Cuộc sống con người sẽ khó khăn như thế nào nếu không có nhà ở

Một số người dễ bị chán chường hơn. Và từ "tính ái kỷ bị che giấu" đến khả năng kiểm soát bản thân thấp, đó là những lý do có thể giải thích cho ta về nguồn gốc của cảm xúc bí ẩn này.

Tiếng đập mạnh của van. Tiếng đập rùng rùng. Cú đẩy cực mạnh từ sau lưng khi động cơ tên lửa châm ngòi. Thực tế đáng báo động là đây có thể là khoảnh khắc quý giá cuối cùng mà bạn còn sống.

Nên quay lại với người yêu cũ hay bỏ đi?

Vì sao con người mê mẩn thuyết âm mưu?

Các phi hành gia nghĩ gì trước khi bay vào vũ trụ?

Dù là ở góc độ nào thì hành trình vào không gian cũng là chuyến đây đầy kịch tính.

Trong đợt phóng tàu lần thứ hai trong sự nghiệp của mình, hồi năm 1982, phi hành gia Valentin Lebedev cảm thấy tên lửa chao đảo qua phải và qua trái, như thể nó mất thăng bằng… sau đó cuối cùng, ông cảm thấy bản thân rời khỏi mặt đất.

Khi phi hành đoàn bay vọt vào không gian, họ la lên: "G-o-o-u" - người ta vẫn chưa rõ vì sao họ làm vậy.

Nhưng dù chuyến du hành vào không gian của Lebedev bắt đầu với một liều adrenaline, thì cơn phấn khích này cũng mai một dần - và chỉ sau một tuần trong sứ mệnh kéo dài bảy tháng trên trạm không gian vũ trụ Salyut 7, ông bắt đầu thấy chán.

Thực tế là, bay qua quỹ đạo thấp của Trái Đất với vận tốc 8km/giây [tương đương 17.900 dặm/giờ] trong một chiếc hộp nhôm nhỏ xíu không đủ sức khiến ông mê mẩn. Ông viết trong nhật ký rằng "nhịp sống buồn tẻ bắt đầu".

Ta có xu hướng nghĩ sự buồn chán là phản ứng rõ ràng với những hoạt động tẻ nhạt. Cuối cùng thì hiếm khi nào ta gặp ai mà nói họ cảm thấy yêu thích việc giặt đồ hay ngồi làm giấy tờ thuế - và người ta sẽ cực kỳ nghi ngờ nếu bạn thấy thích làm các việc này.

Ngoại trừ sự thật là sự nhàm chán không hẳn là rõ ràng như vậy.

Nhiều thập niên nghiên cứu tiết lộ rằng sự nhàm chán vừa bí ẩn vừa khó chịu, và mức độ đơn điệu mà mỗi người có thể chịu đựng lại cực kỳ khác nhau.

"Tôi nghĩ mọi người đều nhận được tín hiệu của sự nhàm chán," James Danckert, lãnh đạo một phòng nghiên cứu về sự nhàm chán từ Đại học Waterloo, Ontario, nói. "Dù vậy, một số người thực sự, thực sự giỏi ứng phó với điều đó."

Năm 2014, nhóm nhà tâm lý học xã hội từ Đại học Virginia khám phá ra rằng trong loạt thí nghiệm về việc để tâm trí suy nghĩ vẩn vơ thì rất nhiều người - khoảng 25% nữ giới và 67% nam giới trong tổng số người tham dự - đã tự chích điện bản thân khi họ ở một mình trong phòng chỉ 15 phút, chỉ để có việc gì đó làm. Một người thậm chí tự chích điện tới 200 lần.

Và từ một người chăm chỉ tái dựng lại bữa tiệc thời Babylon theo thực đơn ghi trên bảng đất nung từ 3.750 năm trước, cho đến một phụ nữ thi tới thi lui một kỳ thi ở trường bảy năm trước chỉ vì chút tò mò, cuộc phong tỏa cách ly trong thời gian vừa qua đã tiết lộ những chiến lược kỳ lạ và tuyệt vọng của mọi người nhằm chống lại sự nhàm chán, không hẳn chỉ giới hạn trong môi trường phòng thí nghiệm.

Lười nhác có phải bản chất của con người?

'Đòn tâm lý' giúp thành công hơn khi chơi thể thao

Hạnh phúc là gì?

Ở thái cực ngược lại, một số người chủ động tìm kiếm tình huống mà thông thường được coi là tẻ nhạt.

Ẩn sĩ Christopher Knight, người đã lái xe đến một cánh rừng ở bang Maine vào năm 1986 và không hề xuất hiện trở lại trong 27 năm, cho biết ông chưa từng cảm thấy nhàm chán - mặc dù theo ông là phần lớn thời gian ở đó ông hoàn toàn không làm gì cả.

Vậy, tại sao lại như thế?

Một trong những dấu tích sớm nhất của sự nhàm chán có từ thời La Mã, khi nhà triết học Seneca có lẽ đã bắt đầu truyền thống ca thán về sự nhàm chán.

Trong những lá thư trao đổi đáng suy ngẫm với người bạn, ông đặt câu hỏi "Quo usque eadem" - nghĩa là "Ta còn phải [chịu đựng] cùng một thứ này đến bao giờ?", và ông viết tiếp, "Tôi không làm gì mới cả. Tôi không thấy gì mới cả. Cuối cùng tôi phát buồn nôn vì sự tình này".

Sau này, vào thời trung cổ còn có mối bận tâm với tình trạng "acedia" - theo tiếng Hy Lạp có nghĩa là sự thờ ơ - mà người Thiên Chúa Giáo cho rằng là một dạng hờ hững hoặc lười nhác đầy tội lỗi.

Mặc dù từ tiếng Anh "nhàm chán" [boredom] được phát minh từ đầu Thế kỷ 19, nhưng công chúng vẫn không chú ý đến nó cho đến khi văn hào Charles Dickens đưa nó vào một trong những cuốn tiểu thuyết của ông.

Tua nhanh đến thời đại ngày nay, sự nhàm chán rõ ràng có mặt ở mọi nơi - đôi khi trạng thái này được mô tả là bệnh dịch của xã hội hiện đại.

Hồi năm 2016, một nhân viên người Pháp kiện công ty ông từng làm về tình trạng "chán muốn chết" [bore-out] - một hội chứng anh em của tình trạng kiệt sức trong làm việc - và ông thắng kiện.

Trong khi đó, Thế hệ Z - là những người sinh từ giữa thập niên 1990 đến cuối thập niên 2010 - đã chế ra một kiểu mới, "nhàm chán trên điện thoại", là tình trạng cứ cuộn xuống liên tục trên ứng dụng điện thoại và chẳng cảm thấy có gì khiến bạn hứng thú.

Giờ đây người ta còn thậm chí chẩn đoán cả thú cưng của họ cũng bị nhàm chán.

Nhìn vào quá khứ và tương lai để sống tốt thời hiện tại

Trong hầu như suốt cả năm 2020, toàn thế giới bị mắc kẹt trong tình trạng ngắn hạn: dính chặt vào vòng xoáy tin tức 24 giờ, thông tin về đại dịch, chiến tranh trên mạng xã hội.

Virus và chính trị là điểm nóng thu hút sự chú ý của mọi người, khiến ta khó mà tưởng tượng về những gì sẽ diễn ra trong năm tới chứ đừng nói gì đến tương lai xa hơn.

Rượu whisky Scotch 'đả bại' đại dịch Covid-19 ra sao

Cảnh đẹp chết chóc do bàn tay con người tạo nên

Dự án phá đập thủy điện lớn nhất nước Mỹ

Trong thời khủng hoảng toàn cầu, việc tập trung vào hiện tại là điều đúng đắn.

Nhưng khi ta bước vào năm 2021, dành chút thời gian để soi chiếu vị trí của ta trong quá khứ và tương lai lâu dài cũng có tác dụng tốt.

Chẳng hạn, vẫn còn những vấn đề len lỏi mà ta không thể nào làm ngơ, như biến đổi khí hậu, tình trạng kháng kháng sinh và mất hệ sinh thái. Nhưng một phần suy ngẫm sâu lắng về thời gian có thể giúp ta nạp lại năng lượng tinh thần trước nghịch cảnh, và cũng là sự buông xả thiền định giữa sự điên rồ của hiện tại.

Trong nghiên cứu và các bài viết của mình, tôi khám phá thế giới quan của những chuyên gia về chất thải hạt nhân ở Phần Lan, là những người tính toán với đồng vị phóng xạ trong khoảng thời gian cực kỳ dài trên hành tinh. Đồng vị phóng xạ Plutonium-239 có chu kỳ bán rã là 24.100 năm, trong khi đồng vị uranium-235 có chu kỳ bán rã kéo dài 700 triệu năm.

Cũng như nhiều nhà nhân chủng học thực hiện chuyến điền dã trong nền văn hóa khác, tôi tìm hiểu điều gì có thể giúp mở rộng nhân sinh quan của con người với bản thân tôi hay trong các xã hội khác.

Trong khi trải nghiệm của các chuyên gia về chất thải hạt nhân có thể là nguồn cảm hứng bất thường cho sự thịnh vượng, thì nghiên cứu này đã dạy tôi rằng mở rộng tri thức đến xuyên thời gian có thể đem lại lợi ích cho từng người.

Sau đây là cách bạn có thể ứng dụng một số nguyên tắc vào cuộc sống cá nhân khi bạn bước sang năm mới.

Nghiên cứu về chiều sâu thời gian của tôi bắt đầu ở Phần Lan, nơi tôi dành ra 32 tháng sống giữa những chuyên gia "Tình huống An toàn" [Safety Case] của quốc gia này, những người hoạch định tác động lâu dài của nhà kho chứa chất thải hạt nhân đặt bên dưới hòn đảo Olkiluoto. Vào lúc nào đó trong vài năm tới, nhà kho này sẽ bắt đầu trữ loại nguyên liệu hạt nhân cao cấp đã qua sử dụng.

Thông qua 121 cuộc phỏng vấn, tôi đặt mình vào vị trí ở trong một cộng đồng có viễn kiến về tương lai xa của thế giới, những người mà công việc hàng ngày của họ ở văn phòng sẽ ảnh hưởng đến những cân nhắc của chính phủ các nước khi ra quyết sách, hoạch định các ngành công nghiêp, và ra các quy định quản lý khác.

Các chuyên gia An toàn dự đoán các sự kiện địa chất, thủy văn và sinh thái có thể xảy ra trong khoảng thời gian hàng chục ngàn hoặc thậm chí hàng trăm ngàn năm tới. Họ phải lên kế hoạch cho tương lai băng hà xa xôi, biến đổi khí hậu, động đất, lũ lụt, biến đổi về dân số con người và động vật, và nhiều yếu tố khác nữa.

Chuyến điền dã tạo cảm hứng cho quyển sách gần đây của tôi, có tên Deep Time Reckoning [Nhận thức Chiều sâu Thời gian], mô tả các chiến lược để có hình dung rõ nét hơn về thế giới tiềm năng trong tương lai.

Người Neanderthal có cuộc chiến vạn kiếp với tổ tiên ta?

Vì sao một số người rất tàn nhẫn với người khác

Chiếc bút bi, tuyệt tác thần kỳ của thế kỷ 20

Dựa trên tri thức của những chuyên gia người Phần Lan và nhiều tri thức khác, mục đích của tôi là đem lại hướng dẫn thực tiễn về chủ nghĩa dài hạn.

Các chuyên gia trong nhóm nghiên cứu về Tình huống An toàn của Phần Lan phát triển nhiều phương pháp để dự đoán số phận của kho trữ chất thải Olkiluoto trong thời gian dài hạn.

Họ tạo ra các mô hình định lượng trên máy tính về biến đổi địa chất và sinh thái trong hàng triệu năm tới. Họ phát triển các báo cáo kỹ thuật về các thí nghiệm với sức mạnh máy móc thử nghiệm với các hộp đựng chất thải hạt nhân bằng đồng. Họ viết ra các tình huống mô tả tình trạng tương lai của các thành phần trong kho chất thải.

Điều thú vị là một trong những kỹ thuật của họ đặc biệt hữu ích giúp giảm thiểu căng thẳng trong kiểu sống ngắn hạn đang tràn lan ở hiện tại. Nó liên quan đến việc tìm hiểu sức mạnh của so sánh tương quan với hình dung về thế giới thật xa trong tương lai.