lợi ích – nhưng chúng ta không thể uống nước biển để thay thế nước ngọt. Lý do vì nó mặn.
Vậy vì sao nước biển mặn? Câu trả lời có đơn giản như bạn nghĩ? Góc Tò Mò sẽ giải thích điều đó cũng như cùng bạn khám phá thêm một vài điều thú vị mà có lẽ bạn chưa hề biết đến về chất liệu cuộc sống này.
Nước biển mặn bởi trong nước biển có chứa muối. Không chỉ muối, nước biển còn chứa nhiều loại khoáng chất và hợp chất hòa tan, nhiều nhất là NaCl [ loại muối ăn mà con người sử dụng trong chế biến thực phẩm ] - chúng chiếm 85 % lượng chất rắn hòa tan có trong nước biển. Đó chính là yếu tố làm nên vị mặn đặc trưng ở biển và đại dương.
Tuy cũng có một vài khoáng chất khác đóng góp đôi chút cho gia vị nơi biển khơi, thế nhưng trong 28 lít nước biển đã chứa đến 1kg muối thì cái sự mặn mà đó ắt hẳn là nhờ muối mà ra rồi.
Lượng muối trong các đại dương trên hành tinh chiếm 3,5 % - con số có vẻ nhỏ bé kia hẳn sẽ khiến tôi và nhiều người nghi ngờ. Nhưng nếu quy ước ra khối lượng thì cái 3,5 % đó lại tương đương 50 triệu tỷ tấn muối. Chưa hết, nếu đem tổng khối lượng muối đó rải đều trên đất liền thì nó sẽ chất đống cao khoảng 152 m – ngang với một tòa nhà 40 tầng.
Bảo sao mà nước biển lại không mặn cho được nhỉ ?.
Fun Fact: Từ xa xưa người ta đã sản xuất muối từ nước biển. Những người dân làm muối được gọi là "Diêm dân". Quy trình làm muối từ nước biển là từ hiện tượng bốc hơi của nước khi tiếp xúc với nhiệt độ cao. Nước bốc hơi và muối ở lại.
Đến đây thì các nhà khoa học nghiên cứu lại nảy ra hai luồng quan điểm tranh cãi khác nhau.
Một là người ta cho rằng muối có sẵn trong nước biển từ khi biển có mặt trên Trái Đất cách đây khoảng bốn tỷ năm về trước. Nước biển thời kì sơ khai mặn như thế nào thì bây giờ vẫn mặn như thế ấy, lượng muối không hề thay đổi. Thậm chí sau này lại có xu hướng giảm đi – do kế hoạch khai thác khoáng sản trong nước biển của con người, do quá trình thủy văn đang diễn ra tạo ra muối mới, do sự biến đổi khí hậu khiến băng tan đã góp phần làm loãng muối trong đại dương…
Ngược lại, ý kiến thứ hai cho rằng sự có mặt của muối trong nước biển không phải là bàn tay của tạo hóa sắp đặt nên. Có vài quá trình dẫn đến hình thành muối trong nước biển như sau :
Tất cả những quá trình trên đều chính là nguyên nhân dẫn đến sự tích tụ lượng muối trong nước biển, khiến cho nước biển trở nên mặn và ngày càng mặn hơn so biển thuở ban đầu. Và các nhà nghiên cứu dự đoán rằng nước biển sẽ còn mặn hơn nữa bởi hiện tượng hiệu ứng nhà kính khiến Trái Đất nóng lên, càng nóng lượng bốc hơi nước càng nhiều và các chu trình trên lại tiếp tục, mang theo muối và chất khoáng ra đại dương.
Tuy nhiên việc nước biển quá mặn cũng không phải là điều tốt. Nước biển mặn sẽ làm chậm dòng chảy của các hải lưu, ảnh hưởng tới sự sống của nhiều loài phù du và động vật biển, và làm giảm sự lưu thông các chất dinh dưỡng thiết yếu có trong đại dương.
Ngoài ra, lí do vì sao mà nước biển mặn cũng được con người giải thích bằng một câu chuyện cổ tích hẳn hoi. Ngày xưa ở một bờ biển nọ, có một lão ngư dân nghèo bắt được một con cá vàng nhỏ óng ánh. Con cá van xin ông lão đừng giết và hứa sẽ giúp bất kì thứ gì để trả ơn. Ông lão bảo rằng nhà ông nghèo lắm, chỉ muốn có đủ muối để ăn. Con cá bèn tặng một cái cối xay muối thần kì, dặn là khi nào muốn có muối hãy kêu : “ Cối ơi, xay muối đi ! ”, còn khi thấy đủ rồi thì nói là : “ Cối ơi, thôi đủ rồi ! ” – cái cối sẽ dừng lại.
Ông lão làm theo lời dặn và quả nhiên cái cối đó biết nghe lời như con cá đã nói. Ông còn chia muối cho dân làng cùng hưởng thụ. Nhưng tiếng đồn về cái cối xay muối thần kì đã đến tai một gã nhà giàu tham lam ở làng bên. Hắn ta nhân lúc nửa đêm liền lẻn vô nhà ông lão đánh cắp cái cối đang xay muối. Khi gã chèo thuyền ra đến giữa biển khơi, trời nổi cơn bão, sóng to gió lớn làm chao đảo thuyền rồi lật úp gã cùng cái cối xuống biển.
Cho đến nay, nước biển mặn là vì những hạt muối vẫn không ngừng nghỉ rơi ra từ cái cối đang xay muối dưới đáy biển ấy.Đại dương nào cũng có muối, nước biển nào cũng có vị mặn. Tuy nhiên không phải tất cả đều như nhau. Những vùng biển và đại dương ở nơi gần cực lại “nhạt” hơn so với vùng nhiệt đới và vùng gần xích đạo. Đặc biệt là vùng biển bao quanh đường xích đạo vẫn chưa mặn bằng so với vùng biển nhiệt đới đã nêu trên.
Lí giải sự khác biệt này chính là sự tác động chủ yếu của các yếu tố địa lý tự nhiên. Các vùng biển nơi gần cực thì băng tan hoặc tuyết rơi làm loãng muối trong nước biển, nơi gần xích đạo thì lượng mưa lớn cũng làm giảm độ mặn của biển đi. Đặc biệt, vùng biển nào gần cửa sông lớn, hoặc nhiều con sông nước ngọt đổ vào cũng làm hạn chế nồng độ muối ở biển.
Ngược lại, các vùng biển nhiệt đới, cận nhiệt đới thì luôn xảy ra tình trạng bốc hơi nước nhiều, những vùng biển xa các con sông, hay vùng biển kín biệt lập không nhận được bất cứ nguồn nước ngọt nào từ sông đổ vào đó - > tất cả đặc điểm trên đã khiến độ mặn của những nơi này luôn cao hơn so với ở gần hai cực hay vùng xích đạo.
Ngoài ra thì sự chuyển động của sóng, các dòng chảy hải lưu hay cả sức gió cũng ảnh hưởng đôi chút đến sự thay đổi của nồng độ muối trong nước biển.
Đứng đầu về độ mặn của các đại dương chính là Đại Tây Dương với con số là 37 ‰ [ phần nghìn - đơn vị đo nồng độ muối trong nước biển với tiêu chuẩn trung bình là 35 ‰ ]. Biển Chết – nơi từng được xem là vùng nước kín mặn nhất thế giới với 33,7 ‰ thì nay lại phải nhường ngôi cho hồ Don Juan Pond ở Nam Cực với độ mặn lên đến 47 ‰. Còn vùng biển mở rộng thông ra đại dương mặn nhất là Biển Đỏ - tỉ lệ khoảng 40 ‰.
Ngược lại các vùng biển nhạt trên thế giới – nơi có nồng độ muối khiêm tốn thì phải kể đến như : biển Baltic [ chỉ số rơi vào khoảng từ 5 đến 15 ‰ ], đặc biệt vùng nước phía đông vịnh Phần Lan [ cũng là một phần của biển Baltic ] thì rất nhạt – nồng độ muối chưa đến 1 ‰.
Cá biển thì đương nhiên cả cuộc đời của nó sẽ sống trong nước biển – nơi vừa mặn vừa chát. Thế nhưng chúng sống trong biển lâu như thế vậy mà thịt của chúng lại không mặn. Kì lạ ghê !
Câu trả lời đã được giải đáp từ lâu rồi. Bởi vì cá biển bao gồm hai loại chính : cá xương xứng và cá xương mềm , tất cả đều có cách không giữ muối trong cơ thể của chúng.
Cụ thể, trong mang cá xương cứng có một loại tế bào đặc biệt có thể tiết ra muối. Tế bào này thường làm nhiệm vụ hút hết thành phần muối bị dư ở trong máu của con cá. Sau khi cô đặc, chúng đẩy luôn lượng muối dư này ra ngoài cơ thể cùng với dịch nhớt. Các tế bào này làm việc liên tục, cho nên cơ thể cá không bao giờ nhiễm mặn.
Còn với cá xương mềm, chúng không cần đến tế bào giữ muối hay phải tống khứ đi. Bởi vì trong máu của loài cá thuộc hệ xương mềm này đã có chất ure chiếm đa số, khiến cho nồng độ máu của chúng cao hơn nồng độ nước biển và vì thế sẽ giảm được việc ngấm muối vào cơ thể chúng.
Ta có thể ăn cá biển chứ không uống nước biển thay nước ngọt được. Dù nước biển có chứa rất nhiều khoáng chất cùng tất cả các hợp chất hóa học đang có mặt trên Trái Đất [ các nhà khoa học mới chỉ tìm ra có 72 nguyên tố thôi ], thế nhưng cơ thể con người vẫn không cho phép dung nạp hàm lượng muối quá lớn có trong nước biển. Chưa kể đến ngoài NaCl thì trong nước biển còn chứa một vài loại muối vô cùng độc hại khác.
Tác giả: Phương Thụ