Đổi mới giáo dục, trước hết hiệu trưởng phải thay đổi cách nghĩ, cách làm
Ngày cập nhật : 31/08/2021
Chương trình GDPT mới được xem như một cuộc cải cách giáo dục toàn diện, trong đó thay đổi căn bản nội dung và mục tiêu giáo dục. Để những thay đổi này đi đúng hướng và đạt hiệu quả cao, các chuyên gia cho rằng, cần sự thay đổi từ chính công tác quản trị của mỗi hiệu trưởng.
Ông Đặng Tự Ân, Giám đốc Quỹ Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông Việt Nam, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học [Bộ GD-ĐT] cho rằng, hiệu trưởng các trường nói riêng cũng như cán bộ quản lý nhà trường nói chung có vai trò hết sức quan trọng trong triển khai Chương trình GDPT mới. Nhìn nhận chương trình mới không đơn giản là một đợt thay SGK mà là cả một công cuộc cải cách giáo dục toàn diện, thay đổi toàn bộ nền giáo dục Việt Nam, với mục tiêu đưa giáo dục nước nhà tiệm cận và hội nhập với những nền giáo dục tiên tiến.
Cần "cởi trói" cho các trường và hiệu trưởng
“Đổi mới giáo dục phải từ sự thay đổi của hiệu trưởng, muốn giáo dục thay đổi phải thay đổi giáo viên và quan trọng nhất là thay đổi hiệu trưởng, đây là nguyên tắc vàng trong cải cách giáo dục. Hiệu trưởng là chủ trường, hiệu trưởng hiểu chương trình đến đâu, thì toàn bộ trường đó sẽ thay đổi theo đến đó”, ông Đặng Tự Ân nói.
Ông Đặng Tự Ân cho rằng hiệu trưởng các trường có vai trò vô cùng quan trọng khi thực hiện Chương trình GDPT mới.
Chuyên gia giáo dục này cho rằng, khi mục tiêu giáo dục mới hướng tới hình thành những năng lực, phẩm chất cho học sinh, hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm chính, nếu tiếp tục quản lý nhà trường theo cơ chế cũ thì không thể đổi mới. Trong bối cảnh mới, cần chuyển từ quản lý nhà trường sang quản trị nhà trường, gắn chặt với vai trò của hiệu trưởng. Trong đó, yếu tố cốt lõi là vấn đề dân chủ và tự chủ trong mỗi nhà trường, cần làm sao để các trường được “cởi trói”, phát huy hết khả năng vốn có.
“Có những nơi nhất nhất mọi hoạt động đều phải xin ý kiến cấp trên, theo tôi điều này không đúng với cách quản trị nhà trường, những hoạt động chuyên môn các trường phải được chủ động, không phải cái gì cũng cần xin phép”, ông Đặng Tự Ân nói.
Chuyên gia giáo dục này cũng nói thêm rằng: “Muốn đổi mới giáo dục trước tiên cần quan tâm đến giáo viên và nhu cầu của giáo viên. Nếu như trong cách quản lý cũ, các trường thường bỏ qua nhu cầu của giáo viên mà chỉ yêu cầu họ làm điều này điều kia, thì nay hiệu trưởng cũng cần thay đổi, biết cần lắng nghe mong muốn, nguyện vọng của giáo viên, tránh việc áp đặt, ngăn cấm mệnh lệnh. Để làm được điều này là cả một nghệ thuật, đáp ứng đến đâu, thế nào là điều không dễ”.
Hiệu trưởng phải là người tự chịu trách nhiệm
Ông Tạ Hồng Lựu, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Thanh Hóa cũng cho biết, trong chương trình mới, yêu cầu mỗi hiệu trưởng cần xây dựng được kế hoạch nhà trường riêng, chỉ đạo xây dựng kế hoạch với từng môn học với từng giáo viên theo đúng mục tiêu đề ra. Hiệu trưởng không chỉ nắm vai trò tổng thể mà còn cần chỉ đạo cụ thể với từng tổ chuyên môn.
Để đáp ứng yêu cầu của Chương trình GDPT mới, ngoài bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, Thanh Hóa tổ chức bồi dưỡng cho 100% cán bộ quản lý giáo dục theo chương trình của Bộ GD-ĐT. Quá trình bồi dưỡng kết hợp giữa trực tiếp và trực tuyến. Năm học 2021-2022, chương trình GDPT mới bắt đầu triển khai ở bậc THCS, đến thời điểm này, tất cả cán bộ quản lý các nhà trường và giáo viên đã đều hoàn thành đúng tiến độ bồi dưỡng theo yêu cầu.
“Trước thềm năm học mới, Sở GD-ĐT cũng đã họp để chỉ đạo các hiệu trưởng về tinh thần của chương trình mới. Trong đó, công tác quản trị nhà trường phải phát huy được hết tính sáng tạo của giáo viên, không được dập khuôn, máy móc. Hiện nay, chúng ta có một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa, như vậy mỗi bài giảng có thể lấy tư liệu từ nhiều bộ sách khác nhau, dù phương thức giảng của giáo viên thế nào, nhưng cuối cùng cũng phải đạt được mục tiêu chung”, ông Lựu cho biết.
Thầy Hồ Tuấn Anh, Hiệu trưởng Trường THCS Quỳnh Phương, thị xã Hoàng Mai, Nghệ An cho biết, đến nay đã hoàn thành 3 modul bồi dưỡng cho cán bộ quản lý thuộc Chương trình ETEP của Bộ GD-ĐT. Thầy Hồ Tuấn Anh cho rằng, chương trình tập huấn hiện đại, dễ tiếp cận và phù hợp với thời đại 4.0. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao, đòi hỏi tính tự giác, tinh thần tự học của mỗi cán bộ quản lý, giáo viên tham gia.
Thầy Hồ Tuấn Anh, Hiệu trưởng Trường THCS Quỳnh Phương, thị xã Hoàng Mai, Nghệ An cho rằng trong bối cảnh mới hiệu trưởng cần chuyển từ quản lý sang quản trị nhà trường.
“Khi tham gia tập huấn, cán bộ quản lý phải tự học, tự nghiên cứu tài liệu, thời gian tập huấn trực tiếp với giảng viên các trường sư phạm, giảng viên quản lý giáo dục của Học viện Quản lý giáo dục sẽ là cơ hội để trao đổi, tương tác 2 chiều. Giảng viên các trường đại học được nghe nhiều hơn về thực tiễn giảng dạy, quản lý tại các nhà trường, từ đó bổ sung vào nguồn học liệu, điều chỉnh chương trình đào tạo sinh viên.
Về phía cán bộ quản lý, đây cũng là dịp để tiếp thu kiến thức, quan niệm mới về giáo dục, cách quản lý mới để áp dụng vào trường học", thầy Hồ Tuấn Anh nói.
Hiệu trưởng Trưởng THCS Quỳnh Phương cho biết, sau khi tham gia tập huấn, bản thân thầy cũng có những chuyển biến về mặt nhận thức trong công tác quản lý, để đáp ứng chương trình mới, mỗi hiệu trưởng cần chuyển từ quản lý sang quản trị trường học.
Nếu như vai trò người quản lý còn thiên nhiều về tính thụ động, trông chờ ở cấp trên, thì khi chuyển sang quản trị, tính tự chủ của mỗi trường học, mỗi hiệu trưởng sẽ cao hơn. Hiệu trưởng phải là người tự chịu trách nhiệm về mọi hoạt động của nhà trường, có trách nhiệm giải trình trước xã hội và đặc biệt là tính tự chịu trách nhiệm cao hơn.
Trong quyền tự chủ đó, hiện nay các trường đang áp dụng khá thành công là tự chủ về nội dung giáo dục nhà trường khi triển khai Chương trình GDPT mới, các trường tự xây dựng kế hoạch giáo dục. Song bên cạnh đó, hiện nay cũng vẫn còn vướng mắc về quyền tự chủ về mặt nhân lực, tự chủ cả về mặt chất lượng và số lượng giáo viên.
“Trong các mô đun bồi dưỡng thuộc Chương trình ETEP của Bộ GD-ĐT đã hướng dẫn rất cụ thể, chi tiết về nội dung tự chủ trong trường học ra sao, nhưng trong một số văn bản pháp luật, cơ chế hiện hành lại chưa theo kịp, hoặc một số địa phương còn đặt ra giấy phép con, chưa muốn “thả” cho các cơ sở giáo dục tự chủ”, thầy Hồ Tuấn Anh nói.
Cán bộ quản lý này cho rằng, Chương trình GDPT mới đặt ra những thách thức về đổi mới cho chính giáo viên và ban giám hiệu mỗi trường học. Bởi vậy, để đáp ứng nhu cầu đổi mới, không chỉ giáo viên, mà chính hiệu trưởng các trường cũng cần tự bồi dưỡng, cập nhật kiến thức và kỹ năng chuyên môn.
Theo VOV.VN
Ngày cập nhật : 25/10/2021
Triển khai Chương trình giáo dục phổ thông [CT GDPT] mới đòi hỏi công tác quản trị tại các cơ sở giáo dục cũng phải đổi mới, thậm chí còn phải đi trước một bước.
Công tác quản trị trường học góp phần đồng bộ hóa triển khai Chương trình GD phổ thông mới. Ảnh minh họa
Người đứng đầu phải thay đổi nhận thức
Tại khai mạc tập huấn và chuyển giao tài liệu mô-đun 5 về quản trị chất lượng giáo dục trường phổ thông, ông Đỗ Đức Quế, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học [Bộ GD&ĐT] đã nhấn mạnh đến yêu cầu thay đổi quản lí, quản trị gắn liền với những đổi mới của CT GDPT 2018. Đơn cử, CT GDPT 2018 có những môn học, hoạt động giáo dục mới; phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá cũng đổi mới; nên cách triển khai đòi hỏi thay đổi tư duy của nhà quản lí, cách quản lí, quản trị. Việc quản lí, quản trị đội ngũ, phân công GV, sắp xếp thời khóa biểu, nhất là khi triển khai các môn học mới, cũng cần thay đổi để đáp ứng yêu cầu của CT. Quản lí, quản trị về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, các nguồn học liệu ra sao để bảo đảm hiệu quả cũng là nội dung quan trọng cần lưu ý.
Triển khai đổi mới CT GDPT, thầy Hồ Tuấn Anh, Hiệu trưởng Trường THCS Quỳnh Phương [Nghệ An] cho rằng, trước hết bản thân CBQL, đặc biệt là người đứng đầu cơ sở giáo dục phải thay đổi về nhận thức, tư duy. Trên cơ sở kiến thức, kĩ năng và kinh nghiệm quản lý, người đứng đầu nhà trường phải đi trước đội ngũ trong nhận thức về tầm quan trọng của công cuộc đổi mới. Trong đó, chú ý đến tiếp cận CT GDPT 2018, nhất là những điểm mới.
Cần dân chủ hóa mạnh mẽ hơn nữa công tác quản trị nhà trường; tạo môi trường dân chủ thực sự. Làm sao mọi cán bộ quản lí, GV, nhân viên nhà trường đều có tiếng nói và mạnh dạn nói lên tiếng nói của mình. Muốn vậy, người quản lí, đặc biệt người đứng đầu phải biết lắng nghe, thậm chí phải chấp nhận sự khác biệt, biết cách thức tổ chức điều hành.
Phải giảm bớt sự áp đặt, trên cơ sở là các cấp quản lí cần tăng cường thêm tự chủ cho nhà trường; đồng thời bản thân nhà quản lí ở cơ sở giáo dục cũng cần tăng cường tính tự chủ và chủ động cho đội ngũ nhà giáo. Nếu đội ngũ nhà giáo không chủ động, không dám chủ động thì chắc chắn dẫn đến cách làm đối phó, thiếu đi tính hiệu quả.
Cuối cùng, cũng là điều quan trọng nhất, Hiệu trưởng Trường THCS Quỳnh Phương cho rằng, các hiệu trưởng phải xây dựng được môi trường văn hóa trong nhà trường rất đồng bộ. Ứng xử giữa HS với HS, giữa phụ huynh với nhà trường, giữa GV với HS, giữa GV với GV, giữa cán bộ quản lí với GV… phải đưa được vào thể chế, quy định nội bộ nhà trường thật bài bản, cụ thể; tạo môi trường văn hóa nhà trường đẹp, thực hiện được và tạo được đồng thuận từ trên xuống dưới. Bên cạnh đó, cần giảm bớt áp lực thành tích.
Tập huấn đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới.
Đổi mới quản trị đồng bộ
Về đổi mới quản trị, ông Trần Tuấn Khanh, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT An Giang cũng nhấn mạnh việc khi chuyển từ CT GDPT 2006 sang thực hiện CT GDPT 2018, mục tiêu thay đổi thì nội dung, phương pháp quản trị nhà trường phải thay đổi. Quan điểm chỉ đạo chung là phải linh hoạt, tạo điều kiện thuận lợi cho GV, HS trong dạy và học; lấy hiệu quả tiếp thu kiến thức, kỹ năng của HS là ưu tiên hàng đầu.
Đi cụ thể vào thực hiện CT, bố trí GV, quản trị cơ sở vật chất, ông Khanh cho biết, đối với bậc trung học, An Giang hướng dẫn, khuyến khích các trường xây dựng một kế hoạch giáo dục chung cho cả 2 CT, định hướng thực hiện CT hiện hành theo hướng tiếp cận CT GDPT 2018. Việc bố trí GV cơ bản bảo đảm đủ, đúng chuyên môn, phân công GV dạy liên trường để cân đối nơi thừa, nơi thiếu.
Hiệu trưởng các trường nghiên cứu nắm chắc CT mới để dự báo nhu cầu GV, nhất là đối với các môn mới, báo cáo Phòng/Sở GD&ĐT kịp thời điều động, luân chuyển, hoặc trình UBND tỉnh bổ sung biên chế thực hiện tuyển dụng. Tận dụng tối đa cơ sở vật chất hiện có của trường, nhưng hướng đến không nhất thiết bố trí mọi hoạt động giáo dục trong khuôn viên trường. Mở rộng ra ngoài khuôn viên trường như bảo tàng, di tích lịch sử tại địa phương để dạy học, đồng thời tạo cơ hội cho HS trải nghiệm, khám phá, từ đó bổ sung thêm kiến thức, vốn hiểu biết xã hội.
Chia sẻ với vất vả của hiệu trưởng trường tiểu học, THCS khi phải đồng thời quản trị 2 CT [CT GDPT 2006, CT GDPT 2018], GS.TS Thái Văn Thành, Giám đốc Sở GD&ĐT Nghệ An cho rằng, việc Bộ GD&ĐT đưa vào bồi dưỡng mô-đun về quản trị nhà trường là cần thiết. Nhận thức được tầm quan trọng của nội dung này, ngay từ năm 2019, Nghệ An đã tổ chức bồi dưỡng cho hơn 1.000 hiệu trưởng trường phổ thông về quản trị nhà trường, để sẵn sàng triển khai CT GDPT mới từ năm học 2020 - 2021. Đầu tiên là bồi dưỡng cho đội ngũ về ý thức, trách nhiệm, sự hi sinh tận tụy; sau đó mới đến năng lực lãnh đạo quản lí và quản trị nhà trường.
Cho biết, về quản trị hoạt động dạy học, giáo dục, Bộ GD&ĐT đã triển khai thành chuyên đề rất bài bản, GS Thái Văn Thành cũng nhấn mạnh đến quản trị chất lượng giáo dục, quản trị nhân sự. Quản trị nhân sự chính là việc sắp xếp, bố trí, sử dụng đội ngũ GV trong nhà trường để phát huy năng lực, sở trường từng người. Cùng với đó là quản trị về tài chính, cơ sở vật chất, các điều kiện bảo đảm. Nội dung này đã có cơ quan quản lí cấp trên, chính quyền địa phương hỗ trợ; cần vai trò của Bộ GD&ĐT tham mưu Chính phủ, chỉ đạo địa phương để bảo đảm các điều kiện, các thiết bị dạy học tối thiểu như Bộ quy định cho thực hiện CT mới.
CT GDPT 2018 đưa ra 5 phẩm chất, 10 năng lực cốt lõi. Từ đó, GS.TS Thái Văn Thành cho rằng, nhà trường phải điều chỉnh lại hệ thống năng lực cốt lõi theo CT mới; từ đó chiến lược phát triển nhà trường cũng phải điều chỉnh. Hiệu trưởng phải có năng lực phát triển CT và quản lí phát triển CT. Triển khai CT mới, nếu không nắm được phát triển CT môn học, phát triển CT nhà trường thì rất khó trong quản trị.
Theo GD&TĐ