I – ĐOẠN MẠCH MẮC NỐI TIẾP
- Đoạn mạch mắc nối tiếp thì hai dụng cụ đo có 1 điểm chung
Ví dụ:
- Cường độ dòng điện và hiệu điện thế của đoạn mạch mắc nối tiếp:
+ Cường độ dòng điện: \[I = {I_1} = {I_2} = ... = {I_n}\]
+ Hiệu điện thế: \[U = {U_1} + {U_2} + ... + {U_n}\]
Bài tập ví dụ:
Mắc ba bóng đèn nối tiếp nhau vào hiệu điện thế \[12V\]. Hiệu điện thế hai đầu bóng đèn thứ nhất là \[2V\], hiệu điện thế hai đầu bóng đèn thứ hai là \[4V\]. Hiệu điện thế hai đầu bóng đèn thứ 3 có giá trị là bao nhiêu?
Hướng dẫn giải:
Vì mạch điện mắc nối tiếp nên ta có: \[U = {U_1} + {U_2} + {U_3}\]
Ta suy ra: \[{U_3} = U - \left[ {{U_1} + {U_2}} \right]\]
Theo đề bài, ta có: \[\left\{ \begin{array}{l}U = 12V\\{U_1} = 2V\\{U_2} = 4V\end{array} \right. \to {U_3} = 12 - \left[ {2 + 4} \right] = 6V\]
II – ĐOẠN MẠCH MẮC SONG SONG
- Đoạn mạch song song thì hai dụng cụ đo có 2 điểm chung
Ví dụ:
- Cường độ dòng điện và hiệu điện thế của đoạn mạch mắc song song:
+ Cường độ dòng điện: \[I = {I_1} + {I_2} + ... + {I_n}\]
+ Hiệu điện thế: \[U = {U_1} = {U_2} = ... = {U_n}\]
Bài tập ví dụ:
Cho mạch điện gồm 2 đèn Đ1 và Đ2 mắc song song vào nguồn điện \[6V\]. Biết cường độ dòng điện qua đèn Đ1 là \[0,35A\] , cường độ dòng điện trong mạch chính là \[0,5A\]. Tính
a. Hiệu điện thế giữa hai đầu đèn Đ1 và hai đầu đèn Đ2
b. Cường độ dòng điện qua đèn Đ2
Hướng dẫn giải:
a. Ta có hai đèn mắc song song suy ra hiệu điện thế trên đèn 1 bằng hiệu điện thế trên đèn 2 và bằng hiệu điện thế của nguồn: \[U = {U_1} = {U_2} = 6V\]
Vậy hiệu điện thế giữa hai đầu đèn Đ1 là \[6V\], hiệu điện thế giữa hai đầu đèn Đ2 là \[6V\]
b. Ta có cường độ dòng điện trong mạch chính: \[I = {I_1} + {I_2}\]
Ta suy ra, cường độ dòng điện qua đèn Đ2: \[{I_2} = I - {I_1} = 0,5 - 0,35 = 0,15A\]
Vậy cường độ dòng điện qua đèn Đ2 là \[0,15A\]
I – ĐOẠN MẠCH MẮC NỐI TIẾP
- Đoạn mạch mắc nối tiếp thì hai dụng cụ đo có 1 điểm chung
Ví dụ:
- Cường độ dòng điện và hiệu điện thế của đoạn mạch mắc nối tiếp:
+ Cường độ dòng điện:
+ Hiệu điện thế:
Bài tập ví dụ:
Mắc ba bóng đèn nối tiếp nhau vào hiệu điện thế
Hướng dẫn giải:
Vì mạch điện mắc nối tiếp nên ta có:
Ta suy ra:
Theo đề bài, ta có:
II – ĐOẠN MẠCH MẮC SONG SONG
- Đoạn mạch song song thì hai dụng cụ đo có 2 điểm chung
Ví dụ:
- Cường độ dòng điện và hiệu điện thế của đoạn mạch mắc song song:
+ Cường độ dòng điện:
+ Hiệu điện thế:
Bài tập ví dụ:
Cho mạch điện gồm 2 đèn Đ1 và Đ2 mắc song song vào nguồn điện
a. Hiệu điện thế giữa hai đầu đèn Đ1 và hai đầu đèn Đ2
b. Cường độ dòng điện qua đèn Đ2
Hướng dẫn giải:
a. Ta có hai đèn mắc song song suy ra hiệu điện thế trên đèn 1 bằng hiệu điện thế trên đèn 2 và bằng hiệu điện thế của nguồn:
Vậy hiệu điện thế giữa hai đầu đèn Đ1 là
b. Ta có cường độ dòng điện trong mạch chính:
Ta suy ra, cường độ dòng điện qua đèn Đ2:
Vậy cường độ dòng điện qua đèn Đ2 là
ĐOẠN MẠCH SONG SONG
1. Cường độ dòng điện và hiệu điện thế trong đoạn mạch song song
Đối với đoạn mạch gồm hai điện trở mắc song song:
- Cường độ dòng điện chaỵ qua mạch chính bằng tổng cường độ dòng điện chạy qua các mạch rẽ:
\[I=I_1+I_2\]
- Hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch bằng hiệu điện thế giữa hai đầu mỗi đoạn mạch rẽ:
\[U=U_1=U_2\]
2. Điện trở tương đương của đoạn mạch song song
- Đối với đoạn mạch gồm hai điện trở mắc song song thì nghịch đảo của điện trở tương đương bằng tổng các nghịch đảo của các điện trở thành phần.
\[\dfrac{1}{R_{td}}\] = \[\dfrac{1}{R_{1}}\] + \[\dfrac{1}{R_{2}}\].
- Cường độ dòng điện chạy qua mỗi điện trở tỉ lệ nghịch với điện trở đó:
\[\dfrac{{{I_1}}}{{{I_2}}} = \dfrac{{{R_2}}}{{{R_1}}}\]
Chú ý:
Vôn kế có điện trở RV rất lớn so với điện trở của đoạn mạch cần đo hiệu điện thế và được mắc song song với mạch đó, nên dòng điện chạy qua vôn kế có cường độ không đáng kể. Do đó, khi tính điện trở tương đương của đoạn mạch này có thể bỏ qua số hạng \[\frac{1}{{{R_V}}}\]
Sơ đồ tư duy về đoạn mạch mắc song song - Vật lí 9