Thẳng như ruột ngựa nghĩa là gì

Tục ngữ Việt Nam c� c�u �thẳng như ruột ngựa�, �� n�i về những người qu� thật th�, nghĩ sao n�i vậy, chứ kh�ng biết r�o đ�n, n�i loanh quanh, l�ng v�ng. Tuy nhi�n c�u n�y nghe kh�ng sỗ s�ng như �n�i toạc m�ng heo�. Kh�ng biết ruột ngựa c� thẳng hay kh�ng? C�n tại sao lại n�i toạc m�ng heo?

Người Mỹ c� lẽ được xếp v�o loại �thẳng như ruột ngựa� .V� người phụ tr�ch mục �Hỏi Đ�p� tr�n c�c b�o, họ trả lời rất thật th�, �c� sao n�i vậy�, chứ kh�ng vuốt ve độc giả theo kiểu trả lời nước đ�i. Lời khuy�n của họ rất hiệu quả, v� vậy c�ng ng�y c�c b�o cần c� mục hỏi đ�p. Ở Mỹ c� b� Abby (viết từ năm 1955, mất năm 2013) rất nổi tiếng.

B�o ở ViệtNamcũng c� mục �gỡ rối tơ l�ng�, người phụ tr�ch mục n�y lu�n lu�n l� phụ nữ. Bởi v� đa số người hỏi thường l� c�c b� c�c c�. L�c c�n học trung học, c�c bạn trong lớp xầm x�: thầyChuđăng Sơn dạy văn lớp ch�ng t�i, ch�nh l� �b� Hạnh Thuần� của b�o Tiền Phong. Khi nghe t�i hỏi, mắt thầy nheo nheo, miệng cười, nhưng kh�ng trả lời. Qua Mỹ, rất �t b�o Việt ngữ c�n giữ mục n�y. Hiện nay tờ Thời B�oCanada, vẫn c� b� B�i b�ch H� phụ tr�ch mục �gỡ rối tơ l�ng�. B� trả lời rất hay v� gi�p cho rất nhiều người t�m ra c�ch giải quyết rất hợp l�.

Người Việt m�nh �t c� th�i quen hỏi người ngo�i những chuyện, m� họ bảo �ở trong chăn mới biết chăn c� rận� nhất l� chuyện t�nh cảm. Bởi vậy, bạn c� thể thấy mục hỏi đ�p về sức khoẻ, xe cộ, nh� cửa, trồng c�y, nấu ăn �.tr�n c�c b�o Việt ngữ, chứ chuyện gia đ�nh, chuyện t�nh cảm �t được phơi b�y tr�n b�o. C� thiếu nữ trong thơ TTKH, đ� than thở b�i thơ đan �o, c� l�m để tặng ri�ng cho một người, nghĩa l� chỉ c� người đ� được đọc.Nhưng nay b�i thơ đ� xuất hiện tr�n b�o, c� đ� cay đắng n�i:

�B�i thơ đan �o nay rao b�n

�Cho khắp người đời th�c m�ch xem.

Trong gia đ�nh VN, kh�ng c� sự th�n mật gần gũi giữa cha mẹ v� con c�i. Nhiều cha mẹ qu� nghi�m khắc, con c�i kh�ng d�m hỏi cha mẹ điều g�. Ai cũng kh�p k�n, �t khi thổ lộ t�nh cảm cho nhau.Người Việt �t mang hỏi � kiến người kh�c, cứ tự giải quyết theo như m�nh nghĩ.

Nhưng người Mỹ th� tr�i lại, c�i g� họ cũng hỏi. Truyền thanh, truyền h�nh, b�o ch� đủ thứ chương tr�nh �Hỏi - Đ�p�. Người dẫn những chương tr�nh n�y thu h�t rất nhiều kh�n giả, như c� Oprah Winfrey, gi�u xụ, chỉ nhờ c� talk-show. Hoặc Thẩm ph�n Judy�Người ta hỏi để xin � kiến, v� họ cũng theo những lời khuy�n đ�.

Quả thật người Mỹ rất th�ch hỏi. Những chuyện rất đơn giản họ cũng hỏi, m� người trả lời, giải quyết cũng rất hợp l�. Khi cột advice column c�ng ng�y c�ng ăn kh�ch, th� TV nhảy v�o, gọi l� talk show. C� Oprah Winfrey hốt bạc, rồi tới b� Thẩm ph�n Judy, kh�ng gọi l� talk show, m� gọi l� t�a �n đ�ng ho�ng. Xử nhiều chuyện v� c�ng tức cười: con rể mua xe của mẹ vợ, sau đ� quịt kh�ng trả. H�ng x�m để ch� sủa ầm ĩ quấy rầy kh�ng ngủ được� tất cả nhờ t�a giải quyết.

Bạn h�y nghe Thẩm ph�n Judy xử hai c� bạn th�n, từ mẫu gi�o. Một c� Mập khoẻ mạnh, một c� R�m ốm yếu. Kh�ng hiểu tại sao, một bữa kia, c� R�m th�ch c� Mập chơi �gồng tay�. Kết quả c� R�m bị g�y tay, đi b�c sĩ, b� bột hết 1800 đ�. C� đ�i c� Mập đền. Quan t�a l� b� Judy.

Sau khi nghe cả hai tr�nh b�y xong, b� Judy n�i :

- Mập, R�m l� bạn th�n từ mẫu gi�o, cả hai chả c� th� o�n g� cả, mặc d� R�m th�ch thức. Nhưng khi thấy n� chịu kh�ng nổi m�y phải n�i bỏ, tức l� m�y thương n�. Đằng n�y m�y nhất định bẻ n� g�y tay.

- R�m, kh�ng biết liệu sức m�nh, chịu kh�ng nổi th� n�i chịu thua, đ�u c� phải v� sợ mất mặt, m� cố gắng chịu, để đến nỗi g�y tay.

T�m lại: cả hai đều ngu, mỗi đứa chịu một nửa: 900 đồng. Nhưng con R�m bị đau tay v� ngu hơn, lần sau phải liệu sức m�nh.

Kh�n giả dự phi�n t�a vỗ tay r�o r�o, c�n hai c� g�i cũng bắt tay nhau, n�i OK đồng �.

Người Mỹ họ vậy, tu�n h�nh nghi�m chỉnh �luật lệ�. K�u ca �ng Tổng Thống n�y, Tổng Thống nọ. Nhưng khi họ đ� bầu rồi, họ kh�ng c� đảo ch�nh lật đổ. �ng Tổng Thống được d�ng quyền hạn trong phạm vi của ổng, cho tới hết nhiệm kỳ.

Người m�nh hay n�i l�ng v�ng, �t khi n�i ra sự thật, sợ m�ch l�ng.Nhưng Mỹ th� � thẳng ruột ngựa�. Chẳng hạn c� b� hỏi:

Chồng t�i bệnh rất nặng (terminal ill), nhưng c� em g�i, chồng mới mất. C� ấy cứ gọi chồng t�i để than thở, c� rất sợ mất th�m nguời anh duy nhất (l� chồng t�i). T�i phải l�m g� b�y giờ, v� nghe c� than thở, chồng t�i cũng rất buồn.

Người phụ tr�ch đ� khuy�n: b� bảo với c� em d�u, b� d�nh cho c� đ�i tai của b� (offer her your ear), h�y than thở v�o tai b�, v� dầu g� b� cũng sắp th�nh g�a phụ như c� ấy!!!!

Cả hai dễ th�ng cảm nhau hơn. Người m�nh m� nghe khuy�n vậy, sẽ bảo tr� ẻo, đem �đ�o mồ cha mồ mẹ� �người trả lời.

Mặc d� người hỏi đa số l� đ�n b�, nhưng cũng c� đ�n �ng hỏi:

Nh� t�i v� nh� b�n cạnh c� chung drive way. T�i mua b�o, nhưng s�ng n�o l�o h�ng x�m cũng ra lấy b�o của t�i. B�y giờ t�i phải l�m sao?

Trả lời: c�n l�m sao nữa.Ng�y mai �ng r�ng dậy sớm, ngồi canh chừng. Hễ l�o h�ng x�m m� ra lượm b�o, th� �ng phải chạy ra ngay v� h�t l�n: �đ� l� của t�i�.

Người m�nh c� d�m l�m vậy kh�ng?� hay cứ n�i �một sự nhịn ch�n sự l�nh�, rồi để tức anh �ch trong bụng. Hoặc phản ứng ti�u cực bằng c�ch bỏ kh�ng mua b�o nữa, thế l� mất th� đọc b�o.

Một b� c�n �ng�y thơ� hơn.� Hỏi: �ng chồng t�i sau 20 năm lấy nhau, ổng kh�ng th�ch l�m việc. Việc g� ổng cũng bỏ, thậm ch� t�i mở tiệm để ổng tr�ng nom, rồi ổng cũng đ�ng.Mọi chi ti�u trong nh�, ổng chỉ g�p c� 20%.T�i c� cảm gi�c m�nh như c�i m�y� c�y (breadwinner). L�c đầu t�i kh�ng quan t�m tới chuyện ổng kh�ng th�ch đi l�m (no finiancial ambition) v� ổng rất đẹp trai. Nhưng nay t�i cần để d�nh tiền v� sắp về hưu.T�i c� n�n li dị ổng kh�ng?

Bạn c� thấy một b� VN n�o d�m hỏi một c�u ngớ ngẩn như vậy kh�ng?

B�y giờ nghe c�u trả lời: b� th�n mến, b� đặt c�u hỏi sai rồi. Sao b� kh�ng tự hỏi từ đầu: tại sao b� muốn lấy ổng,b�y giờ b� mới nhận ra, theo truyền thống� gia đ�nh �ng chồng mới l� m�y c�y (breadwinner) chứ kh�ng phải vợ. �T�y b� th�i.

VN m�nh th� tự m�nh biết c�ch giải quyết, như chuyện một �ng than thở: thưa b�, đ� 30 năm lấy nhau, t�i kh�ng biết l�m sao để vợ t�i biết nấu ăn. Khi đi l�m về, t�i mới biết miếng thịt b� rất mắc tiền đ� biến th�nh �da gi�y�, c�n nồi s�p thịt cừu th� biến th�nh nồi ch�o kh�. Tội nghiệp cho �ng chồng mất c�ng viết thư hỏi, n�n b� phụ tr�ch mục gỡ rối an ủi: �ng mua s�ch nấu ăn hay ghi t�n c�c lớp dạy nấu ăn cho b�. Nếu kh�ng thấy c� sự tiến bộ: tốt nhất l� �ng nấu lu�n cho tiện, khỏi tốn tiền v� phải vứt v� th�ng r�c.

Tức cười l� �danh xưng� m� người trả lời đặt cho người hỏi: Dear motor mama một b� hỏi về �ng chồng �v� t�ch sự�.

Thưa b�, �ng chồng t�i rất lười biếng. Chẳng bao giờ chịu thay nhớt� xe của ổng. Mặc cho t�i lải nhải, c� khi c�n cắt cả coupon đưa cho. Nếu n�i qu� th� ổng đổ nhớt mới v� chung với nhớt cũ. B�o hại xe bị ch�y, t�i mắc nợ năm ng�n đ� để sửa. B�y giờ t�i phải canh chừng để đi thay nhớt đ�ng hạn, hay cứ để mặc ổng phải lo chuyện đ�.

Trả lời: nếu b� muốn nợ th�m năm ng�n nữa th� giao việc đ� cho ổng.

Mỹ hỏi �lẩm cẩm�, v� họ kh�ng biết c�u: �đất chẳng chịu trời, th� trời phải chịu đất�. C�n kh�ng th� đổ cho �c�i số� của t�i n� vậy.Kiếp trước mắc nợ kiếp n�y phải trả.

H�ng ng�y l�i xe, nghe xướng ng�n vi�n đ�a giỡn trả lời th�nh giả thật tức cười. Mấy �ng b� Mỹ về hưu, họ buồn n�n hay gọi radio hỏi, kh�ng phải v� tiếng Anh l� ng�n ngữ của họ n�n họ tự tin, m� do c� t�nh của d�n tộc họ. Hễ thắc mắc l� hỏi, chứ người m�nh, gi� trẻ lớn b� g� cũng giữ trong l�ng. Hỏi sợ bị ch� cười, bởi v� c� nhiều chuyện m�nh gọi l� �dở hơi� như chuyện sau đ�y:

Một b� cho ph�p con g�i đem bạn trai về ở chung với cha mẹ. Sau một thời gian, họ chia tay. Kẹt nỗi ch�ng rể hờ c� nu�i một con ch�.V� vậy khi chia tay, con ch� cũng đi theo chủ. B� mẹ viết thư than thở với b� Abby v� c�ng n�o nuột:

Sau khi chia tay với con g�i t�i, thằng bạn trai đ� ra đi, mang theo cả con ch� của n� (dĩ nhi�n). T�i nhớ con ch� lắm, v� cũng ưa thằng rể hụt. B� ơi! t�i muốn thăm cả hai c� được kh�ng?

Nếu l� b� mẹ VN, bạn nghĩ sao về c�i b� �dở hơi� n�y.

B� Abby �sạc� te tua: đừng đổ lỗi cho con g�i b�, c� c� l� do của c�. Đừng li�n lạc với cậu rể hụt, kh�ng c� l� do g� để thăm con ch�.B� chẳng m�ng đến nỗi buồn của con g�i, m� chỉ buồn v� mất con ch�, thật l� qu�i đản.

C� nhiều chuyện kh�ng biết l�m sao trả lời. Chẳng hạn một con b� tuổi teen than phiền, em rất ngượng khi đi với mẹ tới chỗ đ�ng người. D� ở chợ hay trong shopping mall, hễ nghe bản nhạc n�o m� mẹ th�ch, l� b� đứng l�n nh�n nhảy v� h�t to như trẻ con. Một �ng chồng cũng hỏi tương tự, vợ �ng v� �ng bố vợ, cứ l�n xe (do �ng l�i) l� h�t theo radio những bản nhạc cả hai c�ng ưa. �ng rất bực m�nh v� họ h�t ầm ĩ (kẹt nỗi lại l� vợ v� bố vợ).�

Gặp bạn th� trả lời thế n�o? B� Abby cũng vậy th�i: kệ họ, đừng ch� �, khỏi bực m�nh.

ViệtNamm�nh c� c�u: �việc người th� s�ng, việc m�nh th� qu�ng�, nhiều khi đ�ng lắm bạn ơi. Bởi vậy mới c� �qu�n sư quạt mo�. C� điều coi chừng mang tiếng �chỉ đường cho hươu chạy�, hoặc l� �vẽ rắn th�m ch�n, đổ dầu v�o lửa�, l� bị đ�nh cho ph� mỏ đấy.

Hồi xưa c�n ở VN, nghe c�u �chơi theo kiểu Mỹ�, tức l� s�ng phẳng kh�ng ai nợ ai. Qua b�n đ�y, t�i thấy như vậy dễ chịu hơn. V� vậy khi đi nhờ xe (carpool) bạn đưa tiền cho người l�i, họ sẵn s�ng nhận.Trong tinh thần của �cho & nhận�, t�i thấy người Mỹ họ rất �b�c �i�. Bởi v� bạn kh�ng c� xe (trường hợp một số người l�c mới qua), người l�m chung biết ho�n cảnh của bạn. Nh� của bạn cũng tr�n đường đi l�m, họ cho bạn đi nhờ.Một hay hai lần kh�ng sao, nhưng thường xuy�n th� việc họ nhận tiền của bạn, ch�nh l� họ đ� gi�p m�nh.

V� thế, trả lời �thẳng như ruột ngựa� với thiện �, sẽ gi�p cho người hỏi nh�n ra vấn đề. Tuy �honesty is the best policy�, nhưng kh�ng phải l�c n�o cũng c� thể n�i ra sự thật v� l� do nh�n đạo. Đọc cuốn tiểu sử của Steve Jobs, người đọc cảm thấy x�t xa khi �ng kể rằng: bố mẹ nu�i của �ng kh�ng hề giấu chuyện �ng l� con nu�i. L�c 9 tuổi, �ng kể chuyện n�y cho c� bạn h�ng x�m nghe. �Như vậy cha mẹ ruột của m�y, kh�ng muốn m�y�.

�

C�u trả lời của c� h�ng x�m đ� l�m tim của �ng đau thắt. Mặc d� bố mẹ nu�i l� những người �ng v� c�ng qu� trọng: cao cả, tuyệt vời. Nhưng sự thật đ� chẳng �ch lợi g�.

Tại sao họ kh�ng đợi tới khi �ng trưởng th�nh cũng đ�u c� muộn.Từ l�c c�n rất nhỏ, l�c n�o �ng cũng tự hỏi tại sao �ng bị bỏ rơi. Năm học lớp ba, �ng đ� nổi tiếng rất th�ng minh. Bố nu�i �ng d� chưa học xong trung học, nhưng l� thợ sửa xe xuất sắc. Bố �ng tự chế được rất nhiều thứ, �ng cũng vậy. �ng nghĩ rằng chắc l� do được thừa hưởng di truyền từ bố. Nhưng sau đ� �ng cay đắng nhớ ra m�nh chỉ l� con nu�i. Mặc d� �cha sinh kh�ng bằng mẹ dưỡng�, nhưng một đứa trẻ chỉ mới mấy tuổi đầu l�c n�o cũng bị �m ảnh bị bỏ rơi, th� sự th�nh thật (honesty) đ�, kh�ng thể n�i l� điều tốt nhất (best policy) được.

Steve Jobs rất t�n s�ng đạo Phật, �ng đến tận xứ Phật cạo đầu ăn chay. Nhưng nhất định �ng kh�ng tha thứ cho bố ruột (điều Phật khuy�n ch�ng ta). D� rằng sau đ� bố mẹ ruột của �ng đ� vượt qua những trở ngại ban đầu (�ng ngoại kh�ng chấp nhận con rể, mẹ chưa học xong), để lấy nhau. V� vậy �ng c� c� em g�i ruột, cũng rất th�ng minh (l�m chủ b�t cho một tạp ch� ở NY).

�ng v� c� em gặp nhau mỗi tuần, d� cả hai ở c�ch xa nhau 6 giờ bay. Nhưng Steve Jobs từ chối gặp mặt bố m�nh, �ng cay đắng n�i rằng �qu� trễ�. Mặc d� bản th�n �ng cũng vướng phải lỗi lầm y hệt cha ruột. Từ bỏ đứa con g�i của m�nh, đến nỗi mẹ của c� g�i đ� cam đoan đ� l� con của �ng.Sau khi c� kết quả ADN, �ng chấp nhận l� con m�nh v� đặt t�n l� Lisa. C� bạn g�i đ� cay đắng n�i: �trước kia �ng bị từ bỏ, nay �ng th�nh kẻ từ bỏ�. Trong cuốn tiểu sử, �ng cay đắng n�i chuyện của �ng cũng xảy ra l�c 23 tuổi, giống y hệt tuổi của cha �ng l�c c� �ng.

Steve Jobs t�n s�ng đạo Phật, nhưng vẫn chấp giữ nỗi hận, �ng kh�ng thể nghe Phật dạy: h�y tha thứ. Chỉ c� bu�ng bỏ mới gi�p t�m hồn thanh thản.

Thẳng ruột ngựa, hay th�nh kiến, cũng đồng nghĩa với �ch kỷ, hẹp h�i, t�n nhẫn trong l� thư của một b� mẹ gửi cho b� Abby.

H�ng ng�y dẫn con đi học, c�c b� mẹ tụ tập trước cổng trường.

Trong số đ� c� một b� c� 2 đứa con g�i v� 2 đứa con trai, bất kỳ l�c n�o n�i đến hai đứa con trai, b� đều x�c nhận: đ� l� con nu�i. Điều n�y l�m kh� chịu cho tất cả c�c b� mẹ, thậm ch� l�m đau l�ng cho hai người mẹ kh�c c�ng đứng đ�: một b� kh�ng thể c� con, một b� đ� c� con, nhưng sau đ� con chết. Họ cũng xin con nu�i, nhưng hai đứa trẻ đ�u c� biết.

Như vậy thẳng ruột ngựa, hay honesty c� c�n l� best policy nữa kh�ng? Cũng t�y mỗi nơi mỗi chỗ, phải kh�ng qu� vị.