Bài thơ chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm năm 2024
Đề thi học sinh giỏi lớp 9 do Sở GD-ĐT TPHCM ra có nội dung là: “Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu có câu thơ: “Chở bao nhiêu đạo, thuyền không khẳm. Đâm mấy thằng gian, bút chẳng tà”.Đề thi học sinh giỏi lớp 9 do Sở GD-ĐT TPHCM ra có nội dung là: “Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu có câu thơ: “Chở bao nhiêu đạo, thuyền không khẳm. Đâm mấy thằng gian, bút chẳng tà”. Em hiểu ý nghĩa câu thơ trên như thế nào? Bằng những hiểu biết của mình về các trích đoạn đã được học trong tác phẩm “Truyện Lục Vân Tiên” của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu (Sách Văn học 9, tập I, trang 135-140 và Ngữ văn 9, sách giáo khoa thí điểm, tập I, trang 102-104 và 115, 116); Em (viết hoa chữ E- PV) hãy làm rõ vấn đề trên”. Đây là trích hướng dẫn chấm của sở: “Đạo”: Đạo lý, đạo đức, “tà”: xấu, “khẳm”: chìm. Thực ra “khẳm” nghĩa là đầy,“tà” nghĩa là cùn/mòn. Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ ghi: “khẳm” là thuyền ở tình trạng được chở đầy, nặng hết sức, không thể chở hơn được nữa; “tà” là không còn nhọn nữa, đã bị mòn ở đầu mũi. Và 2 câu thơ trên cơ bản được hiểu là Chở bao nhiêu đạo đi nữa thuyền vẫn không đầy. Đâm mấy thằng gian bút vẫn không cùn/mòn. Vậy mà không biết căn cứ vào đâu người hướng dẫn chấm thi lại giải thích ý nghĩa của “tà” là xấu, “khẳm” là chìm, làm cho người chấm không biết tin vào đâu. Hướng dẫn chấm này dễ đưa đến kết quả học sinh làm đúng sẽ bị mất điểm oan, còn những học sinh không hiểu đúng lại được điểm. Sai sót này cho thấy người viết hướng dẫn chấm thi không hiểu tác phẩm hoặc cẩu thả, vô trách nhiệm làm hại học sinh. Nhìn chung, hướng dẫn chấm này không giúp được bao nhiêu cho người chấm thi. Ý đưa ra quá chung chung không sát nghĩa với nội dung. Thí dụ, sau khi giải thích ý nghĩa câu thơ, hướng dẫn chấm đưa ra ý chung: “Văn chương chân chính phải phục vụ, chuyên chở đạo đức, đạo lý, phải chống lại thế lực tàn bạo, chống lại cái ác, cái phi đạo đức, phải cổ vũ động viên cho đạo lý, đạo nghĩa, cho những điều tốt đẹp” mà không nêu được nghĩa cụ thể, sát sườn để người chấm có căn cứ rõ ràng. Ở đề thi kiểm tra học kỳ II môn làm văn lớp 12 năm học 2004-2005 do Sở GD-ĐT TPHCM ra, phần hướng dẫn chấm cũng rất chung chung như đề thi trên. Đề này có nội dung: “Trình bày ngắn gọn nội dung tác phẩm “Một con người ra đời” (Măcxim Gorki). Phần hướng dẫn chấm chỉ ghi 1 câu: “Căn cứ vào tác phẩm (SGK Văn học 12, tập II, trang 7-20)”. Sách giáo khoa thì chỉ in nguyên văn truyện ngắn này. Như vậy, giám khảo rất khó thống nhất để đánh giá các bài thi vì hướng dẫn chấm không đưa ra chuẩn cần thiết. Viết là một hình thức hành đạo, là một cách bày tỏ chính kiến bằng thái độ dứt khoát, một lý tưởng phục vụ nhân sinh… Đó chính là điểm đích của những người cầm bút hôm nay. Cái chân lý ấy đã từ lâu ngời sáng như ánh thép trong thơ văn cụ Nguyễn Đình Chiểu. Không phải đợi đến cuộc bút chiến “Vị nghệ thuật hay Vị Nhân sinh” giữa hai ông Hải Triều và Phan Khôi ở giữa thế kỷ trước, người ta mới hiểu thế nào là Nghệ thuật vị nhân sinh. Mà ngay từ khi gót giày xâm lược của giặc Pháp dày xéo quê hương, tiếng thơ của cụ Đồ Chiểu đã như một bài hịch chống ngoại xâm. Và ta hiểu cái đạo trĩu nặng ắp đầy trong trái tim cụ đồ chính là đạo ái quốc, thương dân. Và cụ đã sống, đã viết như một chiến sĩ, ngòi bút của cụ vung lên sáng lòe ánh thép: Sống đánh giặc, thác cũng đánh giặc, linh hồn theo giúp cơ binh, muôn kiếp nguyện được trả thù kia… Ngay cả lúc vua tôi nhà Nguyễn đầu hàng dâng đất, cái đạo vua tôi mà cụ từng học theo sách Thánh hiền đã hoàn toàn lu mờ trước đạo yêu nước, thương dân. Cụ dứt khoát rõ ràng: Chớ thấy chín trùng hòa nghị mà tấm lòng địch khái nỡ phôi pha. Đừng rằng ba tỉnh giao hòa mà cái việc cừu thù đành bỏ dở. Thành Gia Định thất thủ, triều đình ra lệnh bãi binh, một số sĩ phu, hương chức ra đầu Tây, cụ Đồ đã viết như những dòng huyết lệ: Giậm vó chẳng màng ăn cỏ Tống. Quày đầu lại hí nhớ tàu Lương. Ngựa nghĩa còn cưu nhà nước cũ. Làm người bao nỡ phụ quê hương… Và bắt đầu từ đây, cụ đã khẳng định con đường của mình là đi cùng nghĩa quân chống giặc: Hễ làm người chớ ở hai lòng, đã vì nước phải theo một phía… Bài học trăm năm từ nhà thơ yêu nước Nguyễn đình Chiểu đối với những người cầm bút chúng ta vẫn còn sáng mãi. Ngòi bút nhà văn cũng như nhà báo đều phải trĩu nặng cái đạo làm người, cái đạo vì dân vì nước, cái đạo phục vụ nhân sinh … Nói thì nghe có vẻ to tát, nhưng thực ra nó chính là chữ Tâm của mỗi người. Thời loạn, chữ Tâm của cụ Đồ là Thà thác mà đặng câu địch khái về theo tổ phụ cũng vinh; còn hơn chịu chữ đầu tây, ở với man di rất khổ. Nên ngòi bút của cụ thương ghét rất rõ ràng, dù thực sự lúc ấy chính – tà đang lẫn lộn, không phải ai cũng nhận ra con đường chính nghĩa để đi theo: Hơi tà giăng bủa khắp nơi. Nay còn hơi chính ở đời bao nhiêu. Nhưng trong vòng tà khí đen tối ấy, chính khí vẫn biểu hiện ở tấm lòng trung kiên với đất nước. Và từ cái chính khí yêu nước thương dân, ngòi bút của cụ đã vung lên quyết liệt: Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà. Ngày nay, hai câu thơ nghĩa khí ngất trời của cụ: Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm. Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà vẫn là chân lý bất di bất dịch cho người cầm bút. Đó là chữ Đạo gắn liền với chữ Tâm, là sự phân biệt chính tà rõ ràng, yêu ghét rõ ràng để chọn cho mình một con đường duy nhất xuất phát từ lòng yêu nước. Phải, chỉ có lòng yêu nước và lòng tự hào dân tộc mới dẫn dắt chúng ta phân biệt được đâu là chính, đâu là tà. Thời loạn Hơi tà đã giăng bủa khắp nơi thì thời bình cái hỏa mù giữa sai và đúng càng khó lòng phân biệt. Bởi lòng yêu nước không dành cho riêng ai, chỉ có điều làm sao chúng ta có thể nhận chân được đằng sau những từ ngữ to tát, những nhân danh này nọ ấy chứa đựng cái gì? Bởi vì ở thế kỷ 21, còn nhiều lắm, rất nhiều những Tôn Thọ Tường, kẻ mà ngay từ đầu cụ Đồ đã nhận chân rõ ràng, không khoan nhượng: Sáng chi dua nịnh theo đời. Nay vinh mai nhục mang lời thị phi. Sáng chi nhân nghĩa bỏ đi. Thảo ngay chẳng biết lỗi nghì thiên luân… Và một lần nữa cụ đã tỏa sáng cái đạo trong ngòi bút của mình: Sự đời thà khuất đôi tròng thịt. Lòng đạo xin tròn một tấm gương. |
